Đạo tin lành trong vùng đồng bào dân tộc thiểu số và công tác phòng - chống định lợi dụng đạo tin lành ở Gia Lai

1
PHN M U

1. Lý do chn ti
Gia Lai l mt tnh min nỳi nm phớa Bc Tõy Nguyờn cú v trớ chin
lc quan trng v kinh t - an ninh quc phũng. ng thi l mt a bn phc
tp v tụn giỏo, bờn cnh nhng tớn ngng - tụn giỏo c truyn cũn mt s tụn
giỏo c du nhp v phỏt trin vo nhng thi im, hon cnh lch s khỏc
nhau. o Tin lnh l mt trong nhng tụn giỏo nh th.
o Tin lnh xõm nhp vo Pleiku Gia Lai t 1930 - 1931 do giỏo s
thuc Hi truyn giỏo Phỳc õm Liờn hip M (CMA), cho n nm 1975 o
Tin lnh cú s phỏt trin khỏ rng v bỏm r khỏ sõu trong vựng ng bo dõn
tc thiu s. Sau nm 1975 o Tin lnh Tõy Nguyờn núi chung, tnh Gia Lai
núi riờng do nhiu nguyờn nhõn cú s suy gim. Nhng n nm 1980, o Tin
lnh õy bt u phc hi v phỏt trin c b rng v b sõu nhiu dõn tc v
nhiu vựng khỏc nhau (tng s cú 1.732 tớn 8/9 huyn, th). n nm 2000
Tin lnh ó phỏt trin 53.941 tớn 10/13 huyn, th v trờn 104/171 xó,
phng) v hin nay tnh Gia Lai cú 05 phỏi Tin lnh: Gm Hi thỏnh Tin
lnh Min Nam, H Phỏi Liờn Hu C c, H Phỏi Ng Tun, H Phỏi C
c truyn giỏo v H Phỏi C c Ph Lõm.
Tụn giỏo khụng ch l hin tng xó hi, vn hc, o c, tõm linh m l
vn chớnh tr phc tp, núng bng, nht l khi cỏc th lc chớnh t li dng
tụn giỏo kt hp vi vn dõn tc thc hin ý chớnh tr, thỡ vn cng
phc tp hn nhiu. Do a bn Gia Lai luụn c cỏc th lc thc dõn, quc
tỡm mi cỏch tỏch khi lónh th Vit Nam, trong quỏ trỡnh thc hin ý ú
cỏc th lc phn ng luụn trit khai thỏc li dng vn tụn giỏo v dõn tc
trờn a bn to nờn s bt n nh v chớnh tr - xó hi. Nh thc t nm1999,
c M hu thun, nhúm ngi thng lu vong phn ng (Fulrụ c) ó

thnh lp ra cỏi gi l Nh nc ờGa lu vong M. Chỳng ó múc ni vo
trong nc, gom dng li s Fulrụ c, ng thi khai thỏc s chờnh lnh v i
sng vn húa xó hi gia ngi kinh vi ng bo dõn tc ớt ngi, phc hi t
tng dõn tc hp hũi, ch ngha ly khai bit phỏi thc hin õm mu xõy
dng mt Nh nc ờGa c lp. Chỳng ó mn hỡnh thc sinh hot Tin
THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN



2
lành mà chúng gọi là “Quốc đạo’’, hình thành các tụ điểm để hoạt động, Tuyên
truyền tư tưởng ly khai và lập ra cái gọi là “Tin lành ĐêGa” - Một tổ chức chính
trị phản động đội lốt tôn giáo, lôi kéo các mục sư, truyền đạo và tín đồ Tin lành
là người dân tộc ở vùng Tây nguyên nói chung và ở tỉnh Gia Lai nói riêng đi
theo cái gọi là “ Nhà nước ĐêGa độc lập” để chống phá ta trước mắt cũng như
lâu dài.
Với những lý do nói trên, chúng tôi chọn việc nghiên cứu “Đạo Tin lành
trong vùng đồng bào dân tộc thiểu số và công tác phòng - chống định lợi
dụng đạo Tin lành ở Gia Lai” để làm luận văn tốt nghiệp.
2. Mục đích, nhiệm vụ nghiên cứu đề tài
Nghiên cứu đánh giá thực trạng, làm rõ nguyên nhân của sự xâm nhập,
phát triển đạo Tin lành trong vùng đồng bào dân tộc thiểu số và việc các thế lực
thù địch lợi dụng đạo Tin lành trong vùng đồng bào dân tộc thiểu số ở Gia Lai
để thành lập “Tin lành ĐêGa” chống phá ta. Trên cơ sở đó xác định đúng nội
dung phòng - chống và đề ra những giải pháp, kiến nghị giải quyết đối với việc
phát triển đạo Tin lành hiện nay ở tỉnh Gia Lai.
Để thực hiện mục đích trên đề tài có các nhiệm vụ sau:
- Nêu rõ thực trạng đạo Tin Lành trong vùng đồng bào dân tộc thiểu số ở Gia
Lai.
- Khái quát những nét lớn trong công tác phòng chống địch lợi dụng đạo

Tin Lành trong vùng đồng bào dân tộc thiểu số ở Gia Lai.
- Đề xuất những giải pháp kiến nghị góp phần đấu tranh chống địch lợi
dụng đạo Tin Lành trong vùng đồng bào dân tộc thiểu số ở Gia Lai.
3. Phạm vi và phương pháp nghiên cứu
- Phạm vi: tập trung nghiên cứu thực trạng đạo Tin Lành trong vùng đồng
bào thiểu số, âm mưu của các thế lực thù địch trong việc lợi dụng vấn đề tôn
giáo và dân tộc để thành lập "Nhà nước Đê Ga" ở Gia Lai trong những năm gần
đây.
- Phương pháp nghiên cứu
THÖ VIEÄN ÑIEÄN TÖÛ TRÖÏC TUYEÁN



3
t c nhng yờu cu trờn, vic thc hin ti ny ch yu s
dng cỏc phng phỏp lun Mỏc - Lờnin, phng phỏp tng kt thc tin, phõn
tớch tng hp, thng kờ, phõn loi so sỏnh...
4. Nhng nột mi ca ti
- Qua phõn tớch ỏnh giỏ nguyờn nhõn phc hi, phỏt trin o trong
vựng ng bo dõn tc thiu s Gia Lai ch ra c õm mu, phng thc th
on mi ca cỏc th lc thự ch trong vic li dng dõn tc, tụn giỏo thnh lp
"Tin Lnh ờ Gia" v "Nh nc ờ Ga".
- D bỏo xu hng phỏt trin ca Tin lnh trờn a bn tnh trong nhng nm
ti.
- Gúp phn xut mt s gii phỏp, kin ngh nhm gii quyt vn
Tin lnh xõm nhp v li dng ng bo dõn tc thiu s Gia Lai.
5. Kt cu lun vn
Ngoi phn m u v kt lun, cỏc ph lc, danh mc ti liu tham kho
ti c kt cu thnh 2 chng, 4 tit.

THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN



4
Chng I
THC TRNG HOT NG TRUYN O TIN LNH TRI PHẫP
TRONG VNG DN TC THIU S TI GIA LAI

1.1. TèNH HèNH C IM V T NHIấN KINH T - X HI, DN TC,
TN NGNG TễN GIO LIấN QUAN N HOT NG TRUYN O TRI
PHẫP GIA LAI
1.1.1. c im v t nhiờn, kinh t - xó hi
Gia Lai l mt tnh nm min Trung Tõy Nguyờn, c tỏch ra t tnh
Gia Lai - Kon Tum, theo quyt nh ca Quc hi khúa 8, k hp th 9, thỏng 8-
1991. Din tớch t nhiờn l 16.526 km
2
. Phớa bc giỏp tnh Kon Tum; phớa Nam
giỏp tnh c Lc; phớa ụng giỏp tnh Bỡnh nh, Phỳ Yờn; phớa Tõy giỏp tnh
Ratanakiri (Cmpuchia), vi ng biờn gii di 90 km. Gia Lai l mt trong
nhng tnh cú v trớ chin lc quan trng v chớnh tr, kinh t, quc phũng v an
ninh.
Tnh Gia Lai cú 12 huyn v 1 thnh ph vi 171 xó, phng, trong ú cú
2 huyn, 7 xó biờn gii, 10 huyn, 37 xó vựng sõu vựng xa. S dõn trờn 892.866
ngi. Ngi Kinh chim 50,54%, cỏc dõn tc thiu s khỏc chim 49,46% dõn
s ton tnh.

