i
TRNG I HC KINH T TP.H CHÍ MINH
KHOA KINH T PHÁT TRIN
CHUYÊN NGÀNH KINH T LAO NG VÀ QUN LÝ NNL
CHUYÊN TT NGHIP
O LNG MC HÀI LÒNG CA NGI
LAO NG V TIN LNG TI TP HCM
SVTH: Trnh Ngc Quyt
KHÓA: 35
GVHD: Trn ình Vinh
TP.HCM, 2013
ii
LI CAM OAN
Tôi cam đoan đây là đ tài nghiên cu ca tôi. Nhng kt qu và các s liu
trong khóa lun hoàn toàn trung thc, không sao chép bt k ngun nào khác. Tôi
hoàn toàn chu trách nhim trc nhà trng v s cam đoan này.
TP. H Chí Minh, ngày 03 tháng 04 nm 2013
Tác gi
Trnh Ngc Quyt
LI CM N
iii
Ln đu tiên cho em đc bày t lòng cm n chân thành và sâu sc ti thy
Trn ình Vinh, ngi đã hng dn khoa hc cho khóa lun này, đã tn tình
hng dn và giúp đ em hoàn thành khóa lun này. Thy đã tn tình đng viên
hng dn: đnh hng nghiên cu, nhng khó khn trong quá trình nghiên cu,
la chn đ tài cng nh cách vit, trình bày đ tài.
Ngoài ra em cng xin gi li cm n đn:
- Quý thy cô giáo ngành Kinh t lao đng và Qun lý ngun
nhân lc và khoa Kinh t phát trin ca trng i hc
kinh t TPHCM đã trang b cho em nhng kin thc cn
thit trong sut khóa hc.
- Các cô chú, anh ch, bn bè đã nhit tình giúp đ giúp em
tr li phiu kho sát.
- Các bn trong lp đã giúp đ, gii đáp nhng khó khn khi
nghiên cu.
Và cui cùng xin gi li cm n ti gia đình đã to điu kin cho em có thi gian đ
thc hin đ tài này.
Tác gi
Trnh Ngc Quyt
iv
NHN XÉT CA C QUAN THC TP
1. Thi gian thc tp
………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………… ……….
………………………………………………………………………………………
2. B phn thc tp
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
3. Tinh thn trách nhim vi công vic và ý thc chp hành k lut
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………… ……….
4. Kt qu thc tp theo đ tài
………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………… ……….
………………………………………………………………………………. ………
5. Nhn xét chung
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………
n v thc tp
v
NHN XÉT CA GIÁO VIÊN HNG DN
1. Tinh thn, chp hành k lut
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………
2. Ni dung chuyên đ thc tp
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
3. Hình thc :
………………………………………………………………………………………
4. Nhn xét chung
………………………………………………………………………………………
5. im s :
Giáo viên hng dn
vi
MC LC
DANH MC BNG S DNG
DANH MC HÌNH S DNG
PHN M U 1
1. Lý do chn đ tài 1
2. Mc tiêu nghiên cu 2
2.1.Mc tiêu tng quát: 2
2.2.Mc tiêu c th: 2
3. Câu hi nghiên cu 2
4. Phm vi nghiên cu và đn v nghiên cu: 2
5. Phng pháp nghiên cu 2
6. Ý ngha thc tin 3
7. Cu trúc nghiên cu 3
CHNG I: C S LÝ THUYT 4
1.1. C s lý lun v tin lng 5
1.1.1. Các khái nim v tin lng 5
1.1.2. Các thành phn cu thành nên tin lng 7
1.1.3. Vai trò ca tin lng đi vi ngi lao đng 9
1.2. C s lý lun s tha mãn v tin lng 11
1.2.1. Khái nim và đo lng tho mãn v tin lng 11
1.2.2. Các thành phn đo lng mc đ tha mãn v tin lng 12
1.3. Mô hình và các gi thit nghiên cu 14
1.3.1. Mô hình nghiên cu 14
1.3.2. Mi quan h gia s tha mãn vi các thành phn ca tin lng 14
vii
CHNG 2 : PHNG PHÁP NGHIÊN CU 16
2.1. Thit k nghiên cu 16
2.1.1. Mu nghiên cu 16
2.1.2. Phng pháp nghiên cu 16
2.1.3. Quy trình nghiên cu 18
2.2. Nghiên cu chính thc 19
2.2.1. Thit k phiu kho sát 19
2.2.2. Din đt và mã hóa thang đo 19
CHNG 3 : KIM NH THANG O 21
3.1. Mô t d liu thu thp 21
3.2. ánh giá thang đo 25
3.2.1. Kt qu đánh giá thang đo các nhân t tác đng đn s hài lòng 25
