đảm bảo pháp chế trong quản lý hành chính nhà nước

I.LỜI MỞ ĐẦU:
Pháp chế là một trong những nguyên tắc cơ bản trong tổ chức và hoạt động của
bộ máy nhà nước XHCN.Đảm bảo pháp chế xã hội chủ nghĩa là yêu cầu quan trọng
để nâng cao hiệu lực quản lý của Nhà nước, mở rộng dân chủ, phát huy quyền làm
chủ của nhân dân. Nguyên tắc này đòi hỏi hoạt động quản lý hành chính nhà nước
phải dựa trên cơ sở pháp luật của nhà nước.Các biện pháp pháp lý để đảm bảo pháp
chế trong quản lý hành chính nhà nước rất đa dạng bao gồm hoạt động giám sát của
cơ quan quyền lực nhà nước,hoạt động kiểm tra của các cơ quan hành chính nhà
nước,hoạt động xét xử của tòa án nhân dân,hoạt động thanh tra nhà nước và thanh
tra nhân dân,hoạt động kiểm tra của các tổ chức xã hội,hoạt động khiếu nại tố cáo và
giải quyết khiếu nại tố cáo.Trong đó khiếu nại tố cáo và giải quyết khiếu nại tố cáo
là hình thức đặc biệt quan trọng để nhân dân lao động tham gia vào quản lý nhà
nước và quản lí xã hội,là một biện pháp quan trọng và thiết thực nhằm đảm bảo
pháp chế XHCN.
II.NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN CHUNG
1.Khái niệm đảm bảo pháp chế trong quản lý hành chính nhà nước:
V.I lênin từng quan niệm pháp chế chính là sự tuân thủ và chấp hành nghiêm minh
thường xuyên pháp luật trên toàn lãnh thổ quốc gia.Nếu pháp luật do chính quyền
ban hành mà không được thực hiện thống nhất trên toàn lãnh thổ quốc gia bởi các cơ
quan nhà nước các tổ chức các nhân thì điều đó cũng có nghĩa là trung ương không
chỉ huy được địa phương,không tạo được sự thống nhất quyền lực nhà nước,không
tạo được trật tự xã hội,trật tự pháp luật.Chủ tịch Hồ Chí Minh đã viết:
“Bảy xin hiến pháp ban hành
Trăm điều phải có thần linh pháp quyền.”
Điều đó đã thể hiện rất rõ quan điểm của Người trong quản lý nhà nước.Đó là hoạt
động của bộ máy nhà nước phải thể hiện sự phù hợp với pháp luật,tôn trọng pháp
luật.Hiến pháp 1992 cung khẳng định quan điểm pháp chế XHCN: “Nhà nước quản
lý xã hội bằng pháp luật.Mọi hành vi xâm phạm lợi ích nhà nước lợi ích hợp pháp
của tập thể và của công dân đều bị xử lý theo pháp luật”
Pháp chế xã hội chủ nghĩa là một chế độ chính trị pháp lý của đời sống nhà nước
và đời sống xã hội,trong đó tồn tại một hệ thống pháp luật hoàn thiện về nội dung

hình thức phản ánh đầy đủ ý chí nguyện vọng của nhân dân,đòi hỏi mọi chủ thể của
pháp luật phải tự giác tuân thủ nghiêm chỉnh thực hiện pháp luật có cơ chế hữu hiệu
để kiểm tra giám sát việc thực hiện pháp luật,đấu tranh phòng chống và xử lý
nghiêm minh mọi hành vi vi phạm pháp luật.
1
Pháp chế không chỉ thuần túy là là một hiện tượng pháp luật mà nó còn là hiện
tượng chính trị xã hội của một chế độ,một chính thể nhất định.Pháp chế là một trong
những phương thức quản lý của nhà nước với xã hội ,trong đó công cụ quản lý của
nhà nước là bằng pháp luật và phải dựa theo pháp luật.(điều 12-HP92).Pháp chế gắn
liền với dân chủ.Để có một nền pháp chế vưng mạnh phải tiến hành đồng bộ nhiều
biện pháp trong đó cần coi trọng giáo dục ý thức pháp luật,củng cố ý thức tự giác
tuân thủ và chấp hành pháp luật,coi pháp luật là chuẩn mực xử sự của các cơ quan tổ
chức và công dân.Đảm bảo cho pháp chế được củng cố tăng cường và hoàn thiện là
yêu cầu khách quan của quá trình xây dựng nhà nước của dân,do dân và vì dân và
cũng là yêu cầu của quá trình hoàn thiện con người và các quyền con người trong xã
hội,đặc biệt trong quá trình quản lý hành chính nhà nước.Sở dĩ như vậy vì pháp chế
bao giờ cũng lấy pháp luật làm cơ sở.Pháp luật luôn luôn là phương tiện là cơ sở để
xây dựng nhà nước,xây dựng con người-chủ thể quản lý nhà nước và xã hội.Nội
dung của pháp chế rất phong phú,trong đó có nội dung cơ bản nhất là sự triệt để tôn
trọng pháp luật của các cơ quan nhà nước tổ chức xã hội và công dân.Bảo đảm pháp
chế tức là phải củng cố việc xây dựng cơ chế phương tiện,phương pháp và cách thức
nhằm làm cho pháp luật thực hiện có hiệu quả trong thực tế,đem lại lợi ích cho nhà
nước,cho xã hội và người lao động.
Như vậy bảo đảm pháp chế là tổng hợp các biện pháp,phương tiện tổ chức pháp lí
do cơ quan nhà nước quy đinh tổ chức và công dân áp dụng nhằm thực hiện chức
năng,quyền hạn nhiệm vụ của các cơ quan nhà nước và các tổ chức ấy cũng như
việc thực hiện quyền và nghĩa vụ của công dân.
Quản lý hành chính Nhà nước là hoạt động thực thi quyền hành pháp, là sự tác
động có tổ chức và điều chỉnh bằng quyền lực Nhà nước đối với các quá trình xã hội
và hành vi hoạt động của công dân, do các cơ quan trong hệ thống Chính phủ từ

Trung ương đến cơ sở tiến hành, để thực hiện những chức năng và nhiệm vụ của
Nhà nước, phát triển các mối quan hệ xã hội, duy trì trật tự pháp luật, thỏa mãn
những nhu cầu chính đáng của nhân dân.
Việc đảm bảo pháp chế có ý nghĩa to lớn trong quản lý nhà nước nói chung,trong
quản lý hành chính nói riêng.Bảo đảm pháp chế trong quản lý hành chính nhà nước
có nghĩa là bằng những cơ chế và hoạt động pháp lý làm cho pháp luật được thực
hiện có hiện có hiệu quả trong thực tế và hoạt động của bộ máy nhà nước phải thực
sự vì dân khơi dậy trí tuệ và tinh thần ý chí tự lực tự cường của của nhân dân,đem
lại những tiện ích và thủ tục thực sự dễ hiểu dễ làm và việc thực hiện nghĩa vụ của
công dân theo một trật tự nhất định.
Pháp chế trong quản lý hành chính nhà nước đòi hỏi các yêu cầu cơ bản là:
2
-Xây dựng hệ thống pháp luật hoàn chỉnh tạo cơ sở đầy đủ để nhà nước pháp
quyền Việt Nam hoàn thành sứ mệnh lịch sử của mình nhân dân lao động được bảo
vệ có đủ điều kiện thực hiện các quyền tự do chân chính của họ.
-Xây dựng bộ máy tổ chức điều hành tinh giản gọn nhẹ.
-Xây dựng đội ngũ cán bộ có năng lực trình độ đáp ứng yêu cầu thực hiện nhiêm
vụ và công vụ được giao.
-Có nguồn kinh phí đáp ứng đầy đủ yêu cầu của công cuộc đổi mới thực hiện
pháp luật xây dựng xã hội công bằng dân chủ văn minh
-Nâng cao ý thức tự giác chấp hành pháp luật của công dân coi đó là điều kiện để
đưa pháp luật vào cuộc sống và người lao động có đủ điều kiện bảo vệ mình.
-Xử lý nghiêm minh mọi trường hợp vi phạm pháp luật bất kể họ là ai ở cấp nào
để khẳng định pháp luật là công bằng,bất kì cơ quan cá nhân nào cũng chịu sự điều
chỉnh của pháp luật,hoạt động trong khuôn khổ pháp luật.
Trong các hoạt động nhằm đảm bảo pháp chế trong quản lý hành chính nhà nước
thì khiếu nại tố cáo và hoạt động giải quyết khiếu nại tố cáo có vai trò rất quan trọng
trong việc quản lý nhà nước,đảm bảo tính nghiêm minh của pháp luật,tăng cường
mối quan hệ giữa đảng,nhà nước và nhân dân.
2.Khái niệm khiếu nại tố cáo và hoạt động giải quyết khiếu nại tố cáo:

