Tiểu sử của một số sứ thần nước ta

1
PHN M U

1.1. Gii thiu v ti
Ngoi giao l mt vn vụ cựng quan trng ca mi mt quc gia, ngay
t bui u dng nc vn i ngoi ó c ụng cha ta quan tõm c bit.
Mc ớch ca chớnh sỏch i ngoi ny l duy trỡ c lp t ch v ton vn lónh
th, chớnh vỡ vy trong cỏc b s xa cỏc nh s hc ó ginh rt nhiu trang vit
ghi li nhng s kin y. Trong nhng trang vit v ngoi giao ú chỳng ta
thy ni lờn vai trũ vụ cựng to ln ca cỏc s thn, h l nhng ngi i din
cho mt quc gia, quyt nh vn mnh ca mt t nc, mt triu i, l cu
ni gia nc ta vi cỏc nc khỏc. Bi vy m cng cú rt nhiu nh s gia ó
thng kờ v s thn Vit Nam qua cỏc triu i nh:
- Tỏc gi Phan Huy Chỳ: Lch triu hin chng loi chớ, tp 3.
- Tỏc gi Lờ Tc: An Nam chớ lc
Vi thi gian v trỡnh cú hn, õy ngi vit gii hn li trong vic
thng kờ cỏc s thn i Vit thi Lý - Trn - Lờ trờn c s b i Vit s ký
ton th.
Mc ớch ca em khi nghiờn cu ti ny l hiu thờm v s thn i
Vit thi Lý - Trn - Lờ, qua ú cng hiu thờm v quan h ngoi giao ca cỏc
triu i y, v bc u rỳt ra mt vi nhn xột.
Cng qua õy, em xin chõn thnh cm n cụ giỏo ó tn tỡnh giỳp em,
to iu kin v hng dn em hon thnh ti ny.
.

THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN
2
NHN XẫT CHUNG

Ngoi giao l mt vn vụ cựng quan trng, bi l khi núi n mt quc
gia khụng th khụng núi n ng li i ni v i ngoi ca quc gia ú, nú
quy nh n s tn suy, thnh vong ca mi quc gia. Vi lch s dng nc
hng nghỡn nm, i Vit l mt nc nh tip giỏp vi nhng nc lỏng ging
khỏc nhau, cú nhng nc ln nh: Trung Hoa hựng mnh v mt s nc khỏc,
dự ln hay nh thỡ cỏc nc ú u cú tham vng bnh trng. Trong bi cnh
a lớ chớnh tr nh th, i Vit ó t vch cho mỡnh mt ng li chớnh tr
thớch hp ú l: gi vng c lp ch quyn, sng ho mc vi cỏc nc, trc
ht l cỏc nc lỏng ging, gúp phn bo v an ninh khu vc. Nh s hc Phan
Huy Chỳ ó nờu rừ s quan tõm ca cỏc nh lónh o i Vit i vi quan h
lỏng ging: Trong vic tr nc, ho hiu vi nc lỏng ging l vic ln m
nhng khi ng thự li rt quan h khụng th xem thng cho nờn ngha tu hiu
(sa vic giao hiu), o giao lõn (giao thip vi nc lỏng ging) chộp hin
truyn (sỏch Mnh T) chớnh l em lũng thc m kt giao, ngi cú quyn tr
nc phi nờn cn thn
1
. duy trỡ mi quan h ngoi giao y thỡ vai trũ ca
cỏc s thn rt quan trng. S thn i Vit chớnh l cu ni ngoi giao gia i
Vit vi cỏc nc.
1. Tỡm hiu v tiu s ca mt s s thn Vit Nam tiờu biu
Theo bng thng kờ ta cú: thi Lý cú 34 s thn, vi 37 lt i. thi
Trn cú 48 s thn vi 48 lt i. thi Lờ cú 296 ngi, vi hn 321 lt i.
Nh vy cú th núi cú nhng s thn khụng ch i s mt ln m cũn nhiu ln
hn na nh: Lờ Tỏi Nghiờm i s 2 ln , H Lt nh Lờ i s
3 ln, H Ph i s 3 ln, o Cụng Son i 3 ln, Nguyn Thiờn Tớch i
3 ln, inh Lan 3 ln, thm chớ cú nhng ngi i s 5 ln nh Nguyn ỡnh

