Tiết 54: Phản xạ không điều kiện

TRƯỜNG THCS NHƠN PHÚ – QUY NHƠN – BÌNH ĐỊNH

Phản xạ là gì ? Hãy lấy vài ví dụ về phản xạ
Phản xạ là phản ứng của cơ thể trả lời lại kích
thích của môi trường thông qua hệ thần kinh

I. Phân biệt phản xạ có điều kiện và phản xạ không điều kiện
STT VÍ DỤ
PXKÑK PXCÑK
1
2
3
4
5
6
- Tay chạm phải vật nóng rút tay lại
- Đi nắng ,mặt đỏ gay, mồ hôi vã ra
- Qua ngã tư thấy đèn đỏ vội dừng xe
lại trước vạch kẻ
- Trời rét môi tím tái, người run cầm
cập và sởn gai ốc
- Gió mùa đông bắc thổi về, nghe tiếng
gió rít qua khe cửa chắc trời lạnh lắm,
tôi vội mặc áo len đi học
- Chẳng ngại gì mà chơi/ đùa với lửa
x
x
x
x

x
x
Hoàn thành bảng sau

Trẻ sinh ra đã biết bú và nuốt sữa
Một vài ví dụ khác
Nếu ai đã ăn xoài rồi, khi nhìn thấy
hình ảnh này thì tuyến nước bọt sẽ tiết
nước bọt
PXKĐK PXCĐK

Vậy qua các ví dụ trên hãy cho biết thế nào là phản
xạ không điều kiện và phản xạ có điều kiện?
PXCĐK PXKĐK
Trẻ sinh ra đã biết khóc
Thấy tín hiệu, mọi người liền dừng xe
trước vạch

 Phản xạ khơng điều kiện là phản
xạ sinh ra đã có, khơng cần phải
học tập.
 Phản xạ có điều kiện là phản xạ
được hình thành trong đời sống cá
thể, là kết quả của q trình học
tập, rèn luyện.
I. Phân biệt phản xạ có điều kiện
và phản xạ khơng điều kiện
1. Hình thành phản xạ có điều kiện
II. Sự hình thành phản xạ có điều kiện

* Nhà sinh lý học thần kinh người Nga Ivan Petrovich Paplov
II. Sự hình thành phản xạ có điều kiện
1.Hình thành phản xạ có điều kiện
I. Phân biệt phản xạ có điều kiện và phản xạ khơng điều kiện

Phản xạ định hướng với ánh đèn
Vùng thị giác ở
thuỳ chẩm

Vùng ăn uống
ở vỏ não
Trung khu
tiết nước
bọt
Phản xạ tiết nước bọt đối với thức ăn

Vùng ăn uống
ở vỏ não
Trung khu
tiết nước
bọt
Phản xạ tiết nước bọt đối với thức ăn

Vùng ăn uống
ở vỏ não
Trung khu
tiết nước
bọt
Bật đèn rồi cho ăn nhiều lần
Đường liên hệ tạm

thời đang hình thành
Vùng thị giác
7

Đường liên hệ
tạm thời
Phản xạ có điều kiện
được hình thành

II. Sự hình thành phản xạ có điều kiện
1. Hình thành phản xạ có điều kiện
I. Phân biệt phản xạ có điều kiện và phản xạ khơng điều kiện
BẬT ĐÈN
Kích thích
có điều
kiện
+
CHO CHÓ ĂN
Kích thích
không
điều kiện
Thành lập đường
liên hệtạm thời
Chỉ bật đèn chó
tiết nước bọt
Phản xạ có
điều kiện
được hình
thành

 Phản xạ khơng điều kiện là phản
xạ sinh ra đã có, khơng cần phải học
tập.
 Phản xạ có điều kiện là phản xạ
được hình thành trong đời sống cá
thể, là kết quả của q trình học tập,
rèn luyện.
I. Phân biệt phản xạ có điều kiện và
phản xạ khơng điều kiện
II. Sự hình thành phản xạ có điều kiện
1/ Điều kiện để thành lập
phản xạ có điều kiện là gì?
 Phải có sự kết hợp giữa kích thích
có điều kiện và kích thích không điều
kiện.
1. Hình thành phản xạ có điều kiện
 Quá trình đó phải được l p lại ặ
nhiều lần
2/ Thực chất của phản xạ
có điều kiện là gì?
 Thực chất của phản xạ có điều
kiện là: hình thành đường liên hệ tạm
thời nối các vùng ở vỏ đại não với
nhau.

* Dựa vào thí nghiệm PapLôp các em cho thêm
ví dụ về việc thành lập PXCĐK.

Đường liên hệ tạm thời
dần mất đi

Trong TN nếu ta chỉ bật đèn
mà khơng cho chó ăn nhiều
lần thì hiện tượng gì sẽ xảy
ra?
Trả lời: Phản xạ tiết nước
bọt đối với kích thích ánh đèn
sẽ không còn.
2. Ức chế phản xạ có điều kiện.

