Trật tự thế giới mới sau chiến tranh lạnh

1
Trường đại học khoa học x hội & nhân vănã
Khoa Lịch sử
------
Bài giữa kỳ
Môn: Lịch sử thế giới hiện đại
Câu hỏi: Trật tự thế giới mới sau chiến tranh lạnh?
Bài làm
Trật tự quan hệ quốc tế được xác lập bởi tương quan so sánh lực lượng
thông qua tiềm lực tổng thể của các quốc gia, chủ yếu dựa trên sức mạnh kinh
tế,quân sự,chính trị.Chủ thể nào nắm tiềm lực tổng thể lớn sẽ giữ vị trí quan
trọng trong trật tự đó.Nhưng xét cho đến cùng thì trật tự quan hệ quốc tế chỉ có
tính bền vững tạm thời trong một giai đoạn lích sử nhất định và nó được biểu
hiện bằng các quan hệ ràng buộc .Nó chế định hành vi trên trường quốc tế trong
giai đoạn lịch sử đó.
Lịch sử thế giới biến động đầy phức tạp trong quan hệ giữa các quốc
gia,các khu vực .Nhưng quan hệ quốc tế định hình nên một trật tự thế giới hoàn
thiện kể từ sau thế chiến thứ nhất với hòa ước Vecsai_Oasinton và một trật tự thế
giới tiếp thay thế được xác lập sau thế chiến thứ hai :trật tự hai cực Ianta.nguyên
nhân chính dẫn đến sự thay đổi trật tự thế giới chính là sự dịch chuyển vị trí trên
trường quốc tế giữa các quốc gia với nhau.Các nước lớn khác mới nổi lên(Mỹ từ
sau thế chiến thư nhất,Liên Xô từ sau cách mạng tháng 10 thành công với sự ra
đời của liên bang Xô Viết năm 1922)thay thế các cường quốc châu âu trước kia
giữ vị trí lãnh đạo thế giới.
Trật tự hai cực Ianta là một trật tự với sự đối đầu trực tiếp giữa Mỹ và
Liên Xô,biểu hiện ra bên ngoài thông qua “chiến tranh lạnh”.Hai siêu cường của
thế giới đối lập với nhau ,luôn phủ định lẫn nhau nhưng không đấu tranh trực
diện trên chiến trường .Cả hai chỉ ra mặthauj thuẫn cho các khu vực nằm trong
tầm ảnh hưởng của mình.Dĩ nhiên ta cũng không thể không nhắc tới vai trò của
các cường quốc như:Anh,Pháp,Đức ,Nhật bên cạnh có Trung Quốc.Thời kỳ này
các quốc gia kể trên không còn mạnh như trong lịch sử.Sau các thiệt hai do

