sáng kiến kinh nghiệm PHÁT HUY TÍNH TÍCH CỰC CỦA HỌC SINH KHI DẠY MÔN ĐỊA LÝ LỚP 5

TRƯỜNG TIỂU HỌC TRƯNG VƯƠNG TRẦN THỊ THÚY NGA
PHÁT HUY TÍNH TÍCH CỰC CỦA HỌC SINH KHI DẠY
MÔN ĐỊA LÝ
A.Phần mở đầu
I . LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI
Một năm bắt đầu từ mùa xuân
Đời người bắt đầu từ tuổi trẻ.
Tuổi trẻ ! Tương lai của đất nước. Tuổi trẻ sẽ làm gì?, Sẽ như thế nào sau này?.Tất
cả phải nhờ vào sự giáo dục. Người xây nền tảng đó lại là những người có nhiêm vụ
vẻ vang trong sự nghiệp “Trồng người “.Bồi dưỡng cho thế hệ sau là một việc rất quan
trọng, cần thiết. Mỗi giáo viên chúng ta cũng nhận thấy và đang thực hiện : Giáo dục
những học sinh vừa có đức vừa có tài để phục vụ cho sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện
đại hóa đất nước.Mục tiêu của giáo dục là phát triển toàn diện con người về đạo đức,
trí tuệ, thể chất, thẩm mỹ. Học không chỉ đơn giản đạt đến mục đích để hiểu biết có
trình độ cao có kiến thức sâu rộng mà quan trọng hơn là phải thực sự trở thành người.
Chương trình địa lý là phần nhập môn của môn khoa học tự nhiên. Môn tự nhiên xã
hội cung cấp cho học sinh những hiểu biết cơ bản ban đầu về các sự vật, hiện tượng và
mối quan hệ giữa chúng trong tự nhiên,về con người và xã hội, cách vận dụng chúng
trong đời sống và sản xuất
Cùng với môn Tiếng việt và toán, môn tự nhiên xã hội là môn quan trọng nhất trong
chương trình tiểu học. Trong giai đoạn này, việc phát huy tính tích cực của học sinh
trong việc dạy và học môn tự nhiên xã hội nói chung và phân môn địa lý nói riêng là
một phần quan trọng trong đổi mới phương pháp dạy học của bộ môn này. Góp phần
giáo dục toàn diện cho học sinh tiểu học. Chương trình dịa lý lớp 5 giúp học sinh lĩnh
hội được một số tri thức ban đầu về địa lý Việt Nam và những nội dung nêu bật được
một số nét tiêu biểu của từng châu lục và đại dương.
Qua nhiều năm giảng dạy khối lớp 5,do đặc điểm tâm lý lứa tuổi Học sinh,nên việc
dạy và học môn địa lý còn khó với giáo viên và có phần tẻ nhạt với học sinh. Vì đa số
phụ huynh và học sinh đều quan niệm Địa lý là môn học không có tính quyết định
trong thi cử nên thường không thích đầu tư cho môn học.Trước giờ phần lớn các em
SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM

1
TRƯỜNG TIỂU HỌC TRƯNG VƯƠNG TRẦN THỊ THÚY NGA
chỉ được cung cấp các khái niệm Địa lý thông qua Giáo viên nên giờ học địa lý chưa
thực sự thu hút các em…Giáo viên cũng chưa thực sự chọn được những phương pháp
gây hứng thú mới mẻ trong cách dạy để thu hút các em Với những trăn trở làm sao để
chọn được những phương pháp nào hay, đặc trưng để dạy Địa lý ở tiểu học và dạy như
thế nào cho có hiệu quả ? Đó không chỉ là vấn đề bản thân tôi quan tâm mà hầu hết các
Giáo viên Tiểu học đều quan tâm . Để làm thế nào bộ môn Địa lý không chỉ cung cấp
kiến thức cơ bản cần thiết mà còn là bộ môn khoa học hấp dẫn học sinh. Vì thế tôi
chọn đề tài:
PHÁT HUY TÍNH TÍCH CỰC CỦA HỌC SINH KHI DẠY ĐỊA LÝ LỚP 5. Một
đề tài ít Giáo viên đề cập đến , với hy vọng phần nào giúp bản thân dạy tốt hơn môn
địa lý. Để Địa lý không xa lạ chán nản với các em . Để góp phần nhỏ bé thật nhỏ bé
xây dựng một nền móng vững chắc cho đất nước từ những lớp HS hoàn thiện về mặt
trí thức và nhân cách .Vì có biết có hiểu, có quan tâm thì các em mới yêu mến quê
hương đất nước, yêu những gì mà thiên nhiên đã ban tặng cho con người. Từ đó các
em sẽ tích cực tự nguyện tham gia góp phần bảo vệ môi trường và trân trọng giữ gìn
những thành tựu kinh tế đất nước.Để tự hào làm rạng danh nước Việt, sánh vai với các
cường quốc năm châu.
II. THỰC TRẠNG TRƯỚC KHI THỰC HIỆN CÁC GIẢI PHÁP CỦA ĐỀ TÀI
1.Thuận lợi :
Ban giám hiệu nhà trường luôn quan tâm tạo mọi điều kiện thuận lợi cho giáo viên
và học sinh về cơ sở vật chất & các điều kiện nhà trường hiện có
Luôn được sự ủng hộ giúp đỡ của đồng nghiệp, nhất là anh chị em trong khối 5
Là GV giảng dạy lâu năm ở tất cả các khối ( nhất là khối lớp 5 )
HS có ý thức học tập , có ý cầu tiến, ham học hỏi , chuyên cần
Đồ dùng dạy học cũng được trang bị, tuy không đủ
Một số đồ dùng tự làm đạt hiệu quả cao
2.Khó khăn :
Lớp có nhiều em có hoàn cảnh gia đình khó khăn, gia đình chưa có sự quan tâm đúng

đắn về việc học của học sinh, một số em nhà quá xa trường
SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
2
TRƯỜNG TIỂU HỌC TRƯNG VƯƠNG TRẦN THỊ THÚY NGA
Cơ sở vật chất còn thiếu thốn, chưa có phòng chức năng.Đồ dùng dạy học tuy được
trang bị nhưng chưa đầy đủ và phong phú
Phòng học chật hẹp , chưa có bàn ghế đúng quy cách nên ảnh hưởng không nhỏ đến
việc giáo viên thiết kế bài dạy cho phù hợp hoàn cảnh phòng ốc lớp
Thư viện chưa có nhiều sách báo để tham khảo làm tốt đề tài nghiên cứu.Thời gian
chưa nhiều để nghiên cứu kỹ và tốt hơn
3.Số liệu thống kê
Khi mới nhận lớp,qua trao đổi và thông qua một số tiết dạy địa lý đầu năm tôi nhận
thấy : Thực trạng học sinh lớp chỉ có khoảng 5 em có kỹ năng sử dụng bản đồ thành
thạo,10 em biết sử dụng bản đồ và phân tích một số liệu ở bảng thống kê ở mức biết
nhưng chưa thành thạo, còn lại 12 em học rất thụ động và lúng túng khi sử dụng bản
đồ, đọc bảng số liệu thống kê.
Lớp 5/5
Sĩ số : 27
Nữ : 14

B. NỘI DUNG ĐỀ TÀI
I.CƠ SỞ LÝ LUẬN
Con người dù hoạt động trong lãnh vực nào cũng cần có kiến thức về Địa lý . Giáo
viên là cầu nối giữa tri thức và nhân loại . Giáo viên có nhiệm vụ giúp Học sinh khám
phá những kiến thức cơ bản cần thiết về trái đất . Môi trường sống của con người , về
những hoạt động của loài người trên bình diện quốc tế , quốc gia . Trong thời kỳ công
nghiệp hoá hiện đại hoá đất nước, địa lý là một trong những bộ môn quan trọng đòi
hỏi mỗi người phải có kiến thức am hiểu về nó . Trong sự nghiệp giáo dục hiện nay
theo tinh thần đổi mới phương pháp dạy học, trong những giờ lên lớp tôi luôn giữ vai
trò tổ chức chỉ đạo,học sinh tích cực chủ động nắm tri thức,tạo cho học sinh sự tham

gia hứng thú và trách nhiệm.Tôi luôn đảm nhận vai trò xây dựng kế hoạch,hướng dẫn
hoạt dộng và hợp tác học sinh luôn được người dạy theo sát giúp đỡ nên tích cực tự
giácthể hiện sự năng động trong hoạt động học tập.Kết quả là học sinh lớp tôi dạy đã
SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
3
TRƯỜNG TIỂU HỌC TRƯNG VƯƠNG TRẦN THỊ THÚY NGA
tiếp thu được những nguồn tri thức mới, bằng sự khám phá của bản thân với sự định
hướng giúp đỡ của giáo viên.Khi tự mình khám phá ra tri thức học sinh sẽ cảm nhận
được sự hứng thú, say mê và yêu mến môn học hơn ngàn lần những gì học sinh tiếp
nhận một cách thụ động từ giáo viên.
Khi Tôi đến lớp giảng dạy bất cứ môn gì thì cũng cần phải có sự hỗ trợ của dụng cụ
dạy học hay còn gọi là thiết bị dạy học, nhất là ở môn địa lý cần phải có: bản đồ, lược
đồ, tranh ảnh địa lý … Kết hợp các phương pháp dạy học nhằm phục vụ học sinh
những tri thức vững chắc để hiểu về những cơ sở khoa học, những kỹ năng vận dụng
các tri thức đó vào cuộc sống đồng thời giúp học sinh phát triển toàn diện , rèn luyện
tính tích cực độc lập cho học sinh.
Đặc điểm môn địa lý lớp 5 là giúp các em biết được các sự vật hiện tượng và mối
quan hệ địa lý ở Việt Nam và một số nước trên thế giới . SGK lớp 5 được biên soạn
phù hợp với tâm lý nhận thức của học sinh tiểu học và không quá tải về kiến thức.Tạo
điều kiện cho giáo viên đổi mới phương pháp dạy học và giúp học sinh tự rèn tại lớp,
tại nhà .Nhằm giúp các em phát huy hết năng lực của mình cũng như rèn học sinh tính
tự giác học tập.
Học sinh đến với môn địa lý là học sinh hình thành kỹ năng quan sát sự vật , hiện
tượng , thu nhập tìm kiếm tư liệu địa lý từ sách giáo khoa, trong cuộc sống gần gũi
học sinh … Học sinh biết đặt câu hỏi trong quá trình học tập , đặt câu hỏi với bạn bè,
nhóm, với thầy cô và biết thông tin để giải đáp . Biết nhận đúng các sự vật hiện tượng
địa lý .Học sinh biết trình bày kết quả học tập qua nhiều hình thức : lời nói ,bài viết,
hình vẽ, sơ đồ, bảng thống kê … Để từ những giờ học trên lớp, các em biết đem về
vận dụng vào cuộc sống phong phú . Để từ đó các em hình thành thái độ ham học hỏi ,
tìm hiểu để biết về quê hương đất nước, môi trường xung quanh . Để thêm yêu thiên

nhiên ,yêu con người, yêu quê hương đất nước và khát khao được học để trở nên con
người có ích cho gia đình, xã hội.Trở nên con người năng động sáng tạo,đem hết sức
mình để góp phần xây dựng một đất nước Việt Nam văn minh giàu mạnh hơn. .
II. NỘI DUNG BIỆN PHÁP THỰC HIỆN CÁC GIẢI PHÁP CỦA ĐỀ TÀI
1.Nguyên nhân những tồn tại trên :
SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
4
TRƯỜNG TIỂU HỌC TRƯNG VƯƠNG TRẦN THỊ THÚY NGA
Qua một số năm giảng dạy ở khối lớp 5, qua trao đổi cùng đồng nghiệp và thăm dò ý
kiến của học sinh tôi nhận thấy : Học sinh hiểu biết rất mơ hồ về các điều kiện tự
nhiên và vị trí địa lý của các địa danh tỉnh bạn, không hứng thú trong giờ địa lý. Tình
trạng trên theo ý kiến bản thân tôi là do những nguyên nhân sau :
Nguyên nhân khách quan : Phim ảnh, sách về địa lý của ta chưa phong phú, sức
hấp dẫn chưa cao. Những chương trình trên ti vi, báo đài giáo dục về phân môn địa lý
chưa nhiều chưa có chương trình cho lứa tuổi tiểu học.
Nguyên nhân chủ quan : Trang thiết bị phục vụ cho môn học còn nghèo nàn, giáo
viên chưa đi sâu nghiên cứu tài liệu giảng dạy, chưa nhiệt tình trong các giờ dạy địa
lý. Các hình thức dạy học còn đơn điệu khô cứng. Bản thân giáo viên có phần xem nhẹ
phân môn này so với Toán và Tiếng Việt, chính vì thế khi tham gia các đợt hội giảng
giáo viên rất dè dặt khi lựa chọn phân môn địa lý.
2. Biện pháp thực hiện:
Để phát huy tính tích cực của học sinh khi dạy môn địa lý thì việc lựa chọn phương
pháp dạy học và hướng dẫn học sinh cách học là rất quan trọng. Giáo viên phải lựa
chọn phương pháp cho phù hợp với từng loại bài, từng đối tượng học sinh.Dưới sự
hướng dẫn của giáo viên, học sinh sẽ tự khám phá ra kiến thức.
Dạy môn địa lý cần sử dụng các phương pháp đặc trưng của nhiều môn học khác
nhau. Do tính tích hợp của nội dung. Đề cao vai trò chủ thể của người học, tăng cường
tính tự giác tích cực và sáng tạo của hoạt động học tập.
Ở bậc tiểu học do đặc điểm tâm lý của lứa tuổi học sinh nên yêu cầu về mặt tri thức
của dạy học địa lý chủ yếu chỉ dừng lại ở việc cung cấp các biểu tượng địa lý . Bước

