Bài giảng thống kê xây dựng cơ bản

Bi ging thäúng kã xáy dỉûng cå bn - Pháưn 1 Nhỉỵng váún âãư cå bn vãư thäúng kã doanh nghiãûp

3

Chỉång 1: NHỈỴNG VÁÚN ÂÃƯ CHUNG VÃƯ THÄÚNG KÃ
I. Khại niãûm, vai tr v âäúi tỉåüng ca thäúng kã hc
1. Khại niãûm vãư thäúng kã hc
* Tỉì thåìi cäø âải ngỉåìi ta â biãút ghi chẹp säú liãûu mäüt cạch âån gin nhàòm qun l
sục váût ni åí cạc bäü lảc.
-> Âãún thåìi phong kiãún, ghi chẹp säú liãûu âàng k nhán kháøu v rüng âáút
-> Sang thåìi k TBCN, phỉång thỉïc sn xút x häüi â phạt triãøn, thë trỉåìng måí
räüng, hoảt âäüng kinh tãú x häüi phỉïc tảp â lm thục âáøy thäúng kã hc ngy cng phạt triãøn.
Váûy Thäúng kã hc l män khoa hc x häü
i, ra âåìi v phạt triãøn theo nhu cáưu
hoảt âäüng thỉûc tiãùn ca x häüi.
Nọ l quạ trçnh têch ly kinh nghiãûm tỉì gin âån âãún phỉïc tảp, âục kãút thnh l lûn
khoa hc v ngy cng hon thiãûn.
* Sỉû cäú gàõng tçm hiãøu cạc hiãûn tỉåüng, cạc qụa trçnh kinh tãú x häüi thäng qua cạc
biãøu hiãûn vãư màût säú lỉåüng âi hi cạc nh qun l kinh tãú nh nỉåïc, cạc nh nghiãn cỉïu
kinh tãú x häüi, cạc nh qun trë doanh nghiãûp phi nghiãn cỉïu l lûn phỉång phạp thu
tháûp v tênh toạn säú liãûu thäúng kã.
Tỉì âọ, Thäúng kã hc âỉåüc hiãøu theo hai nghéa:
- Thỉ
ï nháút, Thäúng kã l viãûc ghi chẹp cạc con säú phn ạnh màût lỉåüng cạc hiãûn
tỉåüng tỉû nhiãn, x häüi, kinh tãú, k thût nhàòm biãøu hiãûn mỉïc âäü hay quy mä ca hiãûn tỉåüng
âọ.
- Thỉï hai, Thäúng kã l khoa hc nghiãn cỉïu hãû thäúng cạc phỉång phạp thu tháûp, xỉí
l v phán têch cạc con säú ( màût lỉåüng) ca nhỉỵng hiãûn tỉåüng säú låïn âãø tçm hiãøu bn cháút
v tênh cháút quy lût väún cọ ca chụng ( màût cháút) trong nhỉỵng âiãưu kiãûn, âëa âiãøm v thåìi
gian củ thãø.
2. Vai tr ca thäúng kã âäúi våïi cäng tạc qun l doanh nghiãûp

a/ Vai tr ca thäúng kã
Thäng tin thäúng kã trong doanh nghiãûp gäư
m cạc loải:
+ Thäng tin quút âënh ( thäng tin chè huy) l cạc quút âënh, mãûnh lãûnh hay chè thë
- l kãút qu lao âäüng ca cạc nh lnh âảo trãn cå såí cạc thäng tin nháûn âỉåüc tỉì bäü pháûn
thu nháûn thäng v xỉí l thäng tin.
+ Thäng tin thu tháûp âỉåüc l kãút qu ca quạ trçnh quan sạt, âo lỉåìng, tênh toạn v
ghi chẹp ca cạc bäü pháûn thu tháûp thäng tin vãư cạc loải hoảt âäüng â xy ra.
Nhỉỵng thäng tin ny nhàòm phủc vủ cho cạc nh lnh âảo, giụp cạc nh lnh âảo ban hnh
måïi cạc thäng tin quút âënh.
Theo khại niãûm vãư thäúng kã thç thäúng kã chênh l 1 dảng thäng tin thu tháûp âỉåüc
nhàòm âạp ỉïng u cáưu ca cäng tạ
c qun l doanh nghiãûp .
Củ thãø nhỉ sau:
Bi ging thäúng kã xáy dỉûng cå bn - Pháưn 1 Nhỉỵng váún âãư cå bn vãư thäúng kã doanh nghiãûp