chiến tranh liên miên gây ra đã làm cho nền kinh tế của các quốc gia đó bị suy
thoái ,không còn đủ sức vực dậy như xưa,họ đều phải dựa vào đàn anh của mình
để khôi phục và trở thành đồng minh của Mỹ và Liên Xô.Anh, Pháp sau là
Đức,Nhật phụ thuộc vào Mỹ góp phần làm nên sức mạnh của Mỹ trên thế
2
giới.Trung Quốc được đánh giá như một nước trung gian:có thời kỳ thì liên
minh với Liên Xô chống Mỹ(những năm 50 của thế kỷ trước),có thời kỳ chống
cả Mỹ và Liên Xô(những năm 60),có thời kỳ liên minh với Mỹ chống Liên
Xô(từ sau thông cáo Thượng Hải năm 1972).Ngoài những nươc trên thì cả Mỹ
và Liên Xô đều cố gắng vươn cánh tay dài của mình ra các khu vực khác nhau
trên thế giới.Họ có mặt trên khắp các mặt trận cả Âu,Á,Phi:Đông Đức_Tây
Đức,bắc Triều Tiên và Nam Triều Tiên,khu vực Trung Đông…
Sau hơn 40 năm đối đầu,cả hai siêu cường đều chịu những tổn thất
lớn,,một số lĩnh vực mất ví trí số một thế giới.Năm 1989 sau cuộc gặp gỡ của
hai nhà cầm quân:Bush và Gioocbachop ở đảo Manta đã đi đến quyết định chấm
dứt “chiến tranh lạnh” sau đó là năm 1991 với sự tan dã của liên bang Xô Viết
trật tự hai cự không còn tồn tại .Mỹ nghiễm nhiên trở thành cường quốc số một
thế giới.
Đến nay Mỹ vẫn là siêu cường số một thế giới đó là sự thật nhưng Mỹ
không thể có được vị trí lãnh đạo thế giới như trong giai đoạn trước.Trong giai
đoạn cuối của chiến tranh lạnh ,các quốc gia :Anh,pháp ,Đức ,Nhật,Trung Quốc
đã đạt được những bước tiến đáng kể về kinh tế và vẫn đang vận động phát triển
không ngừng.Họ đang lấy lại những gì đã mất.Bên cạnh đó các quốc gia nhỏ
đang phát triển cũng đang đưa đất nước bươc lên vị trí cao hơn,họ đã liên kết lại
với nhau nhằm hạn chế sự khống chế của các nước lớn.Như vậy trên thế giới có
3 lực lượng chủ yếu đang theo đuổi những mô hình khác nhau về trật tự thế giới
mới”Đó là Mỹ muốn thiết lập một trật tự thế giới đơn cực do Mỹ làm bá chủ;là
các cường quốc các trung tâm lớn như Nga,Trung Quốc,Nhật Bản,Ấn Độ ,liên
minh Châu Âu có cùng lợi ích chiến lược trong việc thúc đẩy sự ra đời của một
trật tự thế giới đa cực mà bản thân họ sẽ đóng vai trò là các cực trong trật tự này;

là đại đa số các nước còn lại_các nước nhỏ,các nước đang phát triển_mong
muốn thiết lập một trật tự thế giới thực sự dân chủ bình đẳng…”(tạp chí cộng
sản số 20 tháng 10/2006).các chủ thể ra sức hành động nhằm đạt được mục đích
cao nhất của mình.ở đây chúng ta nói đến âm mưu bá của Mỹ.
3
Cho đến hiện nay Mỹ vẫn là một siêu cường duy nhât của thế giới đó là
điều chúng ta không thể bàn cãi gì thêm.Nền kinh tế khổng lồ đó ngày ngày vẫn
tiến nhưng bươc chóng mặt mà không có một nền kinh tế nào trên thế giới có thể
đứng ngang hàng:số liệu gần đây nhất về kinh tế Mỹ ,tăng trưởng kinh tế
3,4%,kim ngạch xuất khẩu hàng hóa và dịch vụ trong 11 tháng đầu năm 2006
đạt 1.3 nghìn tỉ USD chiếm khoảng 30% nền kinh tế thế giới;về quân sự Mỹ
cũng là quốc gia đứng đầu thế giới về chi phí quân sự với 528,7 tỷ USD trong
khi đó cả thế giới là 1200 tỷ USD,trong giai đoạn từ tháng 9/2001 đến 2006 chi
phí quân sự hàng năm của Mỹ đạt là 432 tỷ USD.Trong giai đoạn 2002-2006
Mỹ và Nga là hai nhà cung cấp vũ khí lớn nhất thế giới,với giá trị các loại vũ khí
mỗi nước bán ra chiếm khoảng 30%...cũng vì lẽ đó từ sau khi Liên Xô thất thủ
Mỹ luôn coi mình là người anh cả đi đầu,lãnh đạo thế giới bảo vệ anh ninh của
thế giới.Các nhà cầm quân của nước Mỹ luôn mong muốn đưa nước này vươn
lên trở thành lãnh tụ toàn cầu với những thủ đoạn và biện pháp mới hòng thực
hiện các mục tiêu tối cao trở thành tôn chỉ mục đích và hành động của Mỹ:
+,Thâu tóm trong tay và chi phối tất cả các khu vực trên thế giới
+,Tiếp tục tấn công làm xóa bỏ hết các nước XHCN.
+,Vừa liên kết với các nước đồng minh TBCN,vừa kiềm chế cạnh tranh
với họ.
+ Mở rộng và phổ biến cũng như áp đặt mô hình Mỹ và những giá trị
CNTB Mỹ ra tất cả các nước.
Mỹ cho rằng “sự lãnh đạo của Mỹ đối với thế giới hiện nay là quan trọng và cần
thiết hơn bất kỳ thời kỳ nào trong quá khứ…(giáo trình quan hệ quốc tế).
Từ việc bao vây cấm vận kinh tế bất kể nước nào có thái độ đối đầu với
mình,Mỹ đưa ra các chính sách cao hơn về mặt chính trị và quân sự.