I. Phân biệt phản xạ có điều kiện
và phản xạ khơng điều kiện
II. Sự hình thành phản xạ có điều kiện
1. Hình thành phản xạ có điều kiện
2. Ức chế phản xạ có điều kiện
Phản xạ có điều kiện dễ mất đi
nếu khơng được củng cố
thường xun.
+ Giúp cơ thể thích nghi với mơi
trường và điều kiện sống ln
thay đổi
+ Hình thành thói, quen tập qn
tốt đối với đời sống con người
 Ý nghóa:
Ý nghĩa của việc hình
thành và ức chế phản xạ
có điều kiện đối với đối
với đời sống con người?
III. So sánh tính chất của các phản xạ
khơng điều kiện và phản xạ có điều kiện

Tớnh cht ca PXKK Tớnh cht ca PXCK
1 Tr li kớch thớch tng ng hay kớch thớch
khụng iu kin
1. Trả lời các kích thích có điều kiện
2 Bm sinh
2 ?
3. ? 3. Dễ mất khi không củng cố
4. Có tính chất di truyền mang tính chất chủng
loại
4. ?
5.? 5. Số l(ợng không hạn định
6, Cung phản xạ đơn giản 6. Hỡnh thnh ng liờn h tm thi
7. Trung (ơng nằm ở trụ não và tuỷ sống 7. ?
Bn vng
S lng hn ch
Hỡnh thnh trong i sng cỏ th
qua quỏ trỡnh rốn luyn v hc tp
Khụng di truyn, cú tớnh cỏ th
Trung ng thn kinh v nóo
Da vo kin thc ó hc cỏc em tho lun hon thnh cỏc
ni dung bng sau:
III. So sỏnh tớnh cht ca cỏc phn x khụng iu kin v phn x cú iu kin
II. S hỡnh thnh phn x cú iu kin
I. Phõn bit phn x cú iu kin v phn x khụng iu kin

I. Phân biệt phản xạ có điều kiện
và phản xạ khơng điều kiện
II. Sự hình thành phản xạ có điều kiện
1. Hình thành phản xạ có điều kiện
2. Ức chế phản xạ có điều kiện

III. So sánh tính chất của các phản xạ
khơng điều kiện và phản xạ có điều kiện
 Tính chất :(bảng 52-2 SGK)
 Mối quan hệ phản xạ có điều
kiện và phản xạ khơng điều kiện:
PXKĐKlà cơ sở thành lập PXCĐK.
 Phải có sự kết hợp giữa kích thích
có điều kiện và kích thích khơng điều
kiện (kích thích CĐK phải tác động
trước kích thích KĐK một thời gian
ngắn)
Nêu mối quan hệ
giữa PXKĐK và
PXCĐK

I. Phân biệt phản xạ có điều kiện và phản xạ khơng điều kiện
II. Sự hình thành phản xạ có điều kiện
1. Hình thành phản xạ có điều kiện
2. Ức chế phản xạ có điều kiện
PXCĐK dễ mất đi nếu khơng được củng cố thường xun.
- Hình thành thói, quen tập qn tốt đối với đời sống con người
Ý nghóa:
PXKĐK là phản xạ sinh ra đã có, khơng cần phải học tập.
PXCĐK là phản xạ được hình thành trong đời sống cá thể, là kết quả của q
trình học tập, rèn luyện.
Phải có sự kết hợp giữa kích thích có điều kiện và kích thích K K.Đ
Quá trình đó phải được l p lại nhiều lầnặ
Thực chất của PXC K là: hình thành đường liên hệ tạm thời nối các vùng ở Đ
vỏ đại não với nhau.
- Giúp cơ thể thích nghi với mơi trường và ĐK sống ln thay đổi

III. So sánh tính chất của các phản xạ khơng điều kiện và phản xạ có điều kiện
Tính chất : (bảng 52-2 SGK)
Mối quan hệ phản xạ có điều kiện và phản xạ khơng điều kiện:
- PXKĐKlà cơ sở thành lập PXCĐK.
- Phải có sự kết hợp giữa kích thích có điều kiện và kích thích khơng điều kiện
(kích thích CĐK phải tác động trước kích thích KĐK một thời gian ngắn)

Cho biết các phản xạ sau thuộc loại phản xạ nào?
A. Phản xạ bú tay ở trẻ em
B. Cá heo làm xiếc
C. Bụi bay trên đường dùng
tay che mũi
D. Cá heo đội bóng
(PXCĐK)
(PXKĐK)
(PXCĐK)
(PXCĐK)

Đọc mục “Em có biết “
Ôn tập nội dung các bài thực
hành, giờ sau kiểm tra 1 tiết