Văn 8 phân tích bài thơ tức cảnh pác bó của hồ chí minh

V n 8 phân tích bài th T c c nh Pác Bó c a H Chí Minhă ơ ứ ả ủ ồ

Bài làm c a m t h c sinh l p 8 tài à N ng (Gi i nhì cu c thi h c sinh gi i toàn thành ủ ộ ọ ớ Đ ẵ ả ộ ọ ỏ
ph n m 2008).ố ă

T c c nh Pác Bó là m t trong nh ng bài th t tuy t tiêu bi u cho phong cách th H Chí ứ ả ộ ữ ơ ứ ệ ể ơ ồ
Minh. Bài th th hi n ni m vui, ni m tin mãnh li t và ngh l c phi th ng c a Bác trong hoàn ơ ể ệ ề ề ệ ị ự ườ ủ
c nh s ng và làm vi c gi a núi r ng Vi t B c, sau m y ch c n m tr i xa cách t n c và dân ả ố ệ ữ ừ ệ ắ ấ ụ ă ờ đấ ướ
t c.ộ

Sáng ra b su i, t i vào hang,ờ ố ố
Cháo b , rau m ng v n s n sàng.ẹ ă ẫ ẵ
Bàn á chông chênh, d ch s ng,đ ị ửĐả
Cu c i cách m ng th t là sang.ộ đờ ạ ậ

Th t tuy t th ng ng n g n, hàm súc nên mu n hi u ý th , tr c h t chúng ta ph i n m ơ ứ ệ ườ ắ ọ ố ể ơ ướ ế ả ắ
c hoàn c nh ra i c a bài th .đượ ả đờ ủ ơ

Tháng 6 – 1940, tình hình th gi i có nhi u bi n ng l n. Th c dân Pháp u hàng phát xít ế ớ ề ế độ ớ ự đầ
c . Lúc này, Bác ang ho t ng bí m t Côn Minh (Vân Nam, Trung Qu c). Tháng 2 n m Đứ đ ạ độ ậ ở ố ă
1941, Bác v n c và ch n Pác Bó làm c n c t ây tr c ti p lãnh o phong trào cách ề ướ ọ ă ứđể ừđ ự ế đạ
m ng gi i phóng dân t c. Hoàn c nh s ng c a Bác lúc này vô cùng khó kh n, thi u th n. Tr i ạ ả ộ ả ố ủ ă ế ố ờ
rét, s c kh e y u nh ng Bác ph i trong cái hang nh m t, t i t m. n u ng h t s c khamứ ỏ ế ư ả ở ỏẩ ướ ố ă Ă ố ế ứ
kh , th c n h ng ngày ph n l n là cháo b t ngô và m ng r ng. Bàn làm vi c c a Bác là m t ổ ứ ă ằ ầ ớ ộ ă ừ ệ ủ ộ
phi n á ven su i.ế đ ố

Nh ng thi u th n, gian kh không làm Bác b n lòng. Bác dành tr n tâm huy t lãnh o ư ế ố ổ ậ ọ ế để đạ
phong trào cách m ng nên quên h t m i gian nan; m t m c ph n ch n, tin t ng vào t ng laiạ ế ọ ộ ự ấ ấ ưở ươ
t i sáng c a t n c.ươ ủ đấ ướ

Ba câu u c a bài th t c nh s ng và làm vi c c a Bác. Câu th nh t nói v n i , câu th đầ ủ ơ ả ả ố ệ ủ ứ ấ ề ơ ở ứ

hai nói v cái n, câu th ba nói v ph ng ti n làm vi c. Câu th t m ch t tr tình, nêu ề ă ứ ề ươ ệ ệ ứ ưđậ ấ ữ
c m t ng c a Bác v cu c s ng c a mình lúc b y gi . Trong hi n th c gian kh , khó kh n, ả ưở ủ ề ộ ố ủ ấ ờ ệ ự ổ ă
tâm h n Bác v n ng i sáng m t tinh th n cách m ng.ồ ẫ ờ ộ ầ ạ

Sáng ra b su i, t i vào hangờ ố ố

Cái hang Bác có tên là hang C c Bó, ch kho ng h n m t mét vuông d i áy là t ng i ở ố ỉ ả ơ ộ ướ đ ươ đố
b ng ph ng, kê m t t m ván thay cho gi ng. Vách hang ch l i cao, ch lõm sâu, không ằ ẳ đủ ộ ấ ườ ỗ ồ ỗ
khí l nh l o, m th p. Tr c c a hang là dòng su i nh ch y sát chân ng n núi. Bác t tên là ạ ẽ ẩ ấ ướ ử ố ỏ ả ọ đặ
su i Lênin và núi Mác. Bàn làm vi c c a Bác là phi n á kê trên hai hòn á và m t hòn á th p ố ệ ủ ế đ đ ộ đ ấ
h n làm gh c ng g n b su i.ơ ế ũ ở ầ ờ ố

Không gian sinh ho t c a Bác chia làm hai ph n: m t là hang, hai là su i. Hành ng c ng chia ạ ủ ầ ộ ố độ ũ
hai: ra su i, vào hang. Th i gian bi u h ng ngày u n: sáng ra, t i vào. Sáng ra b su i là ố ờ ể ằ đề đặ ố ờ ố
làm vi c, t i vào hang là ngh ng i. S th t g n nh ch có th . Th c ra ch t th gi u để ệ ố để ỉ ơ ự ậ ầ ư ỉ ế ự ấ ơ ấ
trong âm i u, v n là nh p 4/3 hay 2/2/1 /2 c a câu th n g lu t b y ch , nh ng l ng vào đ ệ ẫ ị ủ ơĐườ ậ ả ữ ư ồ
trong ó là cái u n, khoan thai nh nhp tu n hoàn c a tr i t. Sáng r i t i, t i r i sáng; ra đ đề đặ ư ị ầ ủ ờ đấ ồ ố ố ồ
r i vào, vào r i ra… n gi n, quen thu c mà b n v ng, ung dung.ồ ồ đơ ả ộ ề ữ

Cái gian kh c a hoàn c nh s ng, s hi m nguy do k thù luôn rình r p… t t c u nh l n ổ ủ ả ố ự ể ẻ ậ ấ ảđề ư ặ
chìm, tan bi n tr c phong thái an nhiên, t t i c a Bác H :ế ướ ự ạ ủ ồ

Cháo b rau m ng v n s n sàng.ẹ ă ẫ ẵ

B a c m n s , m b c, quanh qu n ch có cháo ngô và m ng ng, m ng n a, rau r ng…ữ ơ đơ ơ đạ ạ ẩ ỉ ă đắ ă ứ ừ
h t ngày này sang ngày khác, v n s n sàng ngh a là các th ó luôn luôn có s n xung quanh. ế ẫ ẵ ĩ ứđ ẵ
M t khác, cháo b , rau m ng còn g i nh t i c nh s ng an b n l c o c a ng i x a:ặ ẹ ă ợ ớ ớ ả ố ầ ạ đạ ủ ườ ư

Thu n m ng trúc, ông n giá,ă ă đ ă
Xuân t m h sen, h t m ao.ắ ồ ạ ắ

(Nguy n Bnh Khiêm)ễ ỉ

ho c:ặ

Trúc bi c, n c trong ta s n óế ướ ẵ đ
(Nguy n Trãi)ễ

S thi u th n ã c thi v hóa thành phong l u. X a là c l , t ng tr ng, nay hoàn toàn làự ế ố đ đượ ị ư ư ướ ệ ượ ư
s th t. Ch ph t qua m t chút x a là câu th m à thêm ý v.ự ậ ỉ ớ ộ ư ơđậ đ ị

Nh ng ý v nh t v n là gi ng i u th . Cháo b , rau m ng c ng nh Sáng ra, t i vào là nh p ư ị ấ ẫ ọ đ ệ ơ ẹ ă ũ ư ố ị
i u an nhiên, khoan hòa bên trong. Ba ch v n s n sàng nâng câu th lên thành m t l i bình đ ệ ữ ẫ ẵ ơ ộ ờ
ph m v i gi ng i u l c quan, g n nh t hào, ngh a là an nhiên, t t i m c cao h n.ẩ ớ ọ đ ệ ạ ầ ư ự ĩ ự ạ ở ứ ơ

Hai câu th u t th c, câu th th ba v a t th c v a tr tình, trên ch a có bóng dáng conơđầ ả ự ơ ứ ừ ả ự ừ ữ ở ư
ng i thì n ây, con ng i ã hi n ra s ng ng và có hành ng rõ ràng :ườ đế đ ườ đ ệ ố độ độ

