Giải pháp nhằm nâng cao chất lượng thanh toán không dùng tiền mặt tại chi nhánh Ngân hàng Công Thương khu vực II – Hai Bà Trưng – Hà Nội.doc

lời mở đầu
Năm 2003 tình hình kinh tế- xà hội nớc ta tiếp tục đạt đợc những thành tựu quan
trọng, tăng trởng kinh tế khả quan và đạt mức cao nhất trong những năm gần đây, cơ
cấu kinh tế đợc chuyển dịch theo hớng công nghiệp hoá hiện đại hoá, khả năng hội
nhập và cạnh tranh của nền kinh tế tăng lên cùng với những cải thiện đáng kể trong
các lĩnh vực xà hội. Đạt đợc những kết quả này có sự đóng góp rất lớn của hệ thống
ngân hàng thơng mại (NHTM) Việt Nam, đặc biệt là hoạt động thanh toán qua ngân
hàng. Hoạt động thanh toán là hoạt động không thể thiếu của bất cứ một ngân hàng thơng mại, một tổ chức kinh tế nào. Hoạt động thanh toán là loại sản phẩm dịch vụ mà
NHTM cung cấp cho nền kinh tế để đáp ứng yêu cầu thanh toán tiền hàng hoá, dịch vụ
của các doanh nghiệp, tổ chức kinh tế, cá nhân trong xà hội. Khi nền kinh tế càng phát
triển, công tác thanh toán của ngân hàng ngày càng chiếm một vị trí vô cùng quan
trọng.
Nhận rõ đợc tầm quan trọng của hoạt động thanh toán nhất là thanh toán không
dùng tiền mặt (TTKDTM), trong những năm qua ngành ngân hàng nói chung và hệ
thống ngân hàng công thơng (NHCT) nói riêng đà tập trung chỉ đạo, cải tiến về cơ chế
nghiệp vụ và hiện đại hoá công nghệ thanh toán nhằm thu hút ngày càng nhiều khách
hàng và nhanh chóng hội nhập vào khu vực và thế giới. Do đó công tác TTKDTM qua
ngân hàng đà thực sự đi vào đời sống xà hội và đem lại những thành tựu đáng kể. Tuy
nhiên so với yêu cầc phát triển của nền kinh tế trong thời kỳ đổi mới thì dịch vụ thanh
toán của các NHTM Việt Nam còn bất cập về nhiều mặt, đặc biệt là hiện đại hoá công
nghệ thanh toán và phổ cập TTKDTM trong khu vực dân c. Điều này đặt ra cho ngành
ngân hàng Việt Nam nói chung và hệ thống NHCT nói riêng cũng nh các nhà khoa
học kinh tế phải tìm ra các giải pháp hữu hiệu để hoàn chỉnh dịch vụ này và tạo tiền đề
để ngành ngân hàng mau chóng hội nhập chung vào mạng lới thanh toán quốc tế.
Bằng những kiến thức tiếp thu đợc do các thầy cô giáo của Học viện Ngân hàng
truyền đạt, sự quản lý giáo dục của trờng Đại học Dân lập Đông đô và qua gần hai

Trang 1


tháng thực tập tại Ngân hàng Công Thơng Hai Bà Trng Hà Nội em đà lựa chọn đề tài:

Giải pháp nhằm nâng cao chất lợng thanh toán không dùng tiền mặt tại chi
nhánh Ngân hàng Công Thơng khu vực II Hai Bà Trng Hà Nội .
Bản chuyên đề đợc kết cấu làm 3 chơng:
Chơng I: Lý luận cơ bản về TTKDTM trong nền kinh tế thị trờng.
Chơng II: Thực trạng TTKDTM tại chi nhánh NHCT khu vực II- Hai Bà Trng
Hà Nội.
Chơng III: Một số giải pháp nhằm nâng cao chất lợng TTKDTM tại chi nhánh
NHCT- Hai Bà Trng.
Do vốn kiến thức còn hạn chế nên chuyên đề tốt nghiệp sẽ không tránh khỏi nhiều
khuyết điểm. Vậy rất mong đợc sự quan tâm và giúp đỡ của các thầy cô giáo Học viện
Ngân hàng cùng ban giám hiệu trờng Đại học Dân lập Đông đô, và tập thể cán bộ nhân
viên Ngân hàng Công Thơng- Hai Bà Trng- Hà Nội giúp em hoàn thành chuyên đề tốt
nghiệp với kết quả tốt đẹp và mong đợc góp phần nhỏ bé của mình vào sự nghiệp phát
triển của ngành.
Em xin chân thành cảm ơn!
Hà nội Ngày 22/04/2004

chơng i:

Trang 2


lý luận cơ bản về ttkdtm
trong nền kinh tế thị trờng
i. sự cần thiết khách quan và vai trò của ttkdtm trong nền
kinh tế thị trờng.
1. Sự cần thiết khách quan của TTKDTM trong nền kinh tế
Thanh toán là khâu mở đầu và cũng là khâu kết thúc của quá trình sản xuất, lu
thông hàng hoá.Chính vì vậy mà các phơng tiện thanh toán luôn luôn đợc đổi mới hiện
đại để phù hợp với nhịp độ tăng trởng không ngừng của sản xuất- lu thông hàng hoá.

Nền sản xuất hàng hoá càng phát triển thì nhu cầu của con ngời ngày càng cao và
khối lợng hàng hoá, dịch vụ ngày càng đa dạng cả về khối lợng và chất lợng, các quan
hệ thơng mại đợc mở rộng ra trên phạm vi quốc tế thì việc thanh toán bằng tiền mặt
gặp nhiều trở ngại và bộc lộ những hạn chế nhất định. Trớc hết là thanh toán dùng tiền
mặt có độ an toàn không cao, với khối lợng hàng hoá, dịch vụ giao dịch lớn thì việc
thanh toán trực tiếp bằng tiền mặt sẽ không an toàn cho cả ngời trả tìên và ngời nhận
tiền do trong quá trình thanh toán phải có sự kiểm đếm, bảo quản, vận chuyển tiền.
Tiếp đó, khi quan hệ thanh toán mở rộng ra phạm vi quốc tế thì chi phí về thủ tục
chuyển đổi tiền để thanh toán chi trả sẽ rất lớn vì khoảng cách giữa ngời mua và ngời
bán nhiều khi ở rÊt xa nhau trong khi thêi gian ®Ĩ ngêi mua mang tiền đến trả bị
khống chế, điều này dẫn đến sự kìm hÃm sản xuất- lu thông hàng hoá. Hơn nữa, thanh
toán bằng tiền mặt hạn chế khả năng tạo tiền của NHTM, gây ra nạn làm tiền giả. Nền
kinh tế luôn có nhu cầu tiền mặt để thanh toán, chi tiêu gây sức ép giả tạo về sự khan
hiếm tiền mặt trong nền kinh tế, làm cho giá cả của hàng hoá có khả năng tăng cao
(không phản ánh giá trị thực của hàng hoá) gây khó khăn cho ngân hàng nhà nớc
(NHNN) trong việc điều hành chính sách tiền tệ. Ngoài ra, còn một vấn đề quan trọng
nữa là chi phí rất lớn mà NHNN phải bỏ ra để in tiền, vận chuyển, bảo quản tiền
mặt.

Trang 3


Từ thực tế khách quan này, và trong thời kỳ nền kinh tế chuyển sang một một giai
đoạn phát triển mạnh mẽ tiền mặt không thể đáp ứng nhu cầu thanh toán của toàn bộ
nền kinh tế đòi hỏi phải có những hình thức thanh toán mới ra đời tiên tiến hơn, hiện
đại hơn phù hợp đáp ứng nhu cầu sản xuất lu thông hàng hoá. Hình thức thanh toán
không dùng tiền mặt (TTKDTM ) ra đời đà khắc phục những hạn chế của thanh toán
dùng tiền mặt, đồng thời thúc đẩy sự phát triển sản xuất và lu thông hàng hoá trong
nền linh tế.Vậy TTKDTM là gì ?
TTKDTM là cách thanh toán không có sự xuất hiện của tiền mặt mà đợc tiến

hành bằng cách trích từ tài khoản của ngời chi trả để chuyển vào tài khoản của ngời
thụ hởng mở tại ngân hàng, hoặc bằng cách bù trừ lẫn nhau thông qua vai trò trung
gian của ngân hàng .
2. Vai trò của TTKDTM trong nền kinh tế
TTKDTM ra đời và phát triển cho đến ngày nay cũng là nhờ nó có những vai trò
to lớn đối víi sù ph¸t triĨn cđa nỊn kinh tÕ:
- TTKDTM cung cấp cho các chủ thể thanh toán những công cụ thanh toán nhanh
chóng, thuận tiện, hiện đại. Khi thực hiện thanh toán, họ không phải mang theo tiền
mặt mà chỉ cần sử dụng một số những hình thức TTKDTM, do vậy sẽ tránh đợc rủi ro
mất trộm, giảm chi phí vận chuyển, kiểm đếm, bảo quản tiền mặt. Nhờ đó, chất lợng
của hoạt động thanh toán ngày càng nâng cao, góp phần thúc đẩy hoạt động sản xuất lu thông hàng hoá mang lại hiệu quả kinh tế cao và hạn chế đợc hoạt động rửa tiền.
- TTKDTM giúp cho ngân hàng tập trung đợc nguồn vốn trong xà hội phục vụ
cho quá trình phát triển công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nớc.TTKDTM qua ngân
hàng tạo điều kiện cho ngân hàng có thể sử dụng nguồn vốn nhàn rỗi trong thanh toán
cho đầu t, cho vay sản xuất sau khi đà tính toán dự trữ một lợng vốn nhất định đảm bảo
đợc tỷ lệ dự trữ bắt buộc, khoản dự trữ đảm bảo khả năng thanh toán của mình. Khi
TTKDTM qua ngân hàng đợc nhanh chóng, thuận tiện sẽ tạo điều kiện thu hút các đơn
vị cá nhân đến mở tài khoản thanh toán hoặc gửi tiền.

Trang 4


- TTKDTM góp phần làm giảm lợng tiền mặt trong lu thông qua đó tiết kiệm đợc
chi phí lu thông nh: in ấn tiền mặt, bảo quản, vận chuyển kìm hÃm và đẩy lùi lạm
phát, đảm bảo an toàn cho việc dự trữ tiền và tài sản của xà hội, đẩy mạnh tốc độ lu
chuyển tiền tệ. TTKDTM góp phần giải quyết đợc tình trạng thiếu tiền mặt trong ngân
quỹ làm cho hoạt động của ngân hàng đợc thực hiện trong suốt, hoàn thiện chức năng
trung gian thanh toán của NHTM.
- TTKDTM tạo điều kiện cho NHTM thực hiện chức năng tạo tiền . TTKDTM
sử dụng tiền ghi sổ, thực hiện thanh toán bằng cách trích chuyển từ tài khoản ngời phải

trả sang tài khoản ngời thụ hởng hoặc bù trừ giữa các NHTM với nhau. Do đó,
TTKDTM luôn tạo ra một lợng tiền nhàn rỗi mà ngân hàng có thể sử dụng cho vay.
Đây chính là cơ sở để ngân hàng thực hiện chức năng tạo tiền của mình.
- TTKDTM giúp ngân hàng có thể kiểm soát một phần lợng tiền trong nền kinh
tế, nắm bắt đợc tình hình biến động số d tài khoản của khách hàng, tình hình thu nhập,
tình hình hoạt động kinh doanh, khả năng tài chính để cung ứng các dịch vụ, cho
vay, t vấnĐồng thời, thông qua các thông tin từ tài khoản thanh toán của khách
hàng, ngân hàng sẽ có đợc những quyết định cho vay đúng đắn, đảm bảo thu gốc và lÃi
đúng hạn, giam tỷ trọng nợ quá hạn, nợ khó đòi, nợ xấu; tăng d nợ tín dụng, mở rộng
và phát triển nghiệp vụ tín dụng
- TTKDTM nâng cao năng lực cạnh tranh giữa các NHTM và thúc đẩy các dịch
vụ khác phát triển. Hiện nay, ngoài sự có mặt của các NHTM quốc doanh còn có sự
góp mặt của rất nhiều của các tổ chức ngân hàng nớc ngoài, các tổ chức phi ngân hàng
nh bảo hiểm, bu diện cũng cung cấp một số dịch vụ ngân hàng cho khách hàng. Khách
hàng ngày càng có nhiều cơ hội lựa chọn dịch vụ ngân hàng sao cho thoả mÃn nhu cầu
tốt nhất, chi phí thấp nhất, độ an toàn cao nhất, nhanh chóng và thuận tiện....Do vậy,
để thu hút khách hàng đến sử dụng dịch vụ của mình ( nhất là TTKDTM ) các ngân
hàng phải không ngừng cải tiến dịch vụ để thắng trong cạnh tranh, tích cực áp dụng
công nghệ hiện đại, đổi mới phong cách giao dÞch.

Trang 5


- TTKDTM còn có vai trò đối với quản lý vĩ mô của nhà nớc. Việc TTKDTM qua
ngân hàng đòi hỏi hoạt động thanh toán của khách hàng phải qua ngân hàng hoặc phải
mở tài khoản tại ngân hàng. Vì vậy, thông qua hoạt động TTKDTM nhà nớc có thể
kiểm soát đợc lợng tiền mặt lu thông trên thị trờng để có biện pháp quản lý lạm phát,
quản lý sự biến động của thị trờng, thiết lập các chính sách tài chính tiền tệ quốc
gia. Bên cạnh đó việc thanh toán qua ngân hàng sẽ kiểm soát đợc tình trạng thu chi của
các doanh nghiệp hạn chế tình trạng tham ô, chi tiêu mờ ám, chốn thuế, rửa tiền.

Tóm lại, TTKDTM trong nền kinh tế thị trờng có vai ttrò đặc biệt quan trọng đối
với các chủ thể thanh toán, các trung gian thanh toán, các đối tợng cơ quan quản lý
nhà nớc. Đứng trên góc độ ngành nó phản ánh khá trung thực bộ mặt hay trang thiết bị
cơ sở vật chất của ngành. ở tầm vĩ mô TTKDTM phản ánh trình độ phát triển kinh tế
và dân trí của một nớc. Bên cạnh đó, việc áp dụng những thành tựu khoa học công
nghệ vào công tác TTKDTM làm cho hệ thống ngân hàng ngày càng trở nên hiện đại
góp phần ổn định và phát triển hệ thống tài chính quốc gia, đẩy mạnh quá trình hội
nhập quốc tế.
ii. sơ lợc quá trình phát triển ttkdtm ở việt nam
1. TTKDTM trong nền kinh tế kế hoạch hoá tập trung
Trong thêi kú nµy, nỊn kinh tÕ níc ta gåm có hai thành phần kinh tế cơ bản là
kinh tế quốc doanh và kinh tế tập thể. Về hoạt động ngân hàng, với một hệ thống ngân
hàng đóng vai trò ba trung tâm trong nền kinh tế là trung tâm tiền tệ, trung tâm tín
dụng và trung tâm thanh toán. Điều này đòi hỏi ngân hàng phải xây dựng các cơ chế
nghiệp vụ trong đó có cơ chế TTKDTM để đáp ứng nhu cầu của nền kinh tế kế hoạch
hoá tập trung.
Đặc điểm của hoạt động thanh toán trong thời gian này là:
- nhnn buộc các đơn vị tổ chức kinh tế phải mở tài khoản ở một ngân hàng và
phải tập trung thanh toán qua ngân hàng.

Trang 6


- TTKDTM chđ u thùc hiƯn ë khu vùc kinh tế quốc doanh còn kinh tế tập thể
thì áp dụng có mức độ. Kinh tế t nhân cha đợc thừa nhận nên không áp dụng
TTKDTM ở khu vục này.
- Vai trò trung tâm thanh toán của ngân hàng ngày càng phát huy hiệu quả cao,
quan hệ thanh toán đợc mở rộng, ngân hàng không những là thủ quỹ và kế toán phục
vụ khách hàng mà còn là ngời tài trợ cho c¸c xÝ nghiƯp, c¸c tỉ chøc kinh tÕ vỊ nhu cầu
vốn lu động phát sinh trong quá trình thanh toán.

- Ngân hàng còn là ngời thực hiện kiểm soát các hợp đồng kinh tế, hợp đồng
thanh toán bảo vệ lợi ích hợp pháp của các bên tham gia thanh toán, kiểm soát việc tôn
trọng các nguyên tắc quản lý kinh tÕ tµi chÝnh cđa chđ Chđ nghÜa x· héi.
Tuy nhiên, trong giai đoạn này hoạt động thanh toán còn béc lé nhiỊu h¹n chÕ:
+ Níc ta míi chØ cã NHNN më chi nh¸nh tíi cÊp tØnh, cÊp hun trong Nam và
mỗi chi nhánh NHNN là một đơn vị thanh toán, do đó công tác thanh toán công tác
thanh toán qua ngân hàng chỉ sử dụng một phơng thức thanh toán chuyển tiền. Từ một
đơn vị thanh toán này có thể chuyển tiền đi và nhận tiền đến của bất cứ đơn vị thanh
toán khác trong cả nớc.
+ Kỹ thuật, công nghệ thanh toán còn lạc hậu, hình thức thanh toán đơn điệu kém
hiệu quả.
Kỹ thuật thanh toán lạc hậu chủ yếu làm bằng thủ công, gây ra sai sót và thời gian
thanh toán không kịp thời, thanh toán chủ yếu phục vụ các cơ quan đoàn thể, xí nghiệp
quốc doanhngời dân cha có điều kiện thanh toán qua ngân hàng. Vì nền kinh tế vận
hành trong cơ chế quan liêu, bao cấp nên đội ngũ nhân viên, cán bộ ngân hàng ít quan
tâm đến chất lợng phục vụ, vốn bị ứ đọng, cửa quyền trong giao dịch, không phát huy
đợc chức năng của ngân hàng là quay vòng vốn nhanh, thúc đẩy nền kinh tế phát triển.
+ Thủ tục thanh toán rờm rà, phức tạp; thời gian thanh toán chậm. Điều này tạo ra
cho ngời dân tâm lý không thích thanh toán chuyển khoản mà thích thanh toán bằng
tiền mặt dẫn đến lợng tiền mặt tung ra lu thông quá lớn gây ra tình trạng lạm phát cao.

Trang 7


Năm 1988, hệ thống NHTM đựơc hình thành các chức năng kinh doanh tách ra
khỏi chức năng quản lý của NHNN. Đây là thử nghiệm cải tổ hệ thống tổ chức và hoạt
động ngân hàng theo QĐ 28/HĐBT và sau đó là nghị định 53/HĐBT ngày 26/3/1988
về tổ chức bộ máy của NHNN. Mặt khác, chính phủ giao quyền cho Tổng giám đốc
ngân hàng ban hành sửa đổi thể lệ, cơ chế TTKDTM khi mô hình tổ chức của hệ thống
ngân hàng thay đổi. Các văn bản hớng dẫn chế độ nghiệp vụ ngân hàng liên hàng thời

gian này hoàn toàn dựa trên luân chuyển chứng từ khá dài, thủ tục rờm rà và máy móc
trong việc lập, kiểm soát, ký, luân chuyển và lu trữ chứng từ.
Từ năm 1988 đến 1900, NHNN thành lập hệ thống văn phòng đại diện ở hầu hết
các quận, huyện làm cầu nối thanh toán giữa các NHTM và thực hiện các chức năng
kiểm soát khả năng thanh toán của NHTM. Đây là giai đoạn quá độ chuyển từ mô hình
quản lý tập trung sanh mô hình quản lý ngân hàng hai cấp. Việc thanh toán và quản lý
vốn của NHTM Việt Nam trong giai đoạn mới thành lập vẫn thuộc về NHNN. Nhìn
chung hoạt, hoạt động thanh toán trong thời kỳ này vẫn cha thực sự phát huy đợc
những lợi ích vốn có của nó.Vì vậy việc mở rộng hoạt động thanh toán cån nhiỊu h¹n
chÕ.
2. TTKDTM ë thêi kú nỊn kinh tÕ chuyển sang cơ chế thị trờng
Để đáp ứng đợc nhu cầu phát triển của nền kinh tế, hoạt động của ngành ngân
hàng đà có sự chuyển biến tích cực về mọi mặt, nhất là hoạt động TTKDTM. NHNN
Việt Nam đà ban hành nhiều quyết định, thông t, văn bản, chỉ thị nhằm cải tiến và
hoàn thiện chế độ TTKDTM cho phù hợp với yêu cầu mới của nền kinh tế.
Ngày 20/09/2001 Chính phủ ban hành Nghị định 64/2001/NĐ- CP về hoạt động
thanh toán qua các tổ chức cung ứng dịch vụ thanh toán, thay thế cho Nghị định 91/CP
ban hành ngày 25/11/1993 về tổ chức TTKDTM.
Và trong thời gian gần đây, ngày 26/03/2002 NHNN ban hành Quyết định số
226/2002/QĐ- NHNN về việc ban hành quy chế hoạt động thanh toán qua các tổ chức
cung ứng dịch vụ thanh toán. Quyết định này thay cho Quyết định số 22/QĐ- NH1
ngày 21/02/1994 và Quyết định số 144/QĐ- NH1 ngày 30/06/1994. Ngày 08/10/2002,

Trang 8


Thống đốc NHNN đà ban hành Quyết định số 1092/2002/QĐ- NHNN về việc ban
hành Quy định thủ tục thanh toán qua các tổ chức cung ứng dịch vụ thanh toán. Quyết
định này thay thế cho phần II và phần III Thông t số 08/TT- NH ngày 02/06/1994 của
NHNN Việt Nam. Mới đây, ngày 10/12/2003 Chính phủ ban hành Nghị định

159/2002/NĐ- CP về cung ứng và sử dụng séc.
Hệ thống ngân hàng đà hình thành mạng lới thanh toán thống nhất giữa các ngân
hàng trong toàn quốc với nhiều phơng tiện thanh toán hiện đại, tiện lợi, an toàn và
mang lại hiệu quả cao. Thời gian thanh toán nhanh gọn đà tránh đợc việc chiếm dụng
vốn lẫn nhau giữa các tổ chøc kinh tÕ. C¸c nghiƯp vơ thanh to¸n bï trõ, thanh toán
vÃng lai liên ngân hàng qua mạng vi tính, thanh toán thu hộ chi hộ đà đợc sử dụng phổ
biến và phát huy tốt tác dụng; ngân hàng đà triển khai một số công cụ thanh toán mới
nh thẻ tín dụng, máy rút tiền tự động ATMđồng thời có sự cải tiến sửa đổi các hình
thức thanh toán: Uỷ nhiƯm thu (UNT), nhiƯm chi (UNC), SÐc, ThỴ thanh toán, th
tín dụng cho phù hợp với yêu cầu phát triển của nền kinh tế.
Việc áp dụng rộng rÃi công nghệ tin học trong thanh toán ở tất cả các cấp của
ngân hàng đợc thể hiện thông qua một số Quyết định: Quyết định 1557/2001/QĐNHNN ngày 14/12/2001 của Thống đốc NHNN ban hành quy chế thanh toán bù trừ
điện tử liên ngân hàng; Quyết định số 212/2002/QĐ- NHNN ngày 20/03/2002 của
Thống đốc NHNN ban hành quy trình nghiệp vụ thanh toán bù trừ điện tử liên ngân
hàng; Quyết định số 44/2002/QĐ- TTg ngày 21/03/2002 của Thủ tớng chính phủ về
việc sử dụng chứng từ điện tử làm chứng từ kế toán đẻ hạch toán và thanh toán vốn của
các tổ chức cung ứng dịch vụ thanh toán; Quyết định số 309//2002/QĐ- NHNN ngày
09/04/2002 của Thống đốc NHNN ban hành quy chế thanh toán điện tử liên ngân
hàng. Kể từ khi hệ thống NHNN áp dụng công nghệ tin học vào thanh toán đà làm
giảm thời gian thanh toán và hạn chế đợc nhiều sai sót nhầm lẫn, đà tạo niềm tin với
khách hàng trong nớc và khách hàng nớc ngoài. Khách hàng có quyền lựa chọn ngân
hàng phục vụ mình, một khách hàng có thể mở tài khoản ở nhiều ngân hàng khác
nhau, và có thể lựa chọn phơng thức thanh toán phù hợp.

Trang 9


Nh vậy, cần phải nhận thức hoạt động thanh toán là một trong những nghiệp vụ
quan trọng trong hoạt động kinh doanh của ngân hàng. Ngân hàng cần phải đổi mới
phơng thức phục vụ, đảm bảo an toàn, nhanh chóng, thuận tiện và chính xác thoả mÃn

nhu cầu tốt nhất của khách hàng. Để làm tốt đợc điều này thì các chủ thể tham gia
thanh toán phảit tuân thủ những quy định nhất định
iii những quy định mang tính nguyên tắc trong ttkdtm
TTKDTM có tác dụng to lớn đối với nền kinh tế. Tuy nhiên, việc TTKDTM qua
ngân hàng phải đợc tuân thủ theo các nguyên tắc chặt chẽ, nhằm tạo điều kiện tổ chức
công tác thanh toán đợc an toàn nhanh chóng, thuận tiện, chính xác. Các quyết định
của Chính phủ và quyết định của Thống đốc NHNN nh đà nêu ở trên là những văn bản
pháp lý điều chỉnh hoạt động thanh toán trên lÃnh thổ Việt Nam. Các quyết định này
phần nào đà đáp ứng đợc nhu cầu thanh toán của mọi thành phần kinh tế, mọi tổ chức
kinh tê và cá nhân đều có thể tham gia vào thể thức thanh toán qua ngân hàng.
1.Những quy định chung
Các doanh nghiệp, các tổ chức kinh tế, các tổ chức xà hội, các đơn vị vũ trang,
công dân Việt Nam và ngời nớc ngoài hoạt động trên lÃnh thổ Việt Nam đợc quyền lựa
chọn ngân hàng để mở tài khoản giao dịch và thực hiện thanh toán.
Khi thanh toán qua tổ chức cung ứng dịch vụ thanh toán, ngời sử dụng dịch vụ
thanh toán phải tuân theo những quy định và hớng dẫn của tổ chức cung ứng dịch vụ
thanh toán về việc lập chứng từ thanh toán, phơng thức nộp lĩnh tiền ở tổ chức cung
ứng dịch vụ thanh toán.
Tổ chức cung ứng dịch vụ thanh toán (sau đây gọi tắt là ngân hàng) phải kiểm
soát các chứng từ thanh toán của khách hàng trớc khi hạch toán và thanh toán, đảm
bảo lập đúng thủ tục quy định, dáu (nếu có đăng ký mẫu) và chữ ký trên chứng từ
thanh toán đúng với mẫu đà đăng ký tại ngân hàng (nếu là chữ ký tay) hoặc đúng với
chữ ký điện tử do ngân hàng cấp (nếu là chữ ký điện tử) khả năng thanh toán của
khách hàng còn đủ để chi trả số tiền trên chứng từ hay kh«ng?

Trang 10


Tuỳ theo từng quan hệ giao dịch mua bán, cung ứng dich vụ với nhau mà khách
hàng có thể lựa chọn một trong số các dịch vụ thanh toán sau:

- Thanh toán băng séc
- Thanh toán bằng Uỷ nhiệm thu (UNT)
- Thanh to¸n b»ng nhiƯm chi (UNC)
- Thanh to¸n bằng thẻ thanh toán
- Thanh toán bằng th tín dụng
Và các dịch vụ thanh toán trong nớc khác theo quy định củ pháp luật.
2. Quy định đối với bên chi trả
Để đảm bảo việc thanh toán đúng theo quy định của pháp luật, các chủ tài khoản
(bên trả tiền) phải có đủ số d trên tài khoản tiìen gửi tại ngân hàng. trong trờng hợp chi
quá số d (nếu không đợc phép) hoặc chậm trễ trong thanh toán sẽ bị xử lý thao đúng
pháp luật.
Khi thực hiện thanh toán qua ngân hàng ngời trả tiền phải sử dụng đúng các
chứng từ theo mẫu quy định, đảm bảo tính hợp lệ, hợp pháp đồng thời chịu trách
nhiệm về những sai sót, lợi dung trên giấy tờ thanh toán của ngời đợc chủ tài khoản uỷ
quyền ký thay.
Phát hành Séc không đủ khả năng thanh toán, ngoài việc phải chịu trách nhiệm trả
số tiền truy đòi theo quy định tại Điều 41 Nghị định 159/2003/NĐ- CP về cung ứng và
sử dụng séc phải bị xử lý nh sau:
- Nếu vi phạm lần thứ nhất, thì ngời thực hiện thanh toán có trách nhiệm gửi thông
báo cảnh cáo đến ngời ký phát.
- Nếu tái phạm lần thứ hai, thì ngời thực hiện thanh toán có trách nhiệm đình chỉ
tạm thời quyền ký phát Séc của ngời tái phảmtong vòng 03 tháng, không cung ứng Séc
trắng tron thời hạn nói trên, đồng thời thu hồi những Séc trắng đà cung ứng cho ngời
tái phạm.
- Nếu tái phạm lần thứ ba, thì ngời thực hiện thanh toán có trách nhiệm đinh chỉ
vĩnh viễn quyền ký phát Séc của ngời tái phạm, thu hồi toàn bộ Séc trắng đà cung ứng

Trang 11

cho ngời tái phạm, đông thời thông báo tên, địa chỉ, số chứng minh th nhân dân (hoặc
giấy tờ có hiệu lực tơng tụ theo quy định của pháp luật), số tiền không đủ khả năng
thanh toán trên Séc của ngời đó cho NHNN.
3. Quy định đối với bên thụ hởng
Sau khi giao hàng hoặc cung ứng dịch vụ đúng theo hợp đồng đà ký. Bên thụ hởng có quyền yêu cầu bên chi trả thanh toán, hình thức có thể là: Séc, UNT
- Nếu thanh toán bắng Séc thì ngêi thơ hëng khi nhËn SÐc ph¶i kiĨm tra tÝnh hợp
lệ, hợp pháp của tờ Séc (ghi đầy đủ các yếu tố quy định trên tờ Séc, không sửa chữa tẩy
xoá trên tờ Séc). Nếu thiếu một trong các yếu tố đó sẽ không hợp lệ và không có giá trị
thanh toán. Nếu Séc đà quá hiệu lực thanh toán nh hết thời hạn ngời thụ hởng phải yêu
cầu ngời phát hành đổi tờ Séc qúa hạn.
- Đối với hình thức thanh toán UNT, Th tín dụng, bên thụ hởng chỉ đợc trả tiền khi
xuất trình hoá đơn chứng từ giao hàng theo đúng hợp đồng đà ký kết, bên bán phải
nộp các giấy tờ thanh toán cho ngân hàng theo đúng thời hạn quy định.
4. Quy định đối với ngân hàng
- Ngân hàng cung cấp đầy đủ và kịp thời các loại mẫu giấy tờ thanh toán cho
khách hàng.
- Ngân hàng phải có trách nhiệm hớng dẫn khách hàng trong thanh to¸n, thùc hiƯn
c¸c ủ nhiƯm thanh to¸n cđa chủ tài khoản, tổ chức thanh toán kịp thời chính xác, an
toàn tài sản.
- Ngân hàng phải có trách nhiệm kiểm soát chặt chẽ các chứng từ về hình thức và
nội dung đảm bảo tính hợp lệ, hợp pháp và khớp đúng.
- Ngân hàng thực hiện kiểm tra, giám sát khả năng chi trả của chủ tài khoản, xử lý
kịp thời các trờng hợp vi phạm.
- Ngân hàng đợc quyền tõ chèi thùc hiƯn thanh to¸n nÕu chøng tõ thanh toán
không hợp lệ, hợp pháp, tài khoản của khách hàng không đủ số số d hoặc nộ dung
thanh toán không phù hợp quy định của pháp luật.

Trang 12

- Ngân hàng phải duy trì khả năng thanh toán của mình đảm bảo thanh toán chính
xác, kịp thời, đầy đủ. Ngân hàng phải chịu trách nhiệm bồi thờng thiệt hại cho khách
hàng nếu thanh toán chậm trễ do lỗi của ngân hàng gây ra.
- Khi thực hiện dịch vụ thanh toán cho khách hàng, Ngân hàng đợc thu phí dịch
vụ theo quy định của Thống đốc NHNN.
IV. nội dung của các hình thức ttkdtm đang áp dụng tại việt
nam
Để đáp ứng nhu cầu thanh toán của nền kinh tế thị trờng, hiện nay ở Việt Nam áp
dụng các hình thức TTKDTM sau:
1. Hình thức thanh toán bằng séc
Séc là một lệnh trả tiền của chủ tài khoản đợc lập theo mẫu do NHNN quy định
yêu cầu đơn vị thanh toán trích ra một số tiền từ tài khoản tiền gửi thanh toán của
mình để trả cho ngời thụ hởng có tên ghi trên Séc hoặc ngời cầm Séc.
Thời hạn hiệu lực thanh toán của Séc là 15 ngày kể từ ngày phát hành Séc đến khi
ngời thụ hởng nộp Séc vào ngân hàng xin thanh toán, tính cả ngày lễ và chủ nhật. Nếu
quá thời hạn trên thì tờ Séc không còn giá trị.
Hiện nay nớc ta chỉ sử dụng hai loại Séc thanh toán là: Séc chuyển khoản và Séc
bảo chi.
1.1 Séc chuyển khoản
Séc chuyển khoản là một tờ séc do chủ tài khoản phát hành và trực tiếp giao cho
ngời hởng khi nhận hàng hoá, dịch vụ cung ứng. Séc chuyển khoản có phạm vi thanh
toán: Giữa hai khách hàng mở tài khoản tại cùng một ngân hàng hoặc là hai khách
hàng mở tài khoản tại hai ngân hàng thanh toán khác nhau nhng trên cùng một địa bàn
tham gia thanh toán bù trừ.
Để đảm bảo quy định ngời chi trả phải có đủ tiền để chi trả cho ngời thụ hởng, khi
kế toán Séc phải thực hiện nguyên tắc ghi Nợ trớc, ghi Có sau.

Trang 13

Séc chuyển khoản thanh toán trong phạm vi khác ngân hàng có quy trình luân
chuyển chứng từ nh sau.
Sơ đồ luân chuyển chứng từ Séc chuyển khoản
giữa hai ngân hàng tham gia TTBTrừ
(2)
Người mua
(5a)
Ngân hàng phục
vụ người mua

(1)

Người bán
(3b)

(3a)

(4)
(5b)

(6)

Ngân hàng phục
vụ người bán

(1): Ngời bán giao hàng hoá, dịch vụ cho ngời mua.
(2): ngời mua sẽ ký phát Séc và giao cho ngời bán.
(3a): ngời bán lập bảng kê nộp Séc và gửi kèm tờ Séc chuyển khoản vào ngân
hàng phơc vơ ngêi b¸n.
(3b): Cịng cã thĨ ngêi b¸n nép Séc trực tiếp vào ngân hàng phục vụ ngời mua.

(4): Ngân hàng phục vụ ngời bán chuyển bảng kê nộp séc cung tờ Séc chuyển
khoản sang Ngân hàng phục vụ ngời mua trong phiên thanh toán bù trừ.
(5): Ngân hàng phơc vơ ngêi mua kiĨm tra tÝnh hỵp lƯ, hỵp pháp của tờ Séc, nếu
không có gì sai sót sẽ hạch toán:

Nợ TK 4311/N.Mua
Có TK 5012 TTBTrừ

(5a): Ngân hàng phục vụ ngời mua ghi Nợ tài khoản ngời mua.
(5b): Ngân hàng phục vụ ngời mua chuyển Có sang Ngân hàng phục vụ ngời
bán qua phiên TTBTrừ.
(6): Ngân hàng phục vụ ngời bán nhận đợc chuyển Có của Ngân hàng ngời mua
ghi Có tài khoản của ngời bán: Nợ TK 5012

Trang 14


Có TK 4311/N.Bán
và báo Có cho ngời bán.
Séc chuyển khoản là hình thức thanh toán đơn giản, không đòi hỏi phải mở riêng
tàikhoản tiền gửi đảm bảo thanh toán. Nhng nó có phạm vi thanh toán không rộng chủ
yếu dựa trên sự tín nhiệm giữa ngời mua và ngời bán. Ngời thụ hởng khi nộp Séc
chuyển khoản vào ngân hàng phục vụ mình không đợc ghi có ngay vào tài khoản tiền
gửi của ngời phát hành khi thanh toán Séc; chủ tài khoản phát hành Séc quá số d.
1.2 Séc bảo chi
Séc bảo chi là một loại Séc chuyển khoản nhng đợc ngân hàng đảm bảo chi trả cho
từng tờ Séc trên cơ sở tiền mà ngời phát hành Séc đà lu ký, vì vậy ngời chịu trách
nhiệm thanh toán tờ Séc là ngân hàng bảo chi Séc.
Nh vậy, khả năng thanh toán của Séc bảo chi đợc đảm bảo không xẩy ra tình trạng
phát hành quá số d. Hình thức này đợc sử dụng trong trờng hợp ngời bán không tín

nhiệm ngời mua về mặt thanh toán.
Séc bảo chi có phạm vi thanh toán: hai khách hàng ở cùng một ngân hàng; hai
khách hàng mở tài khoản tại hai ngân hàng ở cùng một địa bàn và tham gia TTBTrừ và
hai ngân hàng cùng hệ thống khác chi nhánh.

Sơ đồ luân chuyển chứng từ Séc bảo chi thanh toán
tại 2 ngân hàng cùng hệ thống
Người Mua

(3a)
(3b)

(1) (2) (6)
Ngân hàng phục
vụ người mua

Người bán
(5b)

(5a)

(4)

Ngân hàng phục
vụ người bán

Trang 15


(1): Ngời mua lập giấy yêu cầu bảo chi Séc kèm tờ Séc chuyển khoản đà ghi đầy

đủ các yếu tố đồng thời lập UNC xin trích tài khoản tiền gửi thanh toán để ký
quỹ vào tài khoản tiền gửi đảm bảo thanh toán Séc bảo chi (4661.1)
(2): NH.NMua kiểm tra các nội dung trên tờ Séc bảo chi (SBC), số d trên tài
khoản của ngời mua nếu đủ điều kiện sẽ làm thủ tục bảo chi Séc và hạch toán
N: TK 4311/N. Mua
C: TK 4661.1/N. Mua
Sau đó ngân hàng sẽ đóng dấu bảo chi lên tờ séc và giao cho ngời mua.
(3a): Ngời bán giao hàng hoá, dịch vụ cho ngời mua.
(3b): N.Mua sẽ ký phát Séc và trao cho ngời bán.
(4): N.bán nộp bảng kê nộp Séc kèm tờ SBC cho ngân hàng phục vụ mình.
(5): NH. NBán kiểm tra tờ SBC nếu hợp lệ sẽ hạch toán:

N: TK 5111
C: TK 4311/N.Bán

(5a): NH.NBán gửi lệnh chuyển nợ sang NH.Nmua
(5b): và ghi có cho ngời bán.
(6): Nhận đợc lệnh chuyển Nợ cuă NH.NBán, NH.Nmua sẽ hạch toán
N: TK 4661.1/N.Mua
C: TK 5112
Và báo nợ cho ngời mua.
SBC có độ rủi ro thÊp. SBC thanh to¸n cïng hƯ thèng do cã nhiều ký hiệu mật nên
đợc ghi Có ngay cho đơn vị thụ hởng, do đó quyền lợi của ngời bán đợc đảm bảo.
Tuy nhiên SBC phải lu ký một khoản tiền sẽ dẫn đến vốn bị ứ đọng. Nếu tờ SBC sai
ký hiƯu mËt sÏ g©y chËm trƠ trong thanh toán cho khách hàng.
2. Hình thức thanh toán Uỷ nhiệm thu(UNT)
UNT là một giấy đòi tiền do ngời thụ hởng lập theo mẫu quy định, uỷ nhiệm cho tổ
chức cung ứng dịch vụ thanh toán thu hộ tiền từ ngời mắc nợ trên cơ sở hợp đồng đÃ
ký kết.

Trang 16


UNT đợc áp dụng trong thanh toán giữa hai khách hàng mở tài khoản ở cùng NH
và hai khách hàng mở tài khoản ở hai ngân hàng khác nhau.
Kế toán Uỷ nhiệm thu:
a. Hai khách hàng ở cùng ngân hàng:
(1)
N.Mua

N.Bán

(3a)

(3b)

(2)

NHTM
(1): N.Bán giao hàng hoá, dịch vụ cho N.Mua trên cơ sở hợp đồng kinh tế.
(2): N.Bán lập UNT kèm hoá đơn, chứng từ giao hàng vào NHTM.
(3): NH kiểm tra UNT và nếu không có gì sai sót sẽ hạch toán:
Nợ: TK 4311/N.Mua
Có: TK 4311/N.Bán
(3a): Báo Nợ cho ngời mua
(3b): Báo Có cho ngời bán

b. Hai khách hàng ở hai ngân hàng khác nhau:
(1)
N.Mua

N.Bán

(4a)

(2)

(5)

(3)
NH.NMua

NH.NBán
(4b)

(1): N.Bán giao hàng hoá cho N.Mua theo hợp đồng kinh tế.

Trang 17


(2): N.Bán lập UNT kèm hoá đơn, chứng từ giao hàng nộp vào NH phục vụ
mình
(3): Nhận đợc UNT của N.Bán, NH.NBán ghi nhập sổ theo dõi UNT gửi đến và
làm thủ tục chuyển bộ UNT sang NH.Nmua.
(4): Nhận đợc UNT NH.Nmua hạch toán: Nợ: TK 4311/N.Mua
Có: TK TTVốn (nếu 2 NH cïng
hƯ thèng sư dơng TK 5111, 2 NH TTBTrừ 5012, TK tiền gửi tại NHNN 1113)
(4a): Báo Nợ cho ngời mua
(4b): Chuyển Có sang NH.NBán
(5): Nhận đợc chuyển Có của NH.Nmua, NH hạch toán: Nợ: TK TTVốn

Có: TK 4311/NBán
Xuất sổ theo dõi UNT gửi đi
Trờng hợp UNT đến NH.Nmua mà tài khoản không đủ số d sẽ lu lại chờ đủ số d
thanh toán đồng thời phạt chậm trả.
UNT có phạm vi thanh toán rộng, giúp cho các đơn vị cung cấp dịch vụ công cộng
đỡ mất công sức đến từng nơi thu tiền. Tuy nhiên UNT chỉ thờng sử dụng cho các giao
dịch thanh toán có giá trị nhỏ, thủ tục thanh toán UNT phức tạp; Ngời mua dễ chiếm
dụng vốn của ngời bán; Chứng từ luân chuyển qua lại mất nhiều thời gian làm chậm
tốc độ luân chuyển vốn.
3. Hình thức thanh toán Uỷ nhiệm chi- Chuyển tiền
3.1 Hình thức thanh toán Uỷ nhiệm chi (UNC)
UNC là lệnh chi tiền của chủ tài khoản đợc lập theo mẫu in sẵn yêu cầu NH phục
vụ mình trích một khoản tiền theo số tiền trên UNC để chuyển sang tài khoản của ngời
thụ hởng.
Phạm vi thanh toán: 2 khách hàng ở cùng ngân hàng, 2 khách hàng ở hai ngân hàng
khác nhau.
Quy trình thanh toán: 2 khách hàng ở 2 ngân hàng khác nhau
N.Mua
N.Bán
(1)

NH.NMua

NH.NBán

Trang 18


(2)

(3)

(1): NBán cung ứng hàng hoá, dịch vụ cho ngời mua
(2): NMua gửi UNC cho ngân hàng phục vụ mình
(3): NH.Nmua kiểm tra UNC, số d trên tài khoản ngời mua, nếu không có gì sai
sót sẽ hạch toán: Nợ: TK 4311/N.Mua
Có: TK TTVốn (5111,5012,1113)
(4): Nhận đợc báo Có của NH.Nmua, NH.NBán sẽ hạch toán
- Nếu ngời bán có tài khoản tại ngân hàng: Nợ: TK TTVốn
Có: TK 4311/N.Bán
- Nếu ngời bán không có tài khoản tại NH, đa vào chuyển tiền phải trả 464
Nợ: TK TTVốn
Có: TK 464
khi cá nhân đó đến ngân hàng xuất trình chứng minh th, NH sÏ lËp phiÕu chi
Nỵ: TK 464
Cã: TK 1011
UNC cã phạm vi thanh toán rộng do ngời mua chủ động lập nên đợc áp dụng rộng
rÃi. Thủ tục thanh toán UNC đơn giản, không gây phiền hà cho ngời trả tiền, chỉ sau
một thời gian ngắn N.Bán sẽ nhận đợc tiền mà không phải đến NH làm thủ tục.
3.2 Hình thøc thanh to¸n b»ng SÐc chun tiỊn

Trang 19


Séc chuyển tiền là một chứng từ do NH phát hành cho ngời đại diện bên chuyển
tiền.Ngời này trực tiếp cầm tờ Séc nộp vào NH trả tiền để nhận tiền hay sử dung vào
mục đích thanh toán. Séc chuyển tiền chỉ đợc thanh toán giữa hai NH cùng hệ thống.
Thời hạn hiệu lực của Séc chuyển tiền là 30 ngày kể từ ngày phát hành ghi trên tờ Séc.
Khi có nhu cầu sử dụng Séc chuyển tiền khách hàng làm giấy yêu cầu NH cho sử
dụng loại Séc chuyển tiền, NH sẽ xem xét nếu đợc sẽ cấp Séc cho khách hàng.

Về thủ tục thanh toán ngời thụ hởng nộp Séc chuyển tiền vào ngân hàng có thể lấy
ra bằng tiền mặt hay chuyển khoản bảo chi séc.Séc chuyển tiền tơng đối an toàn nhng
cũng bị ứ đọng vốn do phải lu ký vào tài khoản Séc chuyển tiền số tiền trên tờ Séc.
4. Hình thức thanh toán bằng th tín dụng
Th tín dụng là một văn bản cam kết có điều kiện đợc NH mở theo yêu cầu của ngời
sử dụng dịch vụ thanh toán, theo đó NH sẽ trả tiền hoặc uỷ quyền cho NH khác trả tiền
ngay cho ngời thụ hởng khi nhận đợc bộ chứng từ xuất trình phù hợp với điều kiện
thanh to¸n cđa th tÝn dơng.
Th tÝn dơng chØ thanh to¸n một lần cho ngời bán; Mức tối thiểu để mở một th tín
dụng là 10 triệu đồng; Thời hạn hiệu lực của th tín dụng là 3 tháng kể từ ngày mở th
tín dụng đến ngày ngời bán nộp chứng từ xin thanh toán vào NH. Th tín dụng đợc
dùng để thanh toán giữa các khách hàng có tài khoản ở 2 NH khác nhau và cha tín
nhiệm lẫn nhau trong thanh toán.
Sơ đồ luân chuyển th tín dụng
(4)
N.Mua

N.Bán

(1)

(5)

(3)

(2)
NH.NMua

(6)

NH.NBán

Trang 20


(1): Ngêi mua gưi giÊy xin më th tÝn dơng ®Õn NH phơc vơ m×nh ®Ĩ xin më th
tÝn dơng (th TD)
(2): NH phục vụ bên mua trích tài khoản của ngời mua để lu ký vào tài khoản
mở th TD và làm thủ tục chuyển th TD sang NH.NBán
(3): NH phục vụ bên bán xử lý chứng từ xong sẽ báo cho ngởi bán biết dể chuẩn
bị giao hàng cho ngời mua
(4): NBán gaio hàng cho ngời mua theo hợp đồng đà ký và th tín dụng đà mở
(5): NBán gửi chứng từ đến NH phục vụ mình để đề nghị thanh toán
(6): NH phục vụ ngời bán chuyển nợ thanh toán th tín dụng sang NH phục vụ
bên mua. Trong thanh toán th TD thì khả năng dảm bảo chi trả là chắc chắn
theo những điều khoản mà hai bên đà thoả thuận. Tuy nhiên thủ tục mở th TD
phức tạp, ngời mua hàng bị ứ đọng vốn. Hình thức này ít đợc àp dụng trong
thanh toán trong nớc, chủ yếu bị ứ đọng vốn. Hình thức này ít đợc áp dụng trong
thanh toán trong nớc, chủ yếu đợc àp dung trong quan hệ thanh toán quốc tế.
5. Hình thức thanh toán bằng thẻ thanh toán.
Thẻ thanh toán là một phơng tiện thanh toán hiện đại gắn liền với kỹ thuật ứng
dụng tin học trong ngân hàng, do NH phát hành và bán cho khách hàng để thanh toán
tiền hàng hàng hoá, dịch vụ hoặc rút tiền tại các ngân hàng đại lý hay các điểm rút tiền
tự động (ATM).
Phạm vi áp dụng thẻ ngân hàng rất rộng rÃi và không bị giới hạn về mặt không
gian, thời gian. Khách hàng có thẻ ngân hàng có thể sử dụng ở bất cứ nơi nào có máy
rút tiền tự động ATM hoặc tại cơ sở chấp nhận thẻ. Hình thức thẻ thanh toán rất đợc a
chuộng trên các nớc trên thế giới. Hiện nay ở nớc ta có các loại thẻ thanh toán sau:
- Thẻ không phải ký quỹ (thẻ loại A) còn gọi là thẻ ghi nợ: nguồn thanh toán thẻ
là số d trên tài khoản tiền gửi của chủ sở hữu thẻ tại NH (4311). áp dụng đối với

những khách hàng có tín nhiệm đối với NH.
- Thẻ phải ký quỹ thanh toán (thẻ loại B): KH phải lu ký một số tiền nhất định
vào tài khoản tiền gửi đảm bảo thanh toán thẻ (4663)

Trang 21


- Thẻ tín dụng (thẻ loại C) : chỉ áp dụng cho những khách hàng mà NH đồng ý.
Nguồn thanh toán thẻ chính là hạn mức tín dụng mà NH đồng ý cho chủ thẻ vay
Kế toán thẻ:
(4)

Khách hàng
(3)
(1)

Cơ sở chấp
nhận thẻ

(2)

(5)
(6)

NH phát hành

NH đại lý

a. Giai đoạn phát hành thẻ:
(1) Khách hàng muốn sử dụng thử phải làm thủ tục đăng ký mua thẻ.

- Nếu là thẻ loại A: thì khách hàng phải mở tài khoản tại NH
- Nếu là thẻ loại B: N: TK 4311/ KH
C: TK 4663
- Nếu là thẻ loại C: NH và khách hàng ký hợp đồng tín dụng
(2) Sau một thời gian NH sẽ trao thẻ cho khách hàng.
b. Giai đoạn thanh toán thẻ
(3) cơ sở chấp nhận thẻ giao hàng hoá cho khách hàng
(4) khách hàng giao thẻ cho cơ sở chấp nhận thẻ
(5) cơ sở cộng nhận thẻ giao hoá đơn đến NH đại lý
(6) NH đại lý lập lệnh chuyển Nợ gửi NH phát hành
N: TK TTVốn (5112, 5012)
C: TK 4311 | CSCN Thẻ
(7) NH phát hành sẽ thanh toán với khách hàng
N: TK 4311 (A)
TK 4663 (B)
TK 211 (C) cho vay khách hàng

Trang 22


C: TK TT Vèn (5111, 5012)
Nãi tãm l¹i, chóng ta có thể thấy rằng TTKDTM có vị trí, vai trò quan trọng nh thế
nào đối với sự phát triển của ngành NH nói riêng và của toàn bộ nền kinh tế nói chung.
Vì vậy, các ngân hàng cần nhận biết đợc thực trạng hoạt động của mình, nắm bắt đợc
tình hình kinh tế xà hội, sự phát triển của đất nớc để ngày càng hoàn thiện hơn, phát
triển hơn và nâng cao chất lợng của hoạt động thanh toán nhất là TTKDTM đa đất nớc
đi lên và hội nhập với thế giới. Hơn thế nữa, với công nghệ điện tử ngày càng hiện đại
chắc chắn sẽ có những hình thức TTKDTM mới hoàn thiện hơn, hiệu quả hơn.

CHƯƠNG II:

Thực trạng về hoạt động ttkdtm tại chi nhánh
nhct khu vực ii hai bà trng hà nội
I. KHáI QUáT TìNH HìNH HOạT Động kinh doanh củA chi nhánh
nhct hai bà trng
1. Vài nét về tình hình kinh tế xà hội quận Hai Bà Trng
Chi nhánh NHCT Hai Bà Trng là đơn vị thành viên trực thuộc NHCT Việt Nam có
trụ sở chính tại 285 đờng Trần Khát Chân – phêng Thanh Nhµn – QuËn Hai Bµ Trng
– Hµ Nội. Quận hai Bà Trng là một quận có địa bàn rộng với tổng diện tích tự nhiên
khoảng 1300 ha và khoảng 35 vạn dân. đây là nơi tập trung nhiều doanh nghiệp nhà nớc nh Công Ty Khoá Minh Khai, Nhà Máy Bia Halida; các doanh nghiệp t nhân, các
công ty lớn nhỏ, tổ hợp sản xuất, các hợp tác xà tiểu thủ công nghiệp và các hộ công
thơng. Qua đó có thể thấy đợc thành phần khách hàng của NHCT Hai Bà Trng rất đa

Trang 23


dạng và đây chính là yếu tố tạo điều kiện thuận lợi cho NHCT Hai Bà Trbg mở rộng
khối lợng, quy mô kinh doanh trên lĩnh vực tiền tệ, tín dụng, thanh toán và dịch vụ
ngân hàng.
2. Quá trình hình thành và phát triển của NHCT Hai Bà TRng Hà Nội
NHCT Hai Bà Trng là một chi nhánh của NHCT Việt Nam. Sau khi thực hiện nghị
định số 53/HDBT ngày 26/03/1988 của hội đồng bộ trởng về tổ chức bộ máy NHNN
Việt Nam chuyển sang cơ chế NH hai cấp, từ một chi nhánh NHNN cấp quận và một
chi nhánh ngân hàng kinh tế cấp quận thuộc địa bµn quËn Hai Bµ Trng trùc thuéc
NHNN thµnh phè Hµ Nội chuyển thành các chi nhánh NHCT khu vực I và II quận Hai
Ba Trựng trực thuộc chi nhánh NHCT thành phố Hà Nội thuộc NHCT Việt Nam. Tại
quyết định số 93/NHCT-TCCB ngày 1/4/1993 của tổng giám đốc ngân hàng công thơng Việt Nam sắp xếp lại bộ máy tổ chức NHCT trên địa bàn Hà Nội theo mô hình
quản lý hai cÊp cđa NHCT ViƯt Nam, bá cÊp thµnh phố, hai chi nhánh NHCT khu vực
I và II Hai Bà Trng là những chi nhánh trực thuộc NHCT Việt Nam đợc tổ chức hạch
toán kinh tế và hoạt động nh các chi nhánh NHCT cấp tỉnh, thành phố. Kể từ ngày
1/9/1993, theo quyết định của Tổng giám đốc NHCT Việt Nam, sát nhập chi nhánh

NHCT khu vực I và chi nhánh NHCT khu vực II- Hai Bà Trng. Nh vậy, kể từ ngày
1/9/1993 trên địa bàn quận Hai Bà Trng (Hà Nội ) chỉ còn duy nhất một chi nhánh
NHCT.
Hiện nay, NHCT khu vực II Hai Bà Trng đà vợt qua những khó khăn ban đầu và
khẳng định đợc vị trí, vai trò của mình trong nền kinh tế thị trờng, đứng vững và phát
triển trong cơ chế mời, chủ động mở rộng mạnh lới giao dịch, đa dạng hoá các dịch vụ
kinh doanh tiền tệ. Mặt khác, ngân hàng còn thờng xuyên tăng cờng việc huy động
vốn và sử dụng vốn, thay đổ cơ cấu đầu t phục vụ phát triển kinh tế hàng hoá nhiều
thành phần theo định hớng cộng nghiệp hoá- hiện đại hoá.
Để thực hiện chiến lợc đa dạng hoá các phơng thức, hình thức, giải pháp huy động
vốn trong và ngoài nớc, đa dạng hoá các hình thức kinh doanh và đầu t, từ năm 1993
trở lại đây NHCT khu vực II- Hai Bà Trng đà thu đợc nhiều kết qủ trong hoạt động

Trang 24


kinh doanh, từng bớc khẳng định mình trong môi trờng kinh doanh mới mang đầy tính
cạnh tranh.
3.

Mô hinh tổ chức tại chi nhánh NHCT- HBT

NHCT HBT là chi nhánh NH cấp 1, cơ cấu tổ chức gồm 386 cán bộ, nhân viên với
nhiều phòng ban khác nhau:
*.Sơ đồ:

MÔ HìNH Tổ CHứC TạI CHI NHáNH hai bà trng
(Từ THáNG 01-2004)

Ban giám

đốc

Hoạt động gd
trong quầy
ngoài quầy

Phòng kế toán
giao dịch

Các hoạt động
kinh doanh

Phòng khách
hàng công ty

Quản lý nội bộ

Phòng kiểm
tra nội bộ

Trang 25