Cuộc cải cách của Hồ Quý Ly

Bài Ti u Lu n Môn L ch S Vi t Namể ậ ị ử ệ
H và tên: Đào Văn Huy n - MSSV: 209070059ọ ế
Đ tài: T i sao c i cách c a H Quý Ly l i th tề ạ ả ủ ồ ạ ấ
b i?ạ
L I M Đ UỜ Ở Ầ
Trong l ch s vi t nam t khi d ng n c cho đ n nay đã có r tị ử ệ ừ ự ướ ế ấ
nhi u cu c c i cách, đ i m i nh m hoàn thi n h n b máy nhà n c vàề ộ ả ổ ớ ằ ệ ơ ộ ướ
các chính sách cai tr . Đ c bi t là t th k X đ n đ u th k XV, quaị ặ ệ ừ ế ỷ ế ầ ế ỷ
năm th k phát tri n t các ph ng th c s n xu t ti n phong ki n sangế ỷ ể ừ ươ ứ ả ấ ề ế
phong ki n không ph i tr i qua m t cu c cách m ng vũ trang nào, nh ngế ả ả ộ ộ ạ ư
l i qua các cu c c i cách, đ i m i có hi u qu . Mà đ c bi t là hai cu cạ ộ ả ổ ớ ệ ả ặ ệ ộ
c i cách (c a h Khúc và nhà H ) và hai cu c đ i m i (t Ti n Lê sangả ủ ọ ồ ộ ổ ớ ừ ề
Lý, t Lý sang Tr n).ừ ầ
C b n đ u nh m gi i quy t nh ng kh ng ho ng xã h i, cũng cả ố ề ằ ả ế ữ ủ ả ộ ố
l i b máy nhà n c, đ y m nh ti n b xã h i. Nh ng n u hai cu c đ iạ ộ ướ ẩ ạ ế ộ ộ ư ế ộ ổ
m i (t Ti n Lê sang Lý, t Lý sang Tr n) đã thành công m mãn, cu cớ ừ ề ừ ầ ỹ ộ
c i cách c a h khúc cũng đã dành đ c nh ng th ng l i c b n, t o raả ủ ọ ượ ữ ắ ợ ơ ả ạ
đ c b c phát tri n tích c c c a xã h i phong ki n Vi t Nam, thì cu cượ ướ ể ự ủ ộ ế ệ ộ
c i cách c a H Quý Ly cu i th k XIV đ u th k XV đã thành côngả ủ ồ ố ế ỷ ầ ế ỷ
m t cách h n ch mà cái h n ch l n nh t l i là s phá ho i c a gi cộ ạ ế ạ ế ớ ấ ạ ự ạ ủ ặ
ngo i xâm. Nó đ l i m t bài h c sâu s c cho hi n t i.ạ ể ạ ộ ọ ắ ệ ạ
Công cu c đ i m i, c i cách c a chúng ta hi n nay đã k th a truy nộ ổ ớ ả ủ ệ ế ừ ề
th ng c a cha ông, rút ra nh ng kinh nghi m t l ch s dân t c và thố ủ ữ ệ ừ ị ử ộ ế
gi i, phát huy đ n cao đ tinh th n đ c l p, t ch , sáng t o, n m v ngớ ế ộ ầ ộ ậ ự ủ ạ ắ ữ
quy n dân t c t quy t đ không ngùng dành th ng l i.ề ộ ự ế ể ắ ợ
B n thân là m t ng i dân Vi t Nam và cũng vinh d đ c sinh raả ộ ườ ệ ự ượ
và l n lên trên m nh đ t l ch s anh Hùng có dòng sông Mã thân th ngớ ả ấ ị ử ươ
đó là quê h ng Thanh Hóa. N i đã n ra r t nhi u cu c kh i nghĩa nh :ươ ơ ổ ấ ề ộ ở ư
kh i nghĩa Lam S n, kh i nghĩa chi n khu Ba Đình(huy n Nga S n)…vàở ơ ở ế ệ ơ