Bàn á chông chênh d ch s n g,đ ị ửĐả

N u trong c m t v n s n sàng m i th p thoáng m t chút vui thì ng sau tính t chông chênh ế ụ ừ ẫ ẵ ớ ấ ộ đằ ừ
ã là m t n c i hóm hnh, thâm thúy. Chông chênh v n ngh a là không v ng, không có ch đ ộ ụ ườ ỉ ố ĩ ữ ỗ
d a ch c ch n. Chi c bàn á c a Bác qu là chông chênh th t vì nó ch là m t phi n á. ó là ự ắ ắ ế đ ủ ả ậ ỉ ộ ế đ Đ
th bàn làm vi c b t c . Nh ng hàm ý c a t chông chênh không nh m nói t i c i m ứ ệ ấ đắ đĩ ư ủ ừ ằ ớ đặ đ ể
c a cái bàn á c th mà là n d v tình th muôn vàn khó kh n c a cách m ng n c ta và ủ đ ụ ể ẩ ụ ề ế ă ủ ạ ướ
cách m ng th gi i lúc b y gi . N m y, phe phát xít ang th ng kh p các m t tr n. V y mà ạ ế ớ ấ ờ ă ấ đ ắ ở ắ ặ ậ ậ
trong cái th chông chênh ó, Bác H v n bình t nh d ch s ng (l ch s ng c ng s n Liên ế đ ồ ẫ ĩ ị ử Đả ị ử Đả ộ ả
Xô, vi t b ng ti ng Nga) cho cán b ta nghiên c u và h c t p nh ng kinh nghi m phong phú, ế ằ ế ộ ứ ọ ậ ữ ệ
quý báu v n d ng vào th c ti n phong trào u tranh cách m ng c a dân t c.để ậ ụ ự ễ đấ ạ ủ ộ

Vi c làm này c a Bác có tác d ng t n n móng v m t lí lu n cho cách m ng Vi t Nam. y làệ ủ ụ đặ ề ề ặ ậ ạ ệ Đấ

m t i u h t s c c n thi t. em i l p tính ch t nghiêm túc, quan tr ng c a công vi c v i cái ộ đ ề ế ứ ầ ế Đ đố ậ ấ ọ ủ ệ ớ
v n s , chông chênh c a bàn á, m i nghe t ng ch ng có chút hài h c, ùa vui nh ng ẻ đơ ơ ủ đ ớ ưở ừ ướ đ ư
kì th c l i mang ý ngh a cách m ng th t l n lao.ự ạ ĩ ạ ậ ớ

Nh l i th i gian ó, c th gi i ang ng tr c nguy c chìm m trong th m h a phát xít. ớ ạ ờ đ ả ế ớ đ đứ ướ ơ đắ ả ọ
V y mà H i ngh Trung ng ng ta l n th VIII (tháng 5 – 1941) v n kh ng nh r ng cách ậ ộ ị ươ Đả ầ ứ ẫ ẳ đị ằ
m ng trong n c s th ng l i. ó ch ng ph i là trong chông chênh tình th mà Bác v n kh ng ạ ướ ẽ ắ ợ Đ ẳ ả ế ẫ ẳ
nh th ng l i ch c ch n c a s nghi p gi i phóng t n c, gi i phóng dân t c hay sao? ó làđị ắ ợ ắ ắ ủ ự ệ ả đấ ướ ả ộ Đ
t m nhìn chi n l c, t m suy ngh sáng su t c a m t lãnh t tài ba.ầ ế ượ ầ ĩ ố ủ ộ ụ

L ng nghe gi ng i u câu th m i th y th t rõ. nh p b n (Bàn á chông chênh) âm thanh tuy ắ ọ đ ệ ơ ớ ấ ậ Ở ị ố đ
có ph n trúc tr c (ba thanh b ng, m t thanh tr c), g i liên t ng n tình th nguy hi m; nh ngầ ắ ằ ộ ắ ợ ưở đế ế ể ư
nh p ba (d ch s ng), trái l i, âm thanh r n, kh e, (ba thanh tr c) t rõ ý chí kiên quy t ở ị ị ử Đả ạ ắ ỏ ắ ỏ ế
chi n u và tin t ng. Câu th toát lên m t t th ch ng, v ng vàng tr c m i nguy nan ế đấ ưở ơ ộ ư ế ủ độ ữ ướ ọ
c a Bác, i m thêm m t n c i thanh thoát, cao v i.ủ đ ể ộ ụ ườ ờ

Ng i x a khi b t c chí th ng lánh v ch n núi r ng vui thú lâm tuy n cho khuây kh a ườ ư ấ đắ ườ ề ố ừ để ề ỏ
tâm h n, nh ng Bác l i khác. Bác n v i núi r ng không ph i v i m c ích n mà là ồ ư ạ đế ớ ừ ả ớ ụ đ ở ẩ để
m u tính cho t ng b c i c a phong trào cách m ng gi i phóng dân t c.ư ừ ướ đ ủ ạ ả ộ

X a, trong nh ng ngày lánh mình Côn S n, Nguy n Trãi ã thi v hóa cu c s ng m b c ư ữ ở ơ ễ đ ị ộ ố đạ ạ
c a mình:ủ

Côn S n có su i n c trong,ơ ố ướ
Ta nghe su i ch y nh cung àn c m.ố ả ư đ ầ
Côn S n có á t n v n,ơ đ ầ ầ
M a tuôn á s ch ta n m ta ch i.ư đ ạ ằ ơ
Nay, Bác H làm vi c trong c nh:ồ ệ ả
Bàn á chông chênh d ch s ng.đ ị ử Đả

Trong bóng dáng c a v tiên bên su i là c t cách c a m t lãnh t cách m ng kiên c ng.ủ ị ố ố ủ ộ ụ ạ ườ

N u ba câu th u, ni m vui, ni m t hào còn n ch a bên trong thì n câu th k t, ni m ế ở ơ đầ ề ề ự ẩ ứ đế ơ ế ề
vui y ã b c l rõ ràng qua t ng , ti t t u và âm h ng. Cái nghèo nàn, thi u th n v t ch t ấ đ ộ ộ ừ ữ ế ấ ưở ế ố ậ ấ
ã c chuy n hóa thành cái giàu sang tinh th n. Bác ánh giá hi n th c y v i n c i hóm đ đượ ể ầ đ ệ ự ấ ớ ụ ườ
h nh, thâm thúy c a m t tri t nhân:ỉ ủ ộ ế

Cu c i cách m ng th t là sang!ộ đờ ạ ậ
Nh v y, su i không ch là ch làm vi c, hang không ch là ch ngh ng i mà hang còn m ra ư ậ ố ỉ ỗ ệ ỉ ỗ ỉ ơ ở
phía su i, t o nên không gian thoáng ãng, ch cho nh p s ng c a con ng i hoà vào nh p ố ạ đ đủ ỗ ị ố ủ ườ ị
c a t tr i. Gian nan, v t v c ng nh tan bi n vào cái nh p tu n hoàn, th thái y. Cháo b vàủ đấ ờ ấ ả ũ ư ế ị ầ ư ấ ẹ
rau m ng là kham kh , nghèo nàn, nh ng ã c nâng lên thành cái s n sàng, y , thành ă ổ ư đ đượ ẵ đầ đủ
m t thoáng vui. n vi c d ch s ng trên bàn á chông chênh thì ã l ng l ng cái th v ng ộ Đế ệ ị ử Đả đ đ ồ ộ ế ữ
ch c c a ti n trình cách m ng gi a gian nguy. Cu c i cách m ng th t là sang!Tinh th n c a ắ ủ ế ạ ữ ộ đờ ạ ậ ầ ủ
bài th t l i c t sang này. Ni m tin, ni m t hào c a Bác t a sáng c bài th .ơ ụ ạ ả ở ừ ề ề ự ủ ỏ ả ơ

Chính s ra vào ung dung, tinh th n v n s n sàng, khí ti t, c t cách v ng vàng trong tình th ự ầ ẫ ẵ ế ố ữ ế
chông chênh ã làm nên cái sang, cái quý trong cu c i c a con ng i m t lòng m t d ph n đ ộ đờ ủ ườ ộ ộ ạ ấ
u hi sinh cho s nghi p cách m ng gi i phóng dân t c và nhân lo i b áp b c trên toàn th đấ ự ệ ạ ả ộ ạ ị ứ ế
gi i.ớ

Bài th t tuy t ng n g n nh ng ã giúp chúng ta hi u thêm v m t quãng i ho t ng c a ơ ứ ệ ắ ọ ư đ ể ề ộ đờ ạ độ ủ
Bác H . V t lên m i khó kh n, gian kh , Bác v n s ng ung dung, thanh th n và tin t ng ồ ượ ọ ă ổ ẫ ố ả ưở
tuy t i vào th ng l i c a s nghi p cách m ng. Bên c nh ó, bài th còn là bài h c th m thíaệ đố ắ ợ ủ ự ệ ạ ạ đ ơ ọ ấ
v thái s ng và quan i m s ng úng n, tích c c c a m t chi n s c ng s n chân chínhề độ ố đ ể ố đ đắ ự ủ ộ ế ĩ ộ ả