4
- L ngưn lỉûc ca sn xút kinh doanh: viãûc quan sạt, âo lỉåìng, tênh toạn v ghi
chẹp ca thäúng kã gọp pháưn cung cáúp cho nh qun l doanh nghiãûp cạc thäng tin cáưn thiãút
phủc vủ qun l doanh nghiãûp vi mä.
- L ngưn lỉûc vä giạ: thäúng kã gọp pháưn cung cáúp cho nh qun l doanh nghiãûp
cạ cå såí âãø âỉa ra quút âënh ( kãút håüp våïi thäng tin kãú toạn)
- L cå såí âãø láûp chiãún lỉåüc kinh doanh: Thäúng kã cung cáúp cho nh qun l doanh
nghiãûp cạc thäng tin cọ tênh quy lût hồûc bn cháút ca cạc hiãûn tỉåüng kinh tãú ti chênh
trong doanh nghiãûp. Nhåì váûy nh qun l doanh nghiãûp cọ thãø hoảch âënh âỉåüc nhỉỵ
ng
chiãún lỉåüc gáưn sạt våïi tỉång lai.
b/ Nhiãûm vủ ca thäúng kã doanh nghiãûp:
* Nhiãûm vủ chung ca thäúng kã hc:
- Quan sạt, ghi chẹp mäüt cạch chênh xạc, këp thåìi ton bäü nhỉỵng hiãûn tỉåüng kinh tãú

x häüi cáưn nghiãn cỉïu v sỉû biãún âäüng ca nhỉỵng hiãûn tỉåüng âọ.
- Täøng håüp tênh toạn v láûp bạo cạo thäúng kã, cung cáúp säú liãûu nhanh cho viãûc xáy
dỉûng kãú hoảch cng nhỉ phán têch hoảt âäüng kinh tãú.
- Phán têch âạnh giạ säú liãûu, phạt hiãûn këp thåìi nhỉỵng nhán täú têch cỉûc hồûc tiãu cỉûc
âãø cọ phỉång hỉåïng chè âảo këp thåìi trong qun l kinh tãú x häüi.
3. Âäúi tỉåüng nghiãn cỉïu ca thäúng kã doanh nghiãû
p
* Mäüt cạch khại quạt, âäúi tỉåüng ca thäúng kã hc l màût lỉåüng trong mäúi liãn hãû
máût thiãút våïi màût cháút ca cạc hiãûn tỉåüng v quạ trçnh kinh tãú x häüi säú låïn trong âiãưu kiãûn
thåìi gian, âëa âiãøm củ thãø.
* Củ thãø âäúi tỉåüng thäúng kã doanh nghiãûp gäưm:
- Cạc hiãûn tỉåüng vãư quạ trçnh sn xút, tại sn xút
- Cạc chè tiãu vãư tçnh hçnh låüi nhûn cng nhỉ quạ trçnh phán phäúi låüi nhûn.
- Cạc chè tiãu vãư chi phê, giạ thnh
- Cạc chè tiãu vãư sn lỉåüng, tçnh hçnh tiãu thủ v giạ c tiãu thủ
- Cạc thäng tin vãư lao âäüng v tiãưn lỉång
II. Mäüt säú khại niãûm thỉåìng dng trong thäú
ng kã
1. Täøng thãø thäúng kã
a/ khại niãûm:
Täøng thãø thäúng kã l hiãûn tỉåüng kinh tãú x häüi säú låïn gäưm nhỉỵng pháưn tỉí (âån vë) cạ
biãût cáưn quan sạt, phán têch màût lỉåüng ca chụng trong mäúi quan hãû våïi màût cháút.
Váûy täøng thãø thäúng kã giụp xạc âënh phảm vi nghiãn cỉïu ca hiãûn tỉåüng thäúng kã
no âọ âang l âäúi tỉåüng nghiãn cỉïu.
Cạc âån vë, pháưn tỉí trong täøng thãø âỉåüc gi l âån vë täøng thãø.
Xạc âënh täøng thãø thäúng kã chênh l xạc âënh cạc âån vë trong täøng thãø cáưn nghiãn
cỉïu.


Bi ging thäúng kã xáy dỉûng cå bn - Pháưn 1 Nhỉỵng váún âãư cå bn vãư thäúng kã doanh nghiãûp

