Lợi nhuận của ngân hàng quốc doanh.doc

Lợi nhuận của ngân hàng quốc doanh có bền vững?
Các ngân hàng nước ngoài, cổ phần, liên doanh đang
kinh doanh có lời. Còn hoạt động của ngân hàng quốc
doanh có thật sự hiệu quả hay không là câu hỏi vẫn chưa
được trả lời chính xác.
Ngân hàng quốc doanh vẫn là kênh cho vay lớn nhất các
dự án cơ sở hạ tầng và sản xuất quy mô lớn. Song các
ngân hàng cổ phần đã bắt đầu đồng tài trợ một số dự án
và xu hướng này đang tăng lên. Một số tổ chức tín dụng
cổ phần có nguồn vốn huy động khá lớn và có khả năng
tài trợ những dự án hạng trung cỡ 100 tỉ đồng.
Tuy nhiên, với đối tượng khách hàng chủ yếu là doanh
nghiệp vừa, nhỏ và cá nhân với những khoản vay chưa
lớn, cộng với áp lực từ cổ đông, các ngân hàng cổ phần
thẩm định dự án kỹ hơn, quản lý việc sử dụng cũng như
thu hồi vốn hiệu quả hơn. Nợ quá hạn của khối ngân
hàng cổ phần chỉ 1,5-2% tổng dư nợ, trong khi lợi nhuận vượt 20-30% chỉ tiêu đề ra.
Lợi nhuận có đủ bù đắp rủi ro?
Các ngân hàng quốc doanh, cho dù thị phần đang bị thu hẹp, vẫn nắm vai trò chủ đạo trên thị
trường tiền tệ. Một quan chức Ngân hàng Nhà nước “bật mí” tổng chênh lệch thu chi của tổ chức
tín dụng quốc doanh khoảng 12.000 tỉ đồng, gấp 10 lần lợi nhuận trước thuế của chi nhánh ngân
hàng nước ngoài.
Tuy nhiên, nợ quá hạn của ngân hàng quốc doanh lại gần 13 lần cao hơn tỷ lệ nợ quá hạn của
ngân hàng nước ngoài (chỉ có 0,06% tổng dư nợ). Theo quy định mới về đánh giá nợ, nợ quá
hạn của toàn hệ thống ngân hàng quốc doanh hiện khoảng 7,7% tổng dư nợ. Có ý kiến cho rằng
con số này cao hơn, chừng 10%.
Dẫn đầu về nợ quá hạn, ngân hàng quốc doanh đang phải đối mặt với thực tế lợi nhuận không đủ
bù đắp rủi ro. Hiện nay, quy định trích dự phòng rủi ro (DPRR) của Việt Nam và quốc tế chênh
nhau cỡ 10% (thí dụ theo thông lệ quốc tế, một ngân hàng phải trích DPRR 3.000 tỉ đồng, thì theo
quy định Việt Nam, họ chỉ phải trích 2.700 tỉ đồng).
Nhưng ngay cả theo quy định Việt Nam, lợi nhuận của ngân hàng quốc doanh mới đủ để trích

DPRR gần đầy đủ. Nếu lấy tổng dự phòng rủi ro trừ đi tổng số vốn mất (nợ xấu), thì còn thiếu từ
2% đến 3%. Một quan chức Ngân hàng Nhà nước bình luận: “So với trước đây vài năm, tỷ lệ này
đã được cải thiện nhiều (nghĩa là trước đây cao hơn mức 2%-3%). Tỷ lệ 2%-3% không nghiêm
trọng, nhưng vẫn đáng lo ngại”.
Ngân hàng Công thương năm nay có mức lợi nhuận gấp đôi năm ngoái, 2.050 tỉ đồng, sau khi
trích DPRR 1.510 tỉ đồng, còn lại 540 tỉ đồng.
Lợi nhuận trước thuế của Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NHNNo), theo ông Võ
Tiêm Hồng, Trưởng phòng Nguồn vốn, tăng 59,3% so với năm 2004. “Năm vừa qua là năm đầu
tiên NHNNo trích DPRR theo khả năng tài chính và mức trích bằng cả năm năm trước cộng lại.
Cụ thể, chúng tôi đã trích DPRR được 5.104 tỉ đồng, đã xử lý 4.271 tỉ đồng nợ. Số nợ còn lại
1.311 tỉ đồng sẽ xử lý tiếp khi điều kiện cho phép”, ông Hồng nhấn mạnh.
Vấn đề là hiện nay các ngân hàng quốc doanh và Ngân hàng Nhà nước chưa có được một con
số thống nhất, chính xác về nợ quá hạn của khối ngân hàng quốc doanh. Thực trạng nợ xấu của
ngân hàng quốc doanh là bao nhiêu, theo tiêu chuẩn nào vẫn chưa có những công bố rõ ràng.
NHNNo công bố nợ quá hạn chính thức chỉ có 2,3% tổng dư nợ và Sở Giao dịch ngoại tệ của
NHNNo năm nay lãi 510 tỉ đồng, trong khi vài tháng trước báo chí đã đăng tải chuyện sở này lỗ
gần 500 tỉ đồng do kinh doanh ngoại hối. Độ tin cậy của các chỉ số do các ngân hàng quốc doanh
công bố đến đâu, có lẽ chỉ những ngân hàng đó biết.
Như vậy, một trong những trọng tâm của ngân hàng quốc doanh không phải chỉ là gia tăng lợi
nhuận, mà là kiểm soát tốt hơn, giảm với tốc độ nhanh hơn các khoản nợ xấu. Lợi nhuận của
ngân hàng Việt Nam chủ yếu do hoạt động tín dụng mang lại. Lợi nhuận chung có thể nhìn thấy
vào ngày cuối cùng của năm nhưng lợi nhuận thực sự của từng khoản vay phải đợi đến khi đáo
hạn, mà có thể kéo dài nhiều năm. Minh bạch hóa tình hình tài chính của tổ chức tín dụng quốc
doanh, do đó, trở thành việc ngày càng khó khăn hơn.
Hiệu quả kinh doanh của ngân hàng quốc doanh, vì thế, có lẽ không chỉ thể hiện ở chỉ tiêu lợi
nhuận, trích DPRR, mà quan trọng hơn là tỷ lệ nợ quá hạn và số nợ xấu tuyệt đối.