chuyện về bà mẹ VNAH Sông Cần

1
CHUYỆN NGƯỜI CON GÁI SÔNG CẦN
( Viết về mẹ Hồ thị Hạnh và Trần Thị Thêu
- hai mẹ con đều là Bà mẹ Việt nam anh hùng
ở ấp Từ Ô xã Hùng Hòa huyện Tiểu Cần)
“ Còn cha gót đỏ như son
Mất cha, gót đỏ của con lấm bùn”
Mất cha năm 12 tuổi, cảnh nhà bé Hạnh đã nghèo nay càng túng quẫn
hơn. Nước mắt khóc cha chưa ráo, cô bé phải đi ở mướn, giữ con cho ông chủ
bán dầu phong ở chợ Tiểu Cần, kiếm tiền phụ mẹ nuôi em. Lâu sau, cô sang ở
cho một bà bán tạp hóa khác. Mụ chủ là người “ mắn đẻ ”. Ban ngày, giữ đàn
con của chủ mệt nhoài. Đêm đến, cô cũng bị dựng dậy dỗ con cho mụ, không
kịp thức, bị mụ véo bầm cả bắp chân. Khổ quá, cô lại đổi sang ở cho chủ khác.
Năm 18 tuổi, thấy cô gái giỏi giắn, siêng năng, nhiều người nhờ bà chủ
mai mối cho. Sợ con gái nhẹ dạ, cả tin làm điều dại dột, mẹ của Hạnh bắt cô
nghỉ việc, về nhà với mẹ. Ít lâu sau, mẹ cho hay là sẽ gã Hạnh. Mẹ nói : “Nhà
mình nghèo, nhà nó cũng nghèo.Con mất cha, nó cũng mất cha. Nhưng nó thiệt
thà, siêng năng, con lấy nó, con sẽ không khổ ”. Nghe vậy, Hạnh khóc mấy
ngày đêm liền khi nghĩ tới cảnh mẹ già, em dại không ai chăm sóc.
Rồi ngày trọng đại ấy cũng tới. Cô dâu mặc chiếc áo màu xanh đọt chuối
“ người ta ” mới cho hôm giáp lời, đôi mắt sưng húp ( vì khóc nhiều) theo
đoàn rước dâu từ Đập Bà Lãnh về Hùng Hòa để làm vợ “ người ta ”. Đêm tân
hôn, chú rễ đứng ngồi không yên vì cô dâu cứ khóc như mưa, không làm sao
dỗ được. Rồi mỗi chiều, nghe tiếng ếch nhái kêu vang, nhớ nhà, nhớ mẹ, cô lén
ra vườn ngồi khóc. Thương con dâu trẻ, mẹ chồng không nỡ trách. Đứa con
đầu lòng ra đời. Rồi đứa thứ hai, thứ ba hồi đó chưa có “ kế hoạch hóa gia
đình ”, cô Hạnh sanh nhiều, nhưng chỉ “ mẹ tròn con vuông ” được 7 đứa. Vợ
chồng ra riêng, mướn thêm 70 công đất ruộng để làm, mỗi năm đong cho ông
Hội 280 giạ lúa ; Tết còn phải “đi ” hai giạ gạo và hai cặp vịt thật tốt.
Chiến tranh ác liệt, các con lớn lên, rồi lần lượt đi bộ đội. Hàng ngày,
Mẹ Hạnh giả đò đi bắt ốc, hái rau để hỏi thăm tin tức các con. Lính đồn lấy cớ

theo dõi mẹ, thường xuyên đến nhà bắt gà vịt, xúc gạo thóc.
2
Cô ba Thêu vừa tròn 19 tuổi, mẹ đã gã về Trinh Phụ vì thấy bọn lính tới
lui thường, mẹ cũng sợ. Với nước da ngăm đen vì mưa nắng, ruộng đồng ; tính
đằm thắm ít nói hay cười cộng với đôi bàn tay dẻo dai cày cấy của Ba Thêu, ai
cũng khen : “ bà Năm có phước ”. Ra riêng, vợ chồng Ba Thêu về Hùng Hòa
lập nghiệp. Cô vừa lo việc nhà, vừa làm cơ sở nuôi chứa cán bộ, tới lui nắm
tình hình địch, báo cáo lại tổ chức.
Sau một thời gian không thấy Tư Lương – bí danh của Ba Hoành, chồng
Ba Thêu - ở nhà, mà Ba Thêu lại mang bầu đức con thứ ba, bọn lính nghi Tư
Lưong thoát ly theo “ việt cộng ” nên xuống tra gạn. Túng thế, Ba Thêu nói
bừa “ cái bầu này không phải của Tư Lương ”. Ngoài vườn, Tư Lương lo cho
vợ và càng thương vợ hơn. Rồi trong lần đi binh vận ở Cầu Ngang, Tư Lương
bị phản vận và hy sinh. Ba Thêu vốn ít nói, nay càng lặng lẽ hơn. Phong trào
đồng khởi nổi lên, thúc giục mọi người phá “ ấp chiến lược ”. Đảng bộ xã
Hùng Hòa nắm thời cơ, vận động nhân dân biểu tình, cướp chính quyền. Ngày
hôm ấy, thù chồng mới chết, Ba Thêu xung phong đi đầu trong đám biểu tình
đòi chấm dứt chiến tranh. Bọn lính để mọi người đứng phơi nắng cả tiếng đồng
hồ. Khi thấy đoàn người ngày một đông, chúng mới hốt hoảng bắt bà con giải
tán. Không ai lùi bước, chúng bắn xả vào đoàn người biểu tình. Nhiều người
trúng đạn, ngã xuống, trong đó có Ba Thêu. Không kịp chờ cứu thương đến, cô
trút hơi thở cuối cùng trên tay đồng đội và bà con xóm giềng, để lại ba đứa con
thơ. Ba anh em lớn lên trong vòng tay của bà ngoại và làng xóm. Noi gương ba
mẹ, ba anh em lần lượt thoát ly nhập ngũ và cũng lần lượt hy sinh. Anh Ba
Sơn, anh Tư Màu còn quá trẻ, chưa có gì vướng bận. Nhưng anh Hai Lâm ra đi
để lại nỗi đau tột cùng cho người vợ trẻ và đứa con đầu lòng mới tập nói, tập
đi.
Ngày hay tin con trai thứ Năm bị địch bắn gãy chân rồi khiêng về chợ
Hùng Hòa tra tấn tiếp, mẹ Hạnh như đứt từng đoạn ruột mà không dám khóc.
Nhìn từng nhát chày vồ nện xuống bụng con, mẹ thấy đau như nện xuống thân

mình.
Con trai thứ Bảy của mẹ cũng bị địch bắt rồi tra tấn bằng cách đâm kim
vào mười đầu ngón tay, dùng thước gõ vào đầu kim để anh chịu đau không nổi
mà ngã lòng. Không để bọn giặc đạt ý nguyện, anh Bảy đập mạnh hai bàn tay
3
vào tường. Mười cây kim đâm sâu vào da thịt làm bọn mật thám khiếp đảm.
Nghe kể, mẹ khóc nức nở nhưng “ vừa bụng ” vì con của mẹ không đi “ lạc
đường ”.
Ngày giải phóng, mẹ vui trào nuớc mắt. Mẹ Hạnh được chọn là đại diện
gia đình liệt sĩ tiêu biểu ở huyện Tiểu Cần đi dự họp mặt tại Thành phố Hồ Chí
Minh. Nhớ lại chuyến đi đó, mẹ cười thật vui :
- Bây biết hôn, má nghe không rõ, cứ tưởng đi gần cỡ Ô Đùng, Ô Chát.
Ai dè tụi nó chở lên cái chỗ gì lạ hoắc. Hỏi ra mới biết là anh em chở má Sài
gòn họp mặt. Má có gặp bà Định nữa. Nghe người ta đọc diễn văn ở hội nghị,
nhớ con, má khóc nhiều lắm.
Vậy là liệt sĩ Trần Thị Thêu – con gái mẹ Hồ Thị Hạnh - không được tự
tay mình nhận danh hiệu “ Bà mẹ Việt Nam anh hùng” do Nhà nước truy tặng,
không chăm sóc được cho bà mẹ già mà khi nhắc mọi người thường nhắc tới
như một huyền thoại khi nói về một gia đình có tới hai bà mẹ anh hùng.
Sáu đứa con, ba đứa cháu ngoại, một con rễ của Mẹ Hạnh đã hy sinh.
Torng đó, có hai đứa là tù Côn Đảo, một đức tù Chí Hòa, bị tra tấn chết đi sống
lại vẫn một lòng trung kiên.
Mẹ Hạnh đã mất. Chúng tôi nhớ mãi lần cuối cùng gặp mẹ, vừa ngoái
trầu, vừa kể chuyện các con của mình ; giống như mẹ đang lật từng trang, từng
trang nhật ký đời mình vậy. Mất mát nhiều, mẹ vẫn không đòi hỏi gì vì : “ đâu
phải chỉ có gia đình má hy sinh cho chiến tranh đâu các con”. Tuổi già của mẹ
không hiu quạnh, lúc nào cũng đầy ắp tiếng cười đùa của đàn cháu cố. Mẹ
cười, nước trầu làm đỏ đôi môi, tôi hình dung cô Năm Hạnh ngày xưa