Thực tiễn giải quyết các tranh chấp quốc tế thông qua các cơ quan tài phán quốc tế

A. PHẦN MỞ ĐẦU:
Từ trước đến nay, tranh chấp quốc tế luôn được xác định là một trong những vấn đề thời
sự rất được nhiều quốc gia cũng như toàn thể nhân loại quan tâm. Vì thế. Việc thiết lập và
duy trì hệ thống các cơ quan chuyên môn về vấn đề giải quyết tranh chấp là một nhu cầu
quan trọng được đặt ra trong đời sống quố tế hiện nay. Ta có thể nhận thấy các tranh chấp
quốc tế ngày càng được giải quyết theo nhiều cách thức và biện pháp khác nhau, và cũng
đạt được nhiều thành tựu lớn. Điển hình cho 1 trong các phương thức giải quyết đó là quá
trình thông qua vai trò của các cơ quan tài phán quốc tế. Với tầm quan trọng như trên của
quá trình giải quyết tranh chấp quốc tế bởi các cơ quan tài phán quốc tế, cho nên việc đi
sâu vào nghiên cứu sẽ mang một ý nghĩa vô cùng to lớn.
Từ quá trình học tập nghiên cứu lí luận, cùng với việc tìm hiểu về thực tiễn về các cơ quan
tài phán quốc tế trong quá tình giải quyết tranh chấp. Nhận thấy đây là một vấn đề quốc tế
lớn nhưng vẫn còn rất mới mẻ. Vì thế, tôi đã quyết định lựa chọn đề tài về “Thực tiễn giải
quyết các tranh chấp quốc tế thông qua các cơ quan tài phán quốc tế” để hoàn thành bài
luận cuối kì môn luật công pháp quốc tế của mình.
Trong quá trình hoàn thành bài nghiên cứu này, tôi xin gửi lời cảm ơn đến các thầy cô giáo
giảng viên khoa Luật quốc tế_ Trường đại học Luật Hà Nội đã giúp đỡ tôi rất nhiều để tôi
có thể hoàn thành bài luạn của mình.









B. PHẦN NỘI DUNG.
* Cơ sở lí luận: trong bài nghiên cứu khoa học này, tôi đã viện dẫn và sử dụng nhưng văn
bản pháp luật quốc tế sau làm căn cứ pháp lí cho những nhận định của mình:
+ Hiến chương Liên hợp quốc 1945.

+ Quy chế Tòa án quốc tế về luật biển kèm theo Công ước của Liên hợp quốc về luật biển
1982.
+ Hiến chương ASEAN.
+ Nghị định thư Manila1996
+ Quy chế tòa án công lí quốc tế 1946.
+ Các hiệp định Thương mại WTO...
I. Khái quát chung về tranh chấp quốc tế và giải quyết tranh chấp quốc tế thông
qua các cơ quan tài phán quốc tế.
I.1. Tranh chấp quốc tế.
I.1.1. Khái niệm.
Căn cứ vào thực tiễn của pháp luật quốc tế hiện nay. Ta có thể hiểu một cách chung nhất
về tranh chấp quốc tế như sau: “Tranh chấp quốc tế là hoàn cảnh thực tế mà trong đó các
chủ thể tham gia có những quan điểm trái ngược nhau hoặc mâu thuẫn với nhau, và có
những yêu cầu,hay đòi hỏi cụ thể trái ngược nhau. Đó là sự không thỏa thuận được với
nhau về quyền hoặc sự kiện, đưa đến sự mâu thuẫn, đối lập nhau về quan điểm pháp lí
hoặc quyền giữa các bên chủ thể luật quốc tế với nhau”.
I.1.2. Phân loại.
Căn cứ vào nhiều tiêu chí khác nhau mà có thể phân loại tranh chấp quốc tế như sau.
- Căn cứ vào số lượng chủ thể tham gia: bao gồm tranh chấp song phương và tranh chấp
đa phương.
- Cưn cứ vào tính chất của vụ tranh chấp: tranh chấp mang tính chất chính trị và tranh
chấp có tính pháp lí.
- Căn cứ vào đối tượng tranh chấp thì có tranh chấp về kinh tế về thực hiện nghĩa vụ
thành viên về điều ước quốc tế hoặc tổ chức quốc tế…
I.1.3. Phương thức giải quyết tranh chấp quốc tế hiện nay.
Hiến chương Liên hợp quốc đã quy định rất nhiều biện pháp hòa bình, tạo ra điều kiện cho
các chủ thể luật quốc tế lựa chọn trong giải quyết tranh chấp quốc tế. xuất phát từ những
đặc trưng cơ bản của Luật quốc tế: Chủ thể, đối tượng điều chỉnh… vì thế mà thẩm quyền
giải quyết tranh chấp trong luật quốc tế cũng có những đặc điểm rất khác biệt so với luật
quốc gia. Thẩm quyền giải quyết tranh chấp quốc tế là do các chủ thể luật quốc tế quyết

định
Thực tiễn giải quyết tranh chấp quốc tế từ trước tới nay thường vẫn áp dụng các phương
thức giải quyết tranh chấp cơ bản sau.
+ Giải quyết trực tiếp tranh chấp
+ Giải quyết tranh chấp thông qua bên thứ ba;
+ Giải quyết tranh chấp trong khuôn khổ các tổ chức quốc tế và các hiệp định khu vực.
+ Giải quyết tranh chấp thông qua các cơ quan tài phán quốc tế.
I.2. Các cơ quan tài phán quốc tế.
I.2.1. Khái niệm.
Như ta đã biết, tài phán quốc tế là những hình thức, cách thức hòa bình để giải quyết tranh
chấp quốc tế bằng phương pháp, thủ tục tư pháp, do các quốc gia lựa chọn . Vì thế, trong
quan hệ quốc tế, thẩm quyền giải quyết tranh chấp quốc tế của các cơ quan tìa phá quốc tế
thường phụ thuộc bởi ý chí của các bên tranh chấp trong việc chấp nhận trao cho những
thiết chế đó quyền giải quyết vụ việc xảy ra.
Như vậy, Cơ quan tài phán quốc tế được định nghĩa: “ là những cơ quan hình thành trên
cơ sở sự thỏa thuận hoặc thừa nhận của các chủ thể luật quốc tế nhằm thực hiện chức
năng giải quyết bằng trình tự tư pháp các cuộc tranh chấp nảy sinh trong quá trình các
chủ thể thực thi, tuân thủ pháp luật”.
I.2.2. Phân loại.
Hiện nay, các cơ quan tài phán quốc tế tồn tạ chủ yếu dưới 2 dạng chủ yếu là Tòa án và
Trọng tài quốc tế. Tính chất của mỗi loại hình tài phán này phụ thuộc vào quy chế, điều lệ
và chức năng đặc thù của từng loại.
I.2.3. Thiết chế của Tòa án quốc tế.
+ Toàn án Liên hợp quốc:
một trong sáu cơ quan chính của Liên hợp quốc, được thành lập năm 1945 trên cơ sở kế
thừa Toà án Thường trực Quốc tế của Hội quốc liên và hoạt động theo quy chế một bộ phận
không tách rời của Hiến chương Liên hợp quốc. Tất cả các thành viên của Liên hợp quốc
đương nhiên được coi là thành viên của quy chế TAQT. Các nước không phải là thành viên
Liên hợp quốc có thể tham gia quy chế TAQT nếu được Hội đồng Bảo An đề nghị và được
Đại hội đồng Liên hợp quốc chấp thuận. Các nước không tham gia quy chế cũng có thể yêu

cầu TAQT xét xử tranh chấp nếu được Hội đồng Bảo an cho phép.
Nhiệm vụ chính của TAQT: 1) Giải quyết các tranh chấp giữa các quốc gia và giữa các tổ
chức quốc tế trên cơ sở luật pháp quốc tế. Các thể nhân và pháp nhân không có quyền đưa
các tranh chấp ra giải quyết trước TAQT. 2) Làm chức năng tư vấn pháp lí (kết luận pháp lí)
cho Hội đồng Bảo an, Hội đồng Thường trực và cho các tổ chức khác của Liên hợp quốc.
TAQT được quyền ra các quyết định bằng phương thức biểu quyết trên nguyên tắc quá bán
với số đại biểu hợp lệ là không được ít hơn 9 người. Quyết định của TAQT mang tính chất
bắt buộc, có hiệu lực ngay và các đương sự không có quyền khiếu nại. Trong trường hợp
quyết định của TAQT không được thi hành, TAQT có thể yêu cầu Hội đồng Bảo an giúp đỡ
để quyết định được thi hành. Thành phần của TAQT gồm 15 thẩm phán do Đại hội đồng
Liên hợp quốc và Hội đồng Bảo an bầu ra với nhiệm kì 9 năm và cứ 3 năm lại bầu lại 5
thẩm phán. Về nguyên tắc, trong cơ cấu của TAQT phải có đại diện của tất cả các hệ thống
pháp luật trên thế giới và là những luật gia nổi tiếng, có uy tín trong lĩnh vực pháp luật quốc
tế. Đã có công dân của các quốc gia: Anh, Pháp, Bỉ, Nga, Trung Quốc, Nhật Bản, Đức,
Italia, Hungari, Xri Lanka, Mađagaxca, Angiêri, Guyana, Vênêzuêla, Xiêra Lêôn tham gia
TAQT.
Ngoài các nhiệm vụ trên, TAQT còn có nhiệm vụ chung cùng với các cơ quan khác của
Liên hợp quốc bảo vệ hoà bình, kiểm tra giám sát các nước thành viên Liên hợp quốc thực
hiện nghĩa vụ của mình theo đúng Hiến chương Liên hợp quốc và theo các quyết định của
các cơ quan của Liên hợp quốc. Trụ sở: La Hay (Hà Lan).

Về giá trị pháp lí của phán quyết do Tòa án công lí quốc tế xét xử. đều có giá trị chung
thẩm và bắt buộc đối với các bên. Phán quyết của Tòa chỉ có giá trị pháp lí trong mối quan
hệ giữa các bên tranh chấp. Nhưng ở một số trường hợp cũng gián tiếp ảnh hưởng đến bên
thứ ba.
+ Tòa án liên minh châu Âu.
Về thành phần, cơ cấu. bao gồm 15 Thẩm phán, 8 Công tố viên,được bổ nhiệm theo nhiệm
kì 6 năm.
Về thẩm quyền. Biểu hiện trong chức năng giải thích luật của EU, đảm bảo cho pháp luật
của Liên minh được các thiết chế EU, các quốc gia thành viên, công dân của nước thành

viên tuân thủ. Tòa án liên minh châu Âu còn có chức năng giải thích luật của cộng đồng
theo yêu cầu của Tòa án các nước thành viên. Bên cạnh cơ quan tài phán này còn có Tòa
án sơ thẩm cộng đồng Châu ÂU.
Về thủ tục tố tụng. cũng tương tự như Tòa án công lí quốc tế, bao gồm tridnh tự các bên
đề trình yêu cầu lên Tòa án và trình tự xét xử về mặt nội dung vụ việc, với thủ tục viết và
nói.
+ Tòa án Luật biển.
Về thành phần và cơ cấu. Với thành phần gồm 21 thẩm phán
Là cơ quan xét xử được thành lập theo công ước của Liên hợp quốc về Luật biển năm 1982.
TAQTVLB là bộ phận quan trọng nhất trong hệ thống các biện pháp giải quyết các tranh
chấp về Luật biển liên quan đến việc giải thích hay thực hiện Công ước năm 1982. Ngoài ra,
toà án còn có thẩm quyền giải quyết các tranh chấp về Luật biển phát sinh từ các điều ước
quốc tế khác, nếu trong các điều ước này có quy định như vậy. Trong trường hợp này, toà án
chỉ được phép xét xử sau khi có sự nhất trí của tất cả các bên tham gia điều ước. Thành phần
của TAQTVLB được xây dựng theo nguyên tắc đại diện các hệ thống pháp luật trên thế giới
và đại diện công bằng các khu vực địa lí. Toà án có 21 thành viên với nhiệm kì là 9 năm do
Hội nghị toàn thể các quốc gia tham gia Công ước bầu ra thông qua bỏ phiếu kín. Cứ 3 năm
lại bầu lại để thay thế 1/3 thành viên của toà án. TAQTVLB có quyền xét xử tất cả các vụ
tranh chấp về Luật biển. Tuy nhiên, TAQTVLB có thể thành lập toà chuyên án bao gồm từ 3
thành viên trở lên được bầu trong số 21 thành viên của TAQTVLB để giải quyết tranh chấp
về đáy biển và thành lập một số toà chuyên án khác để giải quyết những tranh chấp cụ thể.
Phán quyết của TAQTVLB có hiệu lực bắt buộc đối với các bên tranh chấp. Trụ sở: Hambua
(Hamburg, Cộng hoà Liên bang Đức)..
I.2.4. Thiết chế trọng tài quốc tế.
I.2.4.1. Khái niệm.
Tòa trọng tài là cơ quan tài phám quốc tế được các quốc gia và các chủ thể khác của luật
quốc tế thảo thuận thành lập trên cơ sở các điều ước quốc tế về trọng tài và nhằm giải
quyết tranh chấp phát sinh giữa các bên.
I.2.4.2. Phân loại.
+ Căn cứ vào thành phần trọng tài: Tòa trọng tài cá nhân và Tòa trọng tài tập thể.

+ Căn cứ vào thẩm quyền giải quyết tranh chấp: Tòa trọng tài có thẩm quyền chung; Tòa
trọng tài có thẩm quyền chuyên môn
+ Căn cứ vào tính chất hoạt động: Tòa trọng tài thường trực và Tòa trọng tài vụ việc.
I.2.4.3. Giá trị pháp lí của phán quyết trọng tài.
Về nguyên tắc, phán quyết của Tòa trọng tài là chung thẩm và có hiệu lực bắt buộc đối với
các bên tranh chấp. Các bên có nghĩa vụ thi hành và không có quyền khiếu nại. Phán quyết
của tòa trọng tài được xem xét lại trong trường hợp có những điều kiện mới ảnh hưởng
đến nội dung phán quyết mà trước đó tòa trọng tài chưa được biết đến. Trong một số
trường hợp nhất định trên thực tiễn thì phán quyết của Tòa trọng tài cũng có thể bị coi là
vô hiệu, và các bên không có nghĩa vụ phải thi hành phán quyết đó.
I.2.4.4. Tòa trọng tài thường trực Lahaye (PCA).
Là Tòa có thẩm quyền giải quyết tất cả các tranh chấp phát sinh giữa các quốc gia thành
viên, trừ khi các quốc gia thỏa thuận lựa chọn một phương hướng giải quyết khác.
I.2.4.5. Tòa trọng tài quốc tế về Luật Biển.
Thẩm quyền giải quyết các tranh chấp liên quan đến việc giải thích hay áp dụng công ước
về thi hành các quyền chủ quyền hay quyền tài phán của quốc gia ven biển; các tranh chấp
liên quan đến việc giải thích hay áp dụng các các quy định của công ước về nghiên cứu
khoa học biển; các tranh chấp liên quan đến việc giải thích hay áp dụng các quy định của
công ước về đánh bắt hải sản. Các chủ thể có quyền đưa vụ tranh chấp ra tòa trọng tài
quốc tế về luật biển bao gồm các quốc gia thành viên công ước , các thực thể không phải
là thành viên công ước trong các trường hợp liên quan đến việ quản lí khai thác vùng - di
sản chung của loài người và các tổ chức quốc tế chính phủ, là thành viên của công ước.
Phán quyết của Tòa trọng tài quốc tế về Luật biển được thông qua theo nguyên tắc đa số…