đầu hình thành 1 số khái niệm, xây dựng một số mối quan hệ địa lý đơn giản .
Để giúp học sinh học tốt một địa lý,Tôi luôn tâm niệm: Giáo viên phải hình
thành biểu tượng địa lý và rèn luyện cho học sinh một số kỹ năng địa lý như: sử
dụng bản đồ, phân tích bảng số liệu và biểu đồ…Do đó việc hình thành biểu tượng
địa lý và rèn luyện kỹ năng sử dụng bản đồ là 2 nhiệm vụ quan trọng của phần địa
SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
5
TRƯỜNG TIỂU HỌC TRƯNG VƯƠNG TRẦN THỊ THÚY NGA
lý ở tiểu học. Theo tôi nghĩ có sử dụng tốt hai phương pháp này thì người giáo viên
mới dạy tốt môn địa lý được.
2.1 Một số phương pháp cụ thể :
Dạy địa lý ở tiểu học thông qua hai phương pháp chính là :
- Phương pháp hình thành biểu tượng địa lý.
- Phương pháp sử dụng bản đồ
a.Phương pháp hình thành biểu tượng địa lý : Một số biểu tượng địa lý được
dạy ở tiểu học: núi, đồi, rừng rậm nhiệt đới, đồng bằng, sông hồ, thác …
Với phương pháp hình thành biểu tượng địa lý tốt nhất là cho các em quan sát các
sự vật hiện tượng có thể trực tiếp quan sát được trên thực địa như : núi , rừng , lễ hội
…ở thị trấn, hoặc quan sát qua tranh ảnh , băng hình .
Trước khi cho học sinh quan sát tôi xác định cho học sinh quan sát theo các bước cụ
thể :
* Bước 1. Lựa chọn đối tượng quan sát : Tùy theo nội dung học tập, tôi sẽ lựa chọn
đối tượng quan sát phù hợp với trình độ học sinh và điều kiện của trường.
* Bước 2. Xác định mục đích quan sát : Với mỗi đối tượng địa lý,tôi xác định mục
đích của việc quan sát ( Ví dụ : Khi hình thành biểu tượng về một con sông, nếu đối
tượng quan sát là tranh ảnh, thì đặc điểm “động “ của nó như hiện tượng nước chảy
không nên là đối tượng quan sát của học sinh. Tuy nhiên hoc sinh có thể quan sát
được nó, nếu các em được tiếp xúc với một con sông thực,hoặc xem nó trong băng
hình )
* Bước 3. Tổ chức hướng dẫn học sinh quan sát thông qua hệ thống câu hỏi, bài

tập. Hệ thống này được xây dựng dựa trên mục đích quan sát và trình độ hiểu biết của
học sinh nhằm:
+Hướng cho học sinh chú ý đến đối tượng quan sát
+Điều khiển tri giác và hướng dẫn tư duy của học sinh theo hướng quan sát cần
thiết.
SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
6
TRƯỜNG TIỂU HỌC TRƯNG VƯƠNG TRẦN THỊ THÚY NGA
+Giúp học sinh tổng kết và khái quát những điều đã quan sát, liên hệ với các đối
tượng cùng loại mà các em đã nhìn thấy, rồi rút ra những kết luận khách quan, khoa
học.
* Bước 4.Tổ chức cho học sinh báo cáo kết quả . Tôi sẽ cùng các em trao đổi, thảo
luận, xác nhận và hoàn thiện kết quả nhằm giúp các em có biểu tượng đúng về đối
tượng.
b.Phương pháp sử dụng bản đồ: Quan niệm của tôi là sử dụng bản đồ để học
sinh khai thác, tìm tòi kiến thức. Nên cho từng nhóm học sinh quan sát bản đồ thay vì
cho cả lớp chỉ quan sát 1 bản đồ . Với cách cho từng nhóm sử dụng bản đồ giáo viên
phải tổ chức các hoạt động học tập để học sinh được tự tìm ra kiến thức mới trên cơ sở
kết hợp giữa kiến thức với kỹ năng địa lý mà học sinh đã có . Chính vì vậy kiến thức
các em thu được bền vững hơn, đồng thời trong quá trình tìm tòi kiến thức, kỹ năng
địa lý của học sinh cũng được rèn luyện và củng cố
Sử dụng bản đồ: tôi cần hướng dẫn học sinh các bước:
* Bước 1. Nắm mục đích làm việc với bản đồ
* Bước 2.Xem bảng chú giải để có biểu tượng địa lý cần tìm trên bản đồ.
* Bước 3. Tìm vị trí địa lý của đối tượng trên bản đồ dựa vào ký hiệu.
* Bước 4.Quan sát đối tượng trên bản đồ, nhận xét và nêu đặc điểm đơn giản của
đối tượng
* Bước 5.Xác lập mối liên hệ địa lý đơn giản giữa các yếu tố & các thành phần như
địa hình và khí hậu: địa hình, khí hậu, sông ngòi , thiên nhiên & hoạt động sản xuất
của con người … Trên cơ sở HS biết kết hợp những kiến thức bản đồ và kiến thức địa

lý để so sánh và phân tích
- Để giúp học sinh khai thác được kiến thức từ bản đồ. Tôi phải trang bị cho các em
một số kiến thức, kỹ năng tối thiểu cần thiết để biết cách làm việc với bản đồ như : xác
định phương hướng trên bản đồ, nắm được ký hiệu trong bảng chú giải, có biểu tượng
về những sự vật và đối tượng địa lý trên bản đồ, nghĩa là đọc và hiểu được ký hiệu
trên bản đồ.
SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
7
TRƯỜNG TIỂU HỌC TRƯNG VƯƠNG TRẦN THỊ THÚY NGA
c. Ngoài hai phương pháp chính, tùy dạng bài mà tôi kết hợp thêm một số
phương pháp để giúp giờ học thật sinh động, thật bổ ích hấp dẫn đối với các em. Giáo
viên cần huy động tối đa kinh nghiệm và vốn kiến thức có sẵn vào việc dẫn dắt các em
tự phát triển tri thức mới của bài học. Thiết kế hệ thống câu hỏi, bài tập giao cho học
sinh thực hiện với sự hướng dẫn cần thiết. Tổ chức các hoạt động như trò chơi học tập,
sắm vai …Nhằm qua đó giúp học sinh lĩnh hội kiến thức. Đó là ta đã dạy học đề cao
vai trò chủ thể nhận thức của học sinh.Ngoài ra tôi vẫn thường xuyên dạy tự học cho
học sinh. Đó là rèn cho các em khả năng tự học ngay trong quá trình học tập ở trên
ghế nhà trường.Vì vậy quá trình dạy học bao gồm cả dạy tự học. Vì trong nhà trường
học sinh không thể học hết khối lượng tri thức nhân loại ngày càng tăng nhanh trong
mọi lĩnh vực. Việc học cần phải diễn ra ra suốt đời của học sinh. Đề cao vai trò chủ
thể của học sinhtrong học tập chính là điều kiện quan trọng cho việc dạy tự học. Bởi vì
học là “sự biến đổi bản thân mình trở nên có giá trị, bằng nỗ lực của chính mình để
chiếm lĩnh những giá trị mới lấy từ bên ngoài “
Môn địa lý lớp 5 có nhiều dạng bài khác nhau, để giúp học sinh học tốt giáo viên
nên :
d.Hướng dẫn học sinh cách học theo từng loại bài:
Phần địa lý lớp 5 bao gồm hai mảng lớn : Địa lý đất nước & Địa lý thế giới
Mảng địa lý đất nước đề cập tới các vấn đề :
-Đặc điểm tự nhiên
-Đặc điểm dân cư

-Đặc điểm kinh tế
Đây là sự khái quát hoá các kiến thức địa lý mà học sinh đã học ở lớp dưới , nâng lên
thành đặc điểm về tình hình và sự phân bố của các yếu tố địa lý trên lãnh thổ Việt
Nam. Vì vậy quá trình dạy học, giáo viên nên vận dụng các câu hỏi gợi mở giúp học
sinh liên hệ, tập hợp các kiến thức đã có vào vào một hệ thống kiến thức địa lý với cấu
trúc chặt chẽ và qua đó nâng tầm hiểu biết các hiện tượng sự vật địa lý đơn lẻ, cụ thể
lên trình độ hiểu biết trừu tượng , khái quát về đặc điểm địa lý Việt Nam.
SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
8
TRƯỜNG TIỂU HỌC TRƯNG VƯƠNG TRẦN THỊ THÚY NGA
Mảng ĐL thế giới đề cập đến những đặc điểm chung nhất về tự nhiên dân cư ,
kinh tế của các châu lục và sơ lược một vài đặc điểm của một số quốc gia thuộc châu
lục đó . Đề cập tới địa lý là đề cập tới không gian rộng lớn các kiến thức mới mẻ và xa
lạ với học sinh. Vì vậy giáo viên phải hình thành chohọc sinh biểu tượng về địa lý và
thường xuyên sử dụng bản đồ .Giúp học sinh xác định được các vị trí các sự vật ,hiện
tượng, sử dụng tranh ảnh cũng như lời miêu tả của giáo viên để học sinh hình dung ra
sự vật đó biểu hiện như thế nào ?
Tuy nội dung khác nhau nhưng nhìn chung các bài địa lý được trình bày theo một
số dạng nhất định. Tuỳ dạng bài mà áp dụng những phương pháp cho phù hợp
* Dạng bài thông báo kiến thức bằng kênh chữ kết hợp kênh hình , hướng dẫn học
sinh quan sát , nhận xét rút ra bài học
*Dạng bài thực hành : Ở những bài này, kênh hình, biểu đồ, bảng chứa đựng thông
tin cần thiết, học sinh phải biết sử dụng chúng, phân tích, nhận xét và rút ra kiến thức
bài học . Khi dạy bài này giáo viên vừa hình thành cho học sinh kỹ năng học tập địa
lý và biết vận dụng để phát hiện và lĩnh hội kiến thức của bài. Học sinh cần tự lực làm
việc dưới sự chỉ đạo của giáo viên.
* Dạng bài kết hợp của hai dạng bài trên : kênh chữ và kênh hình cùng cung cấp
thông tin
Nhưng ở tất cả mọi dạng bài thì phương pháp sử dụng bản đồ và hình thành biểu
tượng địa lý vẫn là quan trọng trong giờ học môn địa lý lớp 5. Nhưng quan trọng hơn

hết thiết nghĩ đó là sự nhiệt tình, tâm huyết của người giáo viên để làm sao giờ học trở
nên sôi động, tích cực, say mê đối với học sinh. Để các em thực sự yêu mến và mong
đợi giờ học.
GIÁO ÁN MINH HOẠ :
BÀI 24:CHÂU PHI (T T)
I. MỤC TIÊU:
-Nắm đặc điểm chính về dân cư & kinh tế Châu Phi
- Xác lập mối quan hệ giữa các yếu tố tự nhiên dân cư , kinh tế Châu Phi
- Kỹ năng : chỉ được vị trí các nước Nam Phi , An-giê-ri, Ai -cập
SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
9
TRƯỜNG TIỂU HỌC TRƯNG VƯƠNG TRẦN THỊ THÚY NGA
II. ĐỒ DÙNG DẠY HỌ C
-Bản đồ Châu Phi
-Tranh ảnh về chủng tộc Nê-grô-it về đời sống sản xuất của nhân dân Châu Phi,
Kim tự tháp (Ai -cập ),Mũi hảo vọng (Nam Phi )
-Bảng phụ ghi số liệu về diện tích và dân số các châu lục.
- Các các hoa bằng bìa có nội dung ghi đặc điểm dân cư châu Phi.
III. CÁC HOẠT ĐỘNG TRÊN LỚP
HOẠT ĐỘNG GIÁO VIÊN HOẠT ĐỘNG HỌC SINH
1.Khởi động : Lớp hát tập thể
2. Kiểm tra bài cũ :
3 học sinh chọn ô số và trả lời theo nội
dung ghi sau mổi ô số ;
- Nêu đặc điểm chung khí hậu châu Phi ?
-Chỉ vị trí hoang mạc Xa-ha-ra, sông Nin,
Sông Côn-gô trên lược đồ.
- Xác định vị trí châu Phi trên lbản đồ,
châu Phi giáp những đại dương nào ?
3. Hoạt động 1:

Giới thiệu bài : Cô mời các em lại trở về
thăm châu Phi qua bài châu Phi ( tt)
+ Tìm hiểu mục 3 :Dân cư châu Phi
Giáo viên treo bảng số liệu dân cư và diện
tích các châu lục
-Diện tích châu Phi là bao nhiêu ?
-Dân số châu Phi năm 2004 là bao nhiêu
triệu người?
-Em hãy so sánh dân số châu Phi với các
châu lục khác ?
Lớp hát bài : Trái đất này của chúng em
3 em lên trả lời
Học sinh mở sách giáo khoa trang 118
Học sinh theo dõi bảng số liêu và trả lời
câu hỏi
-Diện tích châu Phi là ba mươi triệu
kilomet vuông.
-Dân số châu Phi là 884 triệu người
-Dân số châu Phi đông thứ hai thế giới
sau châu Á, đông dân hơn châu Âu và
SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
10
TRƯỜNG TIỂU HỌC TRƯNG VƯƠNG TRẦN THỊ THÚY NGA
- Em nào có thể tính xem mật độ dân số
châu Phi là bao nhiêu ?
châu Mỹ.
-
1. Khởi động –hát
2. KTBC : 3 HS chọn ô số nêu nội dung sau mỗi ô số TLCH
-Nêu đặc điểm chung khí hậu Châu Phi

-Chỉ vị trí hoang mạc Xa-ha-ra , con sông Nin , sông Côn gô trên lược đồ
-Xác định vị trí Châu Phi trên bản đồ
3. Hoạt động 1: Giới thiệu bài
Cô mời các em đến thăm Châu Phi
Tìm hiểu mục 3 : đặc điểm dân cư
HS theo dõi bảng thống kê & trả lời câu hỏi cá nhân :
-Cho biết diện tích Châu Phi là bao nhiêu ?
-So sánh dân số Châu Phi với các châu lục khác ?
- Mật độ dân số Châu Phi là bao nhiêu ?
-So sánh mật độ dân số châu Phi với các châu lục khác ?
GV chốt : dân số châu Phi tăng nhanh & mật độ dân số châu Phi cũng cao so các châu
khác
1.
2. HĐ 2 : trò chơi bí mạt của hoa
Cả lớp tìm hiểu SGK , tranh ảnh sưu tầm được tìm hiểu đặc điểm & sự phân bố dân cư
Chọn 9 em lên mỗi em chọn 1 cánh hoa & đọc nội dung sau đó chọn bạn để cùng ghép
thành những bông hoa có ý nghĩa
1 HS đọc nội dung của toàn bức tranh
SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
11
TRƯỜNG TIỂU HỌC TRƯNG VƯƠNG TRẦN THỊ THÚY NGA
- Ở bức tranh này em thấy bông hoa nào đặc biệt nhất ?
HS tự do trả lời để tìm được hình ảnh lược đồ Châu Phi chính là nhuỵ hoa sen
GV chốt & nêu đặc điểm dân cư châu Phi
Ghi nội dung của phần 3
4 .HĐ3 : thảo luạn nhóm
MĐ: hs biết đặc điểm nền kinh tế châu Phi
Bốn nhóm thảo luận 4 nội dung bài
-Nền kinh tế châu Phi có đặc điểm gì ?
-Kinh tế kém phát triển có ảnh hưởng gì đến đời sống nhân dân châu Phi ?

-Những nghành sx chính của châu Phi là nghành nào ?
Các nhóm báo cáo - nhận xét , bổ sung
GV chốt & hoàn chỉnh bảng tóm lược nền kinh tế châu Phi
HS đọc lại bảng tóm lược
Nêu nội dung toàn bài
2HS đọc lại toàn bộ
3.HĐ4 : Trò chơi du lịch
MĐ : Hs biết đặc điểm kinh tế của 1 số nước có KT phát triển nhất châu Phi
GV treo lược đồ châu Phi
HS lên xác định vị trí nước Ai-cập , Nam –phi , An-giê-ri trên lược đồ
Nêu những hiểu biết của em về các nước ở châu Phi em thích ( HS nêu – GV bổ sung
thêm )
Giới thiệu quốc kỳ các nước
4.Củng cố - GDTT
Hs làm bài tập - chọn ý Đ-S
HS làm bảng con
GDTT : Yêu mến & cảm phục trước những điều kỳ diệu của thiên nhiên & những kỳ
quan thế giới
Có tinh thần tương trợ với những nước châu Phi còn gặp khó khăn mất mát vì thiên tai
vì CT , nghèo đói …
SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
12
TRƯỜNG TIỂU HỌC TRƯNG VƯƠNG TRẦN THỊ THÚY NGA
III. KẾT QUẢ
Qua quá trình giảng dạy ở lớp, tôi thường áp dụng các phương pháp trên vào các
tiết học địa lý. Tôi nhận thấy tiết học sôi nổi hơn, học sinh hăng hái tìm hiểu và có đặt
nhiều thắc mắc rất hay. Chứng tỏ các em rất ham hiểu biết, thích được tự mình khám
phá ra kiến thức. Những tiết dạy có sử dụng đồ dùng dạy học thực sự thu hút các em .
Giáo viên sử dụng đúng phương pháp sẽ phát huy tính tích cực chủ động của học
sinh.Gây niềm hứng thú say mê, giúp các em dễ dàng tiếp cận lĩnh hội kiến thức mới .

Kết quả học tập tăng cao, học sinh yếu giảm rõ rệt.
Kết quả cuối học kỳ I : 15 em biết đọc và phân tích bảng biểu, biết sử dụng bản đồ
thành thạo, 10 em biết sử dụng bản đồ và biết đọc bảng biểu, phân tích tốt, chỉ còn 2
em còn hơi lúng túng khi sử dụng bản đồ.
Điều đó chứng tỏ, giáo viên biết lựa chọn các phương pháp phù hợp, và kết hợp sử
dụng đồ dùng dạy học tốt thì chất lượng giờ học luôn cao.
V. BÀI HỌC KINH NGHIỆM
Như vậy trong thực tiễn dạy học địa lý, phương pháp hình thành biểu tượng địa lý
và phương pháp sử dụng bản đồ là hai phương pháp quan trọng. Nếu sử dụng đúng và
linh hoạt sẽ đem lại hiệu quả cao. Đồng thời kết hợp chặt chẽ cácphương pháp khác,
giúp học sinh hiểu sâu, nhớ lâu, tiếp thu nhanh bài học. Đồ dùng trực quan sử dụng tốt
sẽ huy động được sự chú ý theo dõi bài của học sinh. Việc sử dụng đồ dùng trực quan
có chức năng quan trọng góp phần tích cực vào việc tạo biểu tượng địa lý cho học
sinh. Học sinh sẽ hứng thú say mê học tập.
Vì thế phương pháp sử dụng bản đồ và hình thành biểu tượng địa lý là rất cần thiết
và là yêu cầu cấp thiết trong quá trình dạy học .
VI. ĐỀ XUẤT Ý KIẾN & KẾT LUẬN
1.Đề xuất ý kiến :
- Nhà trường kết hợp phòng GD cần cung cấp thiết bị , tài liệu tham khảo thêm
SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
13
TRƯỜNG TIỂU HỌC TRƯNG VƯƠNG TRẦN THỊ THÚY NGA
- Thường xuyên mở lớp bồi dưỡng, chuyên đề để giáo viên trao đổi kinh nghiệm
học hỏi lẫn nhau, nhằm nâng cao tay nghề và chất lượng giáo dục đạt hiệu quả cao
2.Kết luận :
Để có được những lớp thiếu niên trưởng thành tài giỏi & đủ nhân cách người GV
phải không ngừng trau dồi chuyên môn , nghiệp vụ & cả phẩm chất đạo đức . Vì “ Cây
tốt sẽ cho trái tốt ”
Trên đây là những ý kiến riêng của cá nhân tôi. Rất mong nhận được những ý kiến
đóng góp quý báu của đồng nghiệp. Để hoàn thiện bản thân giảng dạy tốt hơn trong sự

nghiệp trồng người của mình
VII. TÀI LIỆU THAM KHẢO
SGK –SGV tự nhiên xã hội lớp 5
Cơ sở ĐL tự nhiên – tác giả Lê Bá Thảo
Sách BDTX chu kỳ III n ăm 2003-2007
ĐL c ác ch âu l ục –NXBGD

Định Quán, ngày 14 tháng 2 năm 2009
Người thực hiện
TRẦN THỊ THUÝ NGA


SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
14