là đ t t c a các tri u đ i nh nhà Nguy n, nhà Lê, Nhà H …Cùng v iấ ổ ủ ề ạ ư ễ ồ ớ
s phân công c a giáo viên b môn và là ng i đ c sinh ra t i Thanhự ủ ộ ườ ượ ạ

Hóa cũng mu n đ c gi i thi u v nh ng gì liên quan d n l ch s c a quêố ượ ớ ệ ề ữ ế ị ử ủ
mình, em xin ch n đ tài “Cu c c i cách c a H Quý Ly”. Em hy v ngọ ề ộ ả ủ ồ ọ
qua bài ti u lu n này em và các b n có th n m rõ h n v cu c c i cáchể ậ ạ ể ắ ơ ề ộ ả
c a H Quý Ly, và cũng mong đ c th y và các b n đi m thêm vàoủ ồ ượ ầ ạ ể
nh ng gì còn khi m khuy t giúp cho bài làm đ c hoàn thi n h n.ữ ế ế ượ ệ ơ

N I DUNG C A CU C C I CÁCHỘ Ủ Ộ Ả
I. C i cách hành chínhả
Cùng v i quá trình đi lên con đ ng chính tr H Quý Ly t ng b c th cớ ườ ị ồ ừ ướ ự
hi n nh ng c i cách hành chính trên m t s lĩnh v cệ ữ ả ộ ố ự
 V t ch c hành chính: T năm 1375, khi đ c giao ch c thamề ổ ứ ừ ượ ứ
m u quân s , Quý Ly đã đ ngh ch n các quan viên, ng i nào có tàiư ự ề ị ọ ườ
năng, luy t p võ ngh , thông hi u thao l c thì không c là tôn th t, đ uệ ậ ệ ể ượ ứ ấ ề
cho làm t ng coi quân.ướ
 T năm 1397, H quý Ly đã đ i m t s l xa thành tr n nh :ừ ồ ổ ộ ố ộ ở ấ ư
Thanh Hóa đ i thành tr n Thanh Đô, Qu c Oai thành tr n Quãng Oai,ổ ấ ố ấ
Di n Châu đ i thành tr n V ng Giang,… và nâng m t s châu lên thànhễ ổ ấ ọ ộ ố
l . các l th ng nh t vi c ch huy quân s và hành chính trong tayộ Ở ộ ố ấ ệ ỉ ự
nh ng quan ch c g i là Đô h , Đô th ng, T ng qu n do các đ i th nữ ứ ọ ộ ố ổ ả ạ ầ
n m. Các l v n đ t chánh, phó An ph s nh cũ, ph đ t chánh, phóắ ộ ẫ ặ ủ ứ ư ở ủ ặ
Tr n ph nh cũ; châu đ t Thông phán và Thiên phán; huy n đ t l nhấ ủ ư ở ặ ở ệ ặ ệ
úy và ch b , b đ i ti u, t xã và gi giáp nh cũ. các tr n vi c vi củ ạ ỏ ạ ể ư ữ ư Ở ấ ệ ệ
cai tr n ng n mang tính ch t quân s . Đ tăng c ng giao thông liên l cị ặ ề ấ ự ể ườ ạ
gi a trung ng và đ a ph ng, các h th ng tr m d ch đ c b sung. Đữ ươ ị ươ ệ ố ạ ị ượ ổ ể
b o đ m an ninh m i l có đ t ch c liêm phóng s - m t ch c quanả ả ở ỗ ộ ặ ứ ứ ộ ứ
chuyên trông coi vi c dò xét tình hình, trông coi b máy m t thám và dò laệ ộ ậ
tin t c. Đ ng th i quy đ nh ch đ làm vi c: “l coi ph , ph coi châu,ứ ồ ờ ị ế ộ ệ ộ ủ ủ
châu coi huy n. Phàm nh ng vi c h t ch, ti n thóc, ki n t ng d u làmệ ữ ệ ộ ị ề ệ ụ ề
g p m t s c a l , đ n cu i năm báo lên s nh đ làm b ng mà ki m xét,ộ ộ ổ ủ ộ ế ố ả ể ằ ể
Khu v c quanh thành Thăng Long đ c H Quý Ly đ i thành Đôngự ượ ồ ổ

Đô l do ph đô h cai qu n. H quý Ly cho d i đô v An Tôn (Tây Đô).ộ ủ ộ ả ồ ờ ề
Cùng năm này H Quý Ly cho nhân dân xây kinh đô m i An Tôn( Vĩnhồ ớ ở
Tôn- Thanh Hóa), đ l i cho đ i sau m t công trình ki n trúc l n, t c g iể ạ ờ ộ ế ớ ụ ọ
là thành nhà H .ồ
H Quý Ly cũng đ nh cách th c mũ và ph m ph c c a các quan vănồ ị ứ ẩ ụ ủ
võ: Nh t ph m màu áo tía, nh ph m áo màu đ i h ng, tam ph m áo màuấ ẩ ị ẩ ạ ồ ẩ
hoa đào, t ph m màu l c, ngũ ph m tr xu ng màu xanh bi c. Ch đứ ẩ ụ ẩ ở ố ế ế ộ
Thái th ng hoàng đ c bãi b cu i th i tr n, nh ng đ n khi nhà tr nượ ượ ỏ ố ờ ầ ư ế ầ
thành l p, năm 1404 H Quý Ly nh ng ngôi cho con là H Hán Th ngậ ồ ườ ồ ươ
và t x ng là Thái Th ng hoàng.ự ư ượ
V hành chính đ a ph ng c a nhà H c b n gi ng Nhà Tr n:ề ị ươ ủ ồ ơ ả ố ầ



Không theo n n p nhà ti n Lê, Lý, Tr n phong t ng quan t cề ế ề ầ ặ ướ
cho quý t c tôn th t. Không đ a nhi u quý t c nhà H vào b máy nhàộ ấ ư ề ộ ồ ộ
Tri u đình trungề
ngươ
Huy nệ
LộTr nấ
Huy nệ châu
Phủ
châu
Sách
đ ngộ
h ngươXã
Xã
n c. H Hán Th ng “c m ng i tôn th t, cung nhân không đ c x ngướ ồ ươ ấ ườ ấ ượ ư
quý hi u, ng i vi ph m b tr t i”ệ ườ ạ ị ị ộ

II. C i cách quan h s h u t li u s n xu t, ch y u là quan hả ệ ở ữ ư ệ ả ấ ủ ế ệ
ru ng đ t b ng chính sách “h n đi n”ộ ấ ằ ạ ề
M c tiêu c a h n đi n là h n ch chi m h u l n v đ t đai c a quýụ ủ ạ ề ạ ế ế ữ ớ ề ấ ủ
t c phong ki n:ộ ế
Chi m h u l n v ru ng đ t c a nhà Tr n v a là do phân phong, v a làế ữ ớ ề ộ ấ ủ ầ ừ ừ
do chi m d ng: “Tr c kia các nhà tôn th t th ng sai nô tỳ c a mìnhế ụ ướ ấ ườ ủ
đ p đê b i b bi n đ ngăn n c m n, sau hai, ba năm khai kh n thànhắ ồ ở ờ ể ể ướ ặ ẩ
ru ng, cho h l y l n nhau và ngay đ y, l p ra nhi u đ t t trang”ộ ọ ấ ẫ ở ấ ậ ề ấ ư
Năm 1397, tháng 6 (âm l ch) xu ng chi u h n ch danh đi n (t cị ố ế ạ ế ề ứ
ru ng có ng i đ ng tên. Riêng đ i v ng và tr ng công chúa thì sộ ườ ứ ạ ươ ưở ố
ru ng không h n ch . Đ n th dân thì s ru ng đ n 10 m u. Ng i nàoộ ạ ế ế ứ ố ộ ế ẫ ườ
có nhi u thì tùy ý đ c l y ru ng đ chu c t i. B bi m ch c hay m tề ượ ấ ộ ể ộ ộ ị ế ứ ấ
ch c cũng đ c làm nh v y. s ru ng th a ph i hi n cho nhà n c”.ứ ượ ư ậ ố ộ ừ ả ế ướ
“H n đi n đánh vào n n t ng kinh t c a quy n uy chính tr c aạ ề ề ả ế ủ ề ị ủ
quý t c phong ki n. Tuy v y c i cách này cũng ch là n a v i. B i vìộ ế ậ ả ỉ ử ờ ở
trong khi xã h i đang có y u c u t h u hóa ru ng đ t đ phát tri n kinhộ ể ầ ư ữ ộ ấ ể ể
t hàng hóa ti n t và gi i quy t n n thi u đói, thì s ru ng đ t ngoài 10ế ề ệ ả ế ạ ế ố ộ ấ
m u đ c l y ra l i b xung công “hi n cho nhà n c” bi n thành quanẫ ượ ấ ạ ị ế ướ ế
đi n”ề
Tuy vi c đ a ru ng đ t rút ra t “h n đi n” vào s h u chung c aệ ư ộ ấ ừ ạ ề ở ữ ủ
nhà n c phong ki n quan liêu nh v y là ti n b h n s h u l n c aướ ế ư ậ ế ộ ơ ở ữ ớ ủ
phong ki n quý t c, nh ng nó cũng ch có tác d ng c ng c quy n l cế ộ ư ỉ ụ ủ ố ề ự
Nhà n c ch không phát tri n đ c kinh t , c i thi n đ c dân sinh,ướ ứ ể ượ ế ả ệ ượ
tăng c ng đ c kh i đoàn k t dân t c ch ng ngoa xâm.ườ ượ ố ế ộ ố ị
Ph n náo đó là s duy trì tính ch t công h u v ru ng đ t c aầ ự ấ ữ ề ộ ấ ủ
ph ng th c s n xu t châu Á mà đ n th k XV đã quá l i th i.ươ ứ ả ấ ế ế ỷ ỗ ờ
III. C i cách quan h s h u s c lao đ ng b ng bi n pháp “h n nô”ả ệ ở ữ ứ ộ ằ ệ ạ
Chính sách h n nô đ c ban hành sau chính sách h n đi n 4 năm t c làạ ượ ạ ề ứ
vào năm 1401.

Chính sách h n nô đ c ti n hành nh sau:ạ ượ ế ư
Năm 1401, Hán Th ng l p phép h n ch gia nô: “Chi u theo ph mươ ậ ạ ế ế ẩ
c p đ c có s l ng khác nhau, còn th a ph i dâng lên nhà n c. M iấ ượ ố ượ ừ ả ướ ổ
tên đ c tr 5 quan ti n. Ng i nào đáng đ c có gia nô ph i xu t trìnhượ ả ề ườ ượ ả ấ
chúc th ba đ i. Nô ng i n c ngoài thì không theo l này. Các nô đ uư ờ ườ ướ ệ ề
thích vào trán đ đánh d u,…”ể ấ
M c tiêu c a “h n nô” cũng đ ng nh t v i “h n đi n” là đánh vào cụ ủ ạ ồ ấ ớ ạ ề ả
th và l c c a quý t c phong ki n, nh s cũ ghi rõ: “B y gi b n sĩ đ iế ự ủ ộ ế ư ử ấ ờ ọ ạ
phu tham phú quý, mong đ c lòng h H , đâng th khuyên gi t h i conượ ọ ồ ư ế ạ
cháu
nhà Tr n, gi m b t s ru ng và nô đ nén b t th l c c a h , nh b nầ ả ớ ố ộ ể ớ ế ự ủ ọ ư ọ
Hoàng H i Khanh, Nguy n Hy Chu, Đ ng Th c, còn l i thì nhi u vô k ”ố ễ ồ ứ ạ ề ể
Đây không ch gi m u th v kinh t , mà còn làm gi m s c m nhỉ ả ư ế ề ế ả ứ ạ
quân s c a quý t c. S c m nh quân s c a gia nô, nô tì th i Tr n đự ủ ộ ứ ạ ự ủ ờ ầ ả
đ c bi u l trong cu c chi n th ng Nguyên Mông, nay quý t c có thượ ể ộ ộ ế ắ ộ ể
dùng s c m nh đó đánh vào “k ti m ngôi” là H Quý Ly”, bu c h Hứ ạ ẻ ế ồ ộ ọ ồ
ph i đ phòng. M t khác cũng đ h n ch s r i lo n xã h i b i vì trongả ề ặ ể ạ ế ự ố ạ ộ ở
kh ng ho ng, nhi u gia nô đã b ch đi theo nông dân kh i nghĩa,..ủ ả ề ỏ ủ ở
Nh ng cũng nh h n đi n, “h n nô” cũng là chính sách n a v i.ư ư ạ ề ạ ử ờ
Đáng l “h n nô” là đ gi i phóng s c s n xu t xã h i, thì đây l i đ aẻ ạ ể ả ứ ả ấ ộ ạ ư
nô xung công và xung vào quân d ch đ cũng c ch đ phong ki n quanị ể ố ế ộ ế
liêu. Nh v y là v n duy trì tàn d c a ph ng th c s n xu t châu Á vư ậ ẫ ư ủ ươ ứ ả ấ ề
công h u hóa s c lao đ ng, h n ch s phát tri n kinh t hàng hóa- ti nữ ứ ộ ạ ế ự ể ế ề
t . Cũng có th nói nh ngôn ng ngày nay là “h n nô” đúng đ u vàoệ ể ư ữ ạ ở ầ
nh ng sai đ u ra.ư ở ầ
IV. C i cách văn hóa, giáo d cả ụ
H Quý Ly là v vua Vi t Nam đ u tiên quy t đ nh dùng ch Nômồ ị ệ ầ ế ị ữ
đ ch n h ng n n văn hóa dân t c, cho d ch các kinh, th , thi. Chính ôngể ấ ư ề ộ ị ư
đã biên t p thiên "vô d t" đ d y cho con cái nhà quan và so n ra 14 thiênậ ậ ể ạ ạ
Minh đ o dâng lên Tr n Ngh Tông khi tr c.ạ ầ ệ ướ

V m t xã h i, ông thi t l p s "Qu n t " (nh ty y t ngày nay).ề ặ ộ ế ậ ở ả ế ư ế
các l , ông đ u l p m t kho lúa g i là "Th ng bình", l y ti n côngở ộ ề ậ ộ ọ ườ ấ ề
mua lúa tr vào, phòng nh ng năm m t mùa đem bán r cho dân chúng.ữ ữ ấ ẻ
Khuy n khích s d ng ch Nôm, t mình làm th ch Nôm vàế ử ụ ữ ự ơ ữ
gi i nghĩa Kinh thi b ng ch Nôm. - Phát huy tác d ng Nho giáo: Nămả ằ ữ ụ
1392 làm sách Minh Đ o (“Con đ ng sáng”) 14 thiên (cho Chu Công làạ ườ
tiên thánh, Kh ng T là tiên s ", nêu ra “b n ch đáng ng trong sáchổ ử ư ố ỗ ờ
Lu n ng ". ậ ữ
Năm 1395 d ch thiên "Vô d t" (Không l i bi ng) trong Kinh thị ậ ườ ế ư
ra ch Nôm n u t m g ng c a các vua hi n th i x a đ d y vua Thu nữ ế ấ ươ ủ ề ờ ư ể ạ ậ
Tông. - Đ cao l i h c th c d ng c n thi t cho ca ch quan liêu : Phêề ố ọ ự ụ ầ ế ế