N u nói nôm na thì nó th này: m t bài hát bao h cũng có giai đi u g m các n t liênế ế ộ ệ ồ ố
ti p nhau, khi mà ta đ m đàn cho giai đi u y (t c bài hát y) thì ph i làm th nào cáiế ệ ệ ấ ứ ấ ả ế
ti ng ùm ùm c a đàn mình nó h p v i cái n t c a giai đi u bài hát.ế ủ ợ ớ ố ủ ệ
M i ng i hay dùng t gam, th c ra k0 chính xác mà ph i dùng là h p âm , cái vi cọ ườ ừ ự ả ợ ệ
"dò gam" chính là tìm các h p âm đ hòa thanh cho giai đi u.ợ ể ệ
- Chính xác thì gam là gì?
- M t gam g m có 7 n t nh c, vd gam Đô tr ng có 7 n t Đ Rê Mi Fa Sol La Si Đô.ộ ồ ố ạ ưở ố ồ
M t bài hát s d ng gam Đô tr ng ch s d ng 7 n t nh c này nh ng cao đ khácộ ử ụ ưở ỉ ử ụ ố ạ ở ữ ộ
nhau (Đ , đô, đ ) (tr tr ng h p thăng giáng b t th ng).ồ ố ừ ừơ ợ ấ ườ
- Th h p âm là gì?ế ợ
H p âm là h p c a nhi u âm (n t) (ai k0 hi u t nh n mình là ngu nhé ). Th ng dùngợ ợ ủ ề ố ể ự ậ ườ
nh t là h p-âm-ba, có 3 n t t o b i 2 quãng 3 chông lên nhau (quãng 3 là quãng 3 n tấ ơ ố ạ ở ố
nh c. VD: Đ -(rê)-Mi, Mi-Sol, Fa-La là các quãng 3)ạ ồ
- Gam v i h p âm thì liên quan quái gì t i nhau?ớ ợ ớ
- M i gam có m t h th ng h p âm c a riêng nó (chính xác là có 7 h p âm). Bài nàoỗ ộ ệ ố ợ ủ ợ
gam Đô Tr ng ch s d ng nh ng h p âm c a gam Đô Tr ng.ưở ỉ ử ụ ữ ợ ủ ưở
- Làm th nào đ bi t gam này thì có nh ng h p âm nào?ế ể ế ữ ợ
- Quá d , l y 7 n t nh c và t o thành t t c nh ng h p-âm-ba có th .ễ ấ ố ạ ạ ấ ả ữ ợ ể
VD Gam Đô Tr ng có các h p âm sau:ưở ợ
Đô-Mi-Son
Rê-Fa-La
Mi-Son-Si
Fa-La-Đô
La-Đô-Mi
Si-Rê-Fa
Đ đ n gi n thì ng i ta quy c tên g i h p âm nh sauể ơ ả ườ ướ ọ ợ ư
- Tên h/â là tên n t g c, trong tr ng h p Đô-Mi-Son thì là h p âm Đô (ký hi u là C)ố ố ườ ợ ợ ệ
- Tính ch t h/â tr ng hay th , tùy thu c vào c u t o. đây, các h/â c a chúng taấ ưở ứ ộ ấ ạ Ở ủ
đ c xd theo quãng 3, mà có 2 ki u quãng 3 là q 3 tr ng và q 3 th . VD các quãngượ ể ưở ứ
Đô-Mi, Rê-Fa#, Mi-Son#, Fa-La, Son-Si là 3 tr ng còn Mi-Son, Rê-Fa, La-Đô là 3 thưở ứ
(ngay bây h l y đàn ra tìm hi u vì sao nhé)ấ ể
Khi đó, n u h/â có 1 quãng 3 tr ng d i, 3 th trên thì là h p âm tr ng, ng cế ườ ở ướ ứ ở ợ ưở ượ
l i là h p âm th .ạ ợ ứ
VD:
Đô-Mi-Son thì Đô-Mi là q 3 tr ng, Mi-Son là q3 th ,v y đây là h/â Đô tr ng (kíưở ứ ậ ưở
hi u C)ệ
Son-Si-Rê thì Son-Si là q 3 tr ng, Si-Rê là q 3 th , v y đây là h/â Son tr ng (G)ưở ứ ậ ưở
Mi-Son-Si thì Mi-Son là q 3 th , Son-Si là 3 tr ng, v y đây là h/â Mi th (Em)ứ ưở ậ ứ
La-Đô-Mi thì La-Đô là q 3 th , Đô-Mi là q 3 tr ng, v y là La th (Am)ứ ưở ậ ứ
S d ng nh ng đi u trên ta có đ c 7 h p âm c a gam Đô tr ng làử ụ ữ ề ượ ợ ủ ưở
C,Dm,Em,F,G,Am và Bdim (h/â Si gi m, ít khi sd, t m th i k0 quan tâm t i). Bài nàoả ạ ờ ớ
s d ng gam C thì ch sd 7 h/â trên, nghĩa là v i 6 h/â (tr h/â Bdim) có th đ m m iử ụ ỉ ớ ừ ể ệ ọ
bài hát ph thông vi t trên gam Đô Tr ng.ổ ế ưở
Th rút c c là đ m th nào nh ? Hì hì có ngayế ụ ệ ế ỉ
Quy t c vàng: H p âm đ m ph i ch a n t giai đi u (dĩ nhiên là có th trong 1,2,3 ắ ợ ệ ả ứ ố ệ ể
ho c 1/2,1/3 nh p sau đó đ i sang h p âm khác)ặ ị ổ ợ
Th nghĩa là đo n nh c mà giai đi u có các n t Đô, Mi ch ng h n thì có th đ mế ạ ạ ệ ố ẳ ạ ể ệ
b ng h/â Đô tr ng (Đô-Mi-Son) ho c La th (La-Đô-Mi). N u ch có n t Rê thì cóằ ưở ặ ứ ế ỉ ố
th đ m b ng h/â Rê th (Rê-Fa-La) ho c Son tr ng (Son-Si-Rê) Dĩ nhiên n u cóể ệ ằ ứ ặ ưở ế
c 3 n t c a h/â thì kh i c n ph i ch n. Còn n u có nhi u h n 3 n t c a m t h/â, hayả ố ủ ỏ ầ ả ọ ế ề ơ ố ủ ộ
có n t k0 thu c h/â thì s ph i ch n ra n t chính/quan tr ng (s nói sau)ố ộ ẽ ả ọ ố ọ ẽ
VD
1/Bài Làng Tôi, gam đô tr ng:ưở
Làng tôi xanh
Đ Mi Son ồ
Quá rõ là ph i đ m b ng h/â Đô tr ng © đo n nàyả ệ ằ ưở ở ạ
2/đo n khác c a bài Làng tôiạ ủ
Nh ng thôi r i, còn đâu quê nhà ư ồ
|Đô Đô |Là Là |Si Si-Sòn| (d u | đ ch ô nh p)ấ ể ỉ ị
|C |F |G |
3/Bài Em i HN ph , gam La th :ơ ố ứ
|Em i, H N |ph ơ ố
|Mi Mi Là-Là-|Fá
|Am |Dm
Ta th y, VD 2, ô nh p đ u ch có 1 n t Đô, mà h/â F(Fa-La-Đô) cũng ch a n t Đôấ ở ị ầ ỉ ố ứ ố
Am(La-Đô-Mi) cũng th , ô nh p 2 thì Dm(D-F-A) ho c Am(A-C-E) cũng đ u ch aế ở ị ặ ề ứ
n t A, ô nh p thì có c Em(E-G-B) cũng ch a c G lân B. V y nên ch n h/â nào thì phùố ị ả ứ ả ậ ọ
h p?ợ
Tiêu chu n ch n h/â :ẩ ọ
- u tiên h/â ch , gam C thì h/â C là h/â ch s xu t hi n nhi u nh t, ngoài ra thì bàiư ủ ủ ẽ ấ ệ ề ấ
gam tr ng s có dùng nhi u h/â tr ng h n và ng c l i.ưở ẽ ề ưở ơ ượ ạ
- u tiên phách m nh c a nh p, th ng là phách đ u,ư ạ ủ ị ưở ầ
ví d đi u Valse: Chình-Chát-chát thì u tiên n t nào n m vào phách "Chình"ụ ệ ư ố ằ
- chú ý s l ng n t trong ô nh p,ố ượ ố ị
ví d ô nh p |C-D-E-G| thì n t D có th b qua và v n đ m C bt; ho c ô nh p |E-D-D-ụ ị ố ể ỏ ẫ ệ ặ ị
D| thì cũng có th b qua c E là phách m nh đ ch i Dm ho c G.ể ỏ ả ạ ể ơ ặ
- chú ý ng c nh, s cân đ i gi a toàn bài, bài bu n thì dùng nhi u h p âm th h n.ữ ả ự ố ữ ồ ề ợ ứ ơ
Cái này tuỳ b n cân nh c!ạ ắ
ví d 2, ch n C, F và G là do bài hát gam Đô tr ng nên u tiên dùng các h/âỞ ụ ọ ở ưở ư
tr ng là F,G; h/â tr ng th hi n t t s tr m hùng.ưở ưở ể ệ ố ự ầ
Ng c l i, VD 3, ô nh p đ u thì ch có Am ch a c Mi và Là, nh ng ô nh p 2 ta ph iượ ạ ở ị ầ ỉ ứ ả ư ị ả
ch n gi a Dm và F là 2 h/â đ u ch a n t F, đây h/â th đ c u tiên.ọ ữ ề ứ ố ở ứ ượ ư
Nói nh v y k0 có nghĩa là b n ch có th ch n 1 trong các h p âm. Có nhi u cách hòaư ậ ạ ỉ ể ọ ợ ề
âm cho m t bài hát, ch có m t đi u là có hay hay k0, cách nào hay h n thôi!ộ ỉ ộ ề ơ
VD Em i HN phơ ố
m nh trăng m côi mùa |đông mùa đông năm | yả ồ ấ
Mì La Là Si Là |Si Là Si Là_Si|Đố
Cách1:
Am |Em |Am
Cách2:
F |G |F
Cách3:
F |Em |F
B n thích cách nào nh t?ạ ấ
Ch m t chút n a thôi là b n có th so n ph n đ m riêng cho mình r i. Đây là m t sỉ ộ ữ ạ ể ạ ầ ệ ồ ộ ố
đi u c b n khác.ề ơ ả
- Gam t ng quan là gì?ươ
- Có th b n nghe đâu đó là gam La th và Đô tr ng là 2 gam t ng quan v i nhau.ể ạ ứ ưở ươ ớ
Th c ra r t đ n gi n, 2 gam này đ u có 7 n t nh c C,D,E,F,G,A; b n nh c c a chúngự ấ ơ ả ề ố ạ ả ạ ủ
s d ng cùng khóa bi u. [1]ử ụ ể
- Có ph i h th ng 7 h p âm c a gam C cũng chính là 7 h p âm c a gam Am? Chínhả ệ ố ợ ủ ợ ủ
xác, m t đi u b t ng thú v ! (Th c ra k0 ph i nh th , nh ng t m th i, c t m coi làộ ề ấ ờ ị ự ả ư ế ư ạ ờ ứ ạ
nh th )ư ế
- V y có th nói 1 bài gam C cũng là bài gam Am đ c k0?ậ ể ượ
- Dĩ nhiên là k0. Bài nào tr ng th ng t i vui, bài th th ng u bu n. Bài Amưở ườ ườ ứ ườ ồ
th ng k t b ng A, Đô tr ng k t b ng C. H n n a bài dùng gam Đô Tr ng thi sưở ế ằ ưở ế ằ ơ ữ ưở ử
d ng h/â ch C và nh ng h/â tr ng (F,G) nhi u h n và ng c l i. Dĩ nhiên có bàiụ ủ ữ ưở ề ơ ượ ạ
ph c t p có đo n là C có đo n là Am, có th có c đo n chuy n h n sang gam khác.ứ ạ ạ ạ ể ả ạ ể ẳ
- M t đi u đ c bi t v các bài gam th : trong gam th thì có 3 h/â th (còn l i là 3 h/âộ ề ặ ệ ề ứ ứ ứ ạ
tr ng và 1 h/â dim (gi m))ưở ả
Ví d gam La th có Am, Dm và Em là h/â th (còn có C,F,G là h/â tr ng). Bài hátụ ứ ứ ưở
gam La th , th ng có xu h ng s d ng E (m t chút n a tôi s nói đ n E7) thay vìứ ưở ướ ử ụ ộ ữ ẽ ế
Em. Hãy ch i đàn th , chuy n t Em v Am, r i t E v Am, rõ ràng E có s c hút vơ ử ể ử ề ồ ừ ề ứ ề
Am m nh h n.ạ ơ
đây Mi là n t th 5 trong gam La th (chính xác h n là âm giai La th ) : Là-si-đô-rê-Ở ố ứ ứ ơ ứ
Mi, đ c g i là n t b c 5 (dĩ nhiên D là n t b c 4, F là b c 6 .v.v.) H p âm b c 5 cóượ ọ ố ậ ố ậ ậ ợ ậ
s c hút r t m nh v h p âm b c 1, nh t là h/â tr ng, m nh h n n a có th dùng h pứ ấ ạ ề ợ ậ ấ ưở ạ ơ ữ ể ơ
âm b y (s nói sau). Th ng khi k t thúc bài bao h cũng là m t h p âm b c 5, sau đóả ẽ ưở ế ộ ợ ậ
đ a v h/â ch .ư ề ủ
VD So sánh Em i HN ph , v n đo n cũơ ố ẫ ạ
m nh trăng m côi mùa |đông mùa đông năm | yả ồ ấ
Mì La Là Si Là |Si Là Si Là_Si|Đố
F |E |F
F |Em |F
- T đ u đ n gi toàn Đô tr ng v i La th , ch nh k0 còn gam nào khác à? Mu nừ ầ ế ờ ưở ớ ứ ả ẽ ố
tìm gam khác quá d , ch c n bi t c u t o c a gam:ễ ỉ ầ ế ấ ạ ủ
Gam tr ng: 1-1-1/2-1-1-1-1/2 (đ n v là 1 cung=2 phím trên guitar, n a cung=1 phím)ưở ơ ị ử
VD:
Đô tr ng C-D-E-F-G-A-B-C ưở
C-D,D-E,F-G,G-A,A-B cách nhau 1 cung (còn g i là quãng 2 tr ng), còn E-F,B-C chọ ưở ỉ
có 1/2 cung (q 2 th ). Ch i đàn lên là bi t ngayứ ơ ế
Rê tr ng: D-E-F#-G-A-B-C#-Dưở
D-E,E-F#,G-A,A-B,B-C# cách nhau 1 cung, còn E-F#,C#-D cách nhau 1/2 cung.
Gam th 1-1/2-1-1-1/2-1-1ứ
VD:
La th A-B-C-D-E-F-G-Aứ
A-B,C-D,D-E,F-G,G-A cách nhau 1 cung, B-C,E-F cách nhau 1/2 cung
Son th G-A-Bb-C-D-Eb-F-Gứ
G-A,Bb-C,C-D,Eb-F,F-G cách nhau 1 cung, A-Bb,D-Eb cách nhau 1/2 cung
- Th nào là h p âm 7?ế ợ
- H p âm 7 là h p âm 4 n t, g m có 1 h p-âm-ba và n t b c 7. H p-âm-ba tr ngợ ợ ố ồ ợ ố ậ ợ ưở
thêm n t th 7 thì là h/â 7 tr ng. H/â 7 tr ng r t hay đ c sd. H/â-ba th thêm n t 7ố ứ ưở ưở ấ ượ ứ ố
là h/â 7 th . Đ n gi n nh đang gi n th thôi.ứ ơ ả ư ỡ ế
VD:
H/â E: E-G#-B thêm n t Rê (là b c 7 c a Mi) là E-G#-B-D s là h/â E7ố ậ ủ ẽ
H/â Am: A-C-E thêm n t Son (b c 7 c a A) là A-C-E-G là h/â Am7ố ậ ủ
H/â 7 có s c hút v h/â ch r t m nh, m nh h n h-â-ba tr ng bình th ng, tr c khiứ ề ủ ấ ạ ạ ơ ưở ườ ướ
chuy n v h/â ch th ng hay u tiên s d ng h/â 7 b c 5 (VD G7->C, E7->Am,ể ề ủ ườ ư ử ụ ở ậ
D7->G )
Ngoài ra có th thành l p h/â 6, h/â 9 VD C-E-G-D là C9 (n t D là b c 9 c a C) Cácể ậ ố ậ ủ
h p âm này m r ng b ng màu hòa thanh ra vô biên, tùy các bác mu n tô h uợ ở ộ ả ố ươ
v n gì cũng đ c s tượ ượ ấ
Thay l i k tờ ế
V i nh ng đi u trên, b n đã có đ ph i hòa thanh cho t t c các bài mà b n thích,ớ ữ ề ạ ể ố ấ ả ạ
nh ng đ đ t trình đ xu t chúng đ n m c v a nghe hát v a đ m theo đ c m t bàiư ể ạ ộ ấ ế ứ ừ ừ ệ ượ ộ
mình ch a h bi t hòa thanh thì k0 th ngày 1 ngày 2 mà là 1 quá trình dài, đòi h i b nư ề ế ể ỏ ạ
ph i luy n t p, m t đôi tai nh y c m âm nh c s giúp b n đi nhanh h n. Sau đây làả ệ ậ ộ ạ ả ạ ẽ ạ ơ
nh ng đi u b n ph i làm đ luy n cho mình đôi tai :ữ ề ạ ả ể ệ
- Vi t ra t t c các n t c a t t c các gam khác nhau (âm giai) C,C#,Db,D ; tr ng vàế ấ ả ố ủ ấ ả ươ
th (k0 ph i h c thu c!!)ứ ả ọ ộ
- Ghép đôi nh ng gam t ng quanữ ươ
- Vi t ra t t c các h p âm c a t ng gam m t, m i h p âm, vi t t ng n t c a h p âm,ế ấ ả ợ ủ ừ ộ ỗ ợ ế ừ ố ủ ợ
theo m u sau:ẫ
C - F - G
| | | Bdim
Am - Dm - Em
- Tìm b n nh c c a các bài hát b n yêu thích và đ t h p âm cho chúng trên b n nh c,ả ạ ủ ạ ặ ợ ả ạ
sau đó ch i đàn nghe th hòa âm c a mình và ch nh s a.ơ ử ủ ỉ ử
- Dò n t c a các b n nh c b n thích nh ng k0 có b n nh c, đ t hòa âm cho chúngố ủ ả ạ ạ ư ả ạ ặ
- V i m i b n nh c b n đã đ t hòa âm, th chuy n lên, xu ng m t vài tông, VD Đôớ ỗ ả ạ ạ ặ ử ể ố ộ
tr ng chuy n lên Rê, Mi, Fa tr ng, xu ng Si, La tr ng ưở ể ưở ố ưở
- D n d n, b n s quen v i s chuy n d ch c a hòa âm, ti n t i có th đ m theo m tầ ầ ạ ẽ ớ ự ể ị ủ ế ớ ể ệ ộ
bài mà b n ch a h bi t hòa âm, trong m t vài gi ng mà b n đã thành th o.ạ ư ề ế ộ ọ ạ ạ
(Chú thích [1], n u ai bi t v hòa âm thì có th th y là gam th , em xây d ng hòa âmế ế ề ể ấ ở ứ ự
theo âm giai th t nhiên ch k0 ph i là th hòa âm, lý do là em nghĩ level này thìứ ự ứ ả ứ ở
nh v y có l d hi u h n)ư ậ ẽ ễ ể ơ
[VietGuitars]
__________________
Cu c s ng ko bao gi d dàng ộ ố ờ ễ
Life 's like a box of chocolate
and you never know what you're gonna get