Về chính trị:thì từ thời tổng thống Billclinton đã đề ra chiến lược cam kết
và mở rộng(1995) với nội dung:ra sức củng cố và phát huy sức mạnh mọi mặt
của Mỹ ở trong nước cũng như trên thế giới,bảo vệ an ninh và các lợi ích chiến
lược của Mỹ trên thế giới ;chống lại mọi hiểm họa đối với Mỹ ,xây dựng trật tự
thế giới mới bảo đảm “sự lãnh đạo của Mỹ đối với thế giới”và “Mỹ có vai trò
4
lãnh đạo toàn cầu”…ngăn chặn không để xuất hiện mọi đối thủ cạnh tranh với
Mỹ trong thời kỳ hậu chiến tranh…(giáo trình quan hệ quốc tế) và đến năm
1998 đề ra “chiến lược an ninh quốc gia của Mỹ cho thế kỷ mới”dựa trên nền
tảng chiến lược 1995,có sự điều chỉnh một số nội dung mới.Đặc biệt từ sau vụ
11/9/2001 đã có nhiều sự thay đổi mới trong nội dung chiến lược của
Mỹ.20/9/2002 Mỹ công bố “chiến lược an ninh quốc gia mới thay chiến lược an
ninh quốc gia cam kết và mở rộng”với những điều chỉnh mang tính chiến lược
hiện thời của Mỹ mà nổi bật nhất là:chống khủng bố trở thành nhiệm vụ ưu tiên
chiến lược hàng đầu….
Một trong các thủ đoạn thâm độc nhất mà các cơ quan tình báo sử dụng là
khai thác các khuyết tật kinh tế_xã hội,sự bất mãn của các thành phần kinh tế_xã
hội,sự bất mãn của các thành phần quần chúng,cũng với những sự trì trệ trong
việc xúc tiến các chính sách mà Mỹ cho là phù hợp các tiêu chuẩn của nền kinh
tế , xã hội ,chế độ “tự do hóa” “tư nhân hóa” “thị trường hóa”…đều bị liệt vào
các phần tử phản động,phản cách mạng, phản dân chủ.Mỹ sử dụng mọi chiêu bài
đặc biệt là các chiêu bài về quyền dân chủ hòng thò bàn tay chính trị vào các
nước mà Mỹ quan tâm hoặc những đối tượng của Mỹ.
Cùng với chiêu bài kinh tế ,chính trị Mỹ còn đẩy mạnh sức mạnh vũ
trang.Như đã nói Mỹ là quốc gia có tiềm lực quân sự và chi phí cho quốc phòng
lớn nhất thế giới.Thủ đô Oasinton của Mỹ với trên 50% thu nhập từ buôn bán vũ
khí.Mỹ sẵn sàng sử dụng vũ lực một cách không khoan nhượng cho dù thế giới
đã lên tiếng ngăn cản.và thực tế hầu hết các cuộc chiến tranh gần đây bao gồm
cả các cuộc chiến tranh quốc gia hay sắc tộc đều có bàn tay của Mỹ hay chính
Mỹ trực tiếp tham gia:1991 chiến tranh vùng vịnh Pécxich, 1994 tham gia cuộc

chiến tại Boxnia Hecxegovina; tháng 4/1999 sau chiến tranh Côxovo,Mỹ chi
phối được Nam Tư; năm 2001 Mỹ cùng các nước đồng minh đánh chiếm
Apganixtan và chốt nhiều vị trí trọng yếu ở vùng Trung Á;năm 2003 liên quân
Anh-Mỹ đã tiến hành cuộc chiến tranh Irac lần 2…
Với sức mạnh của mình Mỹ đã thu được những kết quả đáng kể,tầm ảnh
hưởng của Mỹ là rất lớn ở nhiều khu vực trên thế giới:Mỹ latinh, một số khu
5