M
Cú th núi s lng i s cú s khỏc nhau gia cỏc s thn v gia cỏc
triu i. Chỳng tụi tm tin cy vo nhng ghi chộp trong b chớnh s ny trong

1
Phan Huy Chỳ: Lch triu hin chng loi chớ, Tp III, Vin S hc, Nxb KHXH, H Ni, 1992
THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN
3
khi cha cú Iu kin i sỏch vi cỏc ngun s liu khỏc. Cú nhng s thn cú
th i rt nhiu ln bi l h l nhng ngi c vua rt tin cy, ng thi ó
cú nhiu kinh nghim i s, cú sc kho ttCũn mc i s ca cỏc triu i
cú s khỏc nhau nú ph thuc rt nhiu yu t: chớnh sỏch ngoi giao , iu kin
kinh t v chớnh tr, thi gian tn ti ca cỏc triu inu nh triu i no
cú iu kin kinh t tt thỡ triui ú cng cú iu kin quan tõm n chớnh
sỏch ngoi giao, ng thi thi gian tn ti ca triu i ú cng nhiu thỡ cng
cú kh nng thc hin ngoi giao nhiu hn.Ta cú th ly vớ d nh Lờ l mt
triu i phỏt trin ca xó hi phong kin Vit Nam, cú thi gian tn ti lõu nờn
cú iu kin thc hin mt chớnh sỏch ngoi giao tt, vỡ vy nờn i Vit s
ký ton th cú ghi lai rt nhiu s thn thi k ny.
Cú th núi hu ht triu i Lý Trn Lờ, nhng ngi c c i s
u l nhng ngi tin cy ca vua, l nhng ngi cú chc tc, cú hc vn.
ó cú nhiu s thn c nh s hc Phan Huy Chỳ ghi li tiu s v ụng ó
phõn chia nh sau: Thi Lý - Trn Lờ ó cú rt nhiu s thn l nhng ngi
phũ tỏ cú cụng lao, ti c nh : Nguyn Trung Ngn, Phm Tụng Mi, Nguyn
Thiờn Tớch, Nguyn Nh , Quỏch ỡnh Bo, Quỏch Hu Nghiờm, Nguyn
C o, Bựi Xng Trch (nh Trn), Phựng Khc Khoan, Bựi Bnh Uyờn, Ngụ
Trớ Ho, Nguyn Danh Th (nh Lờ),
Nguyn Trung Ngn: ngi lng Th-hong huyn Thiờn Thi (Hng
Yờn). Thi Anh - Tụng nm Giỏp Thỡn (1304) ụng hong giỏp, by gi 16
tui. Khi Minh Tụng lờn ngụi ụng cựng Phm Ng sang Nguyờn bỏo tin v dõng

cng. Nm i Khỏnh th 8(1321) ụng lm chc th ng s i ng s. Sau
trỏi ý vua ụng b i ra lm thụng phỏn Chõu Anh lng. Nm th 3(1326) li
i lm an ph s Thanh- hoa. Nm th 6 (1329) Hin Tụng lờn ngụi, thng
hong i ỏnh Ngu-hng, ụng i theo h giỏ. Nm Khai Hu th t (1332)
c phong ni phú s vin Ni mt, c ct lờn coi vic vinễng cht
th hn 80 tui.
1
Hay Nguyn C o:

1
Phan Huy Chỳ Lch triu hin chng loi chớ Tp I -Vin s hc - Nxb KHXH, H Ni 1992, tr 225-226
THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN
4
ễng ngi lng ụng Khụi, huyn Gia nh (Bc Ninh) ng tin s
khoa Nhõm Tut nm i Bo th 3 (1422). Thi Lờ Thỏi Tụng bui u ụng
lm ng tin hc sinh. Nm Thỏi- Ho K T (1449) c i lm giỏm sỏt ng
s, ri vỡ tõu vic cỏc viờn tham ngh vin chớnh s, b giỏng lm trc ging
Quc T Giỏm. Nm Diờn- Minh Bớnh Tý (1456) ụng sung phú x i cng.
Nm inh Hi (1467) ụng li c thng ụ ng s, thng th b H
2

Ngoi ra cỏc s thn cũn l nhng nh Nho cú c nghip nh: Trỡnh
Thanh, Nguyn Bỏ K, ng Minh Khiờm, Trn Vn Bo, Nguyn ng,
Trỡnh Thanh ụng cú tờn t l Trc Khanh, vn l h Hong, ngi lng
Lng Xỏ huyn chng c (H ụng) lm nh xó Trung Thanh Oai, v
huyn Trung Oai. Nm 19 tui, ụng khoa honh t nm Thun Thiờn th 4
(1431). Mi u c sung vo lm ng tin hc sinh. Nm Thiu Bỡnh, Giỏp
Dn (1434) lm chớnh chng vin Ni mt, sung phú s sang Minh t n v
vic vua c sc phong. Mựa xuõn inh Móo (1447) ụng c thng th c
vin Hn lõm, coi cc ng tin hc sinh

3
.

