Phân tích tình hình xuất khẩu gạo và giải pháp phát triển cho công ty cổ phần xuất nhập khẩu Cần thơ

TRƢỜNG ĐẠI HỌC CẦN THƠ
KHOA KINH TẾ - QUẢN TRỊ KINH DOANH
  











LUẬN VĂN TỐT NGHIỆP




PHÂN TÍCH TÌNH HÌNH XUẤT KHẨU
GẠO TẠI CÔNG TY CỔ PHẦN NÔNG SẢN
THỰC PHẨM
XUẤT KHẨU CẦN THƠ







Giáo Viên Hướng Dẫn: Sinh viên thực hiện:

ThS. Phan Thị Ngọc Khuyên






Lê Phạm Hiền Thảo
MSSV: 4074689
Lớp: Ngoại thương 01 – K33


Cần Thơ - 2010
Luận văn tốt nghiệp Phân tích tình hình xuất khẩu gạo của Cty CP Mekonimex


GVHD: ThS. Phan Thị Ngọc Khuyên - 1 - SVTH: Lê Phạm Hiền Thảo

LỜI CẢM TẠ


Trong suốt thời gian học tập tại trường Đại học Cần Thơ bốn năm qua,
dưới sự hướng dẫn tận tâm của thầy cô khoa Kinh tế - Quản trị kinh doanh. Cùng
với sự chỉ bảo nhiệt tình của Quý Công ty trong thời gian thực tập vừa qua đã
giúp cho em hoàn thành luận văn tốt nghiệp.
Em xin chân thành cảm ơn sự hướng dẫn và chỉ bảo của Quý thầy cô khoa
Kinh tế - Quản trị kinh doanh, và đặc biệt là cô Phan Thị Ngọc Khuyên. Cô đã
tận tình chỉ bảo, giúp em nhận ra những sai sót và học hỏi được thêm nhiều điều
trong quá trình thực hiện đề tài.
Em cũng xin chân thành cảm ơn Ban Giám Đốc cùng với các cô chú, anh

chị trong Công ty đã tạo điều kiện thuận lợi cho em thực tập tại Công ty. Đặc biệt
là chú Trần Đức Toàn và anh Nguyễn Thành Nghiệp ở Phòng Kinh doanh đã hết
lòng giúp đỡ và cung cấp các tài liệu cần thiết để em có thể hoàn thành bài luận
văn.
Tuy nhiên, do thời gian thực tập không dài và kiến thức bản thân còn hạn
chế nên không thể tránh khỏi những sai sót. Mong thầy cô có thể bỏ qua và góp ý
chân thành để em nhận ra khuyết điểm và khắc phục.
Kính chúc Quý thầy cô trong Khoa Kinh tế - Quản trị kinh doanh, cũng
như Ban giám đốc và cô chú, anh chị trong Công ty Mekonimex dồi dào sức
khỏe và thành công trong công việc cũng như trong cuộc sống!
Em xin chân thành cảm ơn!

Ngày 18 tháng 11 năm 2010
Sinh viên thực hiện



Lê Phạm Hiền Thảo

Luận văn tốt nghiệp Phân tích tình hình xuất khẩu gạo của Cty CP Mekonimex


GVHD: ThS. Phan Thị Ngọc Khuyên - 2 - SVTH: Lê Phạm Hiền Thảo
LỜI CAM ĐOAN


Em cam đoan rằng đề tài này là do chính em thực hiện, các số liệu
thu thập và kết quả phân tích trong đề tài là trung thực, đề tài không trùng với bất
kỳ đề tài nghiên cứu khoa học nào.

Ngày 18 tháng 11 năm 2010
Sinh viên thực hiện




Lê Phạm HIền Thảo














Luận văn tốt nghiệp Phân tích tình hình xuất khẩu gạo của Cty CP Mekonimex


GVHD: ThS. Phan Thị Ngọc Khuyên - 3 - SVTH: Lê Phạm Hiền Thảo

NHẬN XÉT CỦA CƠ QUAN THỰC TẬP


.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
Ngày tháng 11 năm 2010
Thủ trưởng đơn vị







Luận văn tốt nghiệp Phân tích tình hình xuất khẩu gạo của Cty CP Mekonimex


GVHD: ThS. Phan Thị Ngọc Khuyên - 4 - SVTH: Lê Phạm Hiền Thảo

NHẬN XÉT CỦA GIÁO VIÊN HƢỚNG DẪN



.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
Ngày tháng 12 năm 2010
Giáo viên hướng dẫn


Phan Thị Ngọc Khuyên





Luận văn tốt nghiệp Phân tích tình hình xuất khẩu gạo của Cty CP Mekonimex

GVHD: ThS. Phan Thị Ngọc Khuyên - 5 - SVTH: Lê Phạm Hiền Thảo

NHẬN XÉT CỦA GIÁO VIÊN PHẢN BIỆN


.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
Ngày tháng 12 năm 2010
Giáo viên phản biện







Luận văn tốt nghiệp Phân tích tình hình xuất khẩu gạo của Cty CP Mekonimex

GVHD: ThS. Phan Thị Ngọc Khuyên - 6 - SVTH: Lê Phạm Hiền Thảo

MỤC LỤC
Trang
Chƣơng 1: GIỚI THIỆU ................................................................................. 1
1.1. Lý do chọn đề tài ........................................................................................ 1
1.2. Mục tiêu nghiên cứu ................................................................................... 2
1.2.1. Mục tiêu chung ............................................................................... 2
1.2.2. Mục tiêu cụ thể ............................................................................... 2
1.3. Phạm vi nghiên cứu .................................................................................... 2
1.3.1. Không gian ...................................................................................... 2
1.3.2. Thời gian ......................................................................................... 2
1.3.3. Đối tượng nghiên cứu ..................................................................... 2
1.4. Lược khảo tài liệu ....................................................................................... 3
Chƣơng 2: PHƢƠNG PHÁP LUẬN & PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU .... 4
2.1. Phương pháp luận ....................................................................................... 4
2.1.1. Các vấn để cơ bản về thị trường ..................................................... 4
2.1.2. Các vấn để cơ bản về xuất khẩu hàng hóa ...................................... 5
2.2. Tình hình xuất khẩu gạo của cả nước ......................................................... 8
2.2.1 Tình hình xuất khẩu gạo .................................................................. 8
2.2.2 Chủ trương và định hướng của chính phủ ..................................... 18
2.3. Phương pháp nghiên cứu .......................................................................... 20
2.3.1. Phương pháp thu thập số liệu.......................................................... 20
2.3.2. Phương pháp phân tích số liệu ........................................................ 21
Chƣơng 3: GIỚI THIỆU VỀ CÔNG TY CỔ PHẦN NÔNG SẢN THỰC
PHẨM XUẤT KHẨU CẦN THƠ .................................................................. 24
Luận văn tốt nghiệp Phân tích tình hình xuất khẩu gạo của Cty CP Mekonimex