3.2.1. Kt qu đánh giá thang đo s hài lòng 28
3.3. Phân tích các nhân t 28
3.3.1. Kt qu phân tích các nhân t 28
3.3.2. t tên gii thích các nhân t 32
3.4. Mô hình điu chnh 32
3.4.1. Ni dung điu chnh 32
3.5. Kim đnh các nhân t ca mô hình 34
3.5.1. Kim đnh s tng quan 34
3.5.2. Phân tích hi quy 34
3.6. Kim đnh gi thuyt 41
3.7. Kim đnh s khác bit v hài lòng theo đc đim cá nhân 42
3.7.1. Kim đnh v s khác bit theo gii tính 42
viii
3.7.2. Kim đnh v s khác bit theo đ tui 44
3.7.3. Kim đnh v s khác bit theo trình đ hc vn 45
3.7.4. Kim đnh v s khác bit theo b phn 46
3.7.5. Kim đnh v s khác bit theo thu nhp 47
3.7.3. Kim đnh v s khác bit theo s ngi ph thuc 48
CHNG 4 : KT LUN VÀ KIN NGH 49
4.1. Tóm tt ni dung nghiên cu 49
4.2. Kt qu nghiên cu 50
4.3. Kin ngh gii pháp 51
4.3.1. i vi doanh nghip 51
4.3.2. i vi các c quan qun lý nhà nc v lao đng 53
4.4. Các hn ch ca nghiên cu và đ xut hng nghiên cu tip theo 56
4.4.1. Các hn ch ca nghiên cu 56
4.4.1. xut hng nghiên cu tip theo 56
TÀI LIU THAM KHO 57
PH LC 60
ix
DANH MC BNG S DNG
Bng 1.1: Thành phn ca thang đo mc đ hài lòng v tin lng ca Heneman và
Schwab (PSQ) (1985) 12
Bng 2.1 : Din đt và mã hóa thang đo 19
Bng 3.1: C cu gii tính 21
Bng 3.2: C cu v tui 22
Bng 3.3: C cu v trình đ hc vn 22
Bng 3.4: C cu b phn 23
Bng 3.5: C cu v thu nhp 23
Bng 3.6: S ngi sng ph thuc vào thu nhp 24
Bng 3.7: Cronbach’s Alpha ca ca thang đo “mc lng” 25
Bng 3.8 Cronbach’s Alpha ca thang đo “ Tng lng” 26
Bng 3.9 Cronbach’s Alpha ca thang đo “ Phúc li” 26
Bng 3.9 Cronbach’s Alpha ca thang đo “C ch chính sách lng” 27
Bng 3.10 Cronbach’s Alpha ca thang đo “S hài lòng” 28
Bng 3.11: Ma trn nhân t vi phép xoay Varimax 31
Bng 3.12: Kim đnh đa cng tuyn 35
Bng 3.13 : Kim đnh Durbin-Watson 38
Bng 3.14: Mô hình hi quy 39
Bng 3.15 Kt qu hi quy bng phng pháp Enter 39
Bin ph thuc: s hài lòng 39
Bng 3.16: Kim đnh ANOVA 40
Bng 3.17: Thng kê mô t s hài lòng theo gii tính 42
Bng 3.18: Kt qu kim đnh Independent Sample T-test 43
x
Bng 3.19: Kt qu thng kê mô t 44
Bng 3.20: Kt qu One-Way ANOVA so sánh mc đ hài lòng theo tui 44
Bng 3.21: Kt qu thng kê mô t 45
Bng 3.22: Kt qu One-Way ANOVA so sánh mc đ hài lòng theo trình đ hc
vn 45
Bng 3.23: Thng kê mô t 46
Bng 3.24: Kt qu One-Way ANOVA so sánh mc đ hài lòng theo b phn làm
vic 46
Bng 3.25: Thng kê mô t 47
Bng 3.26: Kt qu One-Way ANOVA so sánh mc đ hài lòng theo thu nhp 47
Bng 3.27: Thng kê mô t 48
Bng 3.28: Kt qu One-Way ANOVA so sánh mc đ hài lòng theo s ngi sng
ph thuc 48
DANH MC HÌNH S DNG
Hình 1.1: Mô hình nghiên cu 14
Hình 2.1 : Quy trình nghiên cu 18
Hình 3.1: Mô hình nghiên cu điu chnh 33
Hình 3.2 : thi phân tán Scatterplot 36
Hình 3.3: Biu đ tn s Histogram 37
1
PHN M U
1. Lý do chn đ tài
Ngày nay vn ngun nhân lc là tài sn quý báu ca các doanh nghip, các
nhà qun tr đã nhn ra s tha mãn ca ngi lao đng là yu t then cht mang
đn s thành công cho doanh nghip. Nng sut lao đng, tinh thn làm vic, đ
hiu qu ca công vic cng nh lòng trung thành ca ngi lao đng chu nh
hng bi mc đ tha mãn ca ngi lao đng. Trong đó chính sách lng ca
doanh nghip nh hng không nh đn mc đ hài lòng ca ngi lao đng. Vì
vy các doanh nghip không ngn ngi tr lng cho ngi lao đng vi mc lng
cao đng thi xây dng môi trng làm vic tt đ có đc ngun lao đng hùng
hu và hiu qu. Tuy nhiên vn có không ít ngi không hài lòng v tin lng.
Trong thc t, theo kho sát ca doanh nghip trong báo cáo kho sát thc trng
qun tr nhân s ti doanh nghip Vit Nam cho thy nguyên nhân ngh vic ca
nhân viên vì tin lng chim gn 40% (Lê Quân, 2011).Trong mt nghiên cu
khác, 31% ngi tham gia kho sát cng cho rng lí do chính khin nhân viên ngh
vic là vì tin lng (Trn Kim Dung, 2011).
Nhng nhân t nào ca tin lng nh hng đn mc đ hài lòng ca ngi
lao đng và làm th nào đ xây dng chính sách lng đ ngi lao đng hài lòng
nâng cao hiu qu công vic khin cho không ít nhà qun tr trn tr. Tin lng gi
vai trò then cht đi vi vic thu hút, duy trì ngun nhân lc, đc bit trong thi k
bão giá khi lm phát nm 2011 lên ti 18,6 %. Nhiu lãnh đo doanh nghip cho
rng ngi lao đng bt mãn vi lng vì doanh nghip không có kh nng tài
chính đ tng lng tng ng. Tuy nhiên, nhiu nhân viên trong các doanh nghip
li cm thy nn lòng vì mc lng đã thp, mà còn rt bt hp lí. Vì vy nghiên
cu này chn đ tài: “o lng mc đ hài lòng ca ngi lao đng v tin lng
ti TPHCM ” nhm xác đnh liu mc lng chính sách lng hay yu t nào nh
hng nhiu hn đn s hài lòng ca nhân viên trong các doanh nghip trên đa bàn
TPHCM.
2
2. Mc tiêu nghiên cu
2.1.Mc tiêu tng quát:
Tìm ra các tác đng ca tin lng lên mc đ hài lòng ca ngi lao đng,
xây dng thang đo v mc đ hài lòng ca ngi lao đng v tin lng.
2.2.Mc tiêu c th:
• Hiu đc bn cht ca tin lng, các thành phn cu thành ca tin
lng và vai trò ca tin lng đn ngi lao đng
• Tìm ra các nhân t ca tin lng nh hng đn mc đ hài lòng ca
ngi lao đng
• Phân tích đc nhân t nào nh hng đn mc đ hài lòng ca ngi lao
đng.
• Xây dng thang đo mc đ hài lòng ca ngi lao đng v tin lng
• S khác bit v mc đ hài lòng ca ngi lao đng v tin lng vi các
yu t cá nhân ( tui, hc vn, gii tính )
3. Câu hi nghiên cu
Các nhân t nào ca tin lng tác đng đn mc đ hài lòng ca ngi lao đng ?
Các thành phn đo mc đ hài lòng ca ngi lao đng v tin lng ?
Ngi lao đng có hài lòng v tin lng hay không?
4. Phm vi nghiên cu và đn v nghiên cu:
Thc hin nghiên cu ti TP. HCM. n v nghiên cu: lao đng có trình đ
tt nghip Trung cp, cao đng, đi hc tr lên.
Thi gian thc hin kho sát tháng 3 nm 2013
5. Phng pháp nghiên cu
Phng pháp nghiên cu trong đ tài này là phng pháp đnh tính kt hp phng
pháp đnh lng.
3
Phng pháp nghiên cu đnh tính đc s dng trong nghiên cu: nghiên cu các
tài liu th cp và tho lun đ xây dng s b thang đo mc đ hài lòng ca ngi
lao đng v tin lng. Sau đó dùng phng pháp nghiên cu đnh tính đ kim
đnh thang đo và đo lng mc đ hài lòng ca ngi lao đng v tin lng.
Phng pháp nghiên cu đnh lng tri qua hai giai đon:
- Giai đon 1 : thu thp s liu s cp t mu đc chn
thông qua phng pháp phng vn trc tip.
- Giai đon 2 : kim đnh thang đo và phân tích hi quy v
mc đ hài lòng ca ngi lao đng v tin lng
TPHCM
Phng pháp kho sát thun tin
Phng pháp phân tích s liu thông qua phn mm SPSS 16.0 vi các công c
thng kê mô t, kim đnh thang đo vi Cronbach’s Alpha, phân tích các nhân t
khám phá (EFA), hi quy. Các phân tích Independent sample T test, Anova cng
đc thc hin đ làm rõ các vn đ liên quan ti gi thit nghiên cu.
6. Ý ngha thc tin
o lng mc đ hài lòng ca ngi lao đng v tin lng có ý ngha quan
trng trong công tác qun lý ngun nhân lc ca doanh nghip, nghiên cu cung
cp thông tin cho nhà qun lý xây dng chính sách lng hp lý, góp hoàn thin
công tác qun lý ngun nhân lc, t đó góp phn vào s n đnh và phát trin ca
doanh nghip.
7. Cu trúc nghiên cu
Ngoài phn m đu v nghiên cu còn có 4 chng, trong đó:
4
Phn m đu trình bày tóm lc lý do, mc tiêu, phm vi, ý ngha và cu trúc ca
đ tài.
Chng 1: Trình bày c s lý lun v tin lng và s hài lòng v tin lng ca
ngi lao đng
Chng 2: Trình bày phng pháp nghiên cu , ni dung gm thit k nghiên cu,
thit k phiu kho sát, din đt và mã hóa thang đo.
Chng 3: Trình bày kim đnh thang đo và mô hình nghiên cu
Chng 4: Kt lun tóm lc kt qu nghiên cu và kin ngh gii pháp.
CHNG I: C S LÝ THUYT
Chng này s trình c s lý thuyt v tin lng, các khái nim v s hài
lòng và thang đo mc đ hài lòng , các nhân t nh hng đn s hài lòng, trên c
5
s ca mt s nghiên cu trong và ngoài nc, đ xây dng mô hình nghiên cu và
gi thuyt nghiên cu.
1.1. C s lý lun v tin lng
1.1.1. Các khái nim v tin lng
Theo Adam Smit (1723-1790) Tin lng là s tin tr công cho công nhân
theo mt mc nht thit cn có, là s tin cn thit đ ngi lao đng sng.
Theo Ricardo (1772-1823)Tin lng là giá c ca lao đng. Ông đã phân
bit đc 2 loi giá c t nhiên và giá c th trng ca lao đng.
Theo Keynes (1936) Tin công có tính cng nhc. Mc tin công đc tha
thun gia ch và th là tin công danh ngha ch không phi tin công thc t và
mc tin công này đc ghi trong hp đng lao đng, đc công đoàn và lut pháp
bo v.
Tin lng có th có nhiu tên gi khác nhau nh thù lao , thu nhp t lao
đng, tin công Trong bài nghiên cu này s dng khái nim Tin lng: Theo T
chc Lao đng Quc t (ILO), tin lng là s tr công hoc thu nhp , bt lun tên
gi hay cách tính th nào , mà có th biu hin bng tin và đc n đnh bng tho
thun gia ngi s dng lao đng và ngi lao đng , hoc theo quy đnh ca pháp
lut, do ngi s dng lao đng phi tr cho ngi lao đng theo mt hp đng lao
đng đc vit ra hay bng ming , cho mt công vic đã thc hin hay s phi thc
hin hoc cho nhng dch v đã làm hay s phi làm (ng c San, 1996).
Nói chung khái nim v tin công có tính ph quát hn và cùng vi nó là mt
lot các khái nim : Tin lng danh ngha, tin lng thc t, tin lng ti thiu,
tin lng kinh t. Tin lng danh ngha và tin lng thc t đc phân bit ln
đu tiên trong nghiên cu ca Adam Smith.
Tin lng danh ngha : Là khái nim ch s lng tin t mà ngi s dng
sc lao đng tr cho ngi cung ng sc lao đng cn c vào hp đng tho thun
gia hai bên trong vic thuê lao đng. Song bn thân tin lng danh ngha cha
6
cho ta mt nhn thc đy đ v mc tr công thc t cho ngi lao đng. Li ích
mà ngi cung ng sc lao đng nhn đc ngoài vic ph thuc vào mc lng
danh ngha còn ph thuc vào giá c hàng hoá, dch v và s lng thu mà ngi
lao đng s dng tin lng đó đ mua hàng hóa, dch v hoc đóng thu .
Tin lng thc t : Là tin lng mà s t liu sinh hot và dch v mà
ngi lao đng có th mua bng tin lng cu mình sau khi đã đóng các khon
thu theo qui đnh ca chính ph. Ch s tin lng t l nghch vi ch s giá c và
t l thun vi ch s tin lng danh ngha ti thi đim xác đnh.
Vi mc tin lng nht đnh nu giá c hàng hoá th trng tng thì ch s
tin lng thc t gim xung. Trng hp giá c th trng n đnh, tin lng
danh ngha tng lên ch s tin lng thc t cng tng. Nu cùng mt lúc, tin
lng danh ngha và giá c hàng hoá th trng cùng tng hoc cùng gim ln hn
thì s quyt đnh lng thc t .
Tin lng ti thiu (Mc lng ti thiu) : Cng có nhng quan đim khác
nhau. T trc ti nay mc lng ti thiu đc xem là " cái ngng cui cùng " ,
đ t đó xây dng các mc lng khác to thành h thng tin lng ca mt ngành
nào đó, hoc h thng tin lng chung thng nht ca mt nc, là cn c đ xác
đnh chính sách tin lng. Vi quan nim nh vy, mc lng ti thiu đc coi là
yu t rt quan trng ca mt chính sách tin lng nó liên h cht ch vi ba yu
t là :
- Mc sng trung bình ca dân c mt nc .
- Ch s giá c sinh hot .
- Loi lao đng và điu kin lao đng .
Mc lng ti thiu nhm hn ch s giãn cách quá ln gia tin lng thc
t và tin lng danh ngha, là hình thc can thip ca chính ph vào chính sách
tin lng, trong điu kin th trng lao đng luôn có s cung ln hn cu. Nhiu
nhà hoch đnh chính sách kinh t xã hi và các nhà kinh t ng h bin pháp bo
7
h ca chính ph đi vi mc lng ti thiu và c ch tr lng các thành phn
kinh t. c bit, đi vi các nc đang trong quá trình công nghip hoá lm phát
luôn thng trc, ngun nhân lc tng quá nhanh so vi kh nng to vic làm ca
nn kinh t, s xâm nhp ln ca ch ngha t bn nc ngoài đ tn dng th
trng và ngun nhân lc ti ch thì vic chính ph công b các mc lng ti
thiu mi thi k là mt yêu cu bt buc. Tuy vy cng có ý kin cho rng mc
lng ti thiu quy đnh quá " cng và máy móc" s làm mt đi s linh hot trong
c ch t điu tit ca th trng lao đng, thm chí có nh hng đn c tính hp
dn trong vic thu hút đu t nc ngoài vào nn kinh t .
Tin lng kinh t : Là mt khái nim ca kinh t hc. Các doanh nghip
mun có s cung ng sc lao đng nh yêu cu , cn phi tr mc lng cao hn so
vi mc lng ti thiu. Tin tr thêm vào lng ti thiu đt đc yêu cu cung
ng sc lao đng gi là tin lng kinh t. Vì vy, có ngi quan nim tin lng
kinh t ging nh tin thng thun tuý cho nhng ngi đã hài lòng cung ng sc
lao đng chô doanh nghip đó, vi các điu kin mà ngi thuê lao đng yêu cu.
1.1.2. Các thành phn cu thành nên tin lng
Tin lng bao gm: lng c bn, tin thng, ph cp, và phúc li.
Lng c bn (basic pay hoc basic salary): đc xác đnh trên c s mc đ
phc tp ca công vic; điu kin làm vic, trình đ nng lc ca ngi lao đng và
giá th trng. Tin lng c bn đc tr c đnh cho ngi lao đng do đ ã thc
hin các trách nhim công vic c th. Lng c bn đc tính theo thi gian làm
vic (gi, ngày, tháng, nm) hoc theo đn giá sn phm và không bao gm các
khon đc tr thêm nh lng ngoài gi, lng khuyn khích, các loi bo him
bt buc ( Trn Kim Dung, 2011)
Vit Nam, do các mc lng theo quy đnh trong bng lng nhà nc
thp hn so mt bng lng th trng trong khi tng mc đóng các khon bo
him xã hi, tht nghip, y t lên đn 30,5 % lng trong nm 2012. gim bt
8
chi phí, rt nhiu doanh nghip ni đa có hai bng lng: (1) Mt bng vi các h
s lng / mc lng theo quy đnh ca Nhà nc đ đóng các loi bo him bt
buc. Tin lng trong bng lng này đc gi là lng c bn; và (2) Mt bng
vi các h s lng/ mc lng theo nng lc, chc v ca nhân viên đc gi là
bng h s lng / mc lng kinh doanh. V bn cht, khi lng kinh doanh
không có các khon thng, ph cp, lng ngoài gi… vn là ch lng c bn.
Tin thng (bonus): là tin tr cho ngi lao đng khi h hoàn thành công
vic tt hn yêu cu bình thng. Thng là mt loi kích thích vt cht có tác
dng rt tích cc đi vi ngi lao đng trong vic phn đu thc hin công vic tt
hn. Thng có rt nhiu loi nh : Thng nng sut , cht lng ; thng sáng
kin; thng theo thành tích ( Trn Kim Dung, 2011)
Ph cp: là tin tr thêm, b sung cho lng c bn, bù đp thêm cho ngi
lao đng khi h phi làm vic trong nhng điu kin không n đnh hoc không
thun li mà cha đc tính đn khi xác đnh lng c bn nh ph cp làm ngoài
gi, ph cp làm đêm, ph cp đi đng Vit Nam, có nhiu khon tin gi là
ph cp nhng bn cht không phi là ph cp. Ph cp chc v áp dng cho các
cán b qun lí (ví d trng phòng), bn cht là tin lng trách nhim. Ph cp
xng, đin thoi v.v., thc cht là mt khon chi phí hot đng mà doanh nghip
nh ngi lao đng thanh toán h ( Trn Kim Dung, 2011).
Phúc li (benefits): là khon tin thông thng đc gián tip tr cho ngi
lao đng cho thi gian không phi làm vic nh bo him xã hi và bo him y t ;
tin hu trí; các dch v doanh nghip cung cp nh nhà tr, khám sc khe Chính
vì vy, nc ngoài, tin lng đc phân chia thành thù lao tài chính trc tip và
thù lao gián tip. Lng trc tip là nhng khon thu nhp thc nhn bng tin nh
tin lng c bn, tin hoa hng, ph cp, tin thng. Còn lng gián tip ch yu
th hin qua các khon phúc li . V bn cht , phúc li th hin s quan tâm ca
doanh nghip đn đi sng ca ngi lao đng ( Trn Kim Dung, 2011). Các khon
tin tuy gi là thng nhng li tr bng nhau cho nhân viên không phân bit kt
9
qu làm vic nh “thng” trong các l , “tháng lng th 13” v bn cht là phúc
li. Nh vy, Vit Nam, phúc li bao gm c các khon tin tr gián tip và trc
tip cho ngi lao đng.
Lng thc nhn (Net total): là thu nhp thc nhn ca ngi lao đng bao
gm tt c các khon tin: lng c bn, ph cp, thng hoc các loi tr công
khác (nh tin hoa hng) sau khi tr đi các khon thu thu nhp và bo him bt
buc. Nh vy có th tin lng c bn hàng tháng thp nhng các khon khác (ph
cp, thng, hoa hng) cao thì lng thc nhn cng s cao.
Tng thu nhp / tng thù lao (Gross total): là thu nhp trc thu ca ngi
lao đng, bao gm tt c các khon mà doanh nghip tr cho ngi lao đng: tin
lng c bn, ph cp, thng, phúc li (bo him bt buc và không bt buc, h
tr tin nhà, xe ) và thu thu nhp cá nhân (nu có). Tng thu nhp phn ánh đy
đ nht tin lng ca mt ngi.
Mc lng có th là lng c bn, lng thc nhn hoc tng thu nhp t công
vic.
1.1.3. Vai trò ca tin lng đi vi ngi lao đng
Vai trò tái sn sut sc lao đng :Sc lao đng là mt dng công nng bao
gm sc c bp và tinh thn, tn ti trong c th con ngi, là mt trong các yu t
thuc “đu vào” ca sn xut. Trong quá trình lao đng sc lao đng b hao mòn
dn vi quá trình to ra sn phm do vy tin lng trc ht phi đm bo tái sn
xut sc lao đng. ây là yêu cu tt yu không ph thuc vào ch đ xã hi, là c
s ti thiu đu tiên đm bo s tác đng tr li ca phân phi ti sn xut
Sc lao đng là yu t quan trng nht ca lc lng sn xut đ đm bo tái
sn xut và sc lao đng cng nh lc lng sn sut xã hi, tin lng cn thit
phi đ nuôi sng ngi lao đng và gia đình h. c bit là trong điu kin lng
là thu nhp c bn.
10
thc hin chc nng này, trc ht tin lng phi đc coi là giá c sc
lao đng. Thc hin tr lng theo vic, không tr lng theo ngi, đm bo
nguyên tc phân phi theo lao đng. Mc lng ti thiu là nn tng ca chính sách
tin lng và tin công, có c cu hp lí v sinh hc, xã hi hc …
ng thi ngi s dng lao đng không đc tr công thp hn mc lng ti
thiu do Nhà nc qui đnh.
Vai trò kích thích sn xut: Trong quá trình lao đng, li ích kinh t là đng
lc mnh m thúc đy s hot đng ca con ngi là đng lc mnh m nht ca
tin b kinh t xã hi.Trong 3 loi li ích: xã hi, tp th, ngi lao đng thì li ích
cá nhân ngi lao đng là đng lc trc tip và quan trng trng đi vi s phát
trin kinh t.
Li ích ca ngi lao đng là đng lc ca sn xut. Chính sách tin lng đúng
đn là đng lc to ln nhm phát huy sc mnh ca nhân t con ngi trong vic
thc hin các mc tiêu kinh t –xã hi. Vì vy t chc tin lng và tin công thúc
đy và khuyn khích ngi lao đng nâng cao nâng sut, cht lng và hiu qu ca
lao đng bo đm s công bng và xã hi trên c s thc hin ch đ tr lng.
Tin lng phi đm bo:
• Khuyn khích ngi lao đng có tài nng.
• Nâng cao trình đ vn hoá và nghip v cho ngi lao đng.
• Khc phc ch ngha bình quân trong phân phi, bin phân phi tr thành
mt đng lc thc s ca sn xut.
Vai trò thc đo giá tr: Là c s điu chnh giá c cho phù hp. Mi khi giá
c bin đng, bao gm c giá c sc lao đng hay nói cách khác tin lng là giá c
sc lao đng, là mt b phn ca sn phm xã hi mi đc sáng to nên.Tin
lng phi thay đi phù hp vi s dao đng ca giá c sc lao đng.
11
Vai trò tích lu: Bo đm tin lng ca ngi lao đng không nhng duy
trì đc cuc sng hàng ngày mà còn có th d phòng cho cuc sng lâu dài khi h
ht kh nng lao đng hoc xy ra bt trc.
1.2. C s lý lun s tha mãn v tin lng
1.2.1. Khái nim và đo lng tho mãn v tin lng
Tng t nh các khái nim tho mãn đi vi công vic, đng viên tho mãn
v lng có th đc đnh ngha và đo lng theo hai cách:
Tho mãn v tin lng là khái nim đn bin: Cách đo lng này thng áp
dng khi coi tho mãn lng là mt thành phn (cùng vi các thành phn khác nh
tho mãn vi lãnh đo, vi môi trng làm vic ) to ra các kt qu hành vi ca
NV nh tho mãn vi công vic (Oshagbemi, 1999), đng viên khuyn khích nhân
viên (Kovach, 1987); hoc khi đo lng tho mãn chung v lng (global scale).
Tho mãn chung v lng th hin cm xúc chung ca ngi lao đng v tin lng
mà h đc tr t công vic khi so sánh vi nhng mong đi ca h.
Tho mãn vi các thành phn ca tin lng (khái nim đa bin): th hin
cm xúc đi vi riêng tng thành phn ca tin lng nh lng c bn, thng,
ph cp, phúc li, lng thc lãnh, tng thu nhp, hoc tho mãn vi các quy ch
lng, vi cách thc điu hành, qun lí h thng lng Quan đim coi tho mãn
lng là khái nim đa bin này đc th hin trong nghiên cu ca DeConnick,
Stilwell & Brock (1996); Heneman & Schwab (1985); Williams, Carraher, Brower
& McManus (1999). Nghiên cu tho mãn vi các thành phn ca tin lng giúp
doanh nghip bit nhng khía cnh (mc lng, phúc li, chính sách ch đ ) đc
đánh giá cao hay thp trong h thng lng ca doanh nghip đ t đó tìm ra các
gii pháp hoàn thin. Vì vy nghiên cu này s dng thang đo đa bin.
12
1.2.2. Các thành phn đo lng mc đ tha mãn v tin lng
Nm 1979, Heneman và Schwab đã phát trin thang đo nm thành phn PSQ
(Pay Satisfaction Questionaire) gm: mc lng (Pay level), tng lng (Pay raise),
phúc li (Benefit), c cu lng ( Pay structure) và c ch điu hành lng (Pay
administration). Mô hình này đc ch đnh tr hài lòng nh là mt cu trúc đa
chiu, bao gm nm khía cnh khác nhau: mc lng (Pay level), tng lng (Pay
raise), phúc li (Benefit), c cu lng ( Pay structure) và c ch điu hành lng
(Pay administration) nh kích thc riêng bit c bn ca s hài lòng
. Sau đó, hai
tác gi đã điu chnh và kim đnh li thang đo vi 18 bin trong bn thành phn:
mc lng (Pay level), tng lng (Pay raise), phúc li (Benefit) c ch điu hành
lng (Pay administration) vào nm 1985.
C ch điu hành lng trong PSQ th hin cách thc thit lp h thng
lng, các chính sách v lng nh nguyên tc, quy đnh tr lng, cách tính lng,
cách truyn thông đ mi ngi hiu và c gng đ đc tng lng. Trong nghiên
cu này (Pay administration) s đc gi tt là c ch chính sách lng. Thang đo
PSQ bn thành phn đã đc s dng trong nhiu nghiên cu Heneman,
Greenberger & Strasser (1988); (DeConinck, Stilwell & Brock (1996); Jeff W.
Trailer (2005).
Bng 1.1: Thành phn ca thang đo mc đ hài lòng v tin lng ca
Heneman và Schwab (PSQ) (1985)
1 2 3 4 5
13
Rt không hài lòng Không hài lòng Tm hài lòng Hài lòng Rt hài lòng
1. Lng thc nhn ca tôi L
2. Phn phúc li ca tôi B
3. Tng lng gn đây nht ca tôi
R
4. nh hng ca qun lý đn lng ca tôi R
5. Lng hin ti ca tôi L
6. Phúc li công ty tr cho bn B
7. Mc lng mà tôi thng đc tng trong quá kh R
8. Cu trúc lng ca công ty (The company’s pay structure). S/A
9. Thông tin mà cty cung cp các vn đ v lng có liên quan đn tôi S/A
10. Tng thu nhp ca tôi L
11. Giá tr phúc li ca tôi B
12. Mc lng công vic khác trong công ty S/A
13. S nht quán trong chính sách lng ca công ty S/A
14. Mc lng hin ti ca tôi L
15. Các khon phc li tôi nhn đc B
16. Mc đ tng lng ca tôi đc xác đnh nh th nào R
17. S khác bit v tin lng gia các công vic trong công ty S/A
18.Chính sách lng ca công ty nh th nào S/A
Ghi chú : L = Mc lng (Pay level), B = Phúc li (benefits), R =Tng lng
(Pay raise), S/A = C ch chính sách lng (Pay structure/administration).
Trong bài nghiên cu ca Trn Kim Dung (2012): “o lng mc tha mãn
vi tin lng” đã đa ra các thành phn gm : mc lng (Pay level), tng lng
(Pay raise), phúc li (Benefit) và chính sách lng (Pay administration) nh hng
đn mc đ tha mãn v tin lng.
14
1.3. Mô hình và các gi thit nghiên cu
1.3.1. Mô hình nghiên cu
Trong mô hình các thành phn : mc lng, tng lng, phúc li, c ch
chính sách lng là các bin ni sinh tác đng đn s hài lòng v tin lng. Các
yu t cá nhân: đ tui, gii tính, trình đ, thu nhp, b phn công tác, s ngi ph
thuc vào thu nhp coi nh là các bin ngoi sinh trong mô hình này.
Hình 1.1: Mô hình nghiên cu
1.3.2. Mi quan h gia s tha mãn vi các thành phn ca tin lng
Nghiên cu này xem xét tác đng ca bn thành phn hài lòng vi tin lng
trong nghiên cu ca Heneman và Schwab (1985) bao gm: mc lng, tng lng,
phúc li, c ch chính sách lng đn s hài lòng ca NV vi t chc. Tho mãn
vi tin lng s làm NV mun gn bó hn cùng t chc, n lc hn vì t chc.
Gi thuyt:
Phúc li
Tng lng
Mc lng
C ch chính sách tin
lng
S
hài
lòng
Các yu t cá
nhân : tui
Gii tính
Trình đ
Thu nhp
B phn công
tác , s ngi
ph thuc
15
H1: Tho mãn vi mc lng có quan h cùng chiu vi s hài lòng v tin
lng ca NV đi vi t chc.
H2: Tho mãn vi tng lng có quan h cùng chiu vi s hài lòng v tin
lng ca NV đi vi t chc.
H3: Tho mãn vi phúc li có quan h cùng chiu vi s hài lòng v tin lng
ca NV đi vi t chc.
H4: Tho mãn vi c ch chính sách tin lng có quan h cùng chiu s hài
lòng v tin lng ca NV đi vi t chc.
Quan sát trong thc t, yu t công bng ni b nh hng đn s bt mãn ca
NV nhiu hn công bng bên ngoài (so vi mc lng th trng). Gi thuyt:
H5: Tho mãn vi c ch chính sách lng có tác đng mnh hn tác đng ca
tho mãn vi mc lng đn s hài lòng v tin lng ca NV đi vi t chc.