Hay Nguyn Bỏ Ký : Ngi lng Võn Ni, huyn Chng c hong
giỏp khoa Mu Thỡn (1448) , nm Thỏi Ho th 6 i Nhõn Tụng. Lỳc u ụng
lm tu ch cao vin Hn lõm, tri lờn trc hc s. Mựa ụng Nhõm Thõn (1425)
lm phú s sang Minh mng vic lp thỏi t. Khi v thng lờn chc t t to
Trung th, hu ging to Kinh duyờn, kiờm chc thng ky ụ uý, cai qun
cỏc cc cn th chi hu
1
Nhng s thn ny cũn l nhng b tụi tit ngha nh: Nguyn Biu, Lờ
Tun Mu, m Thn Huy, Nhõn, Phm Thnh, Lờ Hiu Trung, Thiu Quy
Linh,
Nh Lờ Tun Mu: Ngi lng Xuõn Lụi, huyn Yờn Phong (Bc Ninh)
ng tin s khoa Canh Tut(1490), i Hng c. Nm Mu Ng i Cnh
Thng (1498) ụng sang Minh, lm quan n ụ ng s
2

2
Phan Huy Chỳ Lch triu hin chng loi chớ Tp I -Vin s hc - Nxb KHXH, H Ni 1992, tr 246
3
Phan Huy Chỳ Lch triu hin chng loi chớ Tp I -Vin s hc - Nxb KHXH, H Ni 1992, tr 370
1
Phan Huy Chỳ Lch triu hin chng loi chớ Tp I -Vin s hc - Nxb KHXH, H Ni 1992, tr 371
2
Phan Huy Chỳ Lch triu hin chng loi chớ Tp I -Vin s hc - Nxb KHXH, H Ni 1992, tr 371
THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN
5
T nhng th k trc, trong giao tip vi cỏc quan li Trung Quc v
cỏc s thn nc khỏc, cỏc s gi i vit u c trng n v ti nng v hc

vn . Nh trng nguyờn Phựng Khc Khoan lm th xng ho vi cỏc s thn
nc khỏc, c bit vi s thn Triu Tiờn, li lm ba mi bi th mng th
vua Minh .
Nh vy thụng qua tiu s ca mt s s thn, chỳng ta thy rng, nhng
ngi c c i lm s thn l nhng ngi thõn cn ca vua, l nhng ngi
cú ti, cú hc vn, l nhng b tụi tit ngha, nhng nh Nho cú c nghip,
nhng ngi phũ tỏ cú cụng lao, cú ti c. Bi l i s l mt cụng vic vụ
cựng quan trng, khú khn v ụi khi ht sc nguy him, chớnh vỡ vy yờu cu
t ra l phi chn nhng ngi hin ti mi cú th sc m ng nhim
v, lm cu ni ngoi giao c. Cỏc s gi i Vit khụng ch lm ngoi giao
m cũn qung bỏ hc thut v vn chng Vit Nam vi ngi Trung Quc v
nhng ngi nc khỏc. Ngy nay nhng ngi hot ng trong lnh vc chớnh
tr ngoi giao cng vy: h cng u l nhng ngi cú ti nng, thụng minh,
nhanh nhy, l nhng con ngi cm cỏn cõn cho s ho bỡnh, phỏt trin ca dõn
tc.
2. Mc ớch i s ca cỏc s thn
i vi mi mt triu i khi lờn cm quyn u mong mun duy trỡ mi
quan h ho hiu vi cỏc nc. i vi i Vit ch yu l mi quan h ai
Vit Trung Quc. Bờn cnh ú cũn cú mi quan h vi cỏc nc: Chiờm
Thnh, Ai Lao, Chõn Lp, Xiờm,. Chớnh vỡ vy mc ớch chung ca cỏc triu
i khi c cỏc s thn i s l duy trỡ mi quan h ho hiu gia cỏc nc.
i vi i Vit v Trung Quc l hai nc lỏng ging nỳi lin nỳi sụng
lin sụng, nhng mt bờn l nc ln luụn luụn thc hin chớnh sỏch bnh
trng vi mt bờn l nc nh phi thun phc. Núi nh vy khụng cú ngha
l chỳng ta luụn luụn phi thun phc m trong quan h y chỳng ta luụn nhỳn
nhng, nhng luụn gi vng c lp t ch ca mỡnh. Khi chỳng xõm phm
n quyn c lp t ch v ton vn lónh th ca ta thỡ ta sn sng u tranh:
chớnh vỡ vy trong lch s hai nc ó cú rt nhiu cuc chin tranh xung t
THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN
6

xy ra (cuc khỏng chin chng Tng thi Lý, 3 ln khỏng chin chng Mụng
Nguyờn thi Trn) õy l nhõn t quyt nh mi quan h hai mt gia hai
nc.
Theo bn thng kờ cú : 8 ln s thn sang vi mc ớch kt ho v thụng
hiu ( nh Lý 4 ln, nh Trn 4 ln), 7 ln sang ỏp l (nh Lý 4 ln, nh Trn 3
ln), 40 ln nh Lờ sang np cng, 11 ln sang xin sỏch phong, 21 ln sang t
n, 10 ln sang chỳc mng ( 2 ln nh Trn, 8 ln nh Lờ), 31 ln sang tõu vic,
16 ln sang vi cỏc mc ớch khỏc. Cú th núi theo tng tỡnh hỡnh, tng hon
cnh c th m mc ớch i s cng cú s khỏc nhau.
Trong trng hp khi m cỏc triu i ca nc i Vit mi lờn ngụi
mun duy trỡ mi quan h ho bỡnh vi cỏc triu i Trung Quc thỡ lỳc ú s
thn sang vi mc ớch kt ho, ni li si dõy ó b t.
Vớ d nh: Nm Canh Tut, Thun Thiờn nm th 1 (1010) Lý Cụng
Un sai viờn ngoi lang Lng Nhm Vn v Lờ Tỏi Nghiờm sang nc Tng
kt ho.
1
Hay cng cú th cú s thn sang vi mc ớch cu phong v khi c
sỏch phong thỡ cỏc s thn cú nhim v sang t n. õy l mt mc ớch cng
nh l mt vic lm rt quan trng ca cỏc s thn. Bi l sỏch phong l mt
vic lm thng cú nc i Vit, cú ngha l mt nc ch hu phi c
thiờn t phong tc cho mi c cụng nhn. Tc phong cú th l tc Vng,
cú th l tc Cụng, Hu, Bỏ, T, Nam.c phong l biu hin s phc tựng
ca ch hu.
Vớ d : inh T (Thiu Bỡnh) nm th 4 (1437) Minh chớnh thng nm
th 2. Thỏng giờng ngy 13 nh Minh sai chỏnh s l binh b thng th Lý c,
phú s l Thụng Chớnh mang chiu sc v n vng sang phong vua lm An Nam
quc vng. Ngy 17 ly Qun lnh quõn Hựng tip l Thỏi S Minh lm chỏnh
s, ng tri thm hỡnh vin H Ph v lnh vin i phu Nguyn Nht Thng
lm phú s sang t n nh Minh.
2

1
Ngụ S Liờn-i Vit s ký ton th- Tp I-Nxb KHXH - H Ni -tr 289
2
Ngụ S Liờn-i Vit s ký ton th- Tp I I-Nxb KHXH - H Ni -tr 306
THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN
7
Mt mc ớch na khi i s ca cỏc s thn l cng np. Bi l i vi
mt nc ch hu nh nh i Vit thỡ triu cng chớnh l vic buc phi lm
vi nc ln nh Trung Quc. Triu cng chớnh l vic ch hu dõng hin vng
bc, chõu bỏu, sn vt quý cho thiờn t. Bờn cnh cng cũn cú sớnh. Sớnh ngha
l thm hi nhau, mt hỡnh thc c s gi thm ving nhau nhng cng cú qu
tng nhau, trong trng hp hai nc thụng hiu v cú quan h bang giao vi
nhau. Sớnh khụng nh k cũn cng l di dõng hin b trờn, cng mang tớnh
cht bt buc v theo quy nh ca thiờn triu v cú k hn nht nh, cú loi
cng hng nm, cú loi cng 3 nm, 6 nm mt ln.
Vớ d : Bớnh Tý (Diờn Ninh) nm th 3 (1456) Minh Cnh Thỏi nm th
7. Thỏng 10, ngy 25 sai cỏc bi thn Lờ Vn Lóo, Nguyn ỡnh M, Nguyn
C o, ng Hu Ht sang nh Minh np cng hng nm v t n ban ỏo
m.
1
Nh vy chỳng ta cú th thy rng mc ớch chung ca vic i s l gi
mi quan h bang giao ho hiu, nhng trong mc ớch chung y nú c chia
lm nhiu mc khỏc nhau: t vic thụng hiu, thm hi, thụng bỏo chỳc mng
hay n vic t n, cu phong, cng np, Qua ú cho chỳng ta thy c s
a dng v tớnh phc tp ca mi quan h ngoi giao, nú ũi hi cỏc triu i
phong kin phi cú nhng k sỏch v bin phỏp ỳng n duy trỡ mi quan h
y.
3. Cỏc l vt cng sớnh
Ta cú th thng kờ nh sau:

Nm Cỏc l vt
1014 100 con nga
1034 Con thỳ mt sng, 2 con voi thun
1042 Voi thun
1078 5 con voi thun
1118 2 con tờ giỏc trng, en v 3 con voi nh

1
Ngụ S Liờn - i Vit s ký ton th - Tp II- Nxb KHXH - H Ni, 1998, tr 336
THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN
8
1122 Voi
1126 10 con voi thun, vng bc, sng tờ, sng bin
1161 Voi thun
1386 Ging cỏc cõy rau, vi, mớt, nhón
1404 2 con voi en v trng
1427 Nga, ung ru bng pha lờ mu xanh trng,
2 pho tng ngi bng vng, 1 chic l hng
bc, 1 ụi bỡnh hoa bc, 300 tm la th, 14 ụi
ng voi, 20 l hng xụng ỏo, 2 vn nộn hng,
24 khi trm hng v tc hng,
1429 Vng bc v sn vt a phng
1435 Phng vt
1488 Hng liu

Mt iu khụng th thiu c khi i s ca cỏc s thn phong kin ú l
l sớnh. L cng vt c quy nh rừ rng, cũn sớnh khụng c quy nh. Nú
bao gm vng bc, chõu bỏu, sn vt quý him cho thiờn t (tờ giỏc, sng hu,
ng voi.), ngoi ra nú cũn l nhng sn vt c trng ca a phng nh ht
ging rau, c, qu,

Vớ d: Mu Tut (Hi Tng i Khỏnh) nm th 9 (1118) Tng Trựng
Ho nm th 1. Mựa ụng thỏng 11, sai viờn ngoi lang l Nguyn Bỏ v Lý
Bo Thn em biu nh Tng 2 con tờ giỏc trng, en, v 3 con voi nh
1
.
Hay: Mựa ụng, thỏng 11, ngy 20 sai thõm hỡnh vin phú s Nguyn
Vn Huyn v Ng s trung tha Nguyn Tụng Chớ i theo bn Xng sang nh
Minh t n v np 5 vn lng vng tu cng
22
.
Theo s sỏch ghi chộp rng Trung Quc bt ta cng tng ngi nú liờn
quan t s kin ta git Liu Thng nờn bt ta cng tng n ngi.õy l

1
Ngụ S Liờn - i Vit s ký ton th - Tp II- Nxb KHXH - H Ni, 1998, tr 383
2
Ngụ S Liờn - i Vit s ký ton th - Tp II- Nxb KHXH - H Ni, 1998, tr 241
THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN
9
quy nh bt buc m nh Lờ phi theo, vỡ vy nm 1427 trong l cng np cú 2
pho tng ngi.
Nh vy ta cú th nhn thy rng nhng l vt ny cú s lng nh mang
tớnh cht tng trng cho mi quan h gia hai nc, nú th hin s tụn trng
ca i Vit i vi cỏc nc nht l vi Trung Quc. Nú l l vt tng trng
cho s yờu chung ho bỡnh ca nc ta.
4. Quan h ngoi giao i Vit thi Lý Trn Lờ
Thụng qua bn thng kờ trờn chỳng ta cng thy c mi quan h ngoi
giao ca i Vit qua cỏc thi i. ú l mi quan h vụ cựng phc tp, a
dng, nú ph thuc v c quy nh trong tng thi kỡ lch s. Núi ngoi giao
ca mt quc gia l núi quan h ca nc ú i vi cng ng quc gia xung

quanh, v quan h ú xut phỏt t nhu cu to mụi trng quc t thun li
t nc sinh tn v phỏt trin. Nc i Vit nm trờn bỏn o ụng Dng,
phớa bc giỏp Trung Quc, phớa ụng giỏp bin ụng, phớa tõy giỏp Ai Lao, phớa
Nam giỏp Chiờm Thnh v Chõn Lp. Ngoi giao ca i Vit ch yu l vi
cỏc nc lỏng ging trong khu vc, nht l vi Trung Quc..
Mi quan h ngoi giao ca i Vit cú s gúp cụng khụng nh ca cỏc
s thn. Cỏc s gi i Vit l i din ca quc vng v Nh nc i Vit,
phi gỏnh vỏc nhim v ngoi giao nng n, quyt nh s suy tn ca cỏc triu
i. Nhim v bao trựm v xuyờn sut l gi c c lp ch quyn, ton vn
lónh th i vi Trung Quc, h phi gi c quan h hu ngh vi cỏc nc
lỏng ging khỏc trờn c s tụn trng c lp ch quyn, ton vn lónh th ca
nhau.
Quan h i Vit Trung Quc khụng ch trong lnh vc chớnh tr m cũn
trong c quan h buụn bỏn. Nhiu cỏc s thn ca ta sang ú va cú mc ớch
chớnh tr va giao lu buụn bỏn, hc hi cỏc ngh th cụng ca h. ú l mi
quan h gia mt nc ln vi mt nc nh, luụn luụn thi hnh chớnh sỏch
bnh trng, chớnh vỡ vy trong mi quan h y chỳng ta luụn phi nhỳn nhng
nhung vn luụn gi vng c lp t ch ca mỡnh.ng li ú nhm bo v
c lp, ch quyn, lónh th. i Vit tụn trng c lp, ch quyn, lónh th ca
THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN
10
cỏc nc nhng ũi cỏc nc khỏc cng phi tụn trng c lp, ch quyn, lónh
th ca mỡnh. Khi t nc mỡnh b xõm phm thỡ nhõn dõn i Vit triu ngi
nh mt quyt chin u bng mi phng tin quõn s, chớnh tr, ngoi giao
bo v c lp ch quyn lónh th. Trong trng hp xy ra chin tranh, sn
sng cựng i phng thng lng tỡm cỏch gii quyt vn nhng khụng
bao gi xa ri lp trng nguyờn tc gi vng c lp ch quyn. Theo nguyờn
tc ú, vn dng chin lc, chin thut linh hot, dõn tc Vit Nam ó ỏnh
thng tt c cỏc cuc xõm lc ca Tng, Nguyờn, Minh, Thanh v sau mi
cuc chin u ú u gi c c lp ch quyn, lónh th ca mỡnh v ho

hiu vi nc lỏng ging phng Bc.
Thi Lý mi quan h i Vit-Trung Quc khụng phc tp cho lm, do
vy m s lng s thn sang l khụng nhiu, T Thỏi T n Thỏi Tụng, cỏc
vua u c phong tc Vng (hoc Nam Bỡnh Vng, hoc Nam Vit
Vng). Cũn n thi Trn v thi Lờ, thỡ quan h mi tr nờn phc tp hn vỡ
tỡnh hỡnh Trung Quc phỏt trin cng khỏ phc tp. Bi vy nờn cú rt nhiu
nhng cuc xung t xy ra, dn ti nhiu cuc xõm lc ca cỏc triu i
phong kin Trung Quc vi nc i Vit nh : Ba ln xõm lc ca quõn
Nguyờn, v s xõm lc ca nh Minh. Nhng chỳng ta cng nhn thy rng
mc , cng i x ca cỏc s thn thi Trn-Lờ cng tng i nhiu c
bit l nh Lờ,. iu ny nú khụng ch l vic th hin s phc tựng ca nc
nh i vi mt nc ln m nú cũn th hin chớnh sỏch ngoi giao ca cỏc triu
i. Nh thi Lờ s, l thi k phỏt trin ca xó hi phong kin Vit Nam, chớnh
vỡ vy cú iu kin hn thỳc y mi quan h bang giao gia 2 nc nhm
duy trỡ s ho bỡnh cho dõn tc.
Ngoi ra, i Vit thi Lý-Trn-Lờ cũn cú quan h ngoi giao vi nhiu
nc khỏc: Chiờm Thnh, Ai Lao, Chõn Lp, Xiờm. õy l mi quan h hu
ngh trờn c s tụn trng c lp ch quyn v ton vn lónh th. i Vit bao
gi cng kiờn trỡ ngoi giao ho bỡnh nhng kiờn quyt phn i ngoi giao phc
v chin tranh xõm lc, sn sng giỏng tr nhng ũn ớch ỏng i vi k xõm
phm ch quyn lónh th ca dõn tc Vit Nam. Th k XV, tr a vic vua
THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN
11
Chiêm Thành Trà Tồn đem trăm nghìn qn đánh Hố Châu, vua Lê Thánh
Tơng đem ba trăm nghìn qn đến kinh đơ Chiêm Thành bắt sống vua Trà Tồn.
Chính sách đối ngoại hồ bình của nước Đại Viẹt khác hẳn chính sách đối ngoại
của các nước láng giềng thời bấy giờ. Các nước này dù lớn hay nhỏ đều có xu
hướng bành trướng lãnh thổ, tranh giành ảnh hưởng. Chiêm Thành 3 lần đánh
Giao Châu nứoc Đại Việt thơng hiếu với Chiêm Thành thì vua Chiêm Thành đã
bắt giữ các sứ giả đó và nhiều lần Chiêm Thành đánh ra Đại Việt….Như vậy ở

vào một vị trí địa lý chính trị cực kỳ quan trọng và tế nhị, nước Đại Viẹt đòi hỏi
giải quyết thoả đáng vấn đề nguyen tắc và vấn đề sách lược trong đường lối đối
ngoại, trước hết là với đế chế Trung Hoa, nước láng giềng khổng lồ.
Như vậy mối quan hệ ngoại giao của Đại Việt là phức tạp, thăng trầm và
đầy biến cố. Và trong mối quan hệ ngoại giao ấy, chúng ta ln ln phải đối
mặt với âm mưu xâm lược của các triều đại phong kiến Trung Quốc. Đó là mối
quan hệ 2 mặt, và chúng ta ln ln cố gắng giữ được mối quan hệ hồ hiếu
giữa 2 nước. Với một nền ngoại giao có ngun tắc đã đạt được nhiều thành
cơng, thu được nhièu kinh nghiệm trong các thế kỷ trước là cơ sở vững chắc và
truyền thống tốt đẹp cho nền ngoại giao hiện đại của nước Việt Nam.

THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN
12
KT LUN

Nh vy vi bng thng kờ s thn i Vit qua triu i Lý- Trn- Lờ
phn no giỳp chỳng ta hỡnh dung c vn ngoi giao ca cỏc triu i, giỳp
ta hiu thờm hot ng ca cỏc s thn ng thi cng thy c ti nng v vai
trũ to ln ca h.
Ngy nay khi t nc ó thng nht v bc vo cụng cuc xõy dng v
phỏt trin t nc, thỡ vn ngoi giao vn luụn l vn m ng v Nh
nc ta quan tõm. Trong mi quan h ngoi giao vi nhiờự nc nh vy nú
cng tr nờn phc tp hn, nú ũi hi nc ta phi cú nhng chớnh sỏch v bin
phỏp thớch hp. Ch trng ca Vit Nam l mun lm bn vi tt c cỏc nc
trờn c s tụn trng c lp v ch quyn, ton vn lónh th ca nhau. i vi
Trung Quc chỳng ta duy trỡ mi quan h: lỏng ging thõn thin, hp tỏc ton
din, n nh lõu di, hng ti tng lai. Nhng trong mi quan h ngoi giao
ny ũi hi chỳng ta phi luụn luụn tnh tỏo, cnh giỏc trc õm mu ca k thự.
Trỏch nhim ny thuc v nhng nh ngoi giao, l nhng s thn ca hin ti
ngy hụm nay. Nu nh thi k phong kin, cỏc s thn Vit Nam luụn c

ỏnh giỏ cao v hc vn, ti nng v trớ thụng minh, thỡ ngy nay cỏc nh ngoi
giao ca chỳng ta ang k tha v phỏt huy kh nng ngoi giao vo cụng cuc
xõy dng v phỏt trin t nc.
THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN