Tài liệu: Docs.vn Hỗ trợ : Y!M minhu888
I ) ĐẶT VẤN ĐỀ:
Xã hội ngày càng phát triển, nhu cầu quản lí xã hội bằng pháp luật ngày
càng cao thì yêu cầu với các VBPL được ban hành phải hoàn thiện là điều
tất yếu. Vì vậy việc xử lí các VBPL khiếm khuyết càng trở nên quan trọng
và cần thiết. Trong bài viết dưới đây tôi xin phân tích các biện pháp xử lí
VBPL khiếm khuyết và đưa ra những bình luận về từng biện pháp :
II ) GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ:
1) Một số khái niệm :
1.1 khái niệm VBPL
VBPL là những văn bản được ban hành bởi các chủ thể có thẩm quyền
do pháp luật quy định, chứa đựng ý chí của nhà nước nhằm đạt được mục
tiêu quản lí và được nhà nước đảm bảo thực hiện.
1.2 Khái niệm VBPL khiếm khuyết:
VBPL khiếm khuyết được hiểu là văn bản pháp luật “còn thiếu sót, chưa
hoàn chỉnh” không đảm bảo về chất lượng mà nhà nước yêu cầu.(giáo trình
XDVBPL- trường Đại học Luật Hà Nội, trang 265 ).
1.3 Khái niệm Xử lí VBPL khiếm khuyết:
Xử lí VBPL khiếm khuyết là hoạt động chủa cơ quan nhà nước và cá
nhân có thẩm quyền trong việc ra phán quyết đối với những văn bản pháp
luật khiếm khuyết.
Các hình thức xử lí VBPL khiếm khuyết bao gồm: biện pháp hủy bỏ,
biện pháp bãi bỏ, đình chỉ thi hành, tạm đình chỉ thi hành, sửa đổi, bổ xung.
( điều 9 luật BHVBQPPL năm 2008)
2) Những khiếm khuyết của VBPL:
Trên cơ sở những yêu cầu về chất lượng của VBPL (yêu cầu về tính hợp
hiến, hợp pháp, khả thi… của VBPL), có thể xác định VBPL khiếm khuyết
là văn bản có một trong những biểu hiện sau đây:
- Các VBPL không đáp ứng được yêu cầu về chính trị: đó là các VBPL
( chủ yếu là các VBQPPL) có nội dung không phù hợp với đường lối, chính
Tài liệu: Docs.vn Hỗ trợ : Y!M minhu888
sách của đảng. Các VBPL có nội dung không phù hợp với ý chí và lợi ích
chính đáng của nhân dân cũng bị coi là khiếm khuyết về chính trị.
- các VBPL không đáp ứng yêu cầu về pháp lí bao gồm:
+ VBPL vi phạm thẩm quyền ban hành: VBPL vi phạm thẩm quyền bao
gồm vi phạm thẩm quyền về nội dung và vi phạm thẩm quyền về hình thức:
· VBPL vi phạm thẩm quyền về hình thức là văn bản có tên gọi không
đúng theo quy định của pháp luật hiện hành hoặc sử dụng không đúng vai
trò của văn bản đối với công việc được giải quyết.
· VBPL vi phạm thẩm quyền về nội dung là văn bản mà chủ thể ban
hành sử dụng để giải quyết công việc không thuộc thẩm quyền do pháp luật
quy định với chủ thể đó.
+ VBPL có nội dung trái với quy định của pháp luật: là những văn bản có
nội dung là những quy phạm hoặc những mệnh lệnh không đúng với pháp
luật hiện hành. Các biểu hiện về sự trái pháp luật trong nội dung của VBPL:
· VBPL không viện dẫn hoặc viện dẫn sai những văn bản làm cơ sở
pháp lí của văn bản đó.
· Nội dung VBQPPL của cấp dưới trái với nội dung VBQPPL của cấp
trên; văn bản hành chính có các quy định mang tính quy phạm trái với các
QPPL hiện hành.
· Các VBADPL hoặc các văn bản hành chính có nội dung trái với quy
định của VBQPPL.
· Các mệnh lệnh trong văn bản hành chính không đúng với những mệnh
lệnh trong văn bản áp dụng pháp luật mà nó tổ chức thực hiện.
+ VBPL có nội dung không phù hợp với các điều ước quốc tế mà Việt
Nam kí kết hoặc tham gia.