GVHD: ThS. Phan Thị Ngọc Khuyên - 7 - SVTH: Lê Phạm Hiền Thảo
3.1. Giới thiệu về công ty .................................................................................. 24
3.1.1. Lịch sử hình thành và phát triển ..................................................... 24
3.1.2. Ngành nghề kinh doanh .................................................................. 26
3.2. Tình hình tổ chức hoạt động ....................................................................... 27
3.2.1. Nhân sự và cơ cấu tổ chúc .............................................................. 27
3.2.2. Tổ chức thu mua, chế biến và phân phối ........................................ 31
3.3. Kết quả hoạt động kinh doanh của Công ty ............................................... 33
3.3.1 Kết quả hoạt động từ năm 2007 – 2009 ........................................... 33
3.3.2 Kết quả hoạt động kinh doanh trong 6 tháng đầu năm 2010 ........... 36
Chƣơng 4: PHÂN TÍCH TÌNH HÌNH XUẤT KHẨU GẠO ....................... 37
4.1. Phân tích tình hình thu mua ........................................................................ 37
4.1.1. Tình hình thu mua gạo thành phẩm ................................................ 37
4.1.2. Tình hình thu mua gạo nguyên liệu ................................................ 42
4.2. Tình hình tiêu thụ ....................................................................................... 46
4.2.1 Sản lượng tiêu thụ ............................................................................ 46
4.2.2 Doanh thu ......................................................................................... 47
4.3. Phân tích thực trạng xuất khẩu qua 3 năm 2007- 2009 .............................. 49
4.3.1. Phân tích theo thị trường ................................................................. 49
4.3.2. Phân tích theo mặt hàng .................................................................. 60
4.4. Phân tích tác động của sản lượng và giá cả đến hoạt động xuất khẩu ........ 67
4.4.1. Tác động tới doanh thu ................................................................... 67
4.4.2. Tác động đến chi phí sản xuất ........................................................ 73
4.5. Phân tích lợi nhuận và các chỉ tiêu hiệu quả .............................................. 82
4.5.1 Lợi nhuận gộp trong hoạt động xuất khẩu gạo ................................ 82
4.5.2 Tổng lợi nhuận từ hoạt động kinh doanh ......................................... 83
Luận văn tốt nghiệp Phân tích tình hình xuất khẩu gạo của Cty CP Mekonimex

GVHD: ThS. Phan Thị Ngọc Khuyên - 8 - SVTH: Lê Phạm Hiền Thảo
4.5.3 Các chỉ tiêu hiệu quả ........................................................................ 84
4.6. Phân tích các yếu tố môi trường ảnh hưởng đến xuất khẩu ....................... 86
4.6.1 Môi trường trong nước..................................................................... 86
4.6.2. Môi trường nước ngoài ................................................................... 89
Chƣơng 5: MỘT SỐ GIẢI PHÁP NÂNG CAO KHẢ NĂNG CẠNH
TRANH CỦA CÔNG TY ................................................................................ 95
5.1. Tổng hợp các yếu tố tác động ..................................................................... 95
5.1.1. Môi trường bên trong ...................................................................... 95
5.1.2. Môi trường bên ngoài ..................................................................... 96
5.1.3. Xây dựng ma trận SWOT ............................................................... 97
5.2. Định hướng phát triển ................................................................................. 100
5.2.1. Mục tiêu của Công ty ...................................................................... 100
5.2.2. Lựa chọn giải pháp .......................................................................... 100
5.3. Giải pháp ..................................................................................................... 101
5.3.1. Kết hợp dọc ngược chiều và nâng cao chất lượng sản phẩm ......... 101
5.3.2. Phát triển thị trường ........................................................................ 102
5.3.3. Đào tạo nhân lực ............................................................................. 103
Chƣơng 6: KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ..................................................... 105
6.1. Kết luận ....................................................................................................... 105
6.2. Kiến nghị .................................................................................................... 105
6.2.1. Đối với Nhà Nước ........................................................................... 105
6.2.2. Đối với doanh nghiệp ...................................................................... 106
TÀI LIỆU THAM KHẢO ................................................................................. 107




Luận văn tốt nghiệp Phân tích tình hình xuất khẩu gạo của Cty CP Mekonimex

GVHD: ThS. Phan Thị Ngọc Khuyên - 9 - SVTH: Lê Phạm Hiền Thảo

DANH MỤC BIỂU BẢNG
Trang
Bảng 1: Sản lượng xuất khẩu gạo của Việt Nam từ năm 2006 - 2009 ................ 8
Bảng 2: Kim ngạch xuất khẩu gạo của Việt Nam từ năm 2006 – 2009 .............. 12
Bảng 3: Thị trường xuất khẩu gạo lớn nhất của Việt Nam năm 2009 ................. 16
Bảng 4: 10 thị trường xuất khẩu gạo lớn nhất Việt Nam 6th/2010 ..................... 17
Bảng 5: Trình độ nhân sự của Công ty Mekonimex trong 6th/2010 ................... 27
Bảng 6: Kết quả hoạt động kinh doanh của Công ty Mekonimex qua ba năm từ
năm 2007 – 2009 .................................................................................... 34
Bảng 7: Kết quả hoạt động kinh doanh của Công ty Mekonimex trong 6th/2009
và 6th/2010 ............................................................................................. 36
Bảng 8: Sản lượng gạo thành phẩm thu mua theo từng mặt hàng của Công ty
Mekonimex từ năm 2007 – 6th/2010 ..................................................... 37
Bảng 9: Chi phí thu mua gạo thành phẩm theo từng mặt hàng của Công ty
Mekonimex từ năm 2007 – 6th/2010 ..................................................... 40
Bảng 10: Giá gạo thành phẩm thu mua theo từng mặt hàng của Công ty
Mekonimex từ năm 2007 đến 6th/2010.................................................. 41
Bảng 11: Sản lượng gạo nguyên liệu thu mua của Công ty Mekonimex từ năm
2008 - 6th/2010 ....................................................................................... 43
Bảng 12: Chi phí thu mua gạo nguyên liệu ở hai phân xưởng của Công ty
Mekonimex từ năm 2008 đến 6th/2010.................................................. 44
Bảng 13: Giá gạo nguyên liệu thu mua ở hai phân xưởng của Công ty
Mekonimex từ năm 2008 – 6th/2010 ..................................................... 45
Bảng 14: Sản lượng gạo tiêu thụ của Công ty Mekonimex từ năm 2007 –
6th/2010 .................................................................................................. 46
Luận văn tốt nghiệp Phân tích tình hình xuất khẩu gạo của Cty CP Mekonimex

GVHD: ThS. Phan Thị Ngọc Khuyên - 10 - SVTH: Lê Phạm Hiền Thảo
Bảng 15: Doanh thu từ tiêu thụ gạo của Công ty Mekonimex từ năm 2007 đến
năm 2009 ................................................................................................ 48
Bảng 16: Sản lượng xuất khẩu đến các thị trường của Công ty Mekonimex từ
năm 2007 – 6th/2010 .............................................................................. 50
Bảng 17: Kim ngạch xuất khẩu từ các thị trường của Công ty Mekonimex từ năm
2007 đến 6th/2010 .................................................................................. 55
Bảng 18: Giá xuất khẩu theo từng thị trường của Công ty Mekonimex từ năm
2007 đến 6th/2010 .................................................................................. 58
Bảng 19: Sản lượng gạo xuất khẩu theo từng mặt hàng của Công ty Mekonimex
từ năm 2007 đến 6th/2010 ...................................................................... 61
Bảng 20: Kim ngạch xuất khẩu theo từng mặt hàng của Công ty Mekonimex từ
năm 2007 đến 6th/2010 .......................................................................... 64
Bảng 21: Doanh thu từ xuất khẩu của Công ty Mekonimex từ 2007-2009 ........ 67
Bảng 22: Ảnh hưởng của sản lượng và đơn giá đến doanh thu xuất khẩu của
Công ty Mekonimex từ năm 2007 – 2008 .............................................. 68
Bảng 23: Ảnh hưởng của sản lượng và đơn giá đến doanh thu xuất khẩu của
Công ty Mekonimex từ năm 2008- 2009 ............................................... 70
Bảng 24: Ảnh hưởng của sản lượng và đơn giá đến doanh thu xuất khẩu của
Công ty Mekonimex từ 6th/2009- 6th/2010 ........................................... 72
Bảng 25: Chi phí sản xuất theo mặt hàng của Công ty Mekonimex từ năm 2007 –
6th/2010 .................................................................................................. 74
Bảng 26: Ảnh hưởng của sản lượng và giá thành đến chi phí xuất khẩu của Công
ty Mekonimex từ năm 2007 – 2008 ....................................................... 77
Bảng 27: Ảnh hưởng của sản lượng và giá thành đến chi phí xuất khẩu của Công
ty Mekonimex từ năm 2008 – 2009 ....................................................... 79
Bảng 28: Ảnh hưởng của sản lượng và giá thành đến chi phí xuất khẩu của Công
ty Mekonimex trong 6th/2009 – 6th/2010 .............................................. 81
Luận văn tốt nghiệp Phân tích tình hình xuất khẩu gạo của Cty CP Mekonimex

GVHD: ThS. Phan Thị Ngọc Khuyên - 11 - SVTH: Lê Phạm Hiền Thảo
Bảng 29: Ảnh hưởng của doanh thu và chi phí xuất khẩu đến lợi nhuận gộp của
Công ty Mekonimex từ 2007 – 6th/2010 ............................................... 82
Bảng 30: Lợi nhuận trên chi phí và doanh thu từ hoạt động kinh doanh của Công
ty Mekonimex từ năm 2007 – 6th/2010 ................................................. 85
Bảng 31: Ma trận SWOT của Công ty Mekonimex ............................................ 97

Luận văn tốt nghiệp Phân tích tình hình xuất khẩu gạo của Cty CP Mekonimex


GVHD: ThS. Phan Thị Ngọc Khuyên - 12 - SVTH: Lê Phạm Hiền Thảo

DANH MỤC HÌNH
Trang
Hình 1: Biểu đồ thê hiện sản lượng và giá xuất khẩu gạo của Việt Nam từ năm
2006 – 6th/2010 ...................................................................................... 11
Hình 2: Cơ cấu kim ngạch xuất khẩu gạo của Việt Nam qua các thị trường năm
2007 – 2008 (%) ..................................................................................... 14
Hình 3: Tốp 10 thị trường nhập khẩu gạo lớn nhất từ Việt Nam năm 2008 ....... 15
Hình 4: Sơ đồ bộ máy quản lý của Công ty Mekonimex năm 2010 ................... 28
Hình 5: Quy trình chế biến gạo của Công ty Mekonimex ................................... 32
Hình 6: Cơ cấu gạo thành phẩm của Công ty Mekonimex từ năm 2007 đến
6th/2010 .................................................................................................. 39
Hình 7: Cơ cấu sản lượng gạo nguyên liệu thu mua ở từng phân xưởng của Công
ty Mekonimex từ năm 2008 – 6th/2010 ................................................. 43
Hình 8: Cơ cấu sản lượng theo thị trường của Công ty Mekonimex từ năm 2007
– 6th/2010 ............................................................................................... 53
Hình 9: Cơ cấu sản lượng theo mặt hàng xuất khẩu của Công ty Mekonimex từ
năm 2007 đến 6 tháng đầu năm 2010 ..................................................... 63
Hình 10: Giá trung bình xuất khẩu theo từng mặt hàng của Công ty Mekonimex
từ năm 2007 – 6th/2010 .......................................................................... 65
Hình 11: Cơ cấu chi phí sản xuất theo mặt hàng của Công ty Mekonimex từ năm
2007 – 6th/2010 ...................................................................................... 75
Hình 12: Lợi nhuận thuần từ hoạt động kinh doanh của Công ty Mekonimex từ
năm 2007 – 6th/2010 .............................................................................. 83

Luận văn tốt nghiệp Phân tích tình hình xuất khẩu gạo của Cty CP Mekonimex


GVHD: ThS. Phan Thị Ngọc Khuyên - 13 - SVTH: Lê Phạm Hiền Thảo
Chƣơng 1: GIỚI THIỆU
1.1 Lý do chọn đề tài
Trong quá trình công nghiệp hóa – hiện đại hóa đất nước, xuất khẩu là
một ngành nghề được đánh giá cao trong việc mang lại nguồn ngoại tệ không
nhỏ cho quốc gia, góp phần to lớn vào sự nghiệp phát triển đất nước. Bên cạnh
đó, với khí hậu nhiệt đới gió mùa thích hợp cho cây lúa, cộng thêm đất đai màu
mỡ và giá nhân công rẻ, đã giúp gạo trở thành mặt hàng xuất khẩu có thế mạnh
của Việt Nam. Từ đó đưa nước ta đứng thứ hai thế giới về xuất khẩu mặt hàng
này. Việc phát triển nghề trồng lúa và có những biện pháp hỗ trợ cho các doanh
nghiệp xuất khẩu mà đặc biệt là các doanh nghiệp xuất khẩu gạo, để nước ta giữ
vững vị trí xuất khẩu trên thương trường quốc tế là vấn đề luôn được nhà nước
xem trọng.
Thêm vào đó, từ khi Việt Nam gia nhập WTO đến nay, tuy đã tạo ra nhiều
cơ hội nhưng cũng có không ít thách thức cho các doanh nghiệp trong nước. Phải
tự đổi mới để thích nghi với những thay đổi trong môi trường kinh doanh là vấn
đề đã và đang được các công ty hết sức quan tâm, Công Ty Cổ Phần Nông Sản
Thực Phẩm Xuất Khẩu Cần Thơ cũng không nằm ngoài xu thế đó. Tuy nằm
trong ngành nghề xuất khẩu được nhà nước khuyến khích, giúp đỡ nhưng Công
ty vẫn không chủ quan trước những khó khăn và thách thức. Nâng cao khả năng
cạnh tranh và tạo uy tín trên thương trường luôn là mục tiêu được Công ty chú
trọng và từng bước thực hiện trong thời gian qua.
Vì những lý do trên, cùng với thời gian thực tập tại Công ty, thiết nghĩ
việc nghiên cứu đề tài “Phân tích tình hình xuất khẩu gạo của Công ty Cổ Phần
Nông Sản Thực Phẩm Xuất Khẩu Cần Thơ” là cần thiết. Nhằm giúp công ty biết

được những thành công và hạn chế trong những năm qua. Để từ đó có những giải
pháp, kịp thời xây dựng chiến lược phát triển Công ty tốt hơn trong tương lai.
Góp phần vào công cuộc xây dựng đất nước giàu đẹp.


Luận văn tốt nghiệp Phân tích tình hình xuất khẩu gạo của Cty CP Mekonimex


GVHD: ThS. Phan Thị Ngọc Khuyên - 14 - SVTH: Lê Phạm Hiền Thảo
1.2 Mục tiêu nghiên cứu
1.2.1 Mục tiêu chung
Phân tích tình xuất khẩu mặt hàng gạo của Công ty từ năm 2007 đến
6/2010, từ đó đưa ra các giải pháp nhằm nâng cao sản lượng xuất khẩu gạo của
Công ty trong thời gian tới.
1.2.2 Mục tiêu cụ thể
Để đạt được mục tiêu trên, đề tài tập trung nghiên cứu một số vấn đề cụ thể
như sau:
 Mục tiêu 1: Phân tích tình hình xuất khẩu gạo qua các năm.
 Mục tiêu 2: Phân tích các nhân tố ảnh hưởng chủ yếu đến hoạt động xuất
khẩu gạo của công ty.
 Mục tiêu 3: Đề xuất một số giải pháp nhằm cải thiện tình hình xuất khẩu,
nâng cao khả năng cạnh tranh của Công ty trong tương lai.
1.3 Phạm vi nghiên cứu
1.3.1 Không gian
Đề tài được tiến hành nghiên cứu tại Công Ty Cổ Phần Nông Sản Thực
Phẩm Xuất Khẩu Cần Thơ. Các số liệu trong đề tài chủ yếu được cung cấp từ nội
bộ Công Ty Cổ Phần Nông Sản Thực Phẩm Xuất Khẩu Cần Thơ.
1.3.2 Thời gian
Đề tài nghiên cứu về tình hình xuất khẩu của công ty trong khoảng thời
gian từ năm 2007 đến 6 tháng đầu năm 2010.

Thời gian thực hiện đề tài từ ngày 9.9.2010 đến ngày 15.11.2010
1.3.3 Đối tƣợng nghiên cứu
Công ty xuất khẩu nhiều mặt hàng nông sản, thực phẩm nhưng chiếm
phần lớn và chủ đạo là gạo. Nên đề tài chủ yếu nghiên cứu sâu về thực trạng xuất
khẩu mặt hàng gạo của công ty.

Luận văn tốt nghiệp Phân tích tình hình xuất khẩu gạo của Cty CP Mekonimex


GVHD: ThS. Phan Thị Ngọc Khuyên - 15 - SVTH: Lê Phạm Hiền Thảo
1.4 Lƣợc khảo tài liệu
Luận văn tốt nghiệp của Lê Thị Cẩm Dân, đề tài “phân tích tình hình xuất
khẩu gạo của Công ty Nông sản Thực phẩm Xuất khẩu Cần Thơ –
Mekonimex/ns”. Nội dung đề tài nghiên cứu chi tiết về tình hình xuất khẩu gạo
của công ty qua ba năm 2005 – 2007, thông qua việc phân tích các tiêu chí về sản
lượng, kim ngạch, giá cả theo từng thị trường, mặt hàng. Bên cạnh đó, đề tài còn
đánh giá hiệu quả hoạt động kinh doanh xuất khẩu gạo của công ty qua các chỉ
tiêu doanh thu, lợi nhuận, chi phí. Từ đó đề xuất một số giải pháp nâng cao hiệu
quả xuất khẩu của công ty. Tuy nhiên, đề tài chỉ tập trung phân tích tình hình
xuất khẩu của Công ty mà chưa đề cập tới các nhân tố ảnh hưởng từ môi trường
bên ngoài như khách hàng, chính sách pháp luật trong nước, đối thủ cạnh tranh...

Luận văn tốt nghiệp Phân tích tình hình xuất khẩu gạo của Cty CP Mekonimex


GVHD: ThS. Phan Thị Ngọc Khuyên - 16 - SVTH: Lê Phạm Hiền Thảo
Chƣơng 2: PHƢƠNG PHÁP LUẬN VÀ PHƢƠNG PHÁP
NGHIÊN CỨU
2.1 Phƣơng pháp luận
2.1.1 Các vấn đề cơ bản về thị trƣờng
2.1.1.1 Khái niệm:
Nếu hiểu theo nghĩa rộng thì thị trường là tổng thể những thỏa thuận, cho
phép những người bán và người mua trao đổi hàng hoá và dịch vụ. Như vậy, thị
trường không nhất thiết phải là một địa điểm cụ thể. Người bán và người mua có
thể không trực tiếp trao đổi, mà có thể qua các phương tiện khác để thiết lập nên
thị trường.
Nếu hiểu theo nghĩa hẹp thì thị trường chỉ địa điểm hay không gian của
việc trao đổi hàng hoá, đó là nơi gặp gỡ giữa người bán, người mua, hàng và tiền
và ở đó diễn ra các hoạt động mua bán. Đây là cách hiểu thị trường gắn với yếu
tố địa lý của hành vi tham gia thị trường, đòi hỏi phải có sự hiện hữu của đối
tượng được đem ra trao đổi.
2.1.1.2 Chức năng:
- Chức năng thừa nhận: Hàng hoá có bán được hay không phải thông
qua chức năng thừa nhận của thị trường, của khách hàng, của doanh nghiệp. Nếu
hàng hoá bán được, tức là được thị trường thừa nhận, doanh nghiệp thương mại
mới thu hồi được vốn, có nguồn thu trang trải chi phí và có lợi nhuận và ngược

lại. Để được thị trường thừa nhận doanh nghiệp phải nghiên cứu nhu cầu của
khách hàng để từ đó tiến hành kinh doanh những sản phẩm phù hợp với nhu cầu
trên thị trường.
- Chức năng thực hiện: Chức năng này đòi hỏi hàng hoá và dịch vụ phải
được thực hiện bằng giá trị trao đổi (có thể là tiền, hàng, hoặc các chứng từ có
giá khác), tức là phải có sự dịch chuyển hàng hóa từ người bán sang người mua.
- Chức năng điều tiết và kích thích: Qua hành vi trao đổi hàng hóa và
dịch vụ trên thị trường, thị trường sẽ điều tiết và kích thích sản xuất và kinh
doanh phát triển và ngược lại. Chức năng này sẽ điều tiết sự gia nhập ngành hoặc
Luận văn tốt nghiệp Phân tích tình hình xuất khẩu gạo của Cty CP Mekonimex


GVHD: ThS. Phan Thị Ngọc Khuyên - 17 - SVTH: Lê Phạm Hiền Thảo
rút ra khỏi ngành của các doanh nghiệp. Thị trường khuyến khích các nhà kinh
doanh giỏi và điều chỉnh hoạt động kinh doanh đầu tư theo hướng có lợi.
- Chức năng thông tin: Thông tin thị trường là những thông tin kinh tế
quan trọng đối với mọi nhà sản xuất kinh doanh, cả người mua và người bán, cả
người cung ứng và tiêu dùng, cả người quản lý và những người nghiên cứu sáng
tạo. Việc nghiên cứu thị trường và tìm kiếm các thông tin có ý nghĩa rất quan
trọng đối với việc ra các quyết định đúng đắn trong sản xuất kinh doanh, cũng
như quyết định của các cấp quản lý.
2.1.1.3 Vai trò:
Trong nền kinh tế thị trường, thị trường có vị trí trung tâm. Thị trường vừa
là mục tiêu của người sản xuất kinh doanh vừa là môi trường của hoạt động sản
xuất và kinh doanh hàng hoá. Do vậy, thị trường có những tác dụng sau đây:
Một là, bảo đảm điều kiện cho sản xuất phát triển liên tục với quy mô
ngày càng mở rộng và bảo đảm hàng hoá cho người tiêu dùng phù hợp với thị
hiếu và sự tự do lựa chọn một cách đầy đủ, kịp thời, thuận lợi với dịch vụ văn
minh.
Hai là, thúc đẩy nhu cầu, gợi mở nhu cầu, đưa đến cho người tiêu dùng

sản xuất và người tiêu dùng cá nhân những sản phẩm mới. Kích thích sản xuất ra
sản phẩm chất lượng cao, văn minh và hiện đại.
Ba là, dự trữ các hàng hoá phục vụ sản xuất và tiêu dùng xã hội, giảm bớt
dữ trữ ở các khâu tiêu dùng, bảo đảm việc điều hoà cung cầu.
Bốn là, phát triển các hoạt động dịch vụ phục vụ tiêu dùng sản xuất và
tiêu dùng cá nhân ngày càng phong phú, đa dạng, văn minh.
Năm là, thị trường hàng hoá dịch vụ ổn định có tác dụng to lớn để ổn định
sản xuất, ổn định đời sống của nhân dân.
2.1.2 Các vấn đề cơ bản về xuất khẩu hàng hóa
2.1.2.1 Khái niệm:
Xuất khẩu là một hoạt động kinh doanh thu doanh lợi bằng cách bán sán
phẩm hoặc dịch vụ ra thị trường nước ngoài và sản phẩm hay dịch vụ ấy phải di
Luận văn tốt nghiệp Phân tích tình hình xuất khẩu gạo của Cty CP Mekonimex


GVHD: ThS. Phan Thị Ngọc Khuyên - 18 - SVTH: Lê Phạm Hiền Thảo
chuyển ra khỏi biên giới của một quốc gia, trên cơ sở dùng tiền tệ làm phương
tiện thanh toán. Tiền tệ ở đây có thể là ngoại tệ đối với một quốc gia hoặc với cả
hai quốc gia.
Mục đích của hoạt động này là thu được một khoản ngoại tệ dựa trên cơ
sở khai thác lợi thế so sánh của từng quốc gia trong phân công lao động quốc tế.
2.1.2.2 Đặc điểm của hoạt động xuất khẩu:
Hoạt động xuất khẩu là một mặt của hoạt động thương mại quốc tế nên
cũng có những đặc trưng của hoạt động thương mại quốc tế và nó liên quan đến
hoạt động thương mại quốc tế khác như bảo hiểm quốc tế, thanh toán quốc tế,
vận tải quốc tế... Hoạt động xuất khẩu không giống như hoạt động buôn bán
trong nước ở đặc điểm là có sự tham gia buôn bán của đối tác nước ngoài, hàng
hoá phục vụ cho nhu cầu tiêu dùng ở phạm vi nước ngoài.
Hoạt động xuất khẩu diễn ra trên mọi lĩnh vực, trong mọi điều kiện của
nền kinh tế, từ xuất khẩu hàng tiêu dùng cho đến tư liệu sản xuất, máy móc hàng

hoá thiết bị công nghệ cao. Tất cả các hoạt động này đều nhằm mục tiêu đem lại
lợi ích cho quốc gia nói chung và các doanh nghiệp tham gia nói riêng.
Hoạt động xuất khẩu diễn ra rất rộng về không gian và thời gian. Có thể
diễn ra trong thời gian rất ngắn song cũng có thể kéo dài hàng năm, có thể được
diễn ra trên phạm vi một quốc gia hay nhiều quốc gia khác nhau.
2.1.2.3 Các hình thức xuất khẩu:
Hoạt động xuất khẩu được thực hiện dưới nhiều hình thức khác nhau: xuất
khẩu tại chỗ, xuất khẩu gia công, ủy thác xuất khẩu, xuất khẩu tự doanh, xuất
khẩu qua đại lý nước ngoài, hình thức tạm nhập tái xuất, chuyển khẩu… Mỗi
hình thức có những ưu điểm và khuyết điểm riêng biệt, tùy theo tình hình của
từng đơn vị mà từng công ty có sự lựa chọn phù hợp với hoạt động kinh doanh
của mình.
Đối với Công ty cổ phần Nông sản Thực phẩm xuất khẩu Thành phố Cần
Thơ, do đã có uy tín trên thương trường và chịu sự chỉ đạo của Ủy Ban Nhân
Dân Thành phố Cần Thơ cũng như Tổng Công ty Lương thực Miền Nam nên
công ty xuất khẩu gạo qua 2 hình thức: xuất khẩu trực tiếp và ủy thác xuất khẩu.
Luận văn tốt nghiệp Phân tích tình hình xuất khẩu gạo của Cty CP Mekonimex


GVHD: ThS. Phan Thị Ngọc Khuyên - 19 - SVTH: Lê Phạm Hiền Thảo
 Xuất khẩu trực tiếp:
Đây là hình thức mà hàng hoá được bán trực tiếp ra nước ngoài không qua
trung gian. Theo hình thức này đơn vị kinh doanh xuất khẩu trực tiếp ký kết hợp
đồng ngoại thương. Các doanh nghiệp ngoại thương tự bỏ vốn ra mua các sản
phẩm từ các đơn vị sản xuất trong nước sau đó bán các sản phẩm này cho các
khách hàng nước ngoài (có thể qua một số công đoạn gia công chế biến).
 Ủy thác xuất khẩu:
Xuất khẩu uỷ thác là phương thức kinh doanh mà trong đó, đơn vị tham
gia hoạt động kinh doanh xuất khẩu không đứng ra trực tiếp đàm phán với nước
ngoài mà phải nhờ qua một đơn vị xuất khẩu có uy tín thực hiện hoạt động xuất

khẩu cho mình.
2.1.2.4 Vai trò của xuất khẩu
Vai trò của hoạt động xuất khẩu đã được tìm hiểu và nhận biết rất sớm bởi
các nhà kinh tế học. Qua quá trình phát triển của nền sản xuất hàng hoá những
quan điểm về vai trò xuất khẩu này ngày càng hoàn thiện hơn. Ngày nay hoạt
động xuất khẩu có vai trò quan trọng không chỉ đối với sự phát triển kinh tế của
mỗi quốc gia mà còn ảnh hưởng trực tiếp đến hoạt động của các công ty xuất
nhập khẩu cũng như các công ty đa quốc gia. Sau đây là một số vai trò chủ yếu
của xuất khẩu đối với mỗi quốc gia và các doanh nghiệp trong nước.
 Đối với quốc gia:
- Xuất khẩu là một trong những nhân tố tạo đà, thúc đẩy sự tăng trưởng và
phát triển kinh tế của mỗi quốc gia.
- Xuất khẩu tạo nguồn vốn cho nhập khẩu, phục vụ công nghiệp hoá, hiện
đại hoá đất nước.
- Xuất khẩu thúc đẩy chuyển dịch cơ cấu kinh tế, thúc đẩy sản xuất phát
triển.
- Xuất khẩu có tác động tích cực tới việc giải quyết công ăn việc làm, cải
thiện đời sống nhân dân.
Luận văn tốt nghiệp Phân tích tình hình xuất khẩu gạo của Cty CP Mekonimex


GVHD: ThS. Phan Thị Ngọc Khuyên - 20 - SVTH: Lê Phạm Hiền Thảo
- Xuất khẩu là cơ sở để mở rộng và thúc đẩy sự phát triển các mối quan hệ
kinh tế đối ngoại.
 Đối với doanh nghiệp:
- Cùng với sự bùng nổ của nền kinh tế toàn cầu thì xu hướng vươn ra thị
trường quốc tế là một xu hướng chung của tất cả các quốc gia và các doanh
nghiệp. Xuất khẩu là một trong những cách để các doanh nghiệp thực hiện kế
hoạch bành trướng, phát triển, mở rộng thị trường của mình.
- Doanh nghiệp tiến hành hoạt động xuất khẩu có cơ hội mở rộng quan hệ

buôn bán kinh doanh với nhiều đối tác nước ngoài dựa trên cơ sở đôi bên cùng có
lợi.
- Xuất khẩu tạo nguồn ngoại tệ cho các doanh nghiệp, tăng dự trữ qua đó
nâng cao khả năng nhập khẩu, thay thế, bổ sung, nâng cấp máy móc, thiết bị,
nguyên vật liệu… phục vụ cho quá trình phát triển.
- Xuất khẩu buộc các doanh nghiệp phải luôn luôn đổi mới và hoàn thiện
công tác quản trị kinh doanh. Đồng thời giúp các doanh nghiệp kéo dài tuổi thọ
của chu kỳ sống của một sản phẩm.
- Xuất khẩu tất yếu dẫn đến cạnh tranh, theo dõi lẫn nhau giữa các đơn vị
tham gia xuất khẩu trong và ngoài nước. Đây là một trong những nguyên nhân
buộc các doanh nghiệp tham gia xuất khẩu phải nâng cao chất lượng hàng hoá
xuất khẩu, hạ giá thành của sản phẩm, tiết kiệm các nguồn lực.
2.2 Tình hình xuất khẩu gạo của cả nƣớc từ năm 2007 đến 6/2010
2.2.1 Tình hình xuất khẩu gạo
Xuất khẩu gạo của nước ta trong nhiều năm qua đã có những bước phát
triển đáng kể về kim ngạch cũng như thị trường xuất khẩu. Theo Hiệp hội Lương
thực Việt Nam, kể từ khi bắt đầu xuất khẩu vào năm 1989 cho đến nay, Việt
Nam đã xuất khẩu khoảng 70 triệu tấn gạo, mang về kim ngạch gần 20 tỷ USD,
đóng góp không nhỏ vào kim ngạch xuất khẩu của cả nước. Tình hình cụ thể như
sau:

Luận văn tốt nghiệp Phân tích tình hình xuất khẩu gạo của Cty CP Mekonimex


GVHD: ThS. Phan Thị Ngọc Khuyên - 21 - SVTH: Lê Phạm Hiền Thảo
2.2.1.1 Về sản lượng
Bảng 1 – SẢN LƢỢNG XUẤT KHẨU GẠO CỦA VIỆT NAM TỪ NĂM
2006 ĐẾN 6
TH
/2010

Năm
Khối lƣợng xuất khẩu
(1.000 tấn)
Chênh lệch
+/- %
2006
4.600
- -
2007
4.558 - 42 - 0,91
2008
4.830 272 5,97
2009
6.052 1.222 15,14
6
th
/2009
3.709 - -
6th/2010
3.460 -249 -7,21
Nguồn: AGROINFO, 2010
Xuất khẩu gạo của Việt Nam được xem là đứng thứ hai thế giới về mặt
cung sản phẩm. Từ bảng thống kê sản lượng xuất khẩu gạo trên cho thấy sản
lượng xuất khẩu gạo của nước có xu hướng tăng qua các năm trong giai đoạn
2007 - 2009. Từ năm 2007 xuất được 4.558 ngàn tấn gạo tăng lên 4.830 ngàn tấn
vào năm 2008. Đặc biệt, vào năm 2009 có mức tăng nhảy vọt lên 6.052 ngàn tấn
tăng 15,14% so với năm 2008 tương ứng 1.222 ngàn tấn.
Xuất khẩu lúa gạo nước ta ngày càng tăng trước hết là do sự phát triển của
khoa học - công nghệ đã cải thiện công tác giống, chăm sóc lúa, phòng trừ sâu
bệnh... giúp tăng năng suất lúa, nâng cao nguồn cung lúa gạo trong nước. Việc

giữ vững và gia tăng sản lượng lúa của cả nước là tiền đề tốt cho việc đảm bảo an
ninh lương thực quốc gia cũng như đẩy mạnh xuất khẩu gạo trên các thị trường
trong khu vực và thế giới.
Bên cạnh đó, một nguyên nhân không kém phần quan trọng, là do quá
trình công nghiệp hóa - hiện đại hóa diễn ra nhanh chóng ở nhiều quốc gia đang
phát triển trên thế giới làm cho diện tích đất canh tác bị thu hẹp. Mà điển hình là
Ấn Độ và Philipines từng là những nước xuất khẩu gạo lớn trên thế giới cũng trở
Luận văn tốt nghiệp Phân tích tình hình xuất khẩu gạo của Cty CP Mekonimex


GVHD: ThS. Phan Thị Ngọc Khuyên - 22 - SVTH: Lê Phạm Hiền Thảo
thành nước nhập khẩu gạo. Nguồn cung trên thế giới bị thu hẹp đã tạo cơ hội cho
ngành xuất khẩu gạo của Việt Nam phát triển.
Riêng năm 2007 khối lượng xuất khẩu giảm nhẹ so với năm 2006 với mức
42 ngàn tấn tương ứng 0,91%. Nguyên nhân là do biến đổi khí hậu, thời tiết giá
rét gây mất mùa làm sản lượng lúa sụt giảm trên toàn thế giới, áp lực giữ vững an
ninh lương thực quốc gia gia tăng. Nên trong công tác điều hành xuất khẩu gạo,
chính phủ nước ta đã thực hiện rất nghiêm ngặt để khống chế số lượng gạo xuất
khẩu hàng tháng và hàng quý nhằm đảm bảo an ninh lương thực và giá cả trong
nước. Điều đó dẫn đến giảm khối lượng xuất khẩu trong năm 2007 so với năm
2006. Đến năm 2008, 2009 tình hình trong nước bình ổn, chính phủ khuyến
khích xuất khẩu gạo trở lại, nên khối lượng xuất khẩu cũng tăng lên.
Trong sáu tháng đầu năm 2010, Việt Nam đã xuất được khoảng 3.460
ngàn tấn gạo, giảm 7,2% so với cùng kỳ năm 2009. Theo Hiệp hội Lương thực
Việt Nam cho rằng nguyên nhân của sự sụt giảm này là do trong quý II, đồng
Euro sụt giảm mạnh đã làm giá hàng hóa nhập khẩu tăng cao, dẫn tới sức mua
gạo bị hạn chế. Hơn nữa, gạo tồn kho tại các nước châu Phi vẫn còn nhiều, góp
phần làm giảm nhu cầu nhập khẩu gạo tại khu vực này. Cũng chính vì vậy mà
phía đối tác trì hoãn giao nhận hàng và tạm ngừng triển khai đấu thầu. Bên cạnh
đó hợp đồng thương mại cũng khó triển khai, do ngoài đối thủ cạnh tranh truyền

thống về gạo chất lượng cao là Thái Lan, các doanh nghiệp từ Bangladesh,
Myanmar cũng đang gây khó khăn cho gạo cấp thấp của Việt Nam khi đưa ra giá
thấp hơn so với giá của các doanh nghiệp xuất khẩu gạo nước ta.
2.2.1.2 Về kim ngạch và giá cả
Trong nhiều năm qua, giá trị hạt gạo của Việt Nam trên thị trường thế giới
được nâng cao. Giá gạo được cải thiện và có xu hướng tăng qua các năm, dẫn
đến kim ngạch xuất khẩu gạo cũng có xu hướng tăng theo.
Luận văn tốt nghiệp Phân tích tình hình xuất khẩu gạo của Cty CP Mekonimex


GVHD: ThS. Phan Thị Ngọc Khuyên - 23 - SVTH: Lê Phạm Hiền Thảo
0
1000
2000
3000
4000
5000
6000
7000
2006 2007 2008 2009 6th/2010
1000 tấn
0
100
200
300
400
500
600
700
USD

sản lượng
giá xuất
khẩu

Hình 1 - Biểu đồ thể hiện sản lƣợng và giá xuất khẩu gạo của Việt Nam
từ năm 2006 đến 6th/2010
Nguồn: AGROINFO, 2010
Sản lượng xuất khẩu và giá xuất khẩu bình quân có xu hướng tăng giảm
trái ngược nhau. Khối lượng tăng thì giá giảm, khi giá tăng thì khối lượng xuất
khẩu lại giảm. Trong khi đó kim ngạch xuất khẩu gạo lại phụ thuộc vào hai yếu
tố trên. Dẫn đến kim ngạch xuất khẩu trong từng năm không thể tăng cao do luôn
chịu ảnh hưởng từ sự sụt giảm của một trong hai yếu tố đó. Chỉ riêng năm 2008,
vừa đạt được mức tăng về khối lượng và giá xuất khẩu nên trong năm này kim
ngạch xuất khẩu tăng mạnh.
Tình hình cụ thể của kim ngạch xuất khẩu qua các năm thể hiện ở bảng 2.
Kim ngạch tăng từ 1.490 triệu USD trong năm 2007 lên mức 2.463 triệu
USD trong năm 2009. Tuy khối lượng xuất khẩu gạo năm 2007 giảm nhưng kim
ngạch trong năm này không giảm, trái lại còn tăng thêm 20,36% tương ứng với
mức tăng 252 triệu USD. Nguyên nhân là do nhu cầu thế giới tăng cao, đẩy giá
xuất khẩu bình quân trong năm tăng thêm 41USD/tấn so với năm 2006.

Luận văn tốt nghiệp Phân tích tình hình xuất khẩu gạo của Cty CP Mekonimex


GVHD: ThS. Phan Thị Ngọc Khuyên - 24 - SVTH: Lê Phạm Hiền Thảo
Bảng 2 – KIM NGẠCH XUẤT KHẨU GẠO CỦA VIỆT NAM
TỪ NĂM 2006 ĐẾN 2009
Năm
Kim ngạch xuất khẩu
(Triệu USD)

Chênh lệch
+/- %
2006
1.238
- -
2007
1.490 252 20,36
2008
2.910 1.420 95,30
2009
2.463 -447 -15,36
6
th
/2009
1.748 - -
6th/2010
1.730 -18 -1,02
Nguồn: AGROINFO, 2010
Không dừng lại ở đó, đến năm 2008, kim ngạch xuất khẩu tiếp tục tăng từ
1.490 triệu USD năm 2007 lên 2.910 triệu USD, tăng 95,3% tương ứng với 1.420
triệu USD đem về nguồn ngoại tệ không nhỏ cho ngành xuất khẩu gạo nói riêng,
xuất khẩu cả nước nói chung. Sở dĩ đạt được sự tăng trưởng cao như vậy là do
khối lượng xuất khẩu trong năm tăng, cùng với mức tăng giá xuất khẩu. Trong đó
giá xuất khẩu bình quân năm 2007 chỉ đạt 295USD/tấn, thì đến năm 2008 có giá
xuất khẩu là 614USD/tấn, tăng hơn 2 lần so với mức giá xuất khẩu năm trước.
Có thời điểm giá lúa gạo trên thị trường thế giới trong năm này lên tới 1.000
USD/tấn.
Giá xuất khẩu tăng cao trong 2 năm 2007 và 2008 là do tình trạng mất
mùa diễn ra trên nhiều nước, nhằm đảm bảo an ninh lương thực quốc gia, nên
chính phủ các nước này tăng cường đẩy mạnh nhập khẩu gạo để phục vụ nhu cầu

tiêu dùng trong nước. Trong khi đó nguồn cung khan hiếm, lượng dự trữ lúa gạo
trên toàn thế giới sụt giảm mạnh, làm tăng mạnh thương mại lúa gạo toàn cầu,
dẫn đến tăng đột biến giá gạo xuất khẩu trong năm 2008.
Nếu năm 2007 có khối lượng xuất khẩu giảm nhưng kim ngạch xuất khẩu
tăng, thì ngược lại năm 2009 là năm đạt kỷ lục về khối lượng xuất khẩu gạo so