Do iu kin a lý t nhiờn, a bn c trỳ nờn vựng dõn tc thiu s
mang nhng nột riờng ca min nỳi vTõy Nguyờn. ng bo dõn tc thiu s
sng bng ngh nụng, lm nng ry, sn xut t cung t cp, ph thuc nhiu
vo thiờn nhiờn. Mt b phn khỏ ln ca dõn c, gm 26.351 h, 176.071 nhõn
khu cũn du canh du c, hay ó nh c, cha nh canh. i vi b phn ny,
tỡnh trng canh tỏc theo li chc tra, t rng lm ry l ch yu, nng sut lao
ng thp, i sng gp nhiu khú khn.
Tõy Nguyờn núi chung, Gia Lai núi riờng, n nhng nm 30 ca th
k ny, xó hi truyn thng vn cũn ch th tc, b lc. Quan h xó hi bú
hp trong phm vi buụn, lng. ng u buụn lng l cỏc th lnh dõn tc, cú
nng lc giao tip xó hi, cú tri thc v cú tim nng kinh t. Hụn nhõn v gia
THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN



5
ỡnh theo ch mu h, con trai ly v thỡ r bờn nh v v con cỏi theo h
m.
Do trỡnh phỏt trin kinh t, xó hi cũn thp nờn vai trũ ca ngi cú a
v, cú uy tớn trong xó hi truyn thng rt quan trng, nh th lnh dõn tc, vua
la (ha xỏ), vua nc (thy xỏ), thy cỳng, trớ thc dõn tc... Vua la, vua
nc, thy cỳng khụng cú quyn lc trong b mỏy cai tr, nhng h nm dõn
thụng qua thn quyn, tc quyn. õy cng l c im quan trng m cỏc giỏo
s Tin lnh Phỏp, M rt chỳ ý li dng, tranh th qua ú nm dõn, tuyờn
truyn, phỏt trin o.
Trong vựng dõn tc thiu s cũn tn ti nhiu phong tc, tp quỏn lc
hu... Do i sng kinh t khú khn, phng tin sn xut thụ s, sn xut ph
thuc hon ton vo thiờn nhiờn, do trỡnh dõn trớ thp, nờn qun chỳng rt tin
vo Ging (thn). H luụn trụng ch vo s giỳp , che ch ca Ging, hay l
nhng lc lng siờu nhiờn khỏc. Cng chớnh vỡ vy, h ch quan tõm nhng vn

thit thc i vi cuc sng hng ngy ca h, mang li li ớch c th trc
mt cho h. H ch tin, nghe theo nhng gỡ h cú th nhỡn thy s thy. Mt
khỏc, do sng xen k vi ngi Kinh, mt dõn tc cú i sng v dõn trớ cao
hn, thỡ ng bo dõn tc thiu s li luụn cú t tng mc cm, tõm lý t ti. V
núi chung, ng bo dõn tc thiu s õy sng chõn thn, cht phỏc, n gin
v d hiu. i vi ngi dõn tc thiu s, t n cp, ly v ly chng cựng
dũng h s b gi lng pht nng, nh pht trõu, bũ, heo, g, ru, chiờng...
Trong dõn tc Jarai v Banar, mi lng u xõy dng mt nh rụng, biu
hin s mnh m, vng chc, dựng cho thanh niờn sinh hot v ngh ngi, hay l
ni t tp gi lng gii quyt cỏc vn ny sinh trong lng.
1.1.2. c im v dõn tc
Tnh Gia Lai cú 13 dõn tc anh em cựng sinh sng, trong ú ụng nht l
dõn tc Kinh (50,54% dõn s ton tnh), tip n l Jarai (34,32%) v Banar
(14,98%), cỏc dõn tc cũn li ch chim 0,16%.
V c cu dõn c - dõn tc, cú th chia thnh ba nhúm:
- Nhúm dõn c - dõn tc bn a, ch yu l 2 dõn tc Jarai v Banar. õy
l hai dõn tc cú quỏ trỡnh c trỳ, phỏt trin tc ngi lõu i Gia Lai. ng
THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN



6
bo cỏc dõn tc ny c trỳ hu ht cỏc cỏc vựng cao, vựng sõu, vựng xa, nh cỏc
huyn Ayunpa, Ch Prụng, Ch Sờ, Mang Yang... õy cng l b phn dõn c
m o Tin lnh xõm nhp, phc hi, phỏt trin mnh trong nhng nm qua.
- Nhúm dõn tc thiu s t ni khỏc n nh Ty, Nựng, Hoa, Xỏ, Mụng,
Sỏn dỡu... Trong s ny, ch yu l di c t min nỳi phớa Bc vo, thi k
1952-1954 do i lm n in, i lớnh cho Phỏp; v thi k sau chin tranh biờn
gii 1979. Ngoi ra mt s ngi l do i kinh t mi hay di dõn t do my nm
gn õy. Nhúm dõn tc ny c trỳ ri rỏc vựng cao, vựng sõu v xen k vi

cỏc dõn tc bn a.
- Dõn tc Kinh chim 50,54% dõn s ton tnh, sng lõu i Gia Lai. H
c trỳ hu ht th xó, th trn, ven cỏc trc ng giao thụng, cỏc khu vc nụng
trng, kinh t mi.
- Bờn cnh nhng yu t chung v tớnh thng nht trong cng ng lónh
th, cỏc dõn tc thiu s cú nhng c im riờng v ngun gc, lch s v phỏt
trin kinh t xó hi, v c im tõm lý v truyn thng vn húa. Nhng c
im ú ớt nhiu nh hng n tớn ngng, tụn giỏo v chu s tỏc ng tr li
ca nú.
T chc xó hi ca cng ng ngi Jarai, Banar l lng, buụn cú kt cu
cht ch, lng cú hot ng t qun vi phng thc vn hnh xó hi theo lut
tc c tn ti lõu i v nh hng n ngy nay (mc dự cú s bin i).
Trong xó hi cha cú s phõn húa giai cp rừ rt m ch l s phõn bit
ngi giu, nghốo, cỏc thnh viờn trong cng ng lng phn ln l nhng
ngi cú cựng huyt thng. Tuy nhiờn theo phỏt trin ca xó hi v s xõm
nhp ca tụn giỏo ang phỏ v tớnh khộp kớn, tớnh c kt cng ng lng.
Trong xó hi c truyn ngi dõn tc, gia ỡnh úng vai trũ ht sc quan
trng, mi gia ỡnh l mt cng ng nh gm nhiu th h v duy trỡ ch
mu h cho n nay.
Nhỡn chung, cỏc dõn tc Gia Lai cú mi quan h on kt gn bú v cú
s giao lu trao i kinh t, xó hi v vn húa. Cỏc dõn tc Gia Lai cú tinh
thn yờu nc v truyn thng cỏch mng, cú nhiu úng gúp to ln cho s
nghip u tranh gii phúng t nc trc õy, cho s nghip xõy dng v bo
THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN



7
v T quc XHCN hin nay. Nhiu lng, xó l cn c cỏch mng t nhng nm
u ca cuc khỏng chin chng Phỏp v chng M. Gia Lai cng l ni cú

nhiu cỏn b, trớ thc, anh hựng rt ni ting l ngi dõn tc thiu s, in hỡnh
l anh hựng Nỳp.
1.1.3. c im v tớn ngng - tụn giỏo
Tớn ngng - tụn giỏo truyn thng tn ti ph bin trong cỏc dõn tc
thiu s Gia Lai l th cỳng a thn. H cho rng vn vt hu linh, cú linh hn
v tin vo cỏc loi thn linh, ma qu. c bit l cỏc loi Ging (thn) c h
tin nht v t chc cỳng quanh nm. Khi cỳng Ging, h lm cõy nờu treo gi
xung quanh, trc nh rụng. Cỏc li i trong lng c cm cnh lỏ, khụng cho
ngi ni khỏc n. Trong nhng ngy cỳng, h git m rt nhiu trõu, bũ,
heo, g, ung ru ghố (ru cn); t chc n ung nhiu ngy lin, ht sc tn
kộm v tin ca, thi gian, cụng sc. í ngha cỳng Ging l cu may mn
mi mt n vi h.
Ngoi ra ng bo dõn tc thiu s vn cũn duy trỡ vic cỳng Bong Bpao,
Xa c pụ (l n trõu) vi ý ngha quyt nh nhng vn ln, cng c t
chc, xõy dng lc lng. Vic ny ch cú nam gii tham gia, cũn ph n khụng
c tham gia. Cỏc l cỳng b m (Bthi) cỳng git nc (nc mỏng), cỳng
nm mi, cỳng ma... u kốm theo n ung ru, tht nhiu ngy, nhiu ờm.
Vic cỳng bỏi theo truyn thng n nay vn l gỏnh nng i vi ng
bo dõn tc thiu s, vn i sng ó ht sc khú khn, thiu thn; nhng nú
cng khụng gii quyt c vn h mong mun. Cựng vi nhng tỏc ng
ca thi i, khi giao lu c m rng, trỡnh dõn trớ c nõng lờn, cỏc tớn
ngng tụn giỏo c truyn bt bt u lung lay, mt dn s thuyt phc, v tt
nhiờn nú phi nhng ch cho nhng tớn ngng tụn giỏo hp thi hn.
Tớn ngng c truyn hỡnh thnh v duy trỡ trong cng ng cỏc dõn tc
thiu s mt cỏch gii thớch v th gii bờn ngoi, ng thi l mt ch da v
tinh thn trong cuc sng cú nhiu khú khn bt trc ca h. Thụng qua cỏc l
hi tụn giỏo c truyn m liờn kt gia cỏ nhõn vi gia ỡnh v cng ng c
cng c. Bờn cnh ú, cỏc l ngh nh tc chia ca cho ngi cht, l t thn
linh giỳp cho mựa mng bi thu..., xột v mt o c, nú giỏo dc cho cỏc
THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN

8
thnh viờn trong cng ng ý thc v quan h tng thõn tng ỏi, n qu nh
ngi trng cõy...
Gia th k 19, Cụng giỏo c truyn lờn Tõy Nguyờn, trong ú cú Gia
Lai. Tuy nhiờn, Cụng giỏo ó gp nhng tr lc v xung t t phớa tớn ngng
c truyn, vi nú cm vic th cỳng Ging, cỳng ma; bt phi b th a thn, ch
c th mt mỡnh chỳa Jờsu. Tuy nhờn tri qua nm thỏng, Cụng giỏo ó ng
vng, n sõu, bỏm r chc chn Tõy Nguyờn v Gia Lai. Mt b phn khỏ
ụng ng bo dõn tc thiu s ó t b th cỳng a thn chuyn sang Cụng
giỏo, th cỳng mt thn.
Cho n nay, Gia Lai cú khong 60.000 tớn Cụng giỏo, trong ú cú
khong 35% tớn l ngi dõn tc thiu s, cú 14 linh mc, 3 tu s, 53 n tu,
39 x h o.
o Tin lnh cú mt Gia Lai u nhng nm 30 ca th k XX. n
nay cú hn 60.000 tớn , 3 mc s, 10 truyn o, hn 300 hi thỏnh c s vi
khong 500 ngi trong ban chp s.
o Pht, tuy ng chõn Gia Lai mun hn Cụng giỏo, nhng hin nay
cú 62.795 tớn , 67 c s th t; s chc sc gm cú 2 hũa thng, 1 thng
ta, 55 i c, 38 sa di.
Ngoi ra cú mt s tụn giỏo khỏc c du nhp nh Cao i, B hai...
nhng cha c cụng nhn, cha c phộp hot ng tr li.
Cú th thy rng, tớn ngng tụn giỏo Gia Lai khỏ phc tp, cú s an
xen ln tớn ngng c truyn vi tụn giỏo ngoi nhp, cú tụn giỏo c hot
ng cụng khai, cú t cỏch phỏp nhõn; cú tụn giỏo b cm hot ng, cha
c cụng nhn t cỏch phỏp nhõn... Nhng im chung ca cỏc tụn giỏo ny l
ang tỡm mi cỏch phc hi, phỏt trin, thu hỳt tớn , o to chc sc, xõy
dng, sa cha ni th t... Thc t cho thy nhng tụn giỏo phỏt trin c

Gia Lai u phi t hn ch tớnh cht cc oan ca nú v phi hũa ng, phi
chp nhn chung sng ( mt mc no ú) vi tớn ngng c truyn ca c
dõn bn a.
1.2. QU TRèNH XM NHP PHT TRIN O TIN LNH GIA LAI
1.2.1. S lc o Tin lnh Vit Nam
THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN



9
o Tin lnh c truyn bỏ vo Vit Nam t nhng nm cui th k
XIX u th k XX do Hi truyn giỏo Phỳc õm Liờn hip ca Tin lnh M
(The Christian and Missona Ng Alliace - CMA). T nm 1887 n 1901, cỏc
mc s Tin lnh M ó ln lt n nhiu ni Vit Nam nghiờn cu truyn
o nh mc s Faffray, Hoster t Trung Quc n Nng v lp ra hi
thỏnh u tiờn nm 1911. n nm 1915 khu vc truyn giỏo Vit Nam c
hỡnh thnh vi cỏc giỏo s ngoi quc. Khi chin tranh th gii ln II n ra,
mun c cỏc giỏo s CMA lm giỏn ip cho c, nh cm quyn Phỏp ụng
Dng ó cm Tin lnh hot ng. Cỏc nh th Tin lnh li úng ca v cú ti
gn mt na giỏo s Tin lnh phi ri khi Vit Nam.
Nm 1916, theo ngh ca mc s Faffray vi t cỏch Phú hi trng
Hi truyn giỏo Trung Quc, Ton quyn Phỏp ụng Dng ó cho phộp
cỏc giỏo s Tin lnh c t do truyn o. Vỡ vy, n nm 1918 CMA ó
thnh lp c 5 chi hi Bc K, 6 chi hi Trung K v 5 chi hi Nam K
u ly tờn l Hi thỏnh Tin lnh ụng Phỏp nhm trỏnh s chỳ ý ca Phỏp.
n nm 1926, vỡ lo ngi s nh hng ca M Chõu ỏ, o Tin lnh li
b Phỏp cm hot ng, n nm 1927 lnh ny c hu b. Nm 1928 i hi
ln th V, Tng liờn Hi thỏnh Tin lnh Vit Nam (TLHTTLVN) thụng qua
iu l xỏc nh t chc Tin lnh vi 3 cp: Chi hi, a ht v Tng liờn hi.
Ngy 19/2/1942 Ton quyn Phỏp mi cng nhn chớnh thc ban qun tr Hi

thỏnh Tin lnh Vit Nam.
- o Tin lnh xõm nhp vo vựng dõn tc ớt ngi t nm 1929, u tiờn
l vựng Lt - Lõm ng, sau ú n cỏc tnh khỏc Tõy Nguyờn. n nm
1936 kinh thỏnh ó c dch sang ting thng, n nm 1954 sau hn 40 nm
phỏt trin, o Tin lnh Vit Nam ó cú ti 60.000 tớn , gn 100 mc s,
truyn o.
- Nm 1958 c s quan tõm ca ng v Nh nc ta, s mc s v
tớn Min Bc lp ra t chc giỏo hi ly tờn l Tng hi Tin lnh Vit Nam
gi tt l Hi thỏnh Tin lnh min Bc, tỏch khi s ch o ca CMA.
THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN



10
- Ở Miền Nam năm 1954, dựa vào sự hỗ trợ của Tin lành Mỹ Hội thánh
Tin lành ở Miền nam đẩy mạnh hoạt động, do vậy thời gian này Tin lành ở Miền
nam phát triển nhanh chóng.
Về tổ chức đã lập thêm 5 địa hạt, nhiều hệ phái Tin lành xuất hiện. Trong
giai đoạn từ 1945 - 1975 đạo Tin lành ở Tây Nguyên và vùng dân tộc thiểu số,
miền núi được quan tâm chú ý, đặc biệt tăng cường cho truyền bá, phát triển
đạo. Đạo Tin Lành đã lập ra 2 trường đào tạo ở Đà Lạt và Buôn Ma Thuật. Vì
vậy đến năm 1965 đạo Tin lành ở Tây Nguyên đã có hơn 27.000 tín đồ, 105 nhà
thờ, 14 mục sư, 77 truyền đạo.
Đến năm 1975 ở Tây nguyên có 15 hệ phái, có 38.827 tín đồ, trong đó
83% là dân tộc thiểu số ở hai địa hạt Trung thượng hạt, Nam thượng hạt, còn
17% tín đồ là người kinh thuộc 2 địa hạt là Nam trung bộ (Nha trang) và trung
bộ (Đà Nẵng) với 212 mục sư, truyền đạo và 124 nhà thờ.
1.2.2. Khái quát về quá trình xâm nhập, phát triển đạo Tin lành ở
Gia Lai qua các thời kỳ
* Giai đoạn từ 1930 - 1975

