Tài liệu ôn thi đại học môn Hóa

C U T O NGUYÊN T
I. C u t o nguyên t .

Chương I.
– H TH NG TU N HOÀN CÁC NGUYÊN T

Nguyên t g m h t nhân tích i n dương (Z+) tâm và có Z electron chuy n ng
xung quanh h t nhân.
1. H t nhân: H t nhân g m:
− Proton: i n tích 1+, kh i lư ng b ng 1 .v.C, ký hi u
(ch s ghi trên là kh i
lư ng, ch s ghi dư i là i n tích).
− Nơtron: Khơng mang i n tích, kh i lư ng b ng 1 .v.C ký hi u
Như v y, i n tích Z c a h t nhân b ng t ng s proton.
* Kh i lư ng c a h t nhân coi như b ng kh i lư ng c a nguyên t (vì kh i lư ng
c a electron nh khơng áng k ) b ng t ng s proton (ký hi u là Z) và s nơtron (ký
hi u là N):
Z + N ≈ A.
A ư c g i là s kh i.
* Các d ng ng v khác nhau c a m t nguyên t là nh ng d ng nguyên t khác
nhau có cùng s proton nhưng khác s nơtron trong h t nhân, do ó có cùng i n tích
h t nhân nhưng khác nhau v kh i lư ng nguyên t , t c là s kh i A khác nhau.
2. Ph n ng h t nhân: Ph n ng h t nhân là quá trình làm bi n i nh ng h t nhân
c a nguyên t này thành h t nhân c a nh ng nguyên t khác.
Trong ph n ng h t nhân, t ng s proton và t ng s kh i ln ư c b o tồn.
Ví d :

V y X là C. Phương trình ph n ng h t nhân.
3. C u t o v electron c a nguyên t .
Nguyên t là h trung hoà i n, nên s electron chuy n ng xung quanh h t nhân
b ng s i n tích dương Z c a h t nhân.

Các electron trong nguyên t ư c chia thành các l p, phân l p, obitan.
a) Các l p electron. K t phía h t nhân tr ra ư c ký hi u:
B ng s th t n = 1 2 3 4 5 6 7 …
B ng ch tương ng: K L M N O P Q …
Nh ng electron thu c cùng m t l p có năng lư ng g n b ng nhau. L p electron
càng g n h t nhân có m c năng lư ng càng th p, vì v y l p K có năng lư ng th p
nh t.
S electron t i a có trong l p th n b ng 2n2. C th s electron t i a trong các
l p như sau:
L p:
KLMN…
S electron t i a: 2 8 18 32 …
b) Các phân l p electron. Các electron trong cùng m t l p l i ư c chia thành các
phân l p.
L p th n có n phân l p, các phân l p ư c ký hi u b ng ch : s, p, d, f, … k t
h t nhân tr ra. Các electron trong cùng phân l p có năng lư ng b ng nhau.
L p K (n = 1) có 1 phân l p : 1s.

1


L p L (n = 2) có 2 phân l p : 2s, 2p.
L p M (n = 3) có 3 phân l p :3s, 3p, 3d.
L p N (n = 4) có 4 phân l p : 4s, 4p, 4d, 4f.
Th t m c năng lư ng c a các phân l p x p theo chi u tăng d n như sau : 1s,
2s, 2p, 3s, 3p, 4s, 3d, 4p, 5s, 4d, 5p, 6s…
S electron t i a c a các phân l p như sau:
Phân l p : s p d f.
S electron t i a: 2 6 10 14.
c) Obitan nguyên t : là khu v c khơng gian xung quanh h t nhân mà

ó kh năng
có m t electron là l n nh t (khu v c có m t
ám mây electron l n nh t).
S và d ng obitan ph thu c c i m m i phân l p electron.
Phân l p s có 1 obitan d ng hình c u.
Phân l p p có 3 obitan d ng hình s 8 n i.
Phân l p d có 5 obitan, phân l p f có 7 obitan. Obitan d và f có d ng ph c t p hơn.
M i obitan ch ch a t i a 2 electron có spin ngư c nhau. M i obitan ư c ký hi u
b ng 1 ơ vng
(cịn g i là ơ lư ng t ), trong ó n u ch có 1 electron
ta g i ó
2 electron
ta g i các electron ã ghép ơi. Obitan
là electron c thân, n u
khơng có electron g i là obitan tr ng.
4. C u hình electron và s phân b electron theo obitan.
a) Nguyên lý v ng b n: trong nguyên t , các electron l n lư t chi m các m c năng
lư ng t th p n cao.
Ví d : Vi t c u hình electron c a Fe (Z = 26).
1s2 2s2 2p6 3s2 3p6 3d6 4s2
N u vi t theo th t các m c năng lư ng thì c u hình trên có d ng.
1s2 2s2 2p6 3s2 3p6 3d6
Trên cơ s c u hình electron c a nguyên t , ta d dàng vi t c u hình electron c a
cation ho c anion t o ra t nguyên t c a ngun t ó.
Ví d : C u hình electron c a
Fe2+ : 1s2 2s2 2p6 3s2 3p6 3d6
Fe3+ : 1s2 2s2 2p6 3s2 3p6 3d5.
i v i anion thì thêm vào l p ngoài cùng s electron mà nguyên t ã nh n.
Ví d :
S(Z = 16) : 1s2 2s2 2p6 3s2 3p4.

S2- : 1s2 2s2 2p6 3s2 3p6
C n hi u r ng : electron l p ngoài cùng theo c u hình electron ch khơng theo m c
năng lư ng.
5. Năng lư ng ion hoá, ái l c v i electron,
âm i n.
a) Năng lư ng ion hoá (I). Năng lư ng ion hoá là năng lư ng c n tiêu th
tách 1e ra kh i nguyên t và bi n nguyên t thành ion dương. Nguyên t càng d
như ng e (tính kim lo i càng m nh) thì I có tr s càng nh .
b) Ái l c v i electron (E). Ái l c v i electron là năng lư ng gi i phóng khi k t h p
1e vào nguyên t , bi n nguyên t thành ion âm. Nguyên t có kh năng thu e càng
m nh (tính phi kim càng m nh) thì E có tr s càng l n.
c)
âm i n (χ).
âm i n là i lư ng c trưng cho kh năng hút c p
electron liên k t c a m t nguyên t trong phân t .
âm i n ư c tính t I và E theo cơng th c:
− Ngun t có χ càng l n thì nguyên t c a nó có kh năng hút c p e liên k t
càng m nh.

2


−
âm i n χ thư ng dùng
tiên oán m c
phân c c c a liên k t và xét các
hi u ng d ch chuy n electron trong phân t .
− N u hai nguyên t có χ b ng nhau s t o thành liên k t c ng hoá tr thu n tuý. N u
âm i n khác nhau nhi u (χ∆ > 1,7) s t o thành liên k t ion. N u
âm i n khác

nhau không nhi u (0 < χ∆ < 1,7) s t o thành liên k t c ng hố tr có c c.
II. H th ng tu n hoàn các nguyên t hố h c.

1. nh lu t tu n hồn.
Tính ch t c a các nguyên t cũng như thành ph n, tính ch t c a các ơn ch t và
h p ch t c a chúng bi n thiên tu n hồn theo chi u tăng i n tích h t nhân.
2. B ng h th ng tu n hoàn.
Ngư i ta s p x p 109 nguyên t hố h c ( ã tìm ư c) theo chi u tăng d n c a i n
tích h t nhân Z thành m t b ng g i là b ng h th ng tu n hồn.
Có 2 d ng b ng thư ng g p.
a. D ng b ng dài: Có 7 chu kỳ (m i chu kỳ là 1 hàng), 16 nhóm. Các nhóm ư c
chia thành 2 lo i: Nhóm A (g m các nguyên t s và p) và nhóm B (g m nh ng nguyên
nhóm B u là kim lo i.
t d và f). Nh ng nguyên t
b. D ng b ng ng n: Có 7 chu kỳ (chu kỳ 1, 2, 3 có 1 hàng, chu kỳ 4, 5, 6 có 2 hàng,
chu kỳ 7 ang xây d ng m i có 1 hàng); 8 nhóm. M i nhóm có 2 phân nhóm: Phân
nhóm chính (g m các ngun t s và p - ng v i nhóm A trong b ng dài) và phân
nhóm ph (g m các nguyên t d và f - ng v i nhóm B trong b ng dài). Hai h nguyên
t f (h lantan và h actini) ư c x p thành 2 hàng riêng.
Trong chương trình PTTH và trong cu n sách này s d ng d ng b ng ng n.
3. Chu kỳ.
Chu kỳ g m nh ng nguyên t mà nguyên t c a chúng có cùng s l p electron.
M i chu kỳ u m
u b ng kim lo i ki m, k t thúc b ng khí hi m.
Trong m t chu kỳ, i t trái sang ph i theo chi u i n tích h t nhân tăng d n.
- S electron l p ngoài cùng tăng d n.
- L c hút gi a h t nhân và electron hoá tr l p ngồi cùng tăng d n, làm bán kính
ngun t gi m d n. Do ó:
+
âm i n χ c a các nguyên t tăng d n.

+ Tính kim lo i gi m d n, tính phi kim tăng d n.
+ Tính bazơ c a các oxit, hi roxit gi m d n, tính axit c a chúng tăng d n.
- Hoá tr cao nh t i v i oxi tăng t I n VII. Hoá tr
i v i hi ro gi m t IV
(nhóm IV) n I (nhóm VII).
4. Nhóm và phân nhóm.
Trong m t phân nhóm chính (nhóm A) khi i t trên xu ng dư i theo chi u tăng
i n tích h t nhân.
- Bán kính nguyên t tăng (do s l p e tăng) nên l c hút gi a h t nhân và các
electron l p ngoài cùng y u d n, t c là kh năng như ng electron c a nguyên t
tăng d n. Do ó:
+ Tính kim lo i tăng d n, tính phi kim gi m d n.
+ Tính bazơ c a các oxit, hi roxit tăng d n, tính axit c a chúng gi m d n.
- Hố tr cao nh t v i oxi (hoá tr dương) c a các nguyên t b ng s th t c a
nhóm ch a ngun t ó.
5. Xét ốn tính ch t c a các nguyên t theo v trí trong b ng HTTH.
Khi bi t s th t c a m t nguyên t trong b ng HTTH (hay i n tích h t nhân Z),
ta có th suy ra v trí và nh ng tính ch t cơ b n c a nó. Có 2 cách xét ốn.:

3


Cách 1: D a vào s nguyên t có trong các chu kỳ.
Chu kỳ 1 có 2 nguyên t và Z có s tr t 1 n 2.
Chu kỳ 2 có 8 nguyên t và Z có s tr t 3 → 10.
Chu kỳ 3 có 8 nguyên t và Z có s tr t 11→ 18.
Chu kỳ 4 có 18 nguyên t và Z có s tr t 19 → 36.
Chu kỳ 5 có 18 nguyên t và Z có s tr t 37 → 54.
Chu kỳ 6 có 32 nguyên t và Z có s tr t 55 → 86.
Chú ý:

- Các chu kỳ 1, 2, 3 có 1 hàng, các ngun t
u thu c phân nhóm chính (nhóm A).
- Chu kỳ l n (4 và 5) có 18 nguyên t , d ng b ng ng n ư c x p thành 2 hàng.
Hàng trên có 10 nguyên t , trong ó 2 nguyên t
u thu c phân nhóm chính (nhóm
A), 8 ngun t cịn l i phân nhóm ph (phân nhóm ph nhóm VIII có 3 nguyên t ).
Hàng dư i có 8 nguyên t , trong ó 2 nguyên t
u phân nhóm ph , 6 ngun t
sau thu c phân nhóm chính. i u ó th hi n sơ
sau:

D u * : nguyên t phân nhóm chính.
D u • : ngun t phân nhóm ph .
Ví d : Xét ốn v trí c a ngun t có Z = 26.
Vì chu kỳ 4 ch a các nguyên t Z = 19 → 36, nên nguyên t Z = 26 thu c chu kỳ 4,
hàng trên, phân nhóm ph nhóm VIII. ó là Fe.
Cách 2: D a vào c u hình electrong c a các nguyên t theo nh ng quy t c sau:
- S l p e c a nguyên t b ng s th t c a chu kỳ.
- Các nguyên t ang xây d ng e, l p ngoài cùng (phân l p s ho c p) còn các l p
trong ã bão hồ thì thu c phân nhóm chính. S th t c a nhóm b ng s e l p
ngồi cùng.
- Các nguyên t ang xây d ng e l p sát l p ngoài cùng ( phân l p d) thì thu c
phân nhóm ph .
Ví d : Xét ốn v trí c a ngun t có Z = 25.
C u hình e: 1s2 2s2 2p6 3s2 3p6 3d5 4s2.
- Có 4 l p e → chu kỳ 4.
ang xây d ng e phân l p 3d → thu c phân nhóm ph . Nguyên t này là kim
lo i, khi tham gia ph n ng nó có th cho i 2e 4s và 5e 3d, có hố tr cao nh t 7+.
Do ó, nó phân nhóm ph nhóm VII. ó là Mn.

4


BÀI T P CHƯƠNG I.

D. Ion kali K+.

1. Electron ư c tìm ra vào năm 1897 b i nhà

C. Ngt S.

bác h c ngư i Anh Tom - xơn (J.J. Thomson).
c i m nào sau ây không ph i c a
electron?
A. M i electron có kh i lư ng b ng kho ng

10. Ngt c a nguyên t có i n tích h t nhân
13, s kh i 27 có s electron hoá tr là:
A. 13
B. 5
C. 3
D. 4
11. Ngt c a ngun t hố h c nào có c u
hình electron dư i ây:

1
kh i lư ng c a ngt nh nh t là H.
1840

C u hình electron

t
(1) 1s22s22p1
(2) 1s22s22p5
(3) 1s22s22p63s1
(4) 1s22s22p63s23p2
12. Hãy vi t c u hình electron c

B. M i electron có i n tích b ng -1,6 .10-19 C,
nghĩa là b ng 1- i n tích nguyên t .
C. Dòng electron b l ch hư ng v phía c c âm
trong i n trư ng.
D. Các electron ch thoát ra kh i ngt trong
nh ng i u ki n c bi t (áp su t khí r t th p,
i n th r t cao gi a các c c c a ngu n i n).
2. Các ng v ư c phân bi t b i y u t nào
sau ây?
A. S nơtron. B. S electron hoá tr .
C. S proton D. S l p electron.
3. Kí hi u nào trong s các kí hi u c a các
obitan sau là sai?
A. 2s, 4f
B. 1p, 2d
C. 2p, 3d
D. 1s, 2p
4. phân l p 3d s electron t i a là:
A. 6
B. 18
C. 10
D. 14
5. Ion, có 18 electron và 16 proton, mang s

i n tích nguyên t là:
A. 18+
B. 2 C. 18D. 2+
+
6. Các ion và ngt : Ne, Na , F_ có i m
chung là:

Ion
(1) Na+
(2) Ni2+
(3) Cl(4) Fe2+
(5) Ca2+

nguyên

……………...
……………...
……………...
……………...
a các ion sau:

hình

electron

………………………….
………………………….
………………………….
……… ……………….
………………………….

…………………………
(6) Cu+
13. Ngt c a ngun t hố h c có c u hình
electron 1s22s22p63s23p64s1 là:
A. Ca
B. K
C. Ba
D. Na
14. Chu kỳ bán rã, th i gian c n thi t
lư ng
ch t ban

u m t i m t n a, c a

ngày. C n bao nhiêu ngày
có tính phóng x ch a

32
15

15.

32
15

P là 14,3

m t m u thu c

P gi m i ch cịn l i

20% ho t tính phóng x ban
A. 33,2 ngày
C. 61,8 ngày

A. S kh i
B. S electron
C. S proton
D. S notron
7. C u hình electron c a các ion nào sau ây
gi ng như c a khí hi m ?
A. Te2B. Fe2+
C. Cu+
D. Cr3+
8. Có bao nhiêu electron trong m t ion

c u

Tên

u c a nó.
B. 71,5 ngày
D. 286 ngày

238
92

U là nguyên t g c c a h phóng x t

nhiên uran, k t thúc c a dãy này là
c a chì

206
82

ng v b n

Pb , s l n phân rã α và β là :

A. 6 phân rã α và 8 l n phân rã β
B. 8 phân rã α và 6 l n phân rã β
C. 8 phân rã α và 8 l n phân rã β
D. 6 phân rã α và 6 l n phân rã β
16. S h phóng x t nhiên là :

52
3+
24 Cr ?

A. 21
B. 27
C. 24
D. 52
9. Ti u phân nào sau ây có s proton nhi u
hơn s electron?
A. Ngt Na.
B. Ion clorua Cl-.

5

A. H t nhân có cùng s nơtron nhưng

A. 2
B. 3
C. 4
D. 5.
17. Trong các c u hình electron sau, c u hình
nào sai ?
A.1s22s22p2x2py2pz
B.1s22s22p2x2p2y2p2z3s
C.1s22s22p2x 2py
D.1s22s22px2py2pz
18. Các electron thu c các l p K, M, N, L
trong ngt khác nhau v :
A. Kho ng cách t electron n h t nhân
B.
bên liên k t v i h t nhân
C. Năng lư ng c a electron
D. T t c A, B, C u úng.
19. Trong ngt , các electron quy t d nh tính
ch t hố h c là :

khác nhau v s proton.
B. H t nhân có cùng s proton. nhưng
khác nhau v s nơtron
C. H t nhân có cùng s nơtron nhưng
khác nhau v s electron
D. Phương án khác

23. Ngt kh i trung bình c a
63,546.

ng v là Cu và 65Cu. S ngt

C. ↑↓

↑ ↑ ↑

D. ↑↓

B. 3,000.1023

C. 2,181.1023

D. 1,500.1023

24. Ngt c a nguyên t A có t ng s electron
trong các phân l p p là 7. Ngt c a nguyên t
B có t ng s h t mang i n nhi u hơn t ng s
h t mang

i n c a A là 8. A và B là các

nguyên t :
A. Al và Br

B. Al và Cl

B. C. Mg và Cl

D. Si và Br

25.
i n y
các thông tin vào các ch
tr ng trong nh ng sau: cho hai nguyên t A và
B có s hi u ngt l n lư t là 11 và 13.
- C u hình electron c a A: ………
- C u hình electron c a B………..
- A chu kỳ………, nhóm………, phân
nhóm……… A có kh năng t o ra ion A+
và B có kh năng t o ra ion B3+. Kh năng
kh c a A là………..so v i B, kh năng oxi
hoá c a ion B3+ là………..so v i ion A+.
26. M t ngt R có t ng s h t mang i n và
khơng mang i n là 34, trong ó s h t mang

-S
- S E. Phân l p 3d ã bão hồ khi ã x p
y 10 electron
-S
21. C u hình electron bi u di n theo ô lư ng t
nào sau ây là sai?
B. ↑↓

Cu có trong

A. 6,023. 1023

-S
C. Năng lư ng c a các electron các phân l p
3s, 3p, 3d là khác nhau
-S
D. Năng lư ng c a các electron thu c các
obitan 2s và 2px như nhau

↑↓ ↑↓

63

32g Cu là:

-S
B. Các electron thu c các obitan 2px, 2py, 2pz
ch khác nhau v nh hư ng trong không gian

↑↓

ng t n t i trong t nhiên v i hai lo i
63

A. Các electron hoá tr .
B. Các electron l p ngoài cùng.
C. Các electron l p ngoài cùng i v i
các nguyên t s,p và c l p sát ngoài cùng v i
các nguyên t h d, f.
D. T t c A, B, C u sai.
20. Khoanh tròn vào ch
n u phát bi u

úng, ch S n u phát bi u sai trong nh ng
dư i ây:
A. Năng lư ng c a các electron thu c các
obitan 2px, 2py 2pz là như nhau

A.

ng kim lo i là

i n g p 1,833 l n s h t không mang i n.
Ngun t R và v trí c a nó trong b ng HTTH
là:
A. Na ô 11, chu kỳ III, nhóm IA
B. C. Mg ơ 12, chu kỳ III, nhóm IIA
C. F ơ 9, chu kỳ II, nhóm VIIA
D. Ne ô 10, chu kỳ II, nhóm VIIIA

↑↓ ↑↓ ↑
↑↓ ↑↓ ↑↓

22.M t ngun t hố h c có nhi u lo i ngt
có kh i lư ng khác nhau vì lí do nào sau ây ?

6


A. S nơtron.
B. S electron hoá tr .
C. S l p electron
D. S e l p ngoài cùng.

33. Các ơn ch t c a các nguyên t nào sau
ây có tính ch t hố h c tương t nhau?
A. As, Se, Cl, Fe.
B. F, Cl, Br, I.
C. Br, P, H, Sb .
D. O, Se, Br, Te.
34. Dãy nguyên t hoá h c có nh ng s hi u
ngt nào sau ây có tính ch t hố h c tương t
kim lo i natri?
A. 12, 14, 22, 42
B. 3, 19, 37, 55.
C. 4, 20, 38, 56
D. 5, 21, 39, 57.
35. Nguyên t nào sau ây có tính ch t hố h c
tương t canxi?
A. C
B. K
C. Na
D. Sr
36. Ngt c a ngun t nào trong nhóm VA có
bán kính ngt l n nh t?
A. Nitơ
B. Photpho
C. Asen
D. Bitmut
37. Dãy ngt nào sau y ư c x p theo chi u
bán kính ngt tăng?
A. I, Br, Cl, P
B. C, N, O, F
C. Na, Mg, Al, Si

D. O, S, Se,Te.
38. S bi n
i tính ch t kim lo i c a các
nguyên t trong dãy Mg - Ca - Sr - Ba là:
A. tăng
B. không thay i
C. gi m
D. v a gi m v a tăng
49. S bi n
i tính ch t phi kim c a các
nguyên t trong dãy N - P - As -Sb -Bi là:
A. tăng
B. không thay i
C. gi m
D. v a gi m v a tăng
40. C p ngun t hố h c nào sau ây có tính
ch t hoá h c gi ng nhau nh t:
A. Ca, Si
B. P, A
C. Ag, Ni
D. N, P
41. M c oxi hoá
c trưng nh t c a các
nguyên t h Lantanit là:
A. +2
B. +3
C. +1
D. +4
42. Các nguyên t hoá h c nhóm IA c a
b ng HTTH có thu c tính nào sau ây ?

A. ư c g i là kim lo i ki m.
B. D dàng cho electron.
C. Cho 1e
t c u hình b n v ng.
D. T t c
u úng.

27. Ngt c a m t nguyên t X có t ng s h t
cơ b n là 82, trong ó s h t mang i n nhi u
hơn s h t không mang i n là 22.
S hi u ngt c a X là: ………S kh i: ……
và tên nguyên t .là: ……….
C u hình electron c a ngt X:……………….
C u hình electron c a các ion t o thành t X:
………………………………………………
Các phương trình hố h c x y ra khi:
X tác d ng v i Fe2(SO4)3;
……………………………………………
X tác d ng v i HNO3 c, nóng
……………………………………………
28. Cation X3+ và anionY2- u có c u hình
electron phân l p ngồi cùng là 2p6. Kí hi u
c a các nguyên t X,Y và v trí c a chúng
trong b ng HTTH là:
A. Al ơ 13, chu kỳ III, nhóm IIIA và
O ô 8, chu kỳ II, nhóm VIA.
B. Mg ô 12, chu kỳ III, nhóm IIA và
O ơ 8, chu kỳ II, nhóm VIA.
C. Al ơ 13, chu kỳ III, nhóm IIIA và
F ơ 9, chu kỳ II, nhóm VIIA.

D. Mg ô 12, chu kỳ III, nhóm IIA và
F ô 9, chu kỳ II, nhóm VIIA.
29. Nh ng c trưng nào sau ây c a ngt các
nguyên t bi n i tu n hồn:
A. i n tích h t nhân ngt .
B. T kh i.
C. S l p electron.
D. S e l p ngoài
cùng.
30. Xác nh tên nguyên t theo b ng s li u
sau:
STT Proton Nơtron Electron

Nguyên
t

1

15

16

15

………

2

26

30

26

………

3

29

35

29

………

31. Ngt c a nguyên t nào luôn cho 1e trong
các ph n ng hoá h c?
A. Na S th t 11. B. Mg S th t 12.
C. Al S th t 13. D. Si S th t 14.
32. Các ngt c a nhóm IA trong b ng HTTH
có s nào chung ?

7


b. Tính phi kim c a các nguyên t thu c

43. Tính ch t bazơ c a hi roxit c a nhóm IA
theo chi u tăng c a s th t là:

A. tăng
B. không thay i
C. gi m
D. v a gi m v a tăng
44. Nhi t
sôi c a các ơn ch t c a các
nguyên t nhóm VIIA theo chi u tăng s th
t là:
A. tăng
B. không thay i
C. gi m
D. v a gi m v a tăng
45. S hi u ngt c a các nguyên t trong b ng
tu n hồn cho bi t:
A. S electron hố tr
B. S proton trong h t nhân.
C. S electron trong ngt .
D. B, C úng.
46. Trong 20 nguyên t
u tiên trong b ng h
th ng tu n hoàn, s nguyên t có ngt v i hai
electron c thân tr ng thái cơ b n là:
A. 1
B. 2
C. 3
D. 4
47.
âm i n c a dãy nguyên t F, Cl, Br, I

nhóm VIIA

theo chi u tăng c a

i n tích h t nhân.
c.

âm i n

c trưng cho kh năng

.................. c a ngt nguyên t
d.

Ngt

có

............., ngt

âm

có

ó trong pht .

i n l n nh t là

âm

i n nh

nh t

là.......................
52. Nguyên t Cs ư c s d ng

ch t o t

bào quang i n vì:
A. Giá thành r , d ki m.
B. Có năng lư ng ion hố th p nh t.
C. Có bán kính ngt l n nh t.
D. Có tính kim lo i m nh nh t.
53. C u hình electron c a nguyên t
2

2

6

2

X là

1

1s 2s 2p 3s 3p , i n t , hay nhóm t thích
h p vào các kho ng tr ng sau:
A. Nguyên t X thu c chu kì ………, phân
nhóm ……… nhóm ……….

bi n i như sau:
A. tăng
B. không thay i
C. gi m
D. v a gi m v a tăng
48.
âm i n c a dãy nguyên t Na, Al, P,
Cl, bi n i như sau:
A. tăng
B. không thay i
C. gi m
D. v a gi m v a tăng
49. Tính ch t bazơ c a dãy các hi roxit:
NaOH, Mg(OH)2, Al(OH)3 bi n i như sau :
A. tăng
B. không thay i
C. gi m
D. v a gi m v a tăng
50. Tính ch t axit c a dãy các hi roxit :

B. Ngun t X có kí hi u………
C. Trong các ph n

ng hố h c X th hi n

tính……….m nh
54. M t nguyên t thu c nhóm VIIA có t ng
s proton, nơtron và electron trong ngt b ng
28. C u hình electron c a ngun t

2

2

6

2

ó là:

A. 1s 2s 2p 3s 3p

5

B. 1s 2s22p5

C. 1s22s22p63s23p6

2

D. 1s22s22p6

55. Hai nguyên t A và B ng k ti p nhau
trong m t chu kỳ có t ng s proton trong hai
h t nhân ngt là 25. A và B thu c chu kỳ và
các nhóm:
A. Chu kỳ 2 và các nhóm IIA và IIIA
B. Chu kỳ 3 và các nhóm IA và IIA.
C. Chu kỳ 3 và các nhóm IIA và IIIA.
D. Chu kỳ 2 và các nhóm IVA và VA.

56. Cho 6,4g h n h p hai kim lo i thu c hai
chu kỳ liên ti p, nhóm IIA tác d ng h t v i dd
HCl dư thu ư c 4,48 l khí hi ro ( ktc). Các
kim lo i ó là:
A. Be và Mg
B. Mg và Ca
C. Ca và Sr
D. Sr và Ba

H2SiO3, H2SO4, HClO4 bi n i như sau :
A. tăng
B. không thay i
C. gi m
D. v a gi m v a tăng
51. Ch n các t và c m t thích h p
i n
vào nh ng ch tr ng trong các sau:
a. Tính bazơ c a các oxit và hi roxit c a
các nguyên t thu c nhóm IIA

..............

............ theo

chi u tăng c a i n tích h t nhân.

8


61: Ch n úng nh t:

A- Nguyên t

A- H t nhân ngt c u t o b i các h t n

ư c c u t o b i 3 lo i h t :

B- H t nhân ngt

p, n, e

c u t o b i các h t

prôton

B- Nguyên t

ư c c u t o b i h t nhân

C- H t nhân nguyên t c u t o b i các h t

và v e

nơtron mang i n (+) và các h t prôton

C- Nguyên t c u t o b i h t nhân mang

không mang i n

i n (+) và l p v mang i n (-)

D- H t nhân nguyên t c u t o b i các h t

D- Nguyên t c u t o b i các h t mang

proton mang i n (+) và các h t nơtron

i n (+) và các h t mang i n (-)

không mang i n

62: Ch n phát bi u không úng :

67: Ch n úng:

A- Nguyên t là thành ph n nh bé nh t

A- S kh i là kh i lư ng c a m t ngt

c a v t ch t, không b chia nh trong các

B- S

ph n ng hố h c

prơton và nơtron

B- Nguyên t

là m t h trung hoà i n

kh i là kh i lư ng c a các h t

C- S kh i mang i n dương

tích

D- S kh i có th khơng ngun

C- Trong ngun t , n u bi t i n tích h t
nhân có th

suy ra s

electron trong nguyên t

68: Trong m t nguyên t

prôton, nơtron,

Iũu kh ng

nh sau

ây bao gi cũng úng:

y

A- S hi u ng t b ng i n tích h t nhân

D- Nguyên t c a m t nguyên t hố h c

B- S proton b ng s nơtron

thì thu c m t lo i và ông nh t như nhau

C- S

63: Trong nguyên t ta s bi t s p, n, e n u :
A- Bi t s p, e

prton trong h t nhân

electron

C. Bi t s e, n

bàng s

l pv

D- Ch có B là sai

B- Bi t i n tích h t nhân

69: S

D. C 3

ngun t hố h c do:

u úng

64: Ch n phát bi u sai:
A- Trong m t nguyên t

hi u nguyên t

c trưng cho m t

A- Là kí hi u c a m t ngun t hố h c
ln ln s

proton b ng s electron b ng s

B- Là thn c a m t ngt hố h c

i n tích

C- Cho bi t tính ch t c a m t nguyên t

h t nhân

hoá h c

B- T ng s prôton và s electron trong

D- Luôn thay

m t h t nhân ư c g i là s kh i

hố h c

C- S prơton b ng i n tích h t nhân
D-

70: M nh

ng v là các nguyên t có cùng s

i trong m t ph n

ng

nào sau ây là úng:

A- Ch có h t nhân ngun t Nitơ m i có

prơton nhưng khác nhau v s nơtron

7 proton

65: Ch n úng:

B- Ch có h t nhân nguyên t Nitơ m i có

A- Kh i lư ng riêng c a h t nhân l n hơn

7 nơtron

kh i lư ng riêng c a nguyên t

C- Ch có h t nhân nguyên t Nitơ m i có

B- Bán kính nguyên t

s proton = s nơtron

b ng bkính h t

nhân

D- Ch có ngun t

C- Bán kính ngt b ng t ng bkính e, p, n

b ng 14

D- Trong nguyên t các h t p, n, e x p

71: Ch n

khít nhau thành m t kh i b n ch t

Nitơ m i có s kh i

nh nghĩa úng c a

ng v :

AB-

66: Ch n phát bi u úng v c u t o h t nhân
nguyên t :

ng v là nh ng ngt có cùng s kh i
ng v là nh ng ngun t có cùng

i n tích h t nhân

9


C-

ng v là nh ng nguyên t có cùng

17
18
8O , 8O thì

i n tích h t nhân và có cùng s kh i
D-

ng v là nh ng nguyên t có cùng

ng v 8O16,

s phân t CO2 ư c t o ra là:

A- 6 lo i

C. 9 lo i

B- 18 lo i

s prôton, khác nhau s nơtron
72: Ch n

ng v 6C12 và 6C14 và 3

77: V i 2

D. 12 lo i

78 : M t nguyên t có t ng s h t là 40 h t

nh nghĩa úng v nguyên t hố

trong ó s h t mang i n nhi u hơn s h t

h c:
A- T t c
nơtron

các nguyên t

có cùng s

không mang i n là 12 h t . V y nguyên t

ó

là :

u thu c m t nguyên t hoá h c

B- T t c các nguyên t có cùng i n tích

A- Ca

B. Al

h t nhân

B- C. Mg

D. Na

u thu c m t nguyên t hoá h c

79 : M t ơxit có cơng th c X2O trong ó t ng

C- T t c các nguyên t có cùng s kh i

s h t c a phân t là 92 h t, s h t mang i n

u thu c m t nguyên t hoá h c
D- C 3

nh nghĩa trên

73 : Hi rơ có 3

1H

ng v :

Ơ xi có 3

nhi u hơn s h t khơng mang i n là 28 h t,

u úng
1

2

3

v y ôxit này là:

, 1H , 1 H

16
17
18
8O , 8O , 8O

ng v :

A- Na2O

B- C. Cl2O

S phân t H2O ư c hình thành là:

B. K2O
D. H2O

A- 6 phân t

C- 9 phân t

80 : Trong m t h t nhân t s c a t ng s các

B- 12 phân t

D. 10 phân t

h t nơtron và t ng s h t proton (n/p ) là :

12

74: Các bon có kí hi u 6C .

A- n/p = 1

úng nh t:
A- 1

VC là kh i lư ng c a 6,02. 10

23

C. 0< n/p < 1

B- 1< n/p < 1,52

nh nghĩa nào

. 1 < n/p< 2

81: Nguyên t Na có 11 proton, 12 nơtron, 11

nguyên t các bon

electron thì kh i lư ng c a nguyên t Na là :

B- 1 VC có giá tr = 1.12 gam

A-

C- 1

C. úng b ng 23 VC D. ~ b ng 23 VC

VC có giá tr = 1. 12 kh i lư ng

úng b ng 23 g

B. G n b ng 23 g

nguyên t cac bon

82 : S proton c a O, H, C, Al l n lư t là 8, 1,

D- 1

6, 13 và s nơtron l n lư t là 8, 0, 6, 14 xét

VC có giá tr g n b ng 1. 12 kh i

lư ng nguyên t cac bon

A- 6C12

ng v :

chi m 27%
chi m 73%

B. 1H2

B- C. 8O16

75; Trong t nhiên Cu có 2
65
29 Cu
63
29 Cu

xem kí hi u nào sau ây là sai :

D. 13Al27

83 Cho 2 kí hi u nguyên t :

V y nguyên t lư ng trung bình c a Cu là:

23
11A

và

23
12B

ch n tr l i úng :

A- 63,45

B. 63,54

A- A và B cùng có 23 electron

B- C. 64,21

D.64,54

B- A và B có cùng i n tích h t nhân

76 : Ô xi trong t nhiên là h n h p các

ng

C- A và B là

v:

ng v c a nhau

D- H t nhân c a A và B
16
8O chi m 99,757 %
17
8O
18
8O

u có 23 h t

84 : Trong kí hi u ZXA thì :

chi m 0,039%

A- Z là s

chiêm 0,204 %

B- Z là s proton trong h t nhân

Khi có 1 nguyên t

18

8O

A- 5 nguyên t
B- 10 nguyên t
C- 500 ngun t
D- 1000 ngun t

thì có :

i n tích h t nhân

C- Z là s electron

16

8O
16
8O
16
8O
16
8O

D- C 3 trên

l pv

u úng

85 : Cho kí hi u c a Clo là : 17Cl35 và 17Cl37 .
Ch n tr l i sai:
A- Hai nguyên t trên là

10

ng v c a nhau


B- Hai nguyên t trên có cùng s electron

B- Các electron có m c năng lư ng g n

C- Hai nguyên t trên có cùng s nơtron

b ng nhau ư c x p vào 1 phân l p

D- Hainguyên t trên có cùng m t s hi u

C- M i l p n có 2n phân l p

nguyên t

D- M i l p n có t i a 2n2 e
80
35Br

86: Cho kí hi u nguyên t
A-

. Ch n sai:

91:Y u t

S hi u nguyên t là 35, s electron là

nh hư ng t i tính ch t hố h c c a

1 nguyên t

35

A-

i n tích h t nhân

B-

S n trong h t nhân hơn s proton là 10

B- S electrơn

l p ngồi cùng

C-

S kh i c a ngun t là 80

C- S electrôn

l p trong cùng

D-

N u nguyên t này m t 1e thì s có kí

D- Tồn b s electrôn

80

hi u là 34X

t

87 : Hãy cho bi t trong các
c a M thì

ng v sau ây

92:S phân b electrôn vào các l p và phân

ng v nào phù h p

v it l :
A.

l p v nguyên

55

l p căn c vào
A-

sô proton 13
=
sô notron 15
B. 56M

C. 57M

C- M c năng lư ng tăng d n

D. 58M

M

D- S

A- Chuy n

bão hoà các l p và phân l p

electron

88 : Ch n phát bi u úng:

93:S e t i a trong l p th 3 là:

ng c a electron trong

o nh t

A- 9 e

nh hình

trịn hay hình b u d c

B. 18 e

B- C. 32 e

nguyên t theo m t quĩ
B- Chuy n

i n tích h t nhân tăng d n

B- S kh i tăng d n

D. 8 e

94:Obitan nguyên t là:

ng c a eletron trong nguyên

t trên các obital hình trịn hay hình b u

A- Kh i c u mà tâm là h t nhân

d c

B- Khu v c không gian h t nhân mà ta có

C- Electron chuy n

th xác

ng xung quanh h t

nhân không theo m t quĩ

o xác

C- Khu v c xung quanh h t nhân mà xác

nh t o

su t có m t electrơn là l n nh t

ám mây electron
D- Các electron chuy n

D- T p h p các l p và các phân l p

ng có năng

95: Hình d ng c a obitan ngun t ph thu c vào:

lư ng b ng nhau

A- L p electrôn

89. Ch n tr l i sai:
A- Trong

B- Năng lư ng electrôn

ám mây electron, m t

C- S electrôn trong v nguyên t

electron là như nhau
B- M i electron chuy n

D-

ng quanh h t

c i m m i phân l p electrôn D.

