tiết 79.tóm tắt văn bản thuyết minh

TÓM TẮT VĂN BẢN THUYẾT MINH
-Giáo viên hướng dẫn : Lý Quang Lịch. Ngày soạn : 08-03-2011
-Giáo sinh thực tập : Trần Tuấn Hạnh. Ngày giảng : 12-03-2011
Lớp : 10A4
Tiết : 79
A. Mục tiêu bài học: Giúp học sinh :
-Hiểu được khái niệm,mục đích,yêu cầu của việc tóm tắt văn bản thuyết minh.
-Biết cách tóm tắt một văn bản thuyết minh có nội dung đơn giản về một sản vật,một danh
lam thắng cảnh,một hiện tượng văn học
-Xây dựng hứng thú đọc,viết văn thuyết minh trong nhà trường.
B. phương tiện thực hiện :
-Sách giáo khoa,sách giáo viên, thiết kế bài học,các tài liệu khác có liên quan,bảng phụ
C. Cách thức tiến hành :
-Giáo viên tổ chức giờ dạy học theo hình thức nêu vấn đề, gợi tìm, thảo luận, trả lời câu
hỏi, thực hành.
-Kết hợp việc cho học sinh xem bảng phụ và trả lời các bài tập trong sách giáo khoa.
D. Tiến trình dạy học.
1.Kiểm tra sĩ số.
-Giáo viên kiểm tra sĩ số lớp theo báo cáo của cán bộ lớp.
2.Kiểm tra bài soạn.
-Giáo viên kiểm tra sự chuẩn bị bài ở nhà của học sinh.
3.Kiểm tra bài cũ :
*Câu hỏi : Em hãy nêu giá trị nội dung và nghệ thuật của đoạn trích "Tình cảnh lẻ loi của
người chinh phụ"(Trích "Chinh phụ ngâm")
4.ND dạy học.
*Phần mở đầu : Trong cuộc sống và trong học tập môn Ngữ Văn,văn bản thuyết minh
là loại văn bản thông dụng,có vai trò đặc biệt quan trọng.nó là kênh thông tin chủ yếu để
chúng ta tích lũy tri thức,mở rộng tầm hiểu biết của mình.Cho nên,tóm tắt loại văn bản này
là nhu cầu rất thiết thực đối với mỗi người.Để hiểu rõ những yêu cầu của việc tóm tắt văn
bản thuyết minh cũng như hình thành cho các em kĩ năng vân dụng thao tác cơ bản để tóm
tắt,chúng ta đi vào tìm hiểu bài học ngày hôm nay : "Tóm tắt văn bản thuyết minh".

Hoạt động của giáo viên và
học sinh
Yêu cầu cần đạt
*Hoạt động 1 : Tìm hiểu
mục đích,yêu cầu,yêu cầu
của việc tóm tắt văn bản
thuyết minh.
*Câu hỏi : Việc tóm tắt văn
bản thuyết minh nhằm mục
đích và cần có những yêu cầu
gì?
-Học sinh theo dõi sách giáo
khoa và trả lời câu hỏi.
*Hoạt động 2 : Tìm hiểu
cách tóm tắt văn bản thuyết
minh
*Giáo viên yêu cầu học sinh
đọc văn bản,làm bài tập
1,sách giáo khoa trang 69.
-Học sinh đọc bài,tự làm ra
nháp,trả lời câu hỏi của giáo
viên.
-Giáo viên yêu cầu học sinh
viết đoạn văn tóm tắt.
-Giáo viên dùng bảng phụ để
chữa bài tập.
I.Khái niệm,mục đích,yêu cầu tóm tắt văn bản thuyết
minh.
*Giáo viên nói qua về khái niệm văn bản thuyết minh :
Văn bản thuyết minh là văn bản trình bày,giới thiệu một

sự vật,hiện tượng,vấn đề của tự nhiên,xã hội,con người
nhằm cung cấp tri thức khách quan,chính xác cho người
đọc.
1.khái niệm.
-Tóm tắt văn bản thuyết minh là dùng lời văn của mình
giới thiệu một cách ngắn gọn những nội dung chính của
văn bản trong quá trình thuyết minh.
2.Mục đích,yêu cầu tóm tắt văn bản thuyết minh.
*Mục đích :
-Việc tóm tắt văn bản thuyết minh nhằm hiểu,ghi nhớ
những nội dung cơ bản của văn bản.
-Giới thiệu cho người khác về đối tượng thuyết minh và
hoặc về văn bản.
*Yêu cầu :
-Văn bản tóm tắt cần ngắn gọn,rành mạch.
-Cần tóm tắt sát với nội dung của văn bản gốc.
II.Cách tóm tắt một văn bản thuyết minh.
1.Đọc và tóm tắt văn bản "Nhà sàn"
a,Đối tượng thuyết minh của văn bản : Nhà sàn-một công
trình kiến trúc của đồng bào miền núi nước ta.
b,Đại ý của văn bản : Thuyết minh về kiến trúc,nguồn
gốc,giá trị sử dụng và sự hấp dẫn của nhà sàn ở Việt
Nam.
c,Bố cục : 3 phần :
+Phần mở bài : Từ đầu -> Văn hóa cộng đồng : Định
nghĩa giới thiệu và nêu mục đích sử dụng của nhà sàn.
+Phần thân bài : Tiếp theo -> Nhà thủy tạ bao giờ cũng
phải là nhà sàn : Nguồn gốc,cấu tạo,công dụng của nhà
sàn.
+Phần kết bài : Còn lại :Đánh giá,ca ngợi vẻ đẹp và sự

hấp dẫn của nhà sàn xưa và nay.
c,Tóm tắt văn bản : Nhà sàn là một công trình kiến trúc
có mái che dùng để ở hoặc sử dụng với một số mục đích
khác.Toàn bộ nhà sàn được cấu tạo bằng
tre,gianh,nứa,gỗ.Nhà sàn gồm nhiều cột để chống,mặt
sàn,gầm sàn,các khoang nhà để ở hoặc để rửa ráy.Hai
*Câu hỏi : Em hãy cho biết
cách thức để tóm tắt một văn
bản thuyết minh?
-Học sinh trả lời theo gợi ý
của giáo viên.
*Hoạt động 3: Luyện tập về
tóm tắt văn bản thuyết
minh.

*giáo viên cho học sinh đọc
phần ghi nhớ.
*Giáo viên yêu cầu học sinh
đọc bài tập 1,sách giáo khoa
trang 71,yêu cầu học sinh làm
bài.
-Học sinh đọc bài,trả lời câu
hỏi,chia bố cục,tập viết đoạn
văn thuyết minh về thơ Hai-
Cư.
*Giáo viên gợi ý bài tập 2
cho học sinh.
-Yêu cầu học sinh về nhà viết
đoạn văn thuyết minh tóm tắt
cảnh Tháp Bút,Đài Nghiên.

đầu nhà sàn có cầu thang.Nhà sàn xuất hiện từ thời đá
mới,tồn tại phổ biến ở vùng núi Việt Nam và Đông Nam
Á.Nhà sàn có nhiều tiện ích,vừa phù hợp với cư dân cư
trú miền núi đầm lầy,vừa tận dụng nguyên liệu tại
chỗ,giữ được sinh hoạt và đảm bảo an toàn cho người
ở.Nhà sàn ở một số vùng miền núi nước ta đạt đến trình
độ kĩ thuật và thẩm mĩ cao,đã và đang hấp dẫn khách du
lịch.
2.Cách tóm tắt văn bản thuyết minh.
*Để tóm tắt một văn bản thuyết minh,ta cần thực hiện
các bước sau :
-Xác định mục đích,yêu cầu của văn bản thuyết minh.
-Đọc kĩ văn bản thuyết minh để nắm vững đối tượng
thuyết minh.
-Tìm bố cục,diến đạt các nội dung tóm tắt thành câu,đoạn
văn bằng lời văn của mình.
-Kiểm tra,sửa chữa lại văn bản thuyết minh.
II.Luyện tập.
Bài tập 1 :
a,Đối tượng thuyết minh của văn bản : Tiểu sử,sự nghiệp
nhà thơ Ba-Sô và đặc điểm của thơ Hai-Cư.
b,Bố cục của văn bản : 2 phần
-Đoạn 1 : Từ đầu -> M.Siki(1867-1902) : Tóm tắt tiểu sử
và giới thiệu những tác phẩm của Ba-Sô.
-Đoạn 2 : Còn lại : Thuyết minh về đặc điểm nội dung và
nghệ thuật của thơ Hai-Cư.
c,Đoạn văn tóm tắt phần thuyết minh về thơ Hai-Cư :
Thơ hai-cư có số từ vào loại ngắn nhất nhưng vẫn ngắt
làm ba đoạn.Mỗi bài thơ đều có một tứ thơ nhất định, tả
phong cảnh để khơi gợi cảm xúc, suy tư.Thơ hai-cư thấm

đẫm tinh thần Thiền tông và tinh thần văn hoá phương
Đông. Cảm thứ thẩm mĩ của hai-kư rất cao và tinh
tế.Hai-cư không dùng nhiều tính từ và trạng từ để cụ thể
hoá sự vật mà thường chỉ dùng những nét chấm phá, gợi
chứ không tả, tạo nên nhiều khoảng trống cho trí tưởng
tượng của người đọc.Thơ hai-cư là một đóng góp lớn của
Nhật Bản vào kho tàng văn hoá nhân loại.
Bài tập 2 :
a. Văn bản "Đền Ngọc Sơn và hồn thơ Hà Nội" thuyết
minh về một thắng cảnh nổi tiếng của Hà Nội - đền Ngọc
Sơn.
-So với các văn bản thuyết minh ở phần trên, văn bản
này vừa khác ở đối tượng (một thắng cảnh), vừa khác ở
nội dung (tập trung vào những đặc điểm kiến trúc và
ngợi ca vẻ đẹp nên thơ của đền Ngọc Sơn đồng thời bày
tỏ tình yêu, niềm tự hào đối với di sản văn hoá của dân
tộc).
b. Văn bản có thể chia làm ba phần:
* Phần mở đầu (từ đầu đến " bài thơ trữ tình"): Giới
thiệu vị trí và đặc điểm bao quát của kiến trúc đền Ngọc
Sơn.
* Phần thân bài (tiếp theo đến " cái đẹp và cái thiện"):
Thuyết minh cụ thể quá trình xây dựng, tôn tạo, qui mô
kiến trúc đền Ngọc Sơn, một danh thắng vừa mang dấu
ấn tâm linh vừa thể hiện tình yêu cái đẹp và cái thiện của
người Hà Nội.
* Phần kết (tiếp theo đến hết): Nhấn mạnh vẻ đẹp nên
hoạ, nên thơ khơi nguồn cảm hứng không cạn của đền
Ngọc Sơn.
c. Đoạn văn tóm tắt cảnh Tháp Bút, đài Nghiên có thể

viết như sau : Tháp Bút, Đài Nghiên là biểu tượng của trí
tuệ văn hoá.Tháp Bút dựng trên núi Ngọc Bội, đỉnh tháp
có ngọn bút trỏ lên trời xanh, trên mình tháp có ba chữ
"tả thanh thiên" (viết lên trời xanh) đầy kiêu hãnh.Cạnh
Tháp Bút là cổng dẫn tới Đài Nghiên.Gọi là "Đài
Nghiên" bởi cổng mang hình tượng "cái đài" đỡ "nghiên
mực" hình trái đào tạc bằng đá, đặt trên đầu ba chú ếch
với thâm ý sâu xa "ao nghiên, ruộng chữ".Phía sau Đài
Nghiên là cầu Thê Húc nối sang Đảo Ngọc, nơi toạ lạc
ngôi đền thiêng giữa rì rào sóng nước.
E.Củng cố,dặn dò.
-Bài tập về nhà cho học sinh : Các ý và bài tập còn lại trong sách giáo khoa.
-Qua bài học,cần nắm vững khái niệm,mục đích,yêu cầu của việc tóm tắt văn bản thuyết
minh.
-Hiểu và thực hành được các bước tóm tắt văn bản thuyết minh.
-chuẩn bị bài giờ sau : "Lập dàn ý bài văn nghị luận".