Bai 29 Cấu trúc các loai virut. Vi rut gây bệnh

SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BẮC KẠN
TRƯỜNG THPT NA RÌ
SINH HỌC LỚP 10
(CHƯƠNG TRÌNH CƠ BẢN)
Nhóm sinh – Trường THPT Na Rì:
1. Hoàng Thị Thu
2. Hoàng Thị Thùy
3. Lưu Thùy Linh
4. Sằm Huy Thức
5. Ngọc Mạnh Huân
BỆNH VIÊM NÃO NHẬT BẢN
BỆNH SỞI
BỆNH SỞI
Nguyên nhân
gây nên các
căn bệnh trên?
VIRUT
I. KHÁI NIỆM:
1. SỰ PHÁT HIỆN RA VIRUT:
Lá cây thuốc
Lá cây thuốc
lá bệnh
lá bệnh
TN của Ivanôpky(1892):
nghiền
Dịch chiết
Lọc qua nến lọc VK
Soi dưới kính
hiển vi quang
học

Không
thấy
mầm
bệnh
Dịch lọc
Nuôi trên
mt thạch
Không
thấy
khuẩn lạc
Nhiễm vào lá
cây lành
Cây vẫn
bị bệnh
(VR)
Rất nhỏ bé, nhỏ hơn nhiều so với vk
Kích thước từ 10 đến 100nm (1nm=1|1000000 mm)
Sống kí sinh nội bào bắt buộc
Kích thước
Virut?
Phương thức sống?
2. Khái niệm:
Virut là thực thể có kích thước siêu nhỏ ( 10 – 100nm ).
Chưa có cấu tạo tế bào, chỉ gồm 2 phần chính: lõi là axít
nuclêic và vỏ là protein.
Sống kí sinh bắt buộc và nhân lên nhờ bộ máy tổng của
hợp TB chủ. VR ngoài TB chủ gọi là hạt vi rut hay virion.
II. CẤU TẠO VÀ HÌNH THÁI:
1. CẤU TẠO :
Virút Ađênô

Vỏ Capsit
Lõi
Nuclª«capsit
Vá: Pr«tªin
Lâi: Axit
nuclªic
a. Cấu tạo chung : Gồm lõi
( axit nuclêic) tức hệ gen của
virut và vỏ capsit ( Protein ).
Phức hợp gồm axit nuclêic và
vỏ capsit gọi là nuclêôcapsit.
?
b. Hệ gen của Virut:
Virút HIV.
Virút Ađênô.
Phagơ T
2.
VR tiêu chảy.
sợi đơn
ARN
ADN
sợi kép sợi kép
sợi đơn
Chức năng: Mang thông tin di truyền của virut
Hệ gen có thể là: ADN hoặc ARN sợi đơn hoặc kép.
c. Vỏ capsit:
c. Vỏ capsit:
Virút Ađênô
Virút Ađênô
Vỏ capsit

Vỏ capsit
Capsome
Capsome
Cấu tạo: Từ các đơn vị Prôtêin gọi là capsôme.
Chức năng: bao bọc và bảo vệ lõi.
Vỏ capsit cấu tạo từ đâu? chức năng?
Axit

nuclêic
Capsit
Vỏ
ngoài
Gai
glycụprụtờin
So sỏnh 2 vi rut sau v mt cu to
Virut trần
(virut đơn giản)
Virut có vỏ bọc
(virut phức tạp)
im khỏc ca hai loi vi rỳt trờn l gi?
im khỏc ca hai loi vi rỳt trờn l gi?
Kt lun: Mt s vi rỳt cú thờm v ngoi
Kt lun: Mt s vi rỳt cú thờm v ngoi
Vá
ngoµi
Glyc« pr«tªin lµm nhiÖm vô kh¸ng
nguyªn, gióp virut b¸m trªn bÒ mÆt tÕ bµo.
Gai glyc«
pr«tªin
d. Vỏ ngoài:

Thụ thể
của TB
- Cấu tạo vỏ ngoài: Lµ líp lipit kÐp vµ Pr gièng mµng sinh chÊt.
- Chức năng: B¶o vÖ virut.
Trên màng có gai glyc« pr«tªin.
2. Cấu trúc - Hình thái:
Các kiểu cấu trúc của virut:
Cấu trúc xoắn
Cấu trúc khối
Cấu trúc hỗn hợp
a. Cấu trúc xoắn
a. Cấu trúc xoắn
Virut dại
Hình sợi
Capsome
+Cấu trúc: capsome sắp
xếp theo chiều xoắn của
axit nuclêic
Hình cầu
Hình que
Virut cúm
Virut sởi
Axít nuclêic
+Hình thái: Hình sợi, hình que
Hình cầu.
VR khảm
thuốc lá
Đặc điểm cấu
trúc xoắn?
Đặc điểm hình

thái?
b. Cấu trúc khối
b. Cấu trúc khối
Virut bại liệt
Virut bại liệt
Virút Hecpet
Capsome
Capsome
A. nuclêic
A. nuclêic
Virút Ađênô
Cấu trúc: Capsome sắp xếp
theo hình khối đa diện với 20
mặt tam giác đều
Hình thái
Hình thái
: Hình khối, hình
: Hình khối, hình
cầu
cầu
Hình khối
Hình khối
Hình cầu
Hình cầu
Đặc điểm cấu
trúc khối?
Đặc điểm hình
thái?
c. Cấu trúc hỗn hợp
c. Cấu trúc hỗn hợp

Phage T2
Hình thái: Đầu có cấu trúc khối chứa axit nuclêic gắn với
đuôi có cấu trúc xoắn.
Mô tả cấu trúc của Phage T2?
Vỏ capsit
ADN
Trụ đuôi
Lông
đuôi
Phagơ T
2
Chủng A
Chủng B
ARN
ARN
P
r
ô
t
ê
i
n
Virut lai
Nhiễm
vào
cây
Chủng A
Sự nhân lên
của Virut
SƠ ĐỒ THÍ NGHIỆM CỦA FRANKEN VÀ CONRAT

SƠ ĐỒ THÍ NGHIỆM CỦA FRANKEN VÀ CONRAT
Virut có phải là thể vô sinh không?
Có thể nuôi virut trên môi trường nhân tạo
như nuôi vi khuẩn được không?
III. PHÂN LOẠI VIRÚT
III. PHÂN LOẠI VIRÚT
* Căn cứ vào hệ gen chia thành:
* Căn cứ vào hệ gen chia thành:
+ Virut ADN
+ Virut ADN
* Căn cứ vào vật chủ virut nhiễm chia thành:
+ Virut ARN
+ Virut ARN
+ Virut động vật
+ Virut thực vật
+ Virut vi sinh vật
* Căn cứ vỏ ngoài chia thành:
* Căn cứ vào cấu trúc chia thành:
+ Virut đơn giản
+ Virut phức tạp
+ Virut có cấu trúc xoắn
+ Virut có cấu trúc khối
+ Virut có cấu trúc hỗn hợp
Căn cứ hệ gen chia vi rut thành những loại nào?
Căn cứ hệ gen chia vi rut thành những loại nào?
Căn cứ vỏ ngoài chia vi rút thành
mấy loại?
mấy loại?
Căn cứ vào cấu trúc, vi rút chia thành
những loại

những loại
nào?
nào?
Căn cứ vật chủ vi rút nhiễm chia vi rút thành


những loại nào?
những loại nào?
Hình ảnh một số vật chủ bị nhiễm virut:
L¸ bÞ virut
Qu bÞ virutả
Bệnh đốm thuốc lá
Bệnh đốm khoai tây
Bọ trĩ hại chanh
Rầy gây vàng lá
IV. VIRUT GÂY BỆNH
1. Virut ký sinh ở vi sinh vật.
-
ADN xoắn kép.
-
90 % có đuôi
-
Gây tổn thất lớn cho
nhiều nghành công
nghiệp vi sinh: SX mì
chính, sinh khối…
-
Vô trùng trong sản xuất.
-
Kiểm tra vi khuẩn trước

khi đưa vào sản xuất
-
Phagơ ở E.coli
*Đặc điểm:
*Tác hại:
*Phòng tránh:
*Ví dụ:
Phagơ T2
Đuôi
ADN xoắn kép
2. Virut ký sinh ở thực vật.
2. Virut ký sinh ở thực vật.
-
ARN mạch đơn.
-
Virut xâm nhập vào TB
nhờ các vết thương của
thực vật
-
Virut khảm thuốc lá, khảm
dưa chuột, cà chua.
-
Gây tắc mạch làm hình
thái lá thay đổi.
-
Thân lùn, còi cọc.
-
Chọn giống sạch bệnh,
luân canh, vệ sinh đồng
ruộng, tiêu diệt côn trùng

truyền bệnh.
ARN
Virut khảm thuốc lá
Lá đốm
Lá đốm
Lá xoăn
Lá xoăn
*Đặc điểm:
*Tác hại:
*Phòng tránh:
*Ví dụ:
3. Virut ký sinh ở côn trùng.
3. Virut ký sinh ở côn trùng.
Loại
virut
Ký sinh ở côn trùng
Đặc
điểm
Tác hại
Phòng
tránh
Ví dụ
-
Chỉ kí sinh ở côn trùng (côn
trùng là vật chủ).
-
Ký sinh ở côn trùng sau đó
nhiễm vào người và động vật.
- Sinh độc tố làm sâu chết.
-

Khi côn trùng đốt người và
động vật thì virut xâm nhập
vào tế bào và gây bệnh.
-
Tiêu giệt côn trùng
trung gian truyền bệnh.
-
Virut Baculo, virut viêm
não ngựa, virut Đeng i.
VR viêm não NB
VR viêm não NB
Muỗi
Culex
3. Virut ký sinh ở côn trùng.
3. Virut ký sinh ở côn trùng.
Loại
virut
Ký sinh ở côn trùng
Đặc
điểm
Tác hại
Phòng
tránh
Ví dụ
-
Chỉ kí sinh ở côn trùng (côn
trùng là vật chủ).
-
Ký sinh ở côn trùng sau đó
nhiễm vào người và động vật.

- Sinh độc tố làm sâu chết.
-
Khi côn trùng đốt người và
động vật thì virut xâm nhập
vào tế bào và gây bệnh.
-
Tiêu giệt côn trùng
trung gian truyền bệnh.
-
Virut Baculo, virut viêm
não ngựa, virut Đeng i.
Virut viêm não NB
Virut viêm não NB
Muỗi Culex
Bé gen cña virut cã thÓ
lµ ADN hoÆc ARN,
1 sîi hoÆc 2 sîi
Bé gen sinh vËt nh©n
chuÈn lu«n lµ ADN 2 sîi
So sánh bộ gen Virut với bộ gen sinh vật nhân chuẩn.
Thảo luận nhóm và
điền có
hoặc không
vào bảng sau, so sánh
đặc điểm của vi
khuẩn và virut
ĐIỀN
ĐIỀN

CÓ
CÓ


HOẶC
HOẶC


KHÔNG
KHÔNG
TÍNH CHẤT VIRÚT VI KHUẨN
Có cấu tạo tế bào
Chỉ chứa ADN hoặc ARN
Chứa cả ADN và ARN
Chứa ribôxôm
Sinh sản độc lập
Có
Không
Không
Không
Không
Có
Có
Không
Có
Có