Kh i lư ng nguyên t

nhân nguyên t theo các m c năng lư ng

96:S lư ng obitan nguyên t ph thu c vào

riêng
C- Nh ng eletron

nh ư c v trí e t ng th i i m

A- S kh i

g n h t nhân nh t có

m c năng lư ng th p nh t

B-

D- Nh ng electron

C- S lư ng l p electrôn

xa h t nhân nh t có

D-

năng lư ng cao nh t

i n tích h t nhân
c i m m i phân l p electrơn

97: C u hình electrơn là : s

90 :Ch n tr l i úng :

s p x p các

electrôn vào các l p và phân l p theo th t

A- Các electron có m c năng lư ng b ng

A- Tăng d n c a năng lư ng

nhau ư c x p và 1 l p

B- C a l p và phân l p t trong ra ngoài

11


C- Tăng d n c a nguyên t lư ng

A: L p ngồi cùng có 2 electron

D- Tăng d n c a i n tích h t nhân

B : L p ngồi cùng có 13 electron

98 : D a vào nguyên lí v ng b n, xét xem s

C : Có 5 electron

x p x p các phân l p nào sau ây sai :

c thân

D: Là kim lo i

A-

1s < 2s

C. 4s > 3s

107 : Nguyên t Clo có s hi u nguyên t

B-

3d < 4s

D. 3p < 3d

là17 thì s electron

99 : Kí hi u c a ngun t :

45

21 X

s có c u

A : Có 5 electron

2

2

6

2

6

2

1

2

2

6

2

6

1

2

2

6

2

6

3

2

2

6

2

6

1

1s 2s 2p 3s 3p 4s 3d

B-

1s 2s 2p 3s 3p 3d

D-

c thân

C : Khơng có electron
2

B. 1s 2s 2p 3s 3p 4s 3d

C-

c thân

B : Có 3 electron

hình electron là:
A-

c thân là:

D : Có 1 electron

c thân

c thân

108 : T c u hình electron ta có th suy ra:
2

1s 2s 2p 3s 3p 3d 4s

A: Tính kim lo i phi kim c a 1 nguyên t

100 : Nguyên t có s e là 13 thì c u hình

B : Hố tr cao nh t v i Oxi hay v i Hy ro

l p ngồi cùng là :

C: V trí c a nguyên t

A-

3s23p2

C. 3s23p1

B-

2s22p1

D. 3p14s2

D: T t c

trong b ng h

th ng tu n hoàn
u úng.

101: T ng s h t p,n,e trong m t nguyên

109:

t là 21 thì c u hình electron là:

Y(Z= 7 ), M(Z= 20), N(Z= 19)

2

4

2

A-

2

2

2He, 10 Ne, 8O

2

2

Nh n xét nào sau ây úng

2

2

5

A.X, Y là phi kim -- M,N là kim lo i

B. 1s 2s 2p
3

C. 1s 2s 2p

102: Xét các nguyên t
electron

2

1s 2s 2p

B-

D. 1s 2s 2p

1 H, 3 Li, 11Na, 7N, 19 F,

. Hãy xác

thn c a các nguyên t là:X (Z= 6),

B.X,Y,N là phi kim -- N là kim lo i

nh nguyên t có s

C.X là phi kim -- Y là khí trơ -- M,N là

c thân = 0

kim lo i

A : H, Li, Na, F

B:O

D. T t c

C: N

D: He, Ne

110:T

u là phi kim
49 nh n xét nào úng

103 : Cơ c u b n c a khí trơ là:

A. X thu c phân nhóm chính nhóm V

A: Có 2 hay 8 electron ngồi cùng

B. Y,M thu c phân nhóm chính nhóm II

B: M t trong các c u hình b n thư ng g p

C. M thu c phân nhóm ph nhóm II

C: Có 2 l p tr lên v i 18 electron l p

D. N thu c phân nhóm chính nhóm I

ngồi cùng

111:T

49 nh n xét nào úng

D: B-C úng

A. C 4 nguyên t trên thu c 1 chu kì

104. S e l p ngồi cùng c a các halogen:

B. M, N thu c chu kì 4

A : Có 7 electron

C. Y,M thu c chu kì 3

B : Có 7 nơtron

D. N thu c chu kì 3

C : Khơng xác

nh ươc s nơtron

112:Ngun t X có s th t Z=16 v trí

D : Có 7 proton

c a ngun t X trong b ng HTTH là

105: Xét c u hình electron c a Bo có gì là sai :

A-Chu kì 3, nhóm IV A

A: Có 2 Obitan tr ng

B- Chu kì 4, nhóm VI A

B : Có 1 electron

c thân

C- Chu kì 3, nhóm VI A

C : Có 3 electron

c thân

D-K t qu khác

D : Có 3 electron

l p ngồi cùng

113:Ch n m nh

106 : Ngun t M có i n tích h t nhân là
25, thì i u kh ng

nh nào sai

12

úng


A. F (Z= 9) 1s22s22p5

A. Khi nguyên t A nh n thêm m t s
electron, nguyyen t A s bi n thành nguyên

B. F1-- (Z= 9) 1s2222p6

t khác

C. Na (Z= 11) 1s22s22p63s1

B. Khi nguyên t

D. Na+ (Z= 11) 1s22s22p63s2

A m t b t 1 s

electron, nguyên t A s bi n thành ngun

120: Các iơn Na+, Mg2+, Al3+ có cùng

t khác

A. S electron ngoài cùng

C. Khi nguyên t
electron, nguyên t

C. S nơtron

A nh n thêm 1 s
A s

2--

121:Iôn A

bi n thành iơn

2

B. S proton

D. C 3

u úng

có c u hình l p ngồi cùng là

6

3s 3p . C u hình l p ngoài cùng c a

mang i n (-)
D. Khi nguyên t
electron, nguyên t

nguyên t A là

A m t b t 1 s

A s

A. 3s23p4

bi n thành iôn

B. 3s23p6

2

D. 3s23p5

C. 4s

mang (-)

112: C u hình e c a Ar là :1s22s22p63s23p6.

114:Ch n phát bi u sai
Mg và iơn Mg2+ có cùng s

A. Nguyên t

C u hình tương t c a Ar là

proton trong h t n

A. Ca2+

B. Na+

B. Nguyên t Mg có s e nhi u hơn iơn Mg2+

C. F--

D. Mg2+

C. KLNT Mg g n b ng KLNT iôn Mg2+

113 : C u hình e c a nguyên t X3919 là

D. Ngun t Mg, iơn Mg2+ có cùng tính ch t

1s22s22p63s23p64s1. V y ngun t X có

hố h c

A. Thu c chu kì 4, nhóm I A

115: Ch n c u hình e sai
2

2

B. S nơtron trong h t nhân nguyên t là 20.

4

A. O (Z=8) 1s 2s 2p
--

c u hình c a electron c a Catrion X+ là

C. Mg (Z=12) 1s22s22p63s2

1s22s22p63s23p6

D. Mg2+ (Z=12) 1s22s22p63s23p4

D. C A,B, C

2

+

Iôn
2

6

2

C. X là ngun t kim lo i có tính kh m nh,

B. F (Z=9) 1s 2s 2p

116:

2

c im

Y
2

6

có

c u

hình

e:

u úng.

114 : C u hình electron c a 1 ion gi ng

6

1s 2s 2p 3s 3p V trí c a Y trong b ng h

như c u hình electron c a Ne (1s22s22p6 ). V y

th ng tu n hồn là

c u hình c a electron c a nguyên t

A. Chu kì 6 nhóm IIIA

v ngồi cùng có th là :

B. Chu kì 3, nhóm IA

A. 3s1

B. 3s2

C. Chu kì 4, nhóm II A

C. 2s22p5

D. A, B, C

D. Chu kì 4, nhóm I A
--

ó có l p

u úng.

115: Tìm phát bi u sai :
2

2

6

117: Iơn A có c u hình e : 1s 2s 2p V trí

A - Trong chu kỳ, các nguyên t

c a A trong b ng h th ng tu n hoàn là

theo chi u tăng d n c a i n tích h t nhân.

A. Chu kì 3, nhóm VI A

B- Trong chu kỳ các nguyên t

B. Chu kì 2, nhóm VII A

electron = nhau.

C. Chu kì 2, nhóm VI B

C. Trong chu kỳ s electron ngoài cùng tăng

D. Chu kì 3, nhóm VII A

d nt 1
+

ư cs px p
có s

n8

118: Natri có Z= 11, v y iơn Na có nh n

D. Chu kỳ nào cũng m

x t nào là sai

hình, k t thúc là m t phi kim i n hình.

A. Có 10 proton

B. Có 10 e

C. Có 11 proton

D. Có 12 nơtron

119: Ch n c u hình e sai

13

l p

u là kim lo i i n


CHƯƠNG II.
LIÊN K T HÓA H C
1. Liên k t ion.
Liên k t ion ư c hình thành gi a các nguyên t có
âm i n khác nhau nhi u
âm i n l n (các phi kim i n hình) thu e c a
(∆χ ≥ 1,7). Khi ó nguyên t có
nguyên t có
âm i n nh (các kim lo i i n hình) t o thành các ion ngư c d u.
Các ion này hút nhau b ng l c hút tĩnh i n t o thành phân t .
Ví

d

:

Liên k t ion có c i m: Khơng bão hồ, khơng nh hư ng, do ó h p ch t ion
t o thành nh ng m ng lư i ion.
Liên k t ion còn t o thành trong ph n ng trao i ion. Ví d , khi tr n dd CaCl2 v i
dd Na2CO3 t o ra k t t a CaCO3:

3. Liên k t c ng hoá tr :
3. 1. c i m.
Liên k t c ng hoá tr ư c t o thành do các nguyên t có
âm i n b ng nhau
ho c khác nhau khơng nhi u góp chung v i nhau các e hố tr t o thành các c p e liên
k t chuy n ng trong cùng 1 obitan (xung quanh c 2 h t nhân) g i là obitan phân t .

D a vào v trí c a các c p e liên k t trong phân t , ngư i ta chia thành :
3.2. Liên k t c ng hoá tr không c c.
− T o thành t 2 nguyên t c a cùng m t nguyên t . Ví d : H : H, Cl : Cl.
− C p e liên k t khơng b l ch v phía nguyên t nào.
− Hoá tr c a các nguyên t ư c tính b ng s c p e dùng chung.
3. 3. Liên k t c ng hố tr có c c.
− T o thành t các nguyên t có
âm i n khác nhau khơng nhi u. Ví d : H : Cl.
− C p e liên k t b l ch v phía ngun t có
âm i n l n hơn.
− Hoá tr c a các nguyên t trong liên k t c ng hố tr có c c ư c tính b ng s c p
e dùng chung. Ngun t có
âm i n l n có hố tr âm, ngun t kia hố tr dương.
Ví d , trong HCl, clo hoá tr 1−, hi ro hoá tr 1+.
3.4. Liên k t cho - nh n (còn g i là liên k t ph i trí).
ó là lo i liên k t c ng hoá tr mà c p e dùng chung ch do 1 nguyên t cung c p và
ư c g i là nguyên t cho e. Ngun t kia có obitan tr ng (obitan khơng có e) ư c
g i là nguyên t nh n e. Liên k t cho - nh n ư c ký hi u b ng mũi tên (→) có chi u
t ch t cho sang ch t nh n.
Ví d quá trình hình thành ion NH4+ (t NH3 và H+) có b n ch t liên k t cho - nh n.

Sau khi liên k t cho - nh n hình thành thì 4 liên k t N - H hồn tồn như nhau. Do
ó, ta có th vi t CTCT và CTE c a NH+4 như sau:

14


CTCT và CTE c a HNO3:

i u ki n

t o thành liên k t cho - nh n gi a 2 nguyên t A → B là: nguyên t A
có
8e l p ngồi, trong ó có c p e t do(chưa tham gia liên k t) và nguyên t B
ph i có obitan tr ng.
3.5. Liên k t δ và liên k t π.
V b n ch t chúng là nh ng liên k t c ng hoá tr .
a) Liên k t δ. ư c hình thành do s xen ph 2 obitan (c a 2e tham gia liên k t)d c
theo tr c liên k t. Tuỳ theo lo i obitan tham gia liên k t là obitan s hay p ta có các lo i
liên k t δ ki u s-s, s-p, p-p:
Obitan liên k t δ có tính i x ng tr c, v i tr c i x ng là tr c n i hai h t nhân
nguyên t .
N u gi a 2 nguyên t ch hình thành m t m i liên k t ơn thì ó là liên k t δ. Khi
ó, do tính i x ng c a obitan liên k t δ, hai nguyên t có th quay quanh tr c liên
k t.
b) Liên k t π. ư c hình thành do s xen ph gi a các obitan p hai bên tr c liên
k t. Khi gi a 2 nguyên t hình thành liên k t b i thì có 1 liên k t δ, cịn l i là liên k t
π. Ví d trong liên k t δ (b n nh t) và 2 liên k t π (kém b n hơn).
Liên k t π khơng có tính i x ng tr c nên 2 nguyên t tham gia liên k t khơng có
kh năng quay t do quanh tr c liên k t. ó là nguyên nhân gây ra hi n tư ng ng
phân cis-trans c a các h p ch t h u cơ có n i ơi.
3.6. S lai hố các obitan.
− Khi gi i thích kh năng hình thành nhi u lo i hố tr c a m t nguyên t (như c a
Fe, Cl, C…) ta không th căn c vào s e c thân ho c s e l p ngoài cùng mà ph i
dùng khái ni m m i g i là "s lai hoá obitan". L y nguyên t C làm ví d :
C u hình e c a C (Z = 6).

N u d a vào s e c thân: C có hố tr II.
Trong th c t , C có hố tr IV trong các h p ch t h u cơ. i u này ư c gi i thích
là do s "lai hố" obitan 2s v i 3 obitan 2p t o thành 4 obitan q m i (obitan lai hố) có
năng lư ng ng nh t. Khi ó 4e (2e c a obitan 2s và 2e c a obitan 2p)chuy n ng

trên 4 obitan lai hoá q và tham gia liên k t làm cho cacbon có hố tr IV. Sau khi lai
hố, c u hình e c a C có d ng:

− Các ki u lai hoá thư ng g p.

15


a) Lai hố sp3. ó là ki u lai hố gi a 1 obitan s v i 3 obitan p t o thành 4 obitan
lai hoá q nh hư ng t tâm n 4 nh c a t di n u, các tr c i x ng c a chúng
t o v i nhau nh ng góc b ng 109o28'. Ki u lai hoá sp3 ư c g p trong các nguyên t
O, N, C n m trong phân t H2O, NH3, NH+4, CH4,…
b) Lai hố sp2. ó là ki u lai hoá gi a 1 obitan s và 2obitan p t o thành 3 obitan lai
hoá q nh hư ng t tâm n 3 nh c a tam giác u. Lai hoá sp2 ư c g p trong các
phân t BCl3, C2H4,…
c) Lai hố sp. ó là ki u lai hoá gi a 1 obitan s và 1 obitan p t o ra 2 obitan lai hoá q
nh hư ng th ng hàng v i nhau. Lai hoá sp ư c g p trong các phân t BCl2, C2H2,…
4. Liên k t hi ro

Liên k t hi ro là m i liên k t ph (hay m i liên k t th 2) c a nguyên t H v i
nguyên t có
âm i n l n (như F, O, N…). T c là nguyên t hi ro linh ng b hút
b i c p e chưa liên k t c a nguyên t có
âm i n l n hơn.
Liên k t hi ro ư c ký hi u b ng 3 d u ch m ( … ) và khơng tính hố tr cũng như
s oxi hố.
Liên k t hi ro ư c hình thành gi a các phân t cùng lo i. Ví d : Gi a các phân t
H2O, HF, rư u, axit…

ho c gi a các phân t khác lo i. Ví d : Gi a các phân t rư u hay axit v i H2O:

ho c trong m t phân t (liên k t hi ro n i phân t ). Ví d :

Do có liên k t hi ro to thành trong dd nên:
+ Tính axit c a HF gi m i nhi u (so v i HBr, HCl).
+ Nhi t
sôi và
tan trong nư c c a rư u và axit h u cơ tăng lên râ r t so v i
các h p ch t có KLPT tương ương.

16


C. 1s22s22p63s23p64s24p1 D. 1s22s22p63s23p64s2
8. Khoanh tròn vào ch
n u phát bi u úng,
ch S n u phát bi u sai trong nh ng câu dư i
ây:
a. Mu i NaCl có liên k t ion, tan nhi u trong
nư c
-S
b. Phân t HCl có liên k t c ng hố tr khơng
phân c c
-S
c. Phân t CO2 có có d ng ư ng th ng.
-S
d. Phân t nư c có liên k t c ng hoá tr phân c c
-S
e. Dung mơi khơng c c hồ tan ph n l n các
ch t không c c

-S
9. Nguyên t natri và nguyên t clo u c
h i, nguy hi m cho s s ng. Tuy nhiên, h p
ch t t o nên t hai nguyên t này là mu i ăn
(NaCl) l i là th c ăn không th thi u trong
cu c s ng. i u gi i thích nào sau ây là
úng?
A. C u hình electron c a nguyên t khác c u
hình electron c a ion.
B. Tính ch t c a ơn ch t khác v i h p ch t.
C. H p ch t b n hơn so v i ơn ch t.
D. A, B úng.
10. Khoanh tròn vào ch
n u phát bi u
úng, ch S n u phát bi u sai trong nh ng câu
dư i ây:
a. Liên k t ơn b n hơn liên k t ôi
-S
b. Liên k t ôi b n hơn liên k t ba
-S
c. Các ch t có ki u liên k t ion có nhi t
nóng ch y, nhi t
sơi cao hơn các ch t có
ki u liên k t c ng hố tr i u ó ch ng t
r ng liên k t ion b n hơn liên k t c ng hoá tr .
-S
d. Các ch t SO2, H2SO3, KHSO3 có i m chung là
trong phân t lưu huỳnh có s oxi hố +4
–S
e. Tinh th ngun t bên hơn tinh th phân t

-S
11. Cho các ch t sau: NH3, HCl, SO3, N2.
Chúng có ki u liên k t hoá h c nào sau ây:
A. Liên k t c ng hoá tr phân c c.
B. Liên k t c ng hố tr khơng phân c c.
C. Liên k t c ng hoá tr .
D. Liên k t ph i trí.

BÀI T P
1. Các nguyên t c a các nguyên t , tr khí
hi m, có th liên k t v i nhau thành phân t
ho c tinh th vì:
A. Chúng có c u hình electron l p ngồi cùng
chưa bão hoà, kém b n v ng.
B. Chúng liên k t v i nhau
t c u hình
electron l p ngồi b n v ng
C. Chúng liên k t v i nhau b ng cách cho,
nh n electron ho c góp chung electron.
D. A, B úng.
2. Các phân t sau u có liên k t c ng hố tr
khơng phân c c :
A. N2, Cl2, HCl, H2, F2 .B. N2, Cl2, I2, H2, F2 .
C. N2, Cl2, CO2, H2, F2 .D. N2, Cl2, HI, H2, F2.
Các ion Na+, Mg2+, F- có i m chung là :
A. Có cùng s proton. B. Có cùng s
electron.
C. Có cùng s nơtron.
D. Khơng có i m gì chung.
4. Các ion S2-, Cl- và nguyên t Ar có i m

chung là :
A. Có cùng s proton. B. Có cùng s nơtron.
C. Có cùng s electron.
D. Khơng có i m gì chung.
5. Tinh th nư c á c ng và nh hơn nư c
l ng, i u này ư c gi i thích như sau :
A. Nư c l ng g m các phân t nư c chuy n
ng d dàng và g n nhau.
B. Nư c á có c u trúc t di n u r ng, các
phân t nư c ư c s p x p các nh c a t
di n u.
C. Liên k t gi a các phân t nư c trong tinh
th nư c á là liên k t c ng hóa tr , m t lo i
liên k t m nh.
D. A, B úng.
6. i u ki n hình thành liên k t c ng hố tr
khơng phân c c là:
A. Các nguyên t hoàn toàn gi ng nhau.
B. Các nguyên t c a cùng m t nguyên t và
có s electron l p ngoài cùng l n hơn ho c
b ng 4 và nh hơn 8.
C. Các ngt c a các nguyên t g n gi ng nhau
D. Các nguyên t có hi u âm i n < 0,4.
7. Cho nguyên t canxi (Z = 20), c u hình
electron c a ion Ca2+ là:
A. 1s22s22p63s23p64s1
B. 1s22s22p63s23p6

17

12. Khi c p electron chung ư c phân b m t
cách
i x ng gi a hai nguyên t liên k t,
ngư i ta g i liên k t trong các phân t trên là:
A. Liên k t c ng hoá tr phân c c.
B. Liên k t c ng hố tr khơng phân c c.
C. Liên k t c ng hố tr .
D. Liên k t ph i trí
1 i n các t hay c m t cho s n, sao cho
o n văn sau có nghĩa:
âm i n là ……(1)…….. c trưng
cho kh năng c a nguyên t trong phân t hút
electron v phía mình. Liên k t c ng hoá tr
gi a hai nguyên t gi ng nhau u là liên k t
……(2)…………., hi u
âm i n càng l n,
phân t càng………(3)……..Ngư i ta quy ư c
n u hi u s
âm i n nh hơn 0,4 và l n hơn
hay b ng 0 thì phân t có ki u liên k t c ng
hoá tr ……(4)..N u hi u s
âm i n l n
hơn 0,4 nhưng nh hơn 1,7 thì phân t có ki u
liên k t c ng hoá tr ……(5)…..N u hi u s
âm i n l n hơn 1,7 thì phân t có ki u liên
k t ……(6)…..
a. có c c
b. khơng c c c. ion
d. i lư ng

e. phân c c
Th t i n t :
1………; 2………;3………;
4………; 5………; 6………
14. Cho các ch t NaCl, HBr, MgCl2, Br2, H2O, O2.
a. Các ch t có ki u liên k t c ng hoá tr phân
c c là……………..
b. Các ch t có ki u liên k t c ng hố tr khơng
phân c c là………..
c. Các ch t có ki u liên k t ion là
……………………………………
Cho bi t
âm i n c a các nguyên t trên
như sau:
O = 3,44,
Br = 2,96,
Cl = 3,16,
Mg =1,31
H = 2,20,
Na = 0,93
15. Các c p phân t nào sau ây có hình d ng
phân t gi ng nhau nhi u nh t
A. BeH2 và H2O
B. BF3 và NH3
C. CO2 và SiO2
D. BeH2 và C2H2
16. Trong phân t clo, xác su t tìm th y
electron dùng chung t p trung l n nh t :
A. khu v c cách u hai h t nhân nguyên t clo.
B. l ch v phía m t trong hai nguyên t clo.

C. khu v c n m v hai phía trên ư ng n i hai
h t nhân ngun t clo.

D. tồn b khơng gian c a phân t clo
17. Cho các ch t HCl, C2H4, Cl2, C2H2, C2H6,
BeH2, H2O.
a. Các phân t có hình d ng c u t o th ng là:
………………….
b. Các phân t có hình d ng c u t o góc là:
……………………
c. Các phân t có liên k t ơi trong phân t là:
…………………
d. Các phân t ch có liên k t ơn trong phân
t là: ……………
18. A, B, C, D là các nguyên t có s hi u
nguyên t l n lư t là 8, 9, 11, 16
a. C u hình electron c a A, B, C, D là:
………………………………………
………………………………………
………………………………………
………………………………………
b. Liên k t hố h c có th có gi a A và
C, A và D, B và C là:
………………………………………
………………………………………
………………………………………
19. Trong các h p ch t sau, lưu huỳnh có tr ng
thái oxi hoá +4 là dãy ch t nào?
A. H2SO3, SO3, Na2SO3, KHSO
B. H2SO4, SO3, Na2SO4, KHSO

C. H2SO3, SO2, Na2SO3, KHSO
D. H2SO3, H2S, Na2SO3, KHSO
20. Phân t metan có nguyên t cacbon tr ng
thái lai hóa t di n. Kí hi u c a lai hóa t di n
là:
A. sp
B. sp2
C. sp3
D. sp3d2
3,21. Phân t BeH2 có nguyên t Be tr ng
thái lai hóa sp. Nguyên t Be trong phân t
BeH2 thu c ki u lai hóa nào sau ây?
A. Lai hóa ư ng th ng.
B. Lai hóa tam giác.
C. Lai hóa t di n.
D. Lai hóa bát di n.
22. Liên k t xich ma (σ) là liên k t hóa h c,
trong ó xác su t tìm th y electron dùng chung
t p trung :
A. khu v c cách u hai h t nhân nguyên t .
B. l ch v phía m t trong hai nguyên t .
C. khu v c n m v hai phía trên ư ng n i hai
h t nhân nguyên t .

18


D. trên o n th ng n i hai h t nhân nguyên tư.
2 Liên k t pi (π) là liên k t hóa h c, trong ó
xác su t tìm th y electron dùng chung t p

trung :
A. khu v c cách u hai h t nhân nguyên t .
B. l ch v phía m t trong hai nguyên t .
C. khu v c n m v hai phía trên ư ng n i hai
h t nhân nguyên t .
D. trên o n th ng n i hai h t nhân nguyên tư.
24. Liên k t pi (π) là liên k t hóa h c, trong ó
các obitan xen ph theo ki u nào sau ây?
A. Xen ph tr c.
B. Xen ph bên.
C. Xen ph bên p - p. D. Xen ph tr c s - p.
25. Liên k t ơn gi a hai nguyên t là lo i liên
k t nào sau ây?
A. Liên k t xich ma (σ).
B. Liên k t pi (π).
C. Liên k t ion.
D.Liên k t cho, nh n.
26. Liên k t ôi là liên k t hóa h c g m:
A. Hai liên k t pi (π).
B. Hai liên k t xich ma (σ).
C. M t liên k t xich ma và m t liên k t pi.
D. M t liên k t pi và hai liên k t xich ma.
27. Liên k t ba là liên k t hóa h c g m :
A. Hai liên k t pi (π) và m t liên k t xich ma (σ).
B. Hai liên k t xich ma (σ) và m t liên k t pi (π).
C. M t liên k t xich ma và m t liên k t pi.
D. Hai liên k t pi và hai liên k t xich ma.
28. Khi xét
b n c a các liên k t ơn, liên
k t ôi và liên k t ba, i u kh ng nh nào sau

ây luôn luôn úng ?
A. Liên k t ơn b n hơn liên k t ôi.
B. Liên k t ôi b n hơn liên k t ba.
C. Liên k t ôi b n b ng hai l n liên k t ơn.
D. Liên k t ba b n hơn liên k t ôi và liên k t
ôi b n hơn liên k t ơn.
29. Phân t nitơ (N2) r t b n, h u như trơ v
m t hóa h c nhi t
thư ng. Lí do nào sau
ây có th gi i thích ư c s b n v ng, kém ho t
ng hóa h c c a ơn ch t nitơ ? Trong phân t
nitơ có :
A. M t liên k t pi (π) và hai liên k t xich ma (σ).
B. Hai liên k t xich ma (σ) và hai liên k t pi
(π).

C. M t liên k t xich ma và ba liên k t pi.
D. Liên k t ba r t b n v ng.
30. C ng hóa tr c a m t nguyên t trong phân
t ư c tính b ng :
A. S electron hóa tr c a nguyên t .
B. S electron l p ngoài cùng c a nguyên t .
C. S liên k t hóa h c c a nguyên t trong
phân t .
D. S obitan nguyên t tham gia lai hóa.
31. i n hóa tr c a m t nguyên t trong các
h p ch t ion ư c tính b ng:
A. i n tích c a ion trong h p ch t.
B. S electron mà nguyên t c a nguyên t ó
như ng i.

C. S electron mà nguyên t nguyên t
ó
nh n thêm.
D. S c p electron dùng chung c a nguyên t
nguyên t ó v i các nguyên t c a nguyên t
khác.
32. S oxi hóa c a nitơ trong NH4+, HNO3,
NO2, N2O l n lư t là:
A. +5, +4, +1, -3
B. +4, +1, -3, +5.
C. -3, +5, +4, +1.
D. +4, +5, +1, 3 M t nguyên t có t ng s electron thu c các
phân l p d là 7. Công th c phân t c a h p
ch t nguyên t này v i hi ro là:
A. H2S
B. HBr
C. HF
D. HCl
34. Lo i tinh th nào sau ây có th d n i n
khi hịa tan trong nư c ho c nóng ch y?
A. Tinh th nguyên t . B. Tinh th phân t .
C. Tinh th ion.
D. Tinh th kim lo i.
35. Mu i ăn (NaCl) có nhi t
nóng ch y là
0
801 C, trong khi ó nư c á nóng ch y 00C.
T s li u th c nghi m trên, hãy cho bi t nh n
xét nào sau ây là sai?
A. Tinh th ion b n hơn tinh th phân t .

B. Tinh th nư c á là tinh th phân t .
C. Liên k t trong tinh th phân t là liên k t
y u.
D. Liên k t ion b n hơn liên k t c ng hóa tr .

19


CHƯƠNG III. DUNG D CH - I N LI – pH
I. DUNG D CH

1. nh nghĩa.
Dd là h
ng th g m hai hay nhi u ch t mà t l thành ph n c a chúng có th
thay i trong m t gi i h n khá r ng.
Dd g m: các ch t tan và dung môi.
Dung môi là môi trư ng
phân b các phân t ho c ion ch t tan. Thư ng g p
dung môi l ng và quan tr ng nh t là H2O.
2. Quá trình hoà tan.
Khi hoà tan m t ch t thư ng x y ra 2 quá trình.
− Phá hu c u trúc c a các ch t tan.
− Tương tác c a dung môi v i các ti u phân ch t tan.
Ngồi ra cịn x y ra hi n tư ng ion hoá ho c liên h p phân t ch t tan (liên k t
hi ro).
Ngư c v i q trình hồ tan là q trình k t tinh. Trong dd, khi t c
hoà tan b ng
t c
k t tinh, ta có dd bão hồ. Lúc ó ch t tan không tan thêm ư c n a.
3.

tan c a các ch t.
tan ư c xác nh b ng lư ng ch t tan bão hoà trong m t lư ng dung môi xác
nh. N u trong 100 g H2O hoà tan ư c:
>10 g ch t tan: ch t d tan hay tan nhi u.
<1 g ch t tan: ch t tan ít.
< 0,01 g ch t tan: ch t th c t không tan.
4. Tinh th ng m nư c.
Quá trình liên k t các phân t (ho c ion) ch t tan v i các phân t dung mơi g i là
q trình sonvat hố. N u dung mơi là H2O thì ó là q trình hi rat hoá.
H p ch t t o thành g i là sonvat (hay hi rat).
Ví d : CuSO4.5H2O ; Na2SO4.1OH2O.
Các sonvat (hi rat) khá b n v ng. Khi làm bay hơi dd thu ư c chúng d ng tinh
th , g i là nh ng tinh th ng m H2O. Nư c trong tinh th g i là nư c k t tinh.
M t s tinh th ng m nư c thư ng g p:
FeSO4.7H2O, Na2SO4.1OH2O, CaSO4.2H2O.
5. N ng
dd
N ng
dd là i lư ng bi u th lư ng ch t tan có trong m t lư ng nh t nh dd
ho c dung môi.
a) N ng
ph n trăm (C%). N ng
ph n trăm ư c bi u th b ng s gam ch t
tan có trong 100 g dd.

Trong ó : mt, mdd là kh i lư ng c a ch t tan và c a dd.
V là th tích dd (ml), D là kh i lư ng riêng c a dd (g.ml)
b) N ng
mol (CM). N ng
mol ư c bi u th b ng s mol ch t tan trong 1 lít

dd. Ký hi u là M.

c) Quan h gi a C% và CM.

20


Ví d : Tính n ng
mol c a dd axit H2SO4 20%, có D = 1,143 g.ml
Gi i : Theo cơng th c trên ta có :

II. S

I N LI

1. nh nghĩa.
− S i n li là quá trình phân li ch t tan thành các ion dư i tác d ng c a các phân
t dung môi (thư ng là nư c) ho c khi nóng ch y.
Ion dương g i là cation, ion âm g i là anion.
− Ch t i n ly là nh ng ch t tan trong nư c t o thành dd d n i n nh phân ly
thành các ion.
Ví d : Các ch t mu i axit, bazơ.
− Ch t không i n li là ch t khi tan trong nư c t o thành dd khơng d n i n.
Ví d : Dd ư ng, dd rư u,…
− N u ch t tan c u t o t các tinh th ion (như NaCl, KOH,…) thì quá trình i n ly
là quá trình i n li là quá trình tách các ion kh i m ng lư i tinh th r i sau ó ion k t
h p v i các phân t nư c t o thành ion hi rat.
− N u ch t tan g m các phân t phân c c (như HCl, HBr, HNO3,…) thì u tiên
x y ra s ion hố phân t và sau ó là s hi rat hoá các ion.
− Phân t dung mơi phân c c càng m nh thì kh năng gây ra hi n tư ng i n li i

v i ch t tan càng m nh.
Trong m t s trư ng h p quá trình i n li liên quan v i kh năng t o liên k t hi ro
c a phân t dung môi (như s i n li c a axit).
2. S i n li c a axit, bazơ, mu i trong dd nư c.
a) S i n li c a axit
Axit i n li ra cation H+ ( úng hơn là H3O+) và anion g c axit.
ơn gi n, ngư i ta ch vi t
N u axit nhi u l n axit thì s
trư c.

i n li x y ra theo nhi u n c, n c sau y u hơn n c

b) S i n li c a bazơ.
Bazơ i n li ra anion OH− và cation kim lo i ho c amoni.

N u bazơ nhi u l n bazơ thì s
trư c.

i n li x y ra theo nhi u n c, n c sau y u hơn n c

21


c) S i n li c a mu i.
Mu i i n li ra cation kim lo i hay amoni và anion g c axit, các mu i trung hoà
thư ng ch i n li 1 n c.
Mu i axit, mu i bazơ i n li nhi u n c :

Mu i bazơ :

d) S i n li c a hi roxit lư ng tính.
Hi roxit lư ng tính có th i n li theo 2 chi u ra c ion H+ và OH−.

3. Ch t i n li m nh và ch t i n li y u.
a) Ch t i n li m nh.
Ch t i n li m nh là nh ng ch t trong dd nư c i n li hồn tồn thành ion. Q
trình i n li là quá trình m t chi u, trong phương trình i n li dùng d u =. Ví d :
Nh ng ch t i n li m nh là nh ng ch t mà tinh th ion ho c phân t có liên k t
phân c c m nh.
ó là:
− H u h t các mu i tan.
− Các axit m nh: HCl, HNO3, H2SO4,…
− Các bazơ m nh: NaOH, KOH, Ca(OH)2,…
b) Ch t i n li y u
− Ch t i n li y u là nh ng ch t trong dd nư c ch có m t ph n nh s phân t i n
li thành ion còn ph n l n t n t i dư i d ng phân t , trong phương trình i n li dùng
d u thu n ngh ch
Ví d :

Nh ng ch t i n li y u thư ng g p là:
− Các axit y u: CH3COOH, H2CO3, H2S,…
− Các bazơ y u: NH4OH,…
− M i ch t i n li y u ư c c trưng b ng h ng s
b ng c a quá trình i n li. Ví d :

22

i n li (K l) - ó là h ng s cân

Trong ó: [CH3COO−], [H+] và [CH3COOH] là n ng
các ion và phân t trong dd
lúc cân b ng. K l là h ng s , không ph thu c n ng . Ch t i n li càng y u thì K l
càng nh .
V i ch t i n li nhi u n c, m i n c có K l riêng. H2CO3 có 2 h ng s i n li:

i n li α.
−
i n li α c a ch t i n li là t s gi a s
và t ng s phân t ch t i n li tan vào nư c
4.

phân t phân li thành ion Np
Nt.

Ví d : C 100 phân t ch t tan trong nư c có 25 phân t
b ng:

− T s này cũng chính là t s n ng
ch t tan vào trong dd (Ct).

i n li thì

i n li α

mol ch t tan phân li (Cp) và n ng

mol

− Giá tr c a α bi n i trong

kho ng 0 n 1
0≤α≤1
Khi α = 1: ch t tan phân li hoàn toàn thành ion. Khi α = 0: ch t tan hồn tồn
khơng phân li (ch t khơng i n li).
−
i n li α ph thu c các y u t : b n ch t c a ch t tan, dung môi, nhi t
và
dd.
n ng
5. Quan h gi a
i n li α và h ng s i n li.
Gi s có ch t i n li y u MA v i n ng
ban u Co,
i n li c a nó là α, ta có:

H ng s

i n li:

D a vào bi u th c này, n u bi t α ng v i n ng
dd Co, ta tính ư c K l và ngư c
l i.
Ví d : Trong dd axit HA 0,1M có α = 0,01. Tính h ng s i n li c a axit ó (ký hi u
là Ka).
Gi i: Trong dd, axit HA phân li:

6. Axit - bazơ.

23

a) nh nghĩa
Axit là nh ng ch t khi tan trong nư c i n li ra ion H+ (chính xác là H3O+).
Bazơ là nh ng ch t khi tan trong nư c i n li ra ion OH−.
− i v i axit, ví d HCl, s i n li thư ng ư c bi u di n b ng phương trình.
Nhưng th c ra axit khơng t phân li mà như ng proton cho nư c theo phương trình.
Vì H2O trong H3O+ không tham gia ph n ng nên thư ng ch ghi là H+
−
i v i bazơ, ngoài nh ng ch t trong phân t có s n nhóm OH− (như NaOH,
Ba(OH)2…) Cịn có nh ng bazơ trong phân t khơng có nhóm OH (như NH3…)
nhưng ã nh n proton c a nư c t o ra OH−
Do ó
nêu lên b n ch t c a axit và bazơ, vai trị c a nư c (dung mơi) c n nh
nghĩa axit - bazơ như sau:
Axit là nh ng ch t có kh năng cho proton.
Bazơ là nh ng ch t có kh năng nh n proton.
ây là nh nghĩa c a Bronstet v axit - bazơ.
b) Ph n ng axit - bazơ.
− Tác d ng c a dd axit và dd bazơ.
Cho dd H2SO4 tác d ng v i dd NaOH, ph n ng hoá h c x y ra to nhi t làm dd
nóng lên.
Phương trình phân t :
Phương trình ion:

Ho c là:
H2SO4 cho proton (chuy n qua ion H3O+) và NaOH nh n proton (tr c ti p là ion
OH−).
Ph n ng c a axit v i bazơ g i là ph n ng trung hoà và luôn to nhi t.
− Tác d ng c a dd axit và bazơ không tan.
dd HNO3 vào Al(OH)3 ↓, ch t này tan d n. Ph n ng hoá h c x y ra.

Phương trình phân t :
Phương trình ion

Ho c là:
HNO3 cho proton, Al(OH)3 nh n proton.

24


− Tác d ng c a dd axit và oxit bazơ khơng tan.
dd axit HCl vào CuO, un nóng, ph n ng hoá h c x y ra, CuO tan d n:
Phương trình phân t :
Phương trình ion

Ho c là
HCl cho proton, CuO nh n proton, nó óng vai trị như m t bazơ.
− K t lu n:
Trong các ph n ng trên u có s cho, nh n proton - ó là b n ch t c a ph n ng
axit - bazơ.
c) Hi roxit lư ng tính.
Có m t s hi roxit không tan (như Zn(OH)2, Al(OH)3) tác d ng ư c c v i dd axit
và c v i dd bazơ ư c g i là hi roxit lư ng tính.
Ví d : Zn(OH)2 tác ng ư c v i H2SO4 và NaOH.

Ho c là:
K m hi roxit nh n proton, nó là m t bazơ.

K m hi roxit cho proton, nó là m t axit.
V y: Hi roxit lư ng tính là hi roxit có hai kh năng cho và nh n proton, nghĩa là
v a là axit, v a là bazơ.

7. S i n li c a nư c
a) Nư c là ch t i n li y u.
Tích s n ng
nhi t

ion H+ và OH− trong nư c nguyên ch t và trong dd nư c

là m t h ng s

.

Môi trư ng trung tính : [H+] = [OH−] = 10−7 mol/l
Mơi trư ng axit: [H+] > [OH−]
[H+] > 10−7 mol/l.
Môi trư ng bazơ: [H+] < [OH−]
[H+] < 10−7 mol/l

25

m i