Khiếu nại tố cáo là là một trong những quyền cơ bản của công dân đã được Hiến
pháp nước ta ghi nhận. Điều 74 Hiến pháp năm 1992 quy định: ''Công dân có quyền
khiếu nại, quyền tố cáo với cơ quan nhà nước có thẩm quyền về những việc làm trái
pháp luật của cơ quan nhà nước, tổ chức kinh tế, tổ chức xã hội, đơn vị vũ trang
nhân dân hoặc bất cứ cá nhân nào...'' xâm phạm đến lợi ích nhà nước, tập thể, quyền
và lợi ích hợp pháp của công dân. Như vậy, đối tượng của việc khiếu nại, tố cáo là
các quyết định hoặc việc làm trái pháp luật của cơ quan nhà nước hoặc nhân viên
nhà nước.
Trong quản lý hành chính nhà nước quyền khiếu nại tố cáo đã được tập hợp và lần
đầu tiên được thống nhất quy định một cách cụ thể thành một đạo luật-Luật khiếu
nại tố cáo hành ngày 2/12/1998.Theo luật này công dân có quyền khiếu nại quyết
định hành chính hành vi hành chính của cơ quan hành chính nhà nước và của cán bộ
nhà nước có thẩm quyền khi có căn cứ cho rằng những quyết định,hành vi hành
chính đó xâm phạm quyền lợi ích hợp pháp của mình.Luật pháp không chỉ tạo cơ sở
pháp lí cho công dân thực hiện quyền khiếu nại tố cáo mà còn quy định cơ quan nhà
nước và cán bộ nhà nước có thẩm quyền phải tự kiểm tra xem xét lại các quyết định
hành chính và hành vi hành chính nếu thấy trái pháp luật phải kịp thời sửa chữa
khắc phục để tránh có đơn khiếu nại.
3
Khiếu nại hành chính là việc công dân,cơ quan tổ chức theo thủ tục do pháp luật
khiếu nại hành chính quy định đề nghị người có thẩm quyền trong cơ quan hành
chính nhà nước xem xét lại quyết định hành chính hoặc hành vi hành chính của cơ
quan hành chính nhà nước hoặc của người có thẩm quyền trong cơ quan hành chính
nhà nước mà người khiếu nại cho rằng quyết định hành vi đó là trái pháp luật xâm
phạm quyền lợi ích của mình.
Đối tượng của khiếu nại hành chính thuộc thẩm quyền giải quyết của cơ quan
của cơ quan hành chính nhà nước là quyết định hành chính,hành vi hành chính diễn
ra trong hoạt động quản lý nhà nước của các cơ quan hành chính.
Những quyết định hành vi hành chính trái pháp luật là đối tượng của quyền
khiếu nại và được giải quyết theo quy định của luật khiếu nại tố cáo và văn bản pháp

luật khác có liên quan.
Tố cáo là việc công dân theo thủ tục do luật này quy định báo cho cơ quan tổ
chức cá nhân có thẩm quyền biết về hành vi vi phạm pháp luật của bất cứ cơ quan cá
nhân tổ chức nào gây thiệt hại hoặc đe dọa gây thiệt hại lợi ích lợi ích của nhà
nước,quyền lợi ích của công dân cơ quan tổ chức.Bản chất của tố cáo là việc công
dân phát hiện và báo cho cơ quan nhà nước biết về hành vi vi phạm pháp luật nào đó
đang diễn ra trong đời sống xã hội,chủ thể thực hiện quyền tố cáo là công dân.Tố
cáo thuộc thẩm quyền giải quyết của cơ quan hành chính nhà nước.
Giữa khiếu nại và tố cáo có điểm chung là nhằm để bảo vệ quyền và lợi ích hợp
pháp của công dân,cơ quan tổ chức khi bị xâm phạm.Khiếu nại tố cáo đều có căn cứ
chung là vi phạm pháp luật.Vì vậy các thông tin do khiếu nại tố cáo mang đến đều là
những thông tin phản ánh vi phạm pháp luật,do vậy về bản chất giải quyết khiếu nại
tố cáo là giải quyết xử lý vi phạm pháp luật.
Hoạt động giải quyết khiếu nại tố cáo là là việc xác minh, kết luận và ra quyết
định giải quyết của người giải quyết khiếu nại khi có đơn khiếu nại hành vi hành
chính quyết định hành chính của cơ quan nhà nước,cán bộ nhà nước có thẩm quyền
xâm phạm quyền và lợi ích hợp pháp của công dân,cá nhân tổ chức,hay việc xác
minh, kết luận về nội dung tố cáo và việc quyết định xử lý của người giải quyết tố
cáo khi có đơn tố cáo hành vi hành chính quyết định hành chính vi phạm pháp luật.
3.Mối quan hệ của khiếu nại tố cáo,hoạt động giải quyết khiếu nại tố cáo và
việc đảm bảo pháp chế trong quản lý hành chính:
Pháp chế xã hội chủ nghĩa là một phạm trù có nội dung phong phú phản ánh đời
sống pháp luật xã hội là phương thức quản lý của nhà nước.Trong từng lĩnh vực
khác nhau pháp chế có những nội dung,yêu cầu khác nhau.Tuy nhiên nó vẫn phải
tuân thủ những yêu cầu,nguyên tắc của pháp chế nói chung.
4
Ở nước ta,quyền lực nhà nước là thống nhất nhưng có sự phân công phối hợp giữa
các cơ quan nhà nướctrong việc thực hiện các quyền lập pháp,hành pháp,tư
pháp.Các hoạt động này phải bị hạn chế bởi pháp luật.Pháp chế được biểu hiện
trong các hoat động lập pháp,hành pháp,tư pháp với những biểu hiện đặc thù trong

từng hoạt động cụ thể của quyền lực nhà nước.Hoạt động giải quyết khiếu nại tố cáo
là một hoạt động của cơ quan hành chính nhà nước là một hoạt động của quyền
hành pháp,vì vậy nó mang nhưng đặc trưng riêng.Trong hoạt động đó đòi hỏi các cơ
quan phải nghiêm chỉnh chấp hành pháp luật khiếu nại tố cáo và các luật khác có
liên quan.Trong quan hệ pháp luật một bên cơ quan nhà nước,cán bộ nhà nước có
thẩm quyền,một bên là công dân.
Để đảm bảo pháp chế đòi hỏi phải có sự chấp hành nghiêm chỉnh pháp luật của
tất các các chủ thể tham gia quan hệ pháp luật khiếu nại tố cáo việc thực hiện quyền
khiếu nại tố cáo,các chủ thể tham gia quan hệ pháp luật khiếu nại tố cáo phải
nghiêm chỉnh chấp hành pháp luật vì việc chấp hành này có ý nghĩa quan trọng đến
việc đảm bảo quyền và lợi ích hợp pháp của cá nhân,cơ quan,tổ chức.
Điều 4
“ Việc khiếu nại, tố cáo và giải quyết khiếu nại, tố cáo phải được thực hiện theo quy
định của pháp luật.”
Như vậy pháp luật đòi hỏi các bên tham gia quan hệ pháp luật khiếu nại,tố cáo phải
thực hiện các hành vi theo yêu cầu của pháp luật.
Điều 6
“Người có trách nhiệm giải quyết khiếu nại, tố cáo mà không giải quyết, thiếu
trách nhiệm trong việc giải quyết hoặc cố tình giải quyết trái pháp luật phải bị xử lý
nghiêm minh, nếu gây thiệt hại thì phải bồi thường theo quy định của pháp luật”
Điều 8
“Quyết định giải quyết khiếu nại phải được mọi cơ quan, tổ chức, cá nhân tôn
trọng. Quyết định giải quyết khiếu nại có hiệu lực pháp luật phải được cá nhân, cơ
quan, tổ chức hữu quan nghiêm chỉnh chấp hành. Người có trách nhiệm thi hành
quyết định giải quyết khiếu nại mà không thi hành phải bị xử lý nghiêm minh”
Người giải quyết tố cáo phải xem xét, kết luận về nội dung tố cáo, nếu có vi phạm
thì phải kịp thời xử lý hoặc yêu cầu người có thẩm quyền xử lý người vi phạm.
Người bị thiệt hại được khôi phục quyền, lợi ích hợp pháp đã bị xâm phạm, được
bồi thường thiệt hại theo quy định của pháp luật.”
Pháp chế XHCN trong hoạt động giải quyết khiếu nại tố cáo của các cơ quan hành

chính nhà nước là chế độ chính trị pháp lý của đời sống nhà nước trong đó tồn tại hệ
thống quy phạm pháp luật khiếu nại tố cáo toàn diện đồng bộ phản ánh yêu cầu dân
5