Đạo Tin lành xâm nhập vào Gia Lai từ 1930 - 1931 do giáo sỹ thuộc Hội
Truyền giáo Phúc âm Liên hiệp Mỹ (CMA) lên Pleiku truyền đạo. Thời điểm
khởi đầu chủ yếu truyền vào vùng người kinh. Trong khi đó đạo thiên chúa giáo
đang ở thời điểm phát triển mạnh ở Gia Lai. Vì vậy, trong thời gian hơn 10 năm
Tin lành mới có khoảng 70 - 80 tín đồ người kinh với một Hội thánh nhỏ tại
Pleiku. Đây là một số người ở vùng khác di dân lên Pleiku sinh sống và một số
ít người mới theo đạo. Đến năm 1940 mục sư người Việt là Phạm Xuân Tín
được cử lên Pleiku để thực hiện công cuộc truyền giáo của Tin lành. Năm 1950
mục sư Trương Văn Sáng được cử lên thay Phạm Xuân Tín. Năm 1951 với sự
giúp đỡ của CMA Hội thánh Pleiku mua đất ở đường Nguyễn Thái Học xây
dựng một nhà thờ và cử Mục sư Măng Gan, cùng một số mục sư Việt lên hoạt
động.
Cùng với sự có mặt của lính Mỹ tại Gia Lai và sự phát triển của căn cứ
quân sự Mỹ, đây là thời điểm phát triển mạnh của đạo Tin lành. Bên cạnh việc
củng cố tổ chức giáo hội người kinh, CMA chú tâm phát triển đạo vào vùng dân
THÖ VIEÄN ÑIEÄN TÖÛ TRÖÏC TUYEÁN



11
tc thiu s, nht l nhng lng nm xung quanh cỏc cn c quõn s M.
Nhm to mt vnh ai xó hi bờn ngoi chng s thõm nhp ca ta.
Cựng vi tuyờn truyn phỏt trin tớn , Tin lnh tin hnh xõy dng mt
s nh nguyn ti cỏc lng v xõy dng mt trung tõm truyn giỏo cho dõn tc
(66 Nguyn Thỏi Hc), mt trung tõm truyn giỏo cho ph n Gia Lai (ng
Lờ Li ni di), ng thi la chn ngi a i o to mc s, truyn o.
n nm 1967 v c cu t chc Tin lnh Gia Lai c phõn thnh hai h
(ngi kinh v ngi thng) tỏch bit nhau v chu s ch o ca hai ht riờng
bit. V lc lng truyn giỏo, Tin lnh ch yu a s tr cú nng lc l ngi
dõn tc i o to ti Nha Trang v c Lc. ng thi chỳng cũn tp trung

giỏo s, trớ thc l ngi nc ngoi i sõu vo hc hi tỡm hiu ting núi, ch
vit ca ngi dõn tc dch kinh sỏch v hot ng truyn giỏo. Nh bỏc s
BAKER SIDECR, BVEE DOVW. a bỏc s KREEN vo xõy dng mt chun
y vin khỏm cha bnh cho ngi dõn tc, mt trung tõm bi cựi do giỏo s
HOLT ph trỏch. Ngoi 2 trung tõm t thin trờn, Tin lnh cũn xõy dng trng
tiu hc cho tr em theo o Tin lnh.
Trong quõn i chỳng thnh lp vn phũng Tuyờn uý Tin lnh quõn on
II, (t tr s ti ngó ba Hoa L), phc v cho nhu cu tớn ngng v phỏt trin
o trong s binh lớnh, s quan ngu l ngi thiu s. Chỳng xõy dng chin
dch phỏt trin Tin lnh do Phm Xuõn Hin lm Ch tch, Nguyn Hoi c
lm phú ch tch (c hai u l s quan Tuyờn uý Tin lnh).
Sau 70 nm khi b phỏt trin sc tc Ngy ra i, c s tr giỳp ca
chớnh quyn Ngy, o Tin lnh phỏt trin mnh hn.
Ti An Khờ nm 1957 phỏi "C c Phc Lõm" phỏt trin c mt hi
thỏnh do MS Phm An Vui cai qun, cho n nm 1978 do iu kin lch s
phỏi ny sỏt nhp vo hi thỏnh Tin lnh Vit Nam.
Vi s n lc ca Hi thỏnh Tin lnh Vit Nam n nm 1975 Tin lnh
Gia Lai phỏt trin c 45 hi thỏnh, 10 mc s, 21 truyn o, 31 nh th, 131
ngi trong ban chp s v 8.456 tớn 8 huyn th trờn 42 xó phng, 104
buụn lng, a bn tp trung Pleiku, Mang Giang, Ch Sờ, Ayunpa, Ch Ph.
THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN



12
S liu so sỏnh o Tin lnh Gia Lai so vi Tõy Nguyờn v ton Min
nam. Nm 1975:

Loi Ton min nam Tõy Nguyờn Gia Lai
Tớn

Mc s truyn o
Nh th
a ht
200.000
550
355
7
39.000
212
124
4
8.465
31
31
2
* Giai on t 1975 - 1982
Sau nm 1975 h thng t chc Tin lnh Gia Lai cú s phõn ró v phõn
húa ln. Mt s mc s Tuyờn uý v mt s mc s nc ngoi chy ra nc
ngoi, s cũn li b ta a i ci to, sau ú a v a phng (quờ quỏn, ni
sinh).
n nm 1975 Tin lnh Gia Lai cú: H ngi kinh gm cỏc Chi hi
thuc s ch o ca a ht trung trung b ( Nng) v h ngi thng gm
cỏc chi hi ph thuc s ch o ca Trung thng ht (c Lc).
H ngi kinh do mc s Nguyn Kim Khỏnh ph trỏch, n thỏng
6/1975 c thay bng mc s Nguyn Phỳ Cam, tng s gm cú 9 hi thỏnh, 7
mc s, 7 truyn o, 8 nh th, nh nguyn, 36 ngi trong ban chp s, 1360
tớn .
H ngi thng do mc s ng Vn Trung ph trỏch cú 36 hi thỏnh, 3
mc s, 14 truyn o, 23 nh th, 110 trong ban chp s, 7105 tớn .
Sau nm 1975 hot ng ca Fulrụ phỏt trin mnh Tõy nguyờn núi

chung, Gia Lai núi riờng. Chỳng da vo Tin lnh tp hp thanh niờn, kớch
ng ngi dõn tc chy ra rng hot ng Fulrụ hoc lm c s liờn lc, tip t
lng thc thc phm, thuc men cho s Fulrụ ngoi rng. Mt s tờn l truyn
o c hoc trong ban chp s nh: Siu Wing, NayYu, Siu Pek, Rma Trang.. ó
chy vo rng hot ng Fulrụ v gi cỏc chc v tng i quan trng.
T thc tin trờn ta ch trng gii quyt vn Fulrụ i ụi vi vic tin
hnh x lý mt s mc s, truyn o, cú liờn quan n Fulrụ. ng thi tin
hnh phỏt ng qun chỳng theo o Tin lnh v t nguyn úng ca nh th,
THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN



13
a cỏc c s ny vo phc v li ớch xó hi, xúa b ban chp s, hng hot
ng tớn ngng v tng gia ỡnh. Mc s, truyn o sinh khụng c hot
ng mc v, do vy ton b h thng t chc Tin lnh Gia Lai khụng cũn
hot ng t nm 1982.
* Giai on t 1982 n nay.
Nhng nm u thp k 80 hot ng ca o Tin lnh Gia Lai din ra
theo ỳng ch trng qui nh ca ta. Nhng t nm 1985 tr i Tin lnh bt
u cng c t chc v hot ng tr li, nht l t nm 1990 do tỏc ng ca
tỡnh hỡnh th gii v li dng chớnh sỏch i mi ca ng v Nh nc, mc dự
vn b ngn cm nhng s phc hi v phỏt trin ca o Tin lnh din ra vi
tc nhanh trờn din rng v tr thnh mt tụn giỏo ln trong tnh. Ta ó cú
nhiu bin phỏp vn ng qun chỳng thu hp din hot ng, nhng trờn thc
t o Tin lnh vn ngy cng phỏt trin mt cỏch t bin.
Tớnh n cui nm 1994 s lng tớn ó phỏt trin lờn ti 33.000 ngi
9/11 huyn th xó, 95/153 xó phng, th trn gm 285 lng, thụn; tp trung
ch yu cỏc huyn Ayunpa, Ch Sờ, Ch Prụng, Ch Ph, Pleiku, Mang
Yang.. ch yu l ngi Jrai v Bahnar. So vi nm 1975 tng hn 25.000 tớn

, 53 xó, 238 lng.
S tớn ngi kinh hu nh khụng phỏt trin thờm ch cú mt s ớt l
ngi theo o t ni khỏc lờn lp nghip ti Gia Lai v s tớn phỏt trin t
nhiờn.
Hot ng cng c v phỏt trin o Tin lnh Gia Lai khụng ch thun
tuý vựng ó cú o m cũn phỏt trin nhanh vo vựng sõu, vựng xa, biờn gii,
vựng cn c cỏch mng nh Kon Tng, c oa (Mang Yang), Iao, Iachim Ia
Khi (Ch Pahr), Iabnon, Ianan (c C).. thnh phn ngi theo o phn
ln l qun chỳng lao ng, cỏ bit cú trng hp cỏn b c s v ng viờn
cng i theo.
Hin nay Gia Lai cú 5 h phỏi Tin lnh: gm Hi thỏnh Tin lnh Min
Nam, h phỏi Liờn Hu c c, h phỏi Ng tun, h phỏi C c truyn giỏo v
h phỏi C c Phc Lõm. 4 h phỏi sau c hỡnh thnh t nm 1998 do mõu
THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN



14
thuẫn về quyền lợi và vai trò trong tôn giáo nên tự tách ra từ Tin lành Miền
Nam.

THÖ VIEÄN ÑIEÄN TÖÛ TRÖÏC TUYEÁN



15
Thng kờ s liu tớn ca cỏc h phỏi

Nm
Tớn

a bn
Dõn tc kinh
Dõn tc
thiu s
1975
1982
1994
2000
1360


1397
7.105
7.321
32.070
53.941
7/7 Huyn th, 42 xó, 8/9 Huyn
th
9/11 Huyn th, 95/153 xó,
phng
10/13 huyn th, 104/171 xó
phng
Trong ú : - H phỏi Tin lnh Min nam cú: 51.391 tớn .
- H phỏi liờn hu c c cú: 1.000n tớn .
- H phỏi ng tun cú: 150 tớn .
- H phỏi c c truyn giỏo cú: 1.200 tớn .
- H phỏi c c phc lõm cú: 200 tớn .
Mc tớn ngng ca tớn cng khỏc nhau, tớn theo ó lm l Bỏp
tem c nhn l tớn chớnh thc theo ỳng giỏo lut tng i ớt, (gn 30%).
Cũn a phn l tớn khụng chớnh thc (70%). Trong s ny cú ngi tin theo

li chỳa, song cng cú thnh phn thy Tin lnh cú nhng im tin b nờn
nghe theo v thúat khi nhng rng buc h tc lc hu, cỏ bit cú ngi nghe
theo mờ tớn nờn theo Tin lnh (cho chỳa l Jng).
Mc dự ch cho phộp tớn tu ti gia, khụng c t tp, song thc t Tin
lnh vn hot ng di hỡnh thc nhúm hp c kinh cu nguyn, hỏt thỏnh ca
ti mt s nh ct cỏn, ti ry hay b sui .. Li dng tt c truyn, ma chay,
ci hi, ngy l long trng, hay nhng dp sinh hot vn húa vn ngh ca dõn
tc sinh hot tụn giỏo, tuyờn truyn phỏt trin o vi phng thc tuyờn
truyn ch yu l "khụng ung ru, hỳt thuc, b h tc lc hu...".
Bờn cnh phng thc hot ng trờn, Tin lnh cũn t chc cho qun
chỳng dõn tc nghe theo i Ngun sng, bng ghi õm, ghi hỡnh. Mt ngun tỏc
ng na m ta cn lu ý l s Fulrụ nc ngoi thng xuyờn gi th v cho
THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN



16
nhân dân trong nước động viên họ giữ đạo và theo đạo Tin lành sau này có Mỹ
trợ giúp... Do vậy, Tin lành thu hút được nhiều quần chúng dân tộc, gây nên
những xáo trộn phức tạp trong vùng dân tộc và gây thêm khó khăn cho ta trong
công tác quản lý nhà nước và xây dựng phong trào cách mạng.
Mặc dù chưa có tư cách pháp nhân, song số giáo sĩ trước 1975 còn lại ở
Gia Lai vẫn tích cực củng cố, tổ chức chi hội, tổ chức các buổi họp nhóm, giảng
dạy cho tín đồ, xây dựng lực lượng cốt cán, đồng thời chỉ đạo hoạt động tôn giáo
ở những nơi mới phát triển thông qua số cốt cán mới. Hiện nay hàng ngũ cốt cán
Tin lành đang ra sức củng cố hệ thống tổ chức, thành lập Ban hợp nguyên của
tỉnh và 380 chi hội thánh cơ sở với hơn 500 cốt cán phụ tránh.
Với nguyên tắc bất cứ một tín đồ nào cũng có thể làm công tác chứng đạo,
các giáo sĩ đã xây dựng cho mình một lực lượng cốt cán đông đảo để thông qua
đó thực hiện công cuộc truyền giáo. Đây là một lực lượng nguy hiểm, tích cực

trong hoạt động phát triển đạo, tạo phản ứng dây truyền đưa số tín đồ không
chính thức tăng nhanh.
Theo thống kê đến đầu năm 2001 ở Gia Lai có 94.300 tín đồ, 02 mục sư,
16 truyền đạo tập sự, 101 truyền đạo tình nguyện và 01 mục sư, 03 truyền đạo
trước 1975 bị giáo hội bãi nhiệm. Trong đó chỉ có 02 mục sư , 08 truyền đạo
được đào tạo và phong chức trước 1975, số còn lại đều do hội thánh tự đào tạo
và phong trái phép.
Về kinh thánh, bên cạnh việc sử dụng một số sách kinh thánh do hội thánh
Tin lành Miền Nam (Việt nam) cấp, hiện nay số kinh thánh này được in bằng
chữ Jrai và Banah. Thời gian qua đã xuất hiện sách kinh thánh in được phát hành
trái phép tán phát vào Gia Lai (ta đang có kế hoạch phát hiện ngăn chặn) của
một số hội thánh ở Đà Nẵng, Tuy Hòa, TP Hồ Chí Minh.
Đáng chú ý là, đầu năm 2000 tổ chức phản động người thượng tại Mỹ đã
thành lập cái gọi là "Nhà nước ĐêGa" và dựng lên "Tổ chức Tin lành ĐêGa" do
mục sư BDA SU KBÔNG cầm đầu. Từ tháng 06 năm 2000 chúng đã tuyên
truyền vào trong nước để lập hội thánh "Tổ chức Tin lành ĐêGa " tại Tây
Nguyên. Thực chất vấn đề "Tin lành ĐÊGA" là kích động hận thù giữa người
dân tộc với người kinh với thủ đoạn hứa hẹn phong chức, mua chuộc bằng tiền
THÖ VIEÄN ÑIEÄN TÖÛ TRÖÏC TUYEÁN



17
v thm chớ cũn e da khng ch ngi vo t chc ny. õy l õm mu li
dng vn dõn tc v tụn giỏo tp hp lc lng phc v cho õm mu
chớnh tr ca cỏc th lc thự ch chng Vit Nam.
* Thc trng vn li dng o Tin lnh (Tin lnh ờGa) tnh Gia
Lai hin nay
m mu v phng thc, th on thnh lp "Nh nc ờGa c lp"
ti Tõy Nguyờn - Vit Nam.

- Sau ngy Min Nam hon ton gii phúng s Fulrụ cú mt ti M (gm
s kt nc ngoi, s xut cnh di nhiu hỡnh thc v s u hng lc lng
ca Liờn hip quc ti Campuchia - UNTAC thỏng 12/1992 sang M nh c)
ó t tp thnh lp nhiu t chc, hi nhúm khỏc nhau. Trong ú cú t chc
mang tờn Hi nhng ngi min nỳi, c thnh lp v ng ký hot ng
cụng khai ti M nm 1992 do Ksor Kok cm u. T chc (MFI) chớnh l
ngun gc trc tip ca s ra i "Nh nc ờGa c lp" c hỡnh thnh
cui nm 1999, sng lu vong ti M v c s h tr ca M. Chỳng ra
mc tiờu n nm 2002 s gii phúng Tõy nguyờn v thnh lp Nh nc ờGa
c lp. V mt tụn giỏo chỳng ch trng tỏch Tin lnh ngi dõn tc ra khi
ngi kinh, lp t chc Tin lnh ờGa do AMa Chm ph trỏch v rỏo rit
trin khai thc hin ý trờn vo cỏc tnh Tõy nguyờn, Nam Trng sn, thit
lp ng dõy ch o trc tip t M v Vit Nam, Campuchia v c bit
chỳng ó xõy dng c b khung gm 360 tờn Gia Lai.
- V phng chõm thc hin ca chỳng l tng bc ũi t ai, ũi t
do tụn giỏo, tỏch Tin lnh ngi thng ra khi Hi thỏnh Tin lnh Vit Nam
(Min nam), lp "Hi thỏnh Tin lnh ờGa". thc hin phng chõm trờn,
ngy 20/09/2000 tờn mc s a Su KBong - Ngi ng u nh th Tin lnh
M ó gi th chp thun " Tin lnh ờGa Vit Nam" hp tỏc vi nh th
Tin lnh M, b nhim Ra Lan Nglol (tc Ama Chm) l ngi ng u Tin
lnh ờGa B Ngoong thuc huyn Ch Sờ tnh Gia Lai v ng thi b
nhim 08 ngi lm cp phú, th kớ, truyn o, liờn lc, th qu, thanh tra, ph
trỏch tr em. Ama Chm cựng ng bn ó tuõn theo s ch o ca bn phn
ng bờn ngoi, lp ra Hi thỏnh Tin lnh ờGa tnh Gia Lai, ó c Y
THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN



18
Noen Kp ph trỏch Tin lnh ờGa Ea Sỳp; Y Blanh Rụ, YRin Kp, Y Plun

Ksk, Y H'Lum Mjao, Y Thi Rụ lm ban lónh o chi hi Tin lnh huyn Ea
H'Leo. Theo cỏc ti liu ta thu thp c thỡ iu ỏng chỳ ý l b mỏy chi hi
Tin lnh ờGa ca Ea H'leo cng chớnh l b mỏy ca cỏi gi l "Chớnh quyn
ờGa c lp" hyn Ea H'leo do YWI Ksr (tc Ama Trng) c chỳng
phong lm trng huyn.
Nh vy, Tin lnh ờGa trờn thc t ó hỡnh thnh t chc mt s ni
trong tnh v chu s ch o, chi phi t Tin lnh ờGa M.
- V t tng cỏi gi Tin lnh ờGa l b phn theo o Tin lnh t
thỏi ng tỡnh vi vic thnh lp Nh nc ờGa c lp ca bn phn
ng Fulrụ lu vong. Bn cm u Tin lnh ờGa cú ý tỏch khi Hi
thỏnh Tin lnh Vit Nam (Min Nam) hỡnh thỏnh cỏi gi Hi thỏnhTin lnh
ờGa. iu ny hon ton phự hp vi õm mu ca M v cỏc th lc thự
ch.
- V phung thc th on Bn cm u ca t chc Tin lnh ờGa
va qua ó tuyờn truyn xuyờn tc chớnh sỏch ca ng v Nh nc ta núi
chung, chớnh sỏch tụn giỏo núi riờng. Cỏc lun iu tuyờn truyn m k ch v
bn xu ang tỡm mi cỏch gieo rc trong ng bo ta nh:
+ Tin lnh ờGa M chp thun Tin lnh ờGa tnh Gia Lai.
+ Dõn tc thiu s Tõy Nguyờn cú tụn giỏo riờng, khụng ph thuc vo
Hi thỏnh Tin lnh Vit Nam (Min nam).
+ Tớn Tin lnh phi u tranh ũi lp Nh nc ờGa c lp.
+ ui ngi kinh, ũi li t ai v nhiu lun iu khỏc.
- V hnh vi Tin lnh ờGa ó tuyờn truyn, xuyờn tc chớnh sỏch tụn
giỏo núi riờng, xỳi dc, kớch ng, lụi kộo ng bo o Tin lnh biu tỡnh, gõy
ri mang tớnh bo lon chớnh tr u 02/2001. Mt khỏc, hin chỳng ang liờn
lc, múc ni, õm mu t chc a mt s ngi, mt s gia ỡnh vt biờn trỏi
phộp qua Campuchia, tip tc gõy mt n nh chớnh tr - xó hi. mt s buụn,
thụn bn cm u Tin lnh ờGa \ mt s ni cũn liờn lc vi s phn ng
nc ngoi, nhn ụ la, ti liu v thc hin s ch o t nc ngoi hot
ng chng phỏ. Tt c hnh ng ca chỳng va qua v hin nay u cú s ch

THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN



19
đạo và hỗ trợ về tài chính của Mỹ. Chính phủ Mỹ đã khai thác và lợi dụng triệt
để vấn đề dân tộc, tơn giáo để can thiệp vào cơng việc nội bộ của Việt Nam để
thực hiện "Diễn biến hồ bình" đối với cách mạng nước ta.
Cho nên, cần nhận thức rõ cái gọi là "Hội thánh Tin lành ĐêGa” khơng
phải là tổ chức tơn giáo, thực chất đó là tổ chức chính trị phản động đội lốt tơn
giáo được dùng làm hạt nhân, làm linh hồn cho cái gọi là "Nhà nước ĐêGa độc
lập" là cơng cụ để chúng lơi kéo, lừa mị, kích động, khống chế quần chúng, cần
kiên quyết đấu tranh xố bỏ.
- Nội dung tun Truyền của chúng là:
+ Tun truyền về lịch sử “Nhà nước ĐêGa” để tác động lòng tự tơn dân
tộc, tun truyền về việc Ksor Kơk đã lập “Nhà nước ĐêGa” ở Mỹ, được Mỹ và
quốc tế ủng hộ nhằm tạo lòng tin cho các đối tượng trong nước về tương lai
thành cơng của “Nhà nước ĐêGa” .
+ Chúng xun tạc chính sách của nhà nước và khuyếch trương, phóng
đại những sai sót trong việc thực hiện chính sách ở địa phương để xun tạc cho
rằng Nhà nước Việt Nam phân biệt đối xử với người dân tộc, chẳng hạn chúng
tun truyền về việc thực hiện kế hoạch hóa gia đình là nhà nước muốn người
dân tộc bị diệt vong, việc mở nơng trường, việc tranh chấp đất đai là nhà nước
tiếp tay cho người kinh chiếm đất của người dân tộc. Đặc biệt chúng kht sâu
việc ta có sai sót trong chính sách tơn giáo như khơng cho các em theo đạo Tin
lành đi học trường nội trú, khơng cho nhóm lễ và một số cơ quan khơng nhận
người theo đạo Tin lành để kích động chia rẽ. Từ đó chúng tun truyền, phải
tách đạo Tin lành người thượng ra khỏi Tin lành người kinh, lập tổ chức Tin
lành riêng gọi là hội thánh “Tin lành ĐêGa”.
Vừa tun truyền lơi kéo, hứa hẹn phong chức bổ nhiệm chức vụ cao, vừa

mua chuộc bằng cách cho tiền xây nhà thờ. Mặt khác, chúng khống chế bằng
cách đe dọa những người khơng tin theo, dọa đánh giết, trực tiếp viết thư đe dọa
truyền đạo Siu Pék, RmaSol.
- Đối tượng tun truyền: Để tạo lực lượng cốt cán lúc đầu chúng tun
truyền cho các mục sư người dân tộc có trình độ, uy tín ảnh hưởng như mục sư
Ksor Brao, truyền đạo Siu Pék, Siu Kim... Nhưng cũng vì số người này có trình
THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN



20
bn lnh v kinh nghim nờn nhng ni dung v lun iu trờn khụng ỏnh
la c h. Trong khi giai on ny nh nc ang xột cụng nhn t cỏch
phỏp nhõn cho t chc Tin lnh Min Nam (Vit nam) m h l lc lng ch
cht nờn h hiu rừ chớnh sỏch ca Nh nc kiờn quyt phn i s i tng
lu vong li dng o Tin Lnh. Khụng mua chuc c s mc s truyn o
ny, chỳng chuyn sang s ct cỏn cú tham vng cỏ nhõn v cú bt món vi giỏo
hi nh Ma Chm Ch Sờ, Siu Un AyunPa hoc chn s ngi thõn nh
Nh m Hng phỏt trin tớn theo vt du loang t lng ny sang lng
khỏc. n nay ta mi phỏt hin cú 2 truyn o tỡnh nguyn i theo s ly khai l
KPó Hlinh Plei H Bi (Ia Tiờm) Nhn Ho (Ch Sờ).
- V hi thỏnh, tớn : Theo thng kờ ban u hin nay cú hn 8.000 tớn
hn 50 lng (hi thỏnh) thuc thnh ph Pleiku v 7 huyn ( Ch Sờ,
AyunPa, c oa, Ch Prụng, Ch Ph, Mang Yang, Ia Grai) v cú 19 tờn cm
u Tin lnh ờGa (xem ph lc 7). Tin lnh ờGa c c cu theo 3 cp: cp
trung ng, cp vựng v cp hi thỏnh c s, c th nh sau:
* Cp trung ng tr s : Char Lotte - Nc - USA.
- ng u: B. Da Su KBụng- mc s.
- Giỳp vic cho mc s B. Da Su KBụng gm:
+ Nh m Hong.

+ Ksor Nhn.
+ Ksor Hit.
* Cp vựng: Gm nhiu huyn, thnh ph gp li, Gia Lai cú 3 vựng:
Vựng 1: Thnh lp thỏng 7/2000.
- Gm cỏc huyn, thnh ph Pleiku, Ch Sờ, ChPh, Ch Prụng, Ia Grai.
- Ban lónh o gm:
+ ng u: Rah Lan Ngol (A Ma Chm) Pa Pt - B Ngoong - Ch Sờ
+ Phú ban : K Pah Hlinh Ia Tiờm - Ch Sờ
+ Th kớ: Siu Huờh th trn Ch Sờ.
+Th Qu: Kpah Thi Ia Tiờm - Ch Sờ.
THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN



21
+ Trng ban thanh niờn: Kpah Do - th trn Ch Sờ.
Vựng 2: Thnh lp 7/2000.
Gm cỏc huyn: c oa, Mang Yang, An Khờ.
- Ban lónh o gm: Ph trỏch chung ng hng hot ng: Nhõu m
Hong (th trn c oa; giỳp vic cho Nhõu cú Ym Gla - c oa).
- Ban chp s vựng:
+ ng u : Nghộ- th trn c oa.
+ Phú Ban: Khih, lng Bia Breh - Ia Pt - Ch Sờ.
+ Th kớ: inh Kheng, lng Drh - B Ngoong - Ch Sờ.
+ Th qu: Chram, Ia Pt - Ch Sờ.
+ Ph trỏch ngi gi : Ban, Ayun, Mang Yang.
+ Ph trỏch thanh niờn: Bng, A Yun, Mang Yang.
+ Ph trỏch chung: Ym, Glar - c oa.
Vựng 3: Thnh lp thỏng 12/2000. (c phỏt sinh phỏt trin t s tuyờn
truyn ca vựng 1)

Gm huyn AYun Pa.
- Ban lónh o vựng:
+ ng u: Siu Un, Ch A Thai - Ayunpa.
+ Phú kiờm th qu: Y Ngl, Ch A Thai - Ayunpa.
+ Th kớ: Kph Pụn, Ch A Thai - Ayunpa.
+ Truyn o: A Ma i, Ch A Thai - Ayunpa.
* Cp hi thỏnh: Ly lng lm n v hi thỏnh, tng s khong 50 hi
thỏnh thuc 50 lng, thuc 3 vựng trờn vi khong 8.000 tớn .
Vựng 1 gm: Riờng huyn Ch Sờ cú 27 lng, 7 xó (Nhn Ho cú 11
lng, Ia Hrỳ cú 9 lng, Ia Le cú 1 lng, th trn Ch Sờ cú 2 lng, Ia Tiờm cú 2
lng, B Ngoong cú 1 lng, ỏ Lbỏ cú 1 lng).
Ngoi ra, s cm u vựng ny ó tuyờn truyn phỏt trin Tin lnh
ờGa sang khu vc huyn Ch Prụng mt vi lng thuc cỏc xó: Thng
THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN



22
Hưng, Bình Giáo, Ia Băng... Do các tên: Puih Dô, Rmah Hít, Rmah Lạc ở Plei
Mui, Rmah Klin, ở Plei Bàng, Siu Min ở Plei Bak xã Bình giáo. Đáng chú ý tại
Plei Klah, xã Thăng Hưng có đối tượng Siu Yúi đã tổ chức lôi kéo 100% tín đồ
trong làng tin nghe theo “Tin lành ĐêGa” và tham gia vào các hoạt động chống
phá chính quyền thời gian qua.
Ở xã IaDêr, huyện Iagrai có 03 hội thánh theo “Tin lành ĐêGa” là:
- Plei Breng I cầm đầu Puih Alăng.
- Plei Breng II cầm đầu Ksor Alúp.
- Plei Breng III cầm đầu Ksor Tik.
Ở xã Biển Hồ (TP. PLeiku), xã Hà Bầu (Đắc Đoa) có:
- Plei Sơr cầm đầu Ksor Bur.
- Plei Ring cầm đầu Y ký.

Vùng 2 gồm:
Hội thánh Plei Pi Ơm thị trấn Đắc Đoa cầm đầu Nghé.
Hội thánh Dôl II xã Glar thị trấn Đắc Đoa cầm đầu Yưm..
Hội thánh xã Ayunpa - Mang Yang cầm đầu Bưng.
Vùng 3 gồm: có 17 hội thánh thuộc 17 làng 4 xã:
Hội thánh Plei Ơi ChưAThai.cầm đầu Nay Phỉ.
Hội thánh Plei Pi Đắp ChưAThai cầm đầu Ksopreo.
Hội thánh Plei Nãx ChưAThai cầm đầu Ksor Dok.
Hội thánh Plei Man ChưAThai cầm đầu KsorHiết
Hội thánh Plei Plok ChưAThai cầm đầu Ksor Jon.
Hội thánh Plei Tăng ChưAThai cầm đầu Ksor Yong.
Hội thánh Plei GLung ChưAThai cầm đầu KsorY Nglư.
Hội thánh Plei Mlah ChưAThai cầm đầu Ksor Siu Sư.
Hội thánh Plei Ke thị trấn Phú thiện cầm đầu Siu Khiết.
Hội thánh Plei Jở thị trấn Phú thiện cầm đầu Nay Glét.
Hội thánh Plei Athai thị trấn Phú thiện cầm đầu Apă Phon.
THÖ VIEÄN ÑIEÄN TÖÛ TRÖÏC TUYEÁN