+Văn bản pháp luật có sự vi phạm các quy định về thể thức và thủ tục ban
hành biểu hiện:
· VBPL thiếu những đề mục cần thiết hoặc được trình bày các đề mục
không đúng quy định của pháp luật.
Tài liệu: Docs.vn Hỗ trợ : Y!M minhu888
· VBPL có thể có sự vi phạm về thủ tục trong việc ban hành VBQPPL
hoặc không thực hiện những thủ tục là cơ sở để xác định tính hợp pháp cho
VBADPL.
- VBPL không đáp ứng được yêu cầu về khoa học bao gồm:
+ VBPL có nội dung không phù hợp với thực trạng và quy luật vận
động của đời sống xã hội.
+ VBPL có sự khiếm khuyết về kĩ thuật pháp lí.
3) Các biện pháp xử lí VBPL khiếm khuyết :
Pháp luật tuy không có điều khoản nào quy định trực tiếp các biện pháp
xử lí VBPL khiếm khuyết, tuy nhiên thông qua quy định tại điều 27 nghị
định 40/2010/NĐ-CP ngày12/04/2010 về kiểm tra và xử lý văn bản quy
phạm pháp luật và quy định tại điều 9 luật ban hành VBQPPL năm 2008
chúng ta có thể hiểu các biện pháp xử lí VBPL khiếm khuyết bao gồm: biện
pháp hủy bỏ, biện pháp bãi bỏ, đình chỉ thi hành, tạm đình chỉ thi hành, sửa
đổi, bổ xung.
Điều 27 nghị định 40/2010/NĐ-CP quy định: “Các hình thức xử lý văn
bản trái pháp luật gồm:
1. Đình chỉ việc thi hành một phần hoặc toàn bộ nội dung văn bản;
2. Hủy bỏ, bãi bỏ một phần hoặc toàn bộ nội dung văn bản.”
Điều 9 luật ban hành VBQPPL năm 2008 quy định: “ Sửa đổi, bổ
sung, thay thế, huỷ bỏ, bãi bỏ hoặc đình chỉ việc thi hành văn bản quy phạm
pháp luật” ( đọc luật ban hành VBQPPL năm 2008)
Như vậy theo quy định của pháp luật : dựa vào tính chất, mức độ khiếm
khuyết của VBPL và bản chất của mỗi biện pháp xử lí, chủ thể có thẩm
quyền lựa chọn một trong các biện pháp dưới đây để xử lí VBPL khiếm
khuyết:
3.1) Biện pháp hủy bỏ:
a) Khái niệm:
Tài liệu: Docs.vn Hỗ trợ : Y!M minhu888
Hủy bỏ là ra quyết định làm mất hiệu lực cả về trước của một văn bản
pháp lí kể từ khi văn bản đó được ban hành.( Đọc từ điển pháp luật- Hành
chính Pháp_Việt trang 32)
Hủy bỏ VBPL là hình thức xử lí nhằm phủ nhận hoàn toàn hiệu lực
pháp lí của VBPL kể từ thời điểm văn bản đó được ban hành.
b) Đối tượng áp dụng và trường hợp áp dụng:
Hủy bỏ là biện pháp xử lí được áp dụng với toàn bộ hoặc một phần VBPL
bao gồm cả VBQPPL,VBADPL và văn bản hành chính có dấu hiệu vi phạm
pháp luật nghiêm trọng như: một phần hoặc toàn bộ văn bản đó được ban
hành trái thẩm quyền về hình thức, thẩm quyền về nội dung hoặc không phù
hợp với quy định của pháp luật từ thời điểm văn bản được ban hành.(khoản
1 điều 29 nghị định 40/2010/NĐ-CP)
Áp dụng biện pháp hủy bỏ toàn bộ văn bản đối với trường hợp văn bản
có thể thức và nội dung như văn bản quy phạm pháp luật do người không có
thẩm quyền ban hành văn bản quy phạm pháp luật ban hành;
Áp dụng biện pháp hủy bỏ một phần VBPL thường là hủy bỏ các quy
phạm pháp luật trong văn bản do người có thẩm quyền ban hành văn bản
quy phạm pháp luật ban hành nhưng không đúng hình thức văn bản theo quy
định của pháp luật; các quy phạm pháp luật trong văn bản do người không
có thẩm quyền ban hành văn bản quy phạm pháp luật ban hành.
c) Hậu quả pháp lí của VBPL bị hủy bỏ:
VBPL bị hủy bỏ sẽ hết hiệu lực pháp luật kể từ khi văn bản đó được
quy định là có hiệu lực pháp lí . Điều đó có nghĩa là nhà nước hoàn toàn
không thừa nhận giá trị pháp lí của văn bản bị hủy bỏ ở mọi thời điểm, cho
dù trên thực tế trước khi bị hủy bỏ nó đã từng được coi là có hiệu lực và có
thể đã được thi hành.
Nếu văn bản bị hủy bỏ là VBADPL thì pháp luật còn quy định trách
nhiệm bồi thường , bồi hoàn của chủ thể ban hành văn bản theo quy định tại
bộ luật Dân sự năm 2005 nếu có thiệt hại xảy ra trên thực tế do việc thực
hiện VBADPL trái pháp luật đó. Ngoài ra tại điều 34 nghị định Chính phủ số
40/2010/NĐ-CP ngày 12/04/2010 đã quy định cụ thể về việc Xem xét, xử lý
trách nhiệm đối với người, cơ quan ban hành văn bản trái pháp luật, trong đó
chủ thể ban hành VBPL khiếm khuyết tùy vào tính chất mức độ còn có thể
bị truy cứu trách nhiệm hành chính hoặc trách nhiệm hình sự.
Tài liệu: Docs.vn Hỗ trợ : Y!M minhu888
d) Chủ thể có thẩm quyền hủy bỏ VBPL khiếm khuyết:
Theo quy định tại hiến pháp năm 1992 sửa đổi bổ xung năm 2001, các
luạt về tổ chức bộ máy nhà nước, luật ban hành VBQPPL năm 2008 và nghị
định chính phủ số 40/2010/NĐ-CP ngày 12/04/2010 về kiểm tra xử lí
VBQPPL thì chủ thể có thẩm quyền hủy bỏ VBPL khiếm khuyết bao gồm:
- Uỷ ban thường vụ quốc hội có quyền hủy bỏ VBPL của Chính Phủ, Thủ
tướng Chính phủ, Tòa án nhân dân tối cao, Viện kiểm sát nhân dân tối cao
trái pháp lệnh, nghị quyết của UBTV Quốc hội;
- Tòa án nhân dân cấp trên có quyền hủy bỏ văn bản áp dụng pháp luật
do tòa án nhân dân cấp dưới ban hành nếu có dấu hiệu vi phạm pháp luật.
Tòa án hành chính có quyền hủy bỏ VBADPL của cơ quan hành chính nhà
nước trong một số loại việc do pháp luật quy định.
- Cơ quan nhà nước ra quyết định hủy bỏ VBPL khiếm khuyết do chính
mình ban hành, trừ trường hợp pháp luật có quy định khác về chủ thể có
thẩm quyền xử lí văn bản đó.
e) Nhận xét:
Hủy bỏ VBPL là một biện pháp xử lí VBPL khiếm khuyết đã được
pháp luật quy định tại nhiều văn bản pháp luật khác nhau, nhìn chung các
quy định này khá hoàn chỉnh. Tuy nhiên trong vấn đề quy định về trách
nhiệm của chủ thể ban hành VBPL bị hủy bỏ còn có một số điểm chưa hợp
lí đó là: việc quy định trách nhiệm bồi thường, bồi hoàn của chủ thể ban
hành VBPL bị hủy bỏ chỉ được xác định với VBADPL. Nếu VBPL bị hủy
bỏ là VBQPPL và văn bản hành chính thì pháp luật không quy định về trách
nhiệm bồi thường, bồi hoàn chủa chủ thể ban hành, đây là một điểm bất hợp
lí. Trên thực tế khi một văn bản QPPL sai trái được áp dụng vào cuộc sống
nó sẽ gây ảnh hưởng xấu trên diện rộng và có thể gây hậu quả nghiêm trọng
hơn là một VBADPL chính vì vậy tôi cho rằng cần quy định về trách nhiệm
bồi thường thiệt hại đối với cả VBQPPL và văn bản hành chính.
3.2 Biện pháp bãi bỏ:
a) Khái niệm:
Bãi bỏ là “ bỏ đi, không thi hành nữa” (Đọc từ điển từ điển tiếng việt
thông dụng năm 1995 trang 41)