5
b/ Phán loải:
Cọ nhiãưu cạch phán loải ty thüc vo cạc càn cỉï, nhỉ l: càn cỉï vo cạch bäüc läü,
càn cỉï vo âàûc âiãøm cå bn ca âån vë täøng thãø hay càn cỉï vo mäúi quan hãû giỉỵa cạc âån
vë täøng thãø...
Củ thãø nhỉ sau:
* Càn cỉï vo cạch bäüc läü, gäưm cọ täøng thãø bäüc läü v täøng thãø tiãưm áøn
- Täøng thãø bäüc läü: Säú nhán kháøu ca âëa phỉång, Säú thọc thu hoảch vủ âäng xn
trãn mäüt khu vỉûc, säú hng họa bạn ra trong mäüt tưn ca âån vë...
- Täøng thãø tiãưm áøn nhỉ: täøng thãø ngỉåìi âam mã cåì bảc, täøng thãø ngỉåìi theo âảo
Pháût...
* Càn cỉï v
o âàûc âiãøm cå bn ca âån vë täøng thãø, gäưm cọ täøng thãø âäưng cháút v
täøng thãø khäng âäưng cháút. Trong âọ:
- Täøng thãø âäưng cháút: bao gäưm cạc cạc âån vë cọ sỉû giäúng nhau vãư cạc âàûc âiãøm
ch úu liãn quan âãún mủc âêch nghiãn cỉïu
- Täøng thãø khäng âäưng cháút bao gäưm cạc âån vë cọ nhiãưu âàûc âiãøm ch úu khạc
nhau
* Càn cỉï vo âàûc âiãøm ca cạc âån vë täøng thãø, gäưm cọ täøng thãø chung v täøng thãø
bäü pháûn.
- Täøng thãø chung bao gäưm táút c cạc âån vë ca täøng thãø
- Täøng thãø bäü pháûn chè bao gäưm mäüt bäü pháûn ca täøng thãø
chung.
2. Tiãu thỉïc thäúng kã
Tiãu thỉïc thäúng kã l âàûc âiãøm ca cạc âån vë täøng thãø âỉåüc chn ra âãø nghiãn cỉïu.
Tiãu thỉïc thäúng kã âỉåüc chia thnh tiãu thỉïc thỉûc thãø, tiãu thỉïc thåìi gian v tiãu thỉïc
khäng gian.
* Tiãu thỉïc thỉûc thãø, gäưm cọ:
+ Tiãu thỉïc thüc tênh: phn ạnh tênh cháút ca âån vë täøng thãø trỉûc tiãúp hồûc giạn

tiãúp v khäng biãøu hiãûn bàòng con säú. Vê dủ: giåïi tênh, nghãư nghiãûp hồûc nåi cỉ trụ...
+ Tiãu thỉïc säú lỉåüng: Biãøu hiãûn bàòng con säú nhỉ: nàng sút lao âäüng, mỉïc lỉång
trung bçnh...
* Tiãu thỉïc thåìi gian: biãøu hiãûn thåìi gian xút hiãûn ca hiãûn tỉåüng nghiãn cỉïu, tênh
bàòng giåì, phụt, giáy, ngy thạng nàm...Vê dủ: Täøng dán säú Viãût Nam v
o lục 0h ngy
01/04/1999 l 76.324.753 ngỉåìi
* Tiãu thỉïc khäng gian chè phảm vi lnh thäø bao trm hiãûn tỉåüng nghiãn cỉïu v sỉû
xút hiãûn theo âëa âiãøm ca cạc âån vë täøng thãø.Tiãu thỉïc ny thãø hiãûn nhåì sỉû phán âënh
qun l hnh chênh hồûc tỉû nhiãn.
3. Chè tiãu thäúng kã v hãû thäúng chè tiãu thäúng kã
a/ Khại niãûm
Chè tiãu thäúng kã l thût ngỉỵ phn ạnh lỉåüng gàõn liãưn våïi cháút ca cạc màût, cạc
tênh cháút cå bn ca hiãûn tỉåüng säú låïn trong âiãưu kiãûn âëa âiãøm v thåìi gian củ thãø.
Baỡi giaớng thọỳng kó xỏy dổỷng cồ baớn - Phỏửn 1 Nhổợng vỏỳn õóử cồ baớn vóử thọỳng kó doanh nghióỷp

6
Chố tióu thọỳng kó gọửm coù 2 mỷt laỡ khaùi nióỷm vaỡ mổùc õọỹ. Khaùi nióỷm bao gọửm õởnh
nghộa vaỡ giồùi haỷn vóử thổỷc thóứ khọng gian, thồỡi gian cuớa hióỷn tổồỹng kinh tóỳ xaợ họỹi, mỷt naỡy
chố roợ nọỹi dung cuớa chố tióu thọỳng kó. Mổùc õọỹ (con sọỳ) laỡ trở sọỳ bióứu hióỷn bồới caùc loaỷi thổồùc
õo cuỷ thóứ, nhũm phaớn aùnh quy mọ, cổồỡng õọỹ cuớa hióỷn tổồỹng.
Vờ duỷ: Giaù trở tọứng saớn lổồỹng cuớa doanh nghióỷp Hoaỡng Anh trong nm 2008 laỡ 20 tyớ
õọửng Vióỷt Nam . Coù thóứ hióứu chố tióu naỡy theo 2 mỷt nhổ sau: Giaù trở tọứng saớn lổồỹng laỡ
Khaùi nióỷm ; 20 tyớ õọửng Vióỷt Nam laỡ mổùc õọỹ chố bũng con sọỳ
b/ Phỏn loaỷi chố tióu thọỳ
ng kó theo nọỹi dung
Theo nọỹi dung, chố tióu thọỳng kó coù thóứ bióứu hióỷn quy mọ, cồ cỏỳu, sổỷ phaùt trióứn vaỡ
mọỳi quan hóỷ cuớa hióỷn tổồỹng sọỳ lồùn trong õióửu kióỷn thồỡi gian vaỡ õởa õióứm cuỷ thóứ.
Chuùng õổồỹc phỏn thaỡnh 2 loaỷi:
+ Chố tióu sọỳ lổồỹng: bióứu hióỷn quy mọ cuớa tọứng thóứ, chúng haỷn: Sọỳ nhỏn khỏứu, sọỳ

maùy moùc thióỳt bở, sọỳ saớn phỏứm saớn xuỏỳt...
+ Chố tióu chỏỳt lổồỹng bióứu hióỷn trỗnh õọỹ phọứ bióỳn, vaỡ caùc mọỳi quan hóỷ cuớa tọứng thóứ,
nhổ: nng suỏỳt lao õọỹng, giaù thaỡnh saớn phỏứm õồn vở, mổùc tióu hao nguyón vỏỷt lióỷu cho 1
õồn vở saớn phỏứm ...
c/ Hóỷ thọỳng chố tióu thọỳng kó
Hóỷ thọỳng chố tióu thọỳng kó laỡ tỏỷ
p hồỹp nhổợng chố tióu coù thóứ phaớn aùnh caùc mỷt, caùc
tờnh chỏỳt quan troỹng nhỏỳt, caùc mọỳi lión hóỷ cồ baớn giổợa caùc mỷt cuớa tọứng thóứ vaỡ mọỳi lión hóỷ
cuớa tọứng thóứ vồùi caùc hióỷn tổồỹng lión quan.
Vờ duỷ: Caùc chố tióu: Giaù trở saớn lổồỹng/1thồỡi kyỡ, Sọỳ lổồỹng saớn phỏứm/ 1thồỡi kyỡ vaỡ Lồỹi
nhuỏỷn thổỷc hióỷn/ 1thồỡi kyỡ ... taỷo thaỡnh mọỹt hóỷ thọỳng caùc chố tióu nhũm phaớn aùnh tỗnh hỗnh
saớn xuỏỳt kinh doanh cuớa mọỹt doanh nghióỷp, cuớa mọỹt ngaỡnh, cuớa mọỹt khu vổỷc tuỡy theo
phaỷm vi nghión cổùu.
* Hóỷ thọỳng chố tióu õổồỹc cỏỳu thaỡnh tổỡ caùc nhoùm chố tióu xỏy dổỷng cho muỷc õờch
nghión cổùu rióng.
VD: nhổợng chố tióu thọỳ
ng kó lao õọỹng cuớa cồ sồớ saớn xuỏỳt bao gọửm:
- Chố tióu vóử toaỡn bọỹ kóỳt quaớ lao õọỹng
- Chố tióu vóử õióửu kióỷn lao õọỹng
- Chố tióu vóử nng suỏỳt lao õọỹng
- Chố tióu vóử tióửn lổồng, chi phờ vaỡ thu nhỏỷp
* ọỳi vồùi nóửn kinh tóỳ quọỳc dỏn, giổợa caùc cỏỳp coù chung mọỹt hóỷ thọỳng chố tióu thọỳng
nhỏỳt bao gọửm caùc mỷt coù tờnh quyóỳt õởnh õóỳn quaù trỗnh taùi saớn xuỏỳt mồớ rọỹng.
Cuỷ thóứ bao gọửm caùc chố tióu sau: Chố tióu vóử dỏn sọỳ; chố tióu vóử saớn xuỏỳt; chố tióu vóử
phỏn phọỳi tọứng saớn phỏứm xaợ họỹi & thu nhỏỷp quọỳc dỏn; caùc chố tióu vóử vn hoùa, giaùo duỷc, y
tóỳ...
Vỏỷy Hóỷ thọỳng chố tióu coù taùc duỷng lổồỹng hoù
a caùc mỷt quan troỹng nhỏỳt thóứ hióỷn cồ
cỏỳu khaùch quan vaỡ mọỳi lión hóỷ cồ baớn cuớa õọỳi tổồỹng nghión cổù . Tổỡ õoù , noù laỡ tióửn õóử õóứ
nhỏỷn thổùc õổồỹc baớn chỏỳt, quy luỏỷt vaỡ xu hổồùng phaùt trióứn cuớa hióỷn tổồỹng sọỳ lồùn.

Bi ging thäúng kã xáy dỉûng cå bn - Pháưn 1 Nhỉỵng váún âãư cå bn vãư thäúng kã doanh nghiãûp

7
4. Cạc loải thang âo âỉåüc dng trong thäúng kã
Theo ngun l âo lỉåìng thç cọ 4 loải thang âo: Âënh danh, thỉï báûc, khong v t
lãû. Củ thãø nhỉ sau:
a/ Thang âo âënh danh(âàût tãn) l thang âo âỉåüc dng âãø âạnh säú cạc biãøu hiãûn
cng loải ca tiãu thỉïc.
Vê dủ: Giåïi tênh “ nam” âỉåüc âạnh säú 1 v giåïi tênh “ nỉỵ “ âỉåüc âạnh säú 2 hồûc 0.
Giỉỵa cạc con säú ny khäng cọ nghéa so sạnh hån kẹm, cho nãn cạc phẹp tênh ạp
dủng våïi chụng âãưu vä nghéa.
Thang âo ny âỉåüc dng âãø âãúm táưn säú biãøu hiãûn ca tiãu thỉïc.
b/ Thang âo thỉï báûc:
Cng l dảng thang âo âënh danh nhỉng giỉỵa cạc con säú cọ quan hãû so sạnh hån
kẹm. Sỉû chãnh lãû
ch giỉỵa cạc thỉï báûc khäng nháút thiãút phi bàòng nhau.
Vê dủ: Hn chỉång cọ ba hảng: mäüt, hai, ba. Hảng mäüt lải cao hån hảng hai v
hảng ba. Ngỉåüc lải trong khi xem xẹt trçnh âäü vàn họa thç trçnh âäü cáúp ba cao hån trçnh âäü
cáúp hai v trçnh âäü cáúp mäüt, trong âọ cáúp ba khäng cọ nghéa l gáúp ba láưn cáúp mäüt .
Thang âo ny âỉåüc dng âãø tênh toạn âàûc trỉng chung ca täøng thãø mäüt cạch tỉång
âäúi trong mäüt säú trỉåìng håüp, chàóng hản: tênh báûc thåü bçnh qn ca mäüt Xê nghiãûp sn
xút.
c/ Thang âo khong:
L thang âo thỉï báûc cọ khong cạch âãưu nhau. Nọ cho phẹp âạnh giạ sỉû khạc biãût
giỉỵa cạc biãøu hiãûn.
Viãûc cäüng trỉì cạc con säú
ny cọ nghéa, cọ thãø dng cạc con säú ny âãø phán têch v
so sạnh cạc tiãu thỉïc.
d/ Thang âo t lãû:
L thang âo khong våïi mäüt âiãøm khäng (0) tuût âäúi, gi l âiãøm gäúc âãø cọ thãø so

sạnh âỉåüc t lãû giỉỵa cạc trë säú âo.
Våïi thang âo ny ta cọ thãø sỉí dủng cạc thỉåïc âo váût l thäng thỉåìng nhỉ kilägam,
táún, tả , mẹt, mẹt vng, mẹt khäúi, lêt, ...v cọ thãø thỉûc hiãûn âỉåüc táút c cạc phẹp tênh våïi
cạc trë säú âo.
* Nháûn xẹt:
Theo tưn tỉû, thang âo sau cọ cháút lỉåüng âo lỉåìng cao hån thang âo trỉåïc, âäúng
thåìi viãûc xáy dỉûng thang âo sau cng phỉïc tảp hån thang âo trỉåïc.
Viãûc xáy dỉûng nhỉ thãú n
o s âỉåüc trçnh by củ thãø trong pháưn thäúng kã doanh
nghiãûp xáy dỉûng cå bn.




Bi ging thäúng kã xáy dỉûng cå bn - Pháưn 1 Nhỉỵng váún âãư cå bn vãư thäúng kã doanh nghiãûp

8
III. Quạ trçnh nghiãn cỉïu thäúng kã : Ta cọ så âäư quạ trçnh nghiãn cỉïu thäúng kã nhỉ sau

Trong så âäư trãn cạc mi tãn v säú bãn cảnh chè hỉåïng âi v trçnh tỉû thỉûc hiãûn.
Âiãøm cáưn lỉu trong så däư cho dỉåïi âáy l tênh mãưm do, thãø hiãûn nhỉ sau:
Khi thỉûc hiãûn trong âoản tỉì 3 -> 4 hồûc tỉì 2 -> 6 cọ thãø làûp lải nãúu chỉa âảt u
cáưu. Nghiãn cỉïu så âäư ny, trong phảm vi chỉång trçnh ta chè âãư cáûp âãún tỉì giai âoản 3
âãún giai âoản 7
Näüi dung củ thãø :
1. Âiãưu tra thäúng kã: L viãûc ghi chẹp säú liãûu ban âáưu phạt sinh ca hiãûn tỉåüng kinh tãú x

häüi theo mäüt kãú hoảch täø chỉïc thäúng nháút v khoa hc.
a/ u cáưu âäúi våïi âiãưu tra thäúng kã:
- Chênh xạc: phn ạnh âụng tçnh hçnh thỉûc tãú ca âån vë täøng thãø nghiãn cỉïu.
- Këp thåìi: Cung cáúp ti liãûu âụng lục cáưn thiãút âãø phạt huy hãút tạc dủng ca ti liãûu.
- Âáưy â: Ti liãûu âỉåüc thu tháûp theo âụng näüi dung v säú âån vë täøng thãø.
Xạc âënh mủc tiãu, näüi dung nghiãn cỉïu
v phán têch âäúi tỉåüng nghiãn cỉïu.
Xáy dỉûng hãû thäúng khại niãûm, chè tiãu v
â
ënh hỉåïng cäng tạc âiãưu tra thäúng kã.
Âiãưu tra thäúng kã
Xỉí l säú liãûu ban âáưu: Trçnh by säú liãûu v
Phán têch thäún

g kã så bäü
Lỉûa chn cạc phỉång
phạp thäúng kã thêch ỉïng
Chn chỉång trçnh
nhá
ûp v xỉí l säú liãûu

Phán têch, täøng håüp, gii thêch kãút qu
cho
ün mä hçnh måïi
Bạo cạo, truưn âảt kãút qu nghiãn cỉïu
.
(1)

(2)

(3)
(4)
(5)

(6)
(7)

Bi ging thäúng kã xáy dỉûng cå bn - Pháưn 1 Nhỉỵng váún âãư cå bn vãư thäúng kã doanh nghiãûp

9
b/ Cạc loải âiãưu tra thäúng kã:
* Càn cỉï vo thåìi gian âàng k ti liãûu ban âáưu:
- Âiãưu tra thỉåìng xun: thu tháûp ti liãûu tỉì khi phạt sinh âãún khi kãút thục mäüt cạch
thỉåìng xun v liãn tủc.

Vê dủ: bng cháúm cäng, säú sn pháøm sn xút trong mäüt k...
- Âiãưu tra khäng thỉåìng xun: Thu tháûp vo mäüt säú thåìi âiãøm khäng lãn tủc, råìi
rảc.
Vê dủ: Täøng âiãưu tra dán säú trong mäüt thåìi âiãøm, kiãøm kã ti sn cúi k
Nháûn xẹt:
Âiãưu tra thỉåìng xun täún kẹm thåìi gian v cäng sỉïc nhỉng âäü chênh xạc cao, âiãưu
tra khäng thỉåìng xun sỉí dủng trong viãûc âiãưu tra cạc hiãûn tỉåüng khäng cáưn theo di
thỉåìng xun nhỉng cáưn theo di trãn diãûn räü
ng.
* Càn cỉï vo phảm vi âàng k ti liãûu ban âáưu:
- Âiãưu tra ton bäü: l viãûc âiãưu tra trãn ton bäü cạc âån vë ca täøng thãø
- Âiãưu tra khäng ton bäü: Chè âiãưu tra mäüt säú âån vë ca täøng thãø tỉì âọ suy räüng cho
c täøng thãø, bao gäưm:
+ Âiãưu tra chn máùu: âiãưu tra trãn máùu chn ra tỉì täøng thãø.
+ Âiãưu tra trng âiãøm: âiãưu tra mäüt vi bäü pháûn ch úu ca täøng thãø, kãút
qu nghiãn cỉïu l âàûc âiãøm cå bn ca hiãûn tỉåüng nghiãn cỉïu.
+ Âiãưu ra chun âãư: âiãưu tra âäúi våïi mäüt säú êt , cọ thãø chè âiãưu tra 1 âån vë
ca täøng thãø, nhỉng âi sáu nghiãn cỉïu tỉìng chi tiãút ca âån vë âọ, gi l nghiãn cỉï
u âiãøn
hçnh.
Nháûn xẹt:
. Âiãưu tra ton bäü cho säú liãûu âáưy â, thỉåìng dng trong cäng tạc láûp kãú hoảch,
nhỉng chi phê ráút låïn nãn khäng thãø thỉûc hiãûn thỉåìng xun âỉåüc.
. Âiãưu tra khäng ton bäü tiãút kiãûm chi phê, rụt ngàõn thåìi gian thỉûc hiãûn, thỉåìng ạp
dủng trong cäng tạc âiãưu tra hng ngy.
Trong âọ: âiãưu tra chn máùu gäưm cọ nhiãưu cạch nhỉ chn máùu ngáùu nhiãn, chn
máùu mạy mọc v chn máùu c khäúi, mäùi cạch chn cọ mäüt ỉu âiãøm khạc nhau; cn âiãưu
tra trng âiãøm âỉåüc ạp dủng trong ngnh näng nghiãûp l ch úu
c/ Phỉång phạp thu tháûp ti liãûu thäúng kã:
- Thu tháûp trỉû