23
Hội thánh Plei Knông thị trấn Phú thiện cầm đầu Siu Mát.
Hội thánh Plei Trang xã Ia Piar cầm đầu Kpăh.
Hội thánh Plei Ch rung xã Ia Piar cầm đầu Nay Kỏ.
Hội thánh Plei R Bai xã Ia Piar cầm đầu KsorUep.
Hội thánh Plei Bon Sơ Ma xã Ia Piar cầm đầu Nay Nil.
Hội thánh Plei Bon Sơ Ma Mlơng xã Ia Hiao cầm đầu Ksor Dung.
1.2.3. Xu hướng phát triển đạo Tin lành ở Gia Lai và những vấn đề
đặt ra
Trong sự phát triển của tôn giáo, một xu thế cá thể, tự do dân chủ đang

lan rộng, tôn giáo nào có khả năng đáp ứng được những yêu cầu đó thì tôn giáo
đó được chấp nhận. Thực tế cho thấy đạo Tin lành đề cao dân chủ, tự do, có khả
năng điều chỉnh, thay đổi phù hợp với phong tục tập quán các dân tộc thiểu số,
do vậy Tin lành là tôn giáo phát triển mạnh nhất trong những thập kỷ qua.
Tháng 11/1999 Thường vụ Bộ chính trị đã có thông báo 184/TB và thông
báo 255/TB - TW. Trong đó có chủ trương xét công nhận tư cách pháp nhân, tổ
chức Tin lành ở Miền nam mà trước tiên là tổ chức Tổng Liên hội Hội thánh Tin
lành Việt Nam (Miền nam). Như vậy Hội thánh Tin lành Việt Nam (Miền nam)
ở Gia Lai thuộc sự quản lý của Tổng Liên Hội thánh Tin lành Việt Nam (Miền
nam). Nhưng đối với Tây Nguyên và tỉnh Gia Lai hầu hết mục sư truyền đạo
đều phong trái phép, các hội thánh, nhà thờ, nhà nguyện thành lập trái phép do
đó việc công nhận tư cách pháp nhân cho các mục sư truyền đạo, và hoạt động
Tin lành hết sức khó khăn phức tạp. Qua hoạt động thực tiễn, ngày 13 tháng 6
năm 2001 Ban tôn giáo tỉnh Gia Lai đã chấp thuận nhân sự Ban đại diện Tin
lành trong tỉnh. Nên ta đã đồng ý cho phép 3 chi hội cơ sở: Aynpa, Pleikuro,
Biển Hồ, hoạt động đồng thời nghiên cứu và xem xét 08 chi hội khác khi có đủ
điều kiện thì cho phép hoạt động. Vì số chi hội này đã tồn tại truớc giải phóng
và có giáo sỹ ổn định, không có hoạt động phức tạp (Theo thông báo 184,225,
BCT và TW).
Với tình hình trên, thời gian tới, đạo Tin lành sẽ tập hợp củng cố các giáo
hội cơ sở ở nơi thiếu nhân sự, cơ sở vật chất và các điều kiện khác; tập trung
củng cố đức tin của tín đồ, đặc biệt là vùng mới thâm nhập và số mới theo đạo,
THÖ VIEÄN ÑIEÄN TÖÛ TRÖÏC TUYEÁN



24
cha chu L Bỏp Tem, qua ú cng c cỏc chi hi thỏnh c s, tin ti hon
chnh t cỏch phỏp nhõn tin hnh xõy dng ni th t.
Cỏc chi hi thỏnh tng cng tuyn dng v s dng ngi cú trỡnh

vo ban chp s, to iu kin vt cht s ny truyn o ginh dt v nm
qun chỳng. Tuyn chn, a ngi i o to cỏc trung tõm Tin lnh nh:
Nng, Khỏnh Ho, TP. HCM bng nhiu hỡnh thc. c bit thụng qua cỏc hi
thỏnh Tin lnh M xin vin tr v t chc hun luyn bng nhiu lp, k c
nc ngoi.
Vi xu hng nh vy, trong quỏ trỡnh ang trin khai thc hin thụng
bỏo s 225/BCT v ch trng i vi Tin lnh Min nam (Vit Nam) cỏc i
tng cm u, cỏc hi thỏnh s tp trung khuch trng thanh th, kt hp hot
ng tụn giỏo vi hot ng t thin. Khi cú s giỳp ca giỏo hi trong v
ngoi nc, cỏc i tng s y mnh hot ng sang cỏc lnh vc thuc on
th, chớnh quyn...
Túm Li: Sau khi ta ch trng cho phộp Tin lnh Min Nam (Vit nam)
hot ng v c bit Gia Lai ta ó cho phộp 3 chi hi c s Tin lnh hot
ng, ó ỏp ng c phn no nhu cu tớn ngng ca qun chỳng, nhng li
cú kh nng xut hin nhng mõu thun khỏc khụng kộm phn phc tp. ú l
s ln lt, xộ ro trong hot ng tụn giỏo, cỏc h phỏi, v nhng ct cỏn khỏc
cha c hot ng s tỡm mi cỏch chia r, gõy ỏp lc i vi mt s mc s
truyn o c Nh nc cho hot ng (vỡ h l nhng ngi tt ). Nu ta
khụng nm v x lý c s dn n mt an ninh trt t v khụng gi c n
nh chớnh tr.
i vi k ch, trong iu kin hin nay phi tớnh n kh nng thc t
m cỏc th lc thự ch cú th y mnh hot ng l : Tip tc v tng cng
tỏc ng t xa thụng qua cỏc trung tõm phỏt thanh, in n kinh sỏch ti liu, tỏc
ng vo trong nc v tõm lý, t tng khoột sõu mõu thun, gia qun chỳng
vi ng, Chớnh quyn, ng thi i ụi vi vic tuyờn truyn, phỏt trin o.
Thụng qua cỏc t chc Phi Chớnh ph (NGO) cỏc t chc nc ngoi
khỏc vo hot ng nhõn o, hp tỏc u t, thm thõn, du lch i vo vựng
sõu, vựng xa, vựng dõn tc thiu s phỏt trin o. Cng khụng loi tr Tin
THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN

25
lnh M s dng i bn Campuchia v Thỏi Lan t chc gp g hun luyn
mt s ct cỏn o Gia Lai v Tõy Nguyờn (thc t chỳng ó t chc hun
luyn mt t Thỏi Lan). Cựng vi vic o to lụi kộo, to dng ngn c
trong t chc Tin lnh, thụng qua ú lụi kộo qun chỳng hỡnh thnh lc lng
i trng vi ta; chỳng cũn kớch ng gõy ri khi cú iu kin (di dng nh t
chc Tin lnh ờGa gõy ri thỏng 2/2002), vi õm mu chuyn húa mõu
thun v tụn giỏo tr thnh mõu thun dõn tc v t ú bin thnh mõu thun
ch ta, i khỏng v chớnh tr.
u tranh lm tan ró nhúm phn ng Nh nc ờGa c lp,
trong nc ta y mnh vic tn cụng s cm u, ct cỏn Tin lnh eGa.
Tớnh n thỏng 3/2001 Tin lnh ờGa cú hn 8.000 tớn hn 50 hi thỏnh.
n nay khung t chc Tin lnh ờGa ó b tan ró, mt s i tng ó b bt,
mt s ó b trn. Cỏc hi thỏnh Tin lnh ờGa ang b tan ró v phỏt trin
theo nhng su hng sau:
- mt s hi thỏnh, s cm u ct cỏn ó nhn thc c hot ng
chng i ca Tin lnh ờGa l vi phm phỏp lut i ngc li hin chng
hi thỏnh Tin lnh Vit Nam (Min nam) ó xin quay tr li sinh hot tụn giỏo
thun tuý. Cỏ bit trong s ny cú tớn t b o .
- i b phn hi thỏnh Tin lnh ờGa vi khong 4.500 tớn , hin
nay do s mc cm, e dố cha cú nh hng rừ rng, cú thỏi lng chng,
sinh hot c lp theo kinh thỏnh, khụng theo h thng t chc no.
- Cũn li mt b phn qun chỳng, tớn chim khong 2.000 ngi hin
nay b s ct cỏn quỏ khớch khng ch, vn tip tc tuyờn b sinh hot c lp
theo Tin lnh ờGa. S ny vn ang cũn t tng trụng ch s giỳp t
bờn ngoi v ca cỏc i tng cm u Nh nc ờGa.
Hin nay trờn a bn tnh Gia Lai khụng cú mc s, truyn o theo Tin
lnh ờGa nhng chỳng ó lụi kộo s dng 4 truyn o tỡnh nguyn ( Do

ban hip nguyn tnh cụng nhn trc õy). S ny vn tin hnh hot ng lộn
lỳt, lng gộp cỏc ni dung tuyờn truyn t chc Nh nc ờGa c lp, vi
tuyờn truyn t tng dõn tc hp hũi, vn ng quyờn gúp vt cht tr giỳp
cỏc gia ỡnh cỏc i tng b ta bt giam gi, s ó trn khi a phng, tip
THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN