bài 18: sinh học 10 cb

Bài 18
VËn chuyÓn c¸c
chÊt qua mµng sinh
chÊt

KIỂM TRA BÀI CŨ
Hãy nêu cấu tạo và chức
năng của màng tế bào.

Phôt
pho-lipít
Đầu kị nước
Glicôprôtêin
Đầu ưa nước
Glicôlipít
Collesterôn
Prôtêin
xuyên màng


Nhận xét: Các phân tử CuSO
4
& KI đi
“qua” màng ngăn  làm cho chậu nước có
màu hồng.
I. HiỆN TƯỢNG KHUẾCH TÁN
1. Thí nghiệm

Do sự khuếch tán các chất tan từ
nơi có nồng độ các chất hòa tan

cao đến nơi có nồng độ các chất
hòa tan thấp (Ccao  Cthấp)
Vì sao các phân tử CuSO
4
và
KI có thể đi qua màng ngăn?

Nhận xét: H
2
O từ nhánh B “đi qua” màng
ngăn cách sang nhánh A làm cột nước A cao
lên & cột nước B hạ xuống

Do sự khếch tán của các phân
tử nước từ nơi có mật độ các PT
nước tự do nhiều đến nơi có mật
độ các PT nước tự do ít (thế
nước cao > thế nước thấp)
Vì sao nước có thể đi từ nhánh B
qua màng ngăn sang nhánh A?

2. Kết luận
- Sự khuếch tán
+ Nước: các phân tử nước qua màng
từ nơi có: Thế nước cao  Thế thấp.
+ Chất tan: các chất hòa tan trong
nước đi từ nơi có: Ccao  Cthấp.

C¸c h×nh thøc vËn chuyÓn qua mµng tÕ bµo

I. CÁC HÌNH THỨC VẬN CHUYỂN CÁC
CHẤT QUA MÀNG TẾ BÀO
1. Vận chuyển thụ động.
2. Vận chuyển chủ động.
3. Xuất, nhập bào.

Vận chuyển
Đ
2
chất được
vận chuyển
Điều kiện Khái niệm
Thụ động
Chủ động
Xuất, nhập
bào
Hãy hoàn thành bảng sau
CÁC HÌNH THỨC VẬN CHUYỂN CÁC CHẤT
QUA MÀNG TẾ BÀO

1. Vận chuyển thụ động.
? Quan sát các đoạn phim sau và cho
biết :
- Vận chuyển thụ động dựa trên nguyên
lý nào?
- Có mấy hình thức vận chuyển?
-
Có tiêu tốn năng lượng hay không?
-
Đặc điểm các chất được vận chuyển?

I. CÁC HÌNH THỨC VẬN CHUYỂN CÁC
CHẤT QUA MÀNG TẾ BÀO

Khuyếch tán trực tiếp qua màng tế bào

Vận chuyển thụ động qua kênh prôtêin

1. Vận chuyển thụ động.
a. Đặc điểm chất vận chuyển:
- Qua lớp phôtpholipit:
+ Nước.
+ Chất hòa tan:
* Có kích thước nhỏ hơn lỗ màng.
* Không phân cực (CO
2
, O
2
…).
- Qua prôtêin xuyên màng:
+ Các chất phân cực.
+ Có kích thước lớn: H
+
, Pr, glucô…
I. CÁC HÌNH THỨC VẬN CHUYỂN CÁC
CHẤT QUA MÀNG TẾ BÀO

Các chất vận chuyển qua những
thành phần nào của màng tế bào và
có đặc điểm gì?


Vì sao những chất hòa tan trong
lipit lại thường dễ dàng đi qua màng
tế bào?


Điều kiện để các chất vận chuyển
qua lớp phốtpholipit và qua kênh
prôtêin là gì?
Vận chuyển qua lớp phốtpholipit

Dung dịch MT ngoài TB MT trường
trong TB
Ưu trương

Ccao C thấp
Nhược trương C thấp Ccao
Đẳng trương

Cbằng Cbằng
Sự chênh lệch nồng độ các chất trong và
ngoài màng tế bào

Vận chuyển qua kênh prôtêin:

1. Vận chuyển thụ động
a. Đặc điểm chất vận chuyển
b. Điều kiện vận chuyển
- Chênh lệch nồng độ các chất
+ Nước: Thế cao  Thế thấp
* Qua kênh Pr đặc biệt (aquaporin)

+ Chất hòa tan đi từ Ccao  Cthấp
- Prôtêin vận chuyển có cấu trúc phù hợp
với chất vận chuyển
- Không tiêu tốn năng lượng
I. CÁC HÌNH THỨC VẬN CHUYỂN CÁC
CHẤT QUA MÀNG TẾ BÀO

1. Vận chuyển thụ động.
a. Đặc điểm chất vận chuyển:
b. Điều kiện vận chuyển:
c. Khái niệm:
- Là sự vận chuyển các chất qua màng mà
không tiêu tốn năng lượng theo nguyên
lí khuếch tán:
+ Nước: Thế nước cao  Thế nước thấp.
+ Các chất hòa tan đi từ Ccao -> Cthấp
I. CÁC HÌNH THỨC VẬN CHUYỂN CÁC
CHẤT QUA MÀNG TẾ BÀO

Vậy thế nào là vận chuyển thụ
động?

Vận
chuyển
Đ
2
chất được vận
chuyển
Điều kiện Khái niệm
Thụ động

- Qua lớp
phôtpholipit:
+Kích thước nhỏ.
+Không phân cực
(CO
2
, O
2
),
- Pr xuyên màng:
+ Kích thước lớn
(glucô…).
+ Phân cực.
-
Chênh lệch
nồng độ các
chất.
-
Pr vận chuyển
phù hợp.
-
Không tiêu tốn
năng lượng.
-
Là sự vận
chuyển các chất
qua màng mà
không tiêu tốn
năng lượng
theo nguyên lí

khuyếch tán:
+ Chất tan: đi từ
Ccao Cthấp.
+ Nước: đi từ
Cthấp Ccao.
Chủ động
Xuất,
nhập bào
C¸c h×nh thøc vËn chuyÓn c¸c chÊt qua mµng tÕ bµo

1. Vận chuyển thụ động
2. Vận chuyển chủ động
Quan sát đoạn băng hình sau và
cho biết
- Đặc điểm chất được vận chuyển?
- Điều kiện vận chuyển?
I. CÁC HÌNH THỨC VẬN CHUYỂN CÁC
CHẤT QUA MÀNG TẾ BÀO