c tiãúp: âiãưu tra viãn tỉû mçnh quan sạt, phng váún v ghi chẹp trỉûc tiãúp
- Thu tháûp giạn tiãúp: thu tháûp thäng qua thỉ tỉì, âiãûn thoải hồûc qua cạc kháu trung
gian khạc, chàóng hản phạt phiãúu âiãưu tra âãø cạc âån vë âỉåüc âiãưu ra tỉû âiãưn vo phiãúu âiãưu
tra, sau âọ nháûn viãn âiãưu tra nháûn lải bàòng nhiãưu âỉåìng trung chuøn khạc nhau.
d/ Cạc hçnh thỉïc täø chỉïc âiãưu tra thäúng kã:
* Âiãưu tra thäúng kã âënh k: l hçnh thỉïc âiãưu tra thäúng kã thỉåìng xun, âënh k
theo quy âënh ca Củc thäúng kã . Thäng tin âỉåüc thu tháûp tỉì cạc bạo cạo theo máùu quy
âënh v âỉåüc thỉûc hiãûn âënh k thạng, qu, 6 thạng, 9 thạng, nàm.
Bi ging thäúng kã xáy dỉûng cå bn - Pháưn 1 Nhỉỵng váún âãư cå bn vãư thäúng kã doanh nghiãûp

10
* Âiãưu tra chun män: l hçnh thỉïc âiãưu tra khäng âënh k, khäng thỉåìng xun,
thỉåìng âiãưu tra theo kãú hoảch, theo mäüt phỉång phạp riãng cho tỉìng cüc âiãưu tra.
2. Täøng håüp thäúng kã
Täøng håüp thäúng kã l tiãún hnh táûp trung chènh l v hãû thäúng họa mäüt cạch khoa
hc cạc ti liãûu â thu tháûp âỉåüc trong âiãưu tra thäúng kã, bao gäưm sàõp xãúp säú liãûu thäúng kã,
phán täø thäúng kã.Trong âọ:
* Sàõp xãúp ti liãûu thäúng kã l nhiãûm vủ cå bn, nhàòm lm cho ạc âàûc trỉng riãng
ca cạc âån vë täøng thãø bỉåïc âáưu chuøn dáưn sang âàûc âiãøm chung ca täøng thãø, tỉì âọ lm
càn cỉï âãø phán têch v dỉû âoạn thäúng kã.
* Phán täø thäúng kã l dỉû
a vo mäüt säú tiãu thỉïc no âọ âãø tiãún hnh phán chia cạc
hiãûn tỉåüng nghiãn cỉïu thnh tỉìng täø, nhàòm mủc âêch phán chia mäüt täøng thãø phỉïc tảp
thnh tỉìng bäü pháûn cáúu thnh nãn täøng thãø m phn ạnh âụng bn cháút ca täøng thãø.
3. Phán têch v dỉû âoạn thäúng kã
Khi phán têch v dỉû âoạn thäúng kã cáưn chụ cạc váún âãư ch úu sau:
* Xạc âënh củ thãø mủc âêch
* Lỉûa chn ti liãûu v âạnh giạ ti liãûu: viãûc lỉûa chn ti liãûu phi càn cỉï vo âäü
chênh xạc, tênh këp thåìi, âáưy â, håüp l v ph håüp våïi phỉång phạp tênh toạ
n.

* Xạc âënh phỉång phạp v chè tiãu phán têch, dỉû âoạn thäúng kã: khi lỉûa chn
phỉång phạp cáưn xút phạt tỉì mủc âêch, tỉì tênh cháút biãún âäüng cạc mäúi liãn hãû ca hiãûn
tỉåüng nghiãn cỉïu.Khẹo lẹo lỉûa chn kãút håüp nhiãưu phỉång phạp âãø phán têch v dỉû âoạn
sáu sàõc, ton diãûn.
* So sạnh, âäúi chiãúu cạc chè tiãu: nãúu cạc chè tiãu khäng so sạnh âỉåüc cáưn phi
chènh l.
* Dỉû âoạn mỉïc âäü tỉång lai ca hiãûn tỉåüng: âáy chênh l càn cỉï khoa hc âãø xáy
dỉûng kãú hoảch, xáy dỉûng chiãún lỉåüc phạt triãøn âáút nỉåïc, phạt triãøn doanh nghiãûp...ty theo
tênh cháút ca hiãûn tỉåüng m ngỉåìi ta dỉû âoạn 5 nàm, 10 nàm hồûc láu hån.
4. Trçnh by kãút qu nghiãn cỉïu :
Ca
ïc kãút qa nghiãn cỉïu âỉåüc trçnh by dỉåïi dảng nhỉ sau:
- Xạc âënh mủc tiãu v nghéa ca viãûc lỉûa chn mủc tiãu
- Kãút qu âiãưu tra, xỉí l så bäü
- Bng säú, mä hçnh họa kãút qu phán têch
- Kãút lûn vãư bn cháút hiãûn tỉåüng nghiãn cỉïu
- Kiãún nghë vãư chênh sạch, âỉåìng läúi v biãûn phạp.







Bi ging thäúng kã xáy dỉûng cå bn - Pháưn 1 Nhỉỵng váún âãư cå bn vãư thäúng kã doanh nghiãûp

11
CHỈÅNG 2: CẠC PHỈÅNG PHẠP THÄÚNG KÃ
BIÃØU THË MỈÏC ÂÄÜ CA HIÃÛN TỈÅÜNG NGHIÃN CỈÏU
I. Säú tuût âäúi trong thäúng kã

1. Khại niãûm, âàûc âiãøm ca säú tuût âäúi trong thäúng kã
a/ Khại niãûm: Säú tuût âäúi trong thäúng kã l âải lỉåüng biãøu thë quy mä ca hiãûn
tỉåüng kinh tãú x häüi trong âiãưu kiãûn thåìi gian, âëa âiãøm củ thãø.
b/ Âàûc âiãøm:
- Hçnh thnh tỉì viãûc thu tháûp trỉûc tiãúp sau khi âiãưu tra thäúng kã
- Säú tuût âäúi biãøu thë cho tỉìng âån vë täøng thãø hồûc c täøng thãø.
- Mäùi säú tuût âäúi gàõn liãưn våïi mäüt tiãu thỉïc no âọ trong âiãưu kiãûn thåìi gian, âëa
âiãø
m củ thãø.
- Mäùi säú tuût âäúi gàõn liãưn våïi mäüt trong ba dảng thỉåïc âo:
. Thỉåïc âo hiãûn váût: kg, m, m
2
, m
3
,

cại

chiãúc ...)
. Thỉåïc âo lao âäüng: ngy cäng, giåì cäng, lỉång thạng, lỉång/sn pháøm...
. Thỉåïc âo tiãưn tãû : âäưng tiãưn chung âỉåüc chn lmf âån vë âo giạ trë. ÅÍ Viãût
Nam láúy âäưng tiãưn do Ngán hng Nh nỉåïc Viãût nam ban hnh k hiãûu l VND
hồûc âäưng
Vê dủ: Giạ trë täøng sn lỉåüng Cäng ty dãût may Hong Gia trong qu I/2008:
1.272.000.000 VND. Âáy l mäüt säú tuût âäúi, trong âọ gàõn liãưn våïi cạc tiãu thỉïc sau:
- Thåìi gian: qu I/2008
- Âëa âiãøm: Cäng ty Dãût may Hong Gia
- Thỉåïc âo : VND
- nghéa: phn ạnh quy mä sn lỉåüng sn pháøm sn xút trong qu I/2008 ca
Cäng ty ny.

2. Cạc loải säú tuût âäúi
Ty theo tênh cháút ca hiãû
n tỉåüng v u cáưu nghiãn cỉïu m cọ thãø ạp dủng mäüt
trong hai loải säú tuût âäúi:
- Säú tuût âäúi thåìi k: phn ạnh quy mä ca hiãûn tỉåüng trong mäüt khong thåìi gian
nháút âënh. Säú liãûu ny hçnh thnh têch ly trong sút thåìi gian nghiãn cỉïu, cạc säú thåìi k
ca cng mäüt chè tiãu cọ thãø âỉåüc cäüng däưn lải våïi nhau âãø cho ra trë säú ca k di hån.
- Säú tuût âäúi thåìi âiãøm: l säú phn ạnh quy mä ca hiãûn tỉåüng nghiãn cỉïu tải mäüt
thåìi âiãøm nháút âënh.
Säú tuût âäúi thåìi âiãøm khäng thãø cäüng lải våïi nhau hồûc cäüng lải cng khäng cọ
nghéa gç cho hiãûn tỉåü
ng nghiãn cỉïu. Âãø säú ny cọ nghéa thç phi chn lỉûa thåìi âiãøm âiãưu
tra håüp l nháút, chênh xạc nháút.