Câu trần thuật đơn - tiết 110 (Văn 6 - HKII)

Kiểm tra bài cũ:
Cho câu văn: Sáng nay, em đi học.
? 1. Hãy chỉ ra thành phần chính, thành
phần phụ trong câu văn trên.
2. Chỉ ra chủ ngữ, vị ngữ và cho biết chúng
trả lời cho những câu hỏi gì, chúng có cấu
tạo như thế nào và có số lượng bao nhiêu.

Tiết 110: Câu trần thuật đơn
I. Tìm hiểu bài:
1. Câu trần thuật đơn là gì?
a. Ví dụ: sgk 101

Cỏc cõu di õy c dựng lm gỡ ?
Ch a nghe hết câu, tôi đã hếch
răng lên, xì một hơi rõ dài (1). Rồi, với
bộ điệu khinh khỉnh, tôi mắng (2):
- Hức(3)! Thông ngách sang nhà
ta (4)? Dễ nghe nhỉ(5)! Chú mày hôi nh
cú mèo thế này, ta nào chịu đ ợc (6). Thôi,
im cái điệu hát m a dầm sùi sụt ấy đi(7).
Đào tổ nông thì cho chết (8)!
Tôi về, không một chút bận tâm.
(9)
(Tô Hoài)

Trả lời:
- C©u dùng để kÓ, t¶, nªu ý kiÕn: C©u
1, 2, 6, 9. (Câu trần thuật)

- C©u dùng để béc lé c¶m xóc:
C©u 5, 3, 8. (Câu cảm thán)
- C©u dïng ®Ó hái: C©u 4. (Câu nghi
vấn)
- C©u dùng để cÇu khiÕn: C©u 7.
(Câu cầu khiến)

Cỏc cõu trn thut :
(1) Ch a nghe hết câu, tôi đã hếch
răng lên, xì một hơi rõ dài.
(2) Rồi, với bộ điệu khinh khỉnh, tôi
mắng:
(6) Chú mày hôi nh cú mèo thế này,
ta nào chịu đ ợc.
(9) Tôi về, không một chút bận tâm.

(1)tôi/ đã hếch răng lên, xì một
CN VN
hơi rõ dài.
(2) tôi/ mắng.
CN VN
(6) Chú mày/ hôi nh cú mèo thế này,
CN VN
ta/ nào chịu đ ợc.
CN VN
(9) Tôi/ về, không một chút

CN VN bận tâm.

Tiết 110: Câu trần thuật đơn

I. Tìm hiểu bài:
1. Câu trần thuật đơn là gì?
a. Ví dụ: sgk 101
b. Nhận xét:
- Các câu (1), (2), (6), (9): dùng để giới thiệu, tả hoặc
kể hay nêu một ý kiến.
-> Câu trần thuật.
- Các câu trần thuật (1), (2), (9) do một cụm chủ - vị
tạo thành -> Câu trần thuật đơn.
2. Ghi nhớ: sgk 101


*Bài tập nhanh:
Trong các câu sau, câu nào là câu trần thuật đơn ? Vì sao em
biết ?
1. Lớp em học rất chăm.
2. Mùa xuân, chim chóc vui đùa, bướm ong bay lượn.
3. Có một đội bóng thuộc khối sáu chơi rất hay trong
mùa giải này.
4. Bác Hồ là vị lãnh tụ kính yêu của dân tộc ta.


*Chú ý: Dạng đặc biệt của câu
trần thuật đơn có mục đích giới thiệu:
- Dạng 1: “có” + cụm danh từ
VD: Có một chú chim non nằm trong chiếc tổ.
- Dạng 2: “là” + cụm danh từ
VD: Đêm nay con ngủ giấc tròn
Mẹ là ngọn gió của con suốt đời.
(Thơ Trần Quốc Minh).

II. Luyn tp:
BT1. Tìm câu trần thuật đơn trong đoạn trích d ới
đây. Cho biết những câu trần thuật đơn ấy đ ợc
dùng để làm gì.
Ngày thứ năm trên đảo Cô Tô là một ngày
trong trẻo, sáng sủa. Từ khi có vịnh Bắc Bộ và từ
khi quần đảo Cô Tô mang lấy dấu hiệu của sự
sống con ng ời thì, sau mỗi lần dông bão, bao giờ
bầu trời Cô Tô cũng trong sáng nh vậy. Cây trên
núi đảo lại thêm xanh m ợt, n ớc biển lại lam biếc
đặm đà hơn hết c mọi khi, và cát lại vàng giòn
hơn nữa. Và nếu cá có vắng tăm biệt tích trong
ngày động bão, thì nay l ới càng thêm nặng mẻ cá
giã đôi.
(Nguyễn Tuân)

Đáp án:
Đáp án:
Cõu
Cõu
1:
1:


Ngày thứ năm trên đảo Cô Tô
Ngày thứ năm trên đảo Cô Tô
/
/
là một

là một




C V
C V






ngy
ngy


trong trẻo, sáng sủa
trong trẻo, sáng sủa
.
.




-> Dùng để giới thiệu, miêu tả
-> Dùng để giới thiệu, miêu tả
khỏi quỏt
khỏi quỏt
về Cô

về Cô
Tô.
Tô.
Cõu
Cõu
2:
2:
Từ khi có vịnh Bắc Bộ và từ khi
Từ khi có vịnh Bắc Bộ và từ khi
qun
qun
đảo
đảo
Cô Tô mang lấy dấu hiệu của sự sống con ng ời
Cô Tô mang lấy dấu hiệu của sự sống con ng ời
thì, sau mỗi lần dông bão, bao giờ
thì, sau mỗi lần dông bão, bao giờ


bầu trời Cô Tô
bầu trời Cô Tô
/
/
cũng trong sáng nh vậy.
cũng trong sáng nh vậy.


C V
C V

-> Dùng để nêu ý kiến nhận xét về vẻ đẹp
-> Dùng để nêu ý kiến nhận xét về vẻ đẹp
trong sáng của Cô Tô sau trận bão.
trong sáng của Cô Tô sau trận bão.

BT2. Di õy l mt s cõu m u cỏc truyn
em ó hc. Chỳng thuc loi cõu no v cú tỏc
dng gỡ?
a. Ngy xa, min t Lc Vit, c nh bõy gi l Bc
B nc ta, cú mt v thn thuc nũi rng, con trai
thn Long N, tờn l Lc Long Quõn.
(Con Rồng, cháu Tiên)

-> Câu trần thuật đơn - giới thiệu nhân vật chính: Lạc Long Quân.
b. Cú mt con ch sng lõu ngy trong mt ging n.
( ch ngi ỏy ging)
-> Câu trần thuật đơn - giới thiệu nhân vật chính: con ếch.
c. B Trn l ngi huyn ụng Triu.

(V Trinh)
-> Câu trần thuật đơn - giới thiệu nhân vật chính: bà đỡ
Trần.

BT3a) Tục truyền đời Hùng V ơng thứ sáu, ở
làng Gióng có hai vợ chồng ông lão chăm chỉ làm
ăn và có tiếng là phúc đức. Hai ông bà ao ớc có
một đứa con. Một hôm bà ra đồng trông thấy một

vết chân rất to, liền đặt bàn chân mình lên ớm thử
để xem thua kém bao nhiêu. Không ngờ về nhà bà
thụ thai và m ời hai tháng sau sinh một cậu bé mặt
mũi rất khôi ngô.
(Thánh Gióng)
b) Hùng V ơng thứ m ời tám có một ng ời con
gái tên là Mị N ơng, ng ời đẹp nh hoa, tính nết hiền
dịu. Vua cha yêu th ơng nàng hết mực, muốn kén cho
con một ng ời chồng thật xứng đáng.
Một hôm, có hai chàng trai đến cầu hôn.
(Sơn Tinh, Thủy Tinh)

c) Ngày x a có ông vua nọ sai một viên quan
đi dò la khắp n ớc tìm ng ời tài giỏi. Viên quan ấy
đã đi nhiều nơi, đến đâu quan cũng ra những câu
đố oái oăm để hỏi mọi ng ời. Đã mất nhiều công
tìm kiếm nh ng viên quan vẫn ch a thấy có ng ời nào
thật lỗi lạc.
Một hôm, viên quan đi qua cánh đồng làng
kia, chợt thấy bên vệ đ ờng có hai cha con nh nọ
đang làm ruộng. (Em bé thông minh)
-> Khỏc: BT2: gii thiu ngay nhõn vt
chớnh cũn BT3: giới thiệu nhân vật phụ tr
ớc, ri t nhng vic lm, quan h ca
nhõn vt
ph mới giới thiệu nhân vật chính.

BT4.
BT4.
Ngoài tác dụng giới thiệu nhân vật, những câu

Ngoài tác dụng giới thiệu nhân vật, những câu
mở đầu sau đây còn có tác dụng gì ?
mở đầu sau đây còn có tác dụng gì ?
a) X a có một ng ời thợ mộc dốc hết vốn trong nhà ra
a) X a có một ng ời thợ mộc dốc hết vốn trong nhà ra
mua gỗ để làm nghề đẽo cày.
mua gỗ để làm nghề đẽo cày.


(Đẽo cày giữa đ ờng)
(Đẽo cày giữa đ ờng)
b) Ng ời kiếm củi tên mỗ ở huyện Lạng Giang, đang
b) Ng ời kiếm củi tên mỗ ở huyện Lạng Giang, đang
bổ củi ở s ờn núi, thấy d ới thung lũng phía xa, cây
bổ củi ở s ờn núi, thấy d ới thung lũng phía xa, cây
cỏ lay động không ngớt mới vác búa đến xem,
cỏ lay động không ngớt mới vác búa đến xem,
thấy một con hổ trán trắng, cúi đầu cào bới đất,
thấy một con hổ trán trắng, cúi đầu cào bới đất,
nhảy lên, vật xuống, thỉnh thoảng lấy tay móc
nhảy lên, vật xuống, thỉnh thoảng lấy tay móc
họng, mở miệng nhe cái răng, máu me, nhớt dãi
họng, mở miệng nhe cái răng, máu me, nhớt dãi
trào ra.
trào ra.


(Vũ Trinh)
(Vũ Trinh)

* Trò chơi tiếp sức
Em hãy điền những từ ngữ thích hợp vào chỗ
trống để tạo thành những câu trần thuật đơn
hoàn chỉnh:
1. Trường em…………………………….
2. Môn Văn………………………………….
3. ………………………. tưới cây mỗi ngày.
4. ……………………… …. là truyện ngắn
của nhà văn Tạ Duy Anh.

**************************
Hng dn v nh:

Học thuộc ghi nhớ trong sgk trang 101.

Hoàn thiện cỏc bài tập vào vở bài tập Ngữ văn.

Tp viết một đoạn văn (3 - 5 câu) tả cảnh quột
dn sõn trng ca lp em trong đó có sử dụng
câu trần thuật đơn.

c din cm vn bn, chỳ thớch, son phn
c hiu vn bn: Lũng yờu nc.
**************************