Đối tượng áp dụng thủ tục hải quan điện tử

A. Lời Mở Đầu.
Nhằm tạo điều kiện thuận lợi hơn cho các hoạt động xuất nhập khẩu hàng
hóa trong bối cảnh thương mại toàn cầu hóa và hội nhập kinh tế quốc tế. Việt nam
triển khai thực hiện khai hải quan điện tử dựa trên cơ sở pháp lý là Quyết định số
149/2005/QĐ-TTg ngày 20/6/2005 của Thủ tướng Chính phủ về việc thực hiện thí
điểm thủ tục hải quan điện tử. Qua nhiều năm triển khai thực hiện thủ tục hải quan
điện tử đã đem lại nhiều lợi ích cho các cơ quan doanh nghiệp khi tham gia. Tuy
nhiên trên thực tế do khoa học công nghệ ở nước ta cong chưa phát triển sâu rông
nên việc tiếp xúc với internet còn hạn chế. Do vậy, có rất nhiều người không hiểu
được quy trình thực hiện thủ tục hải quan điện tử. Bởi vậy, qua bài viết này mong
rằng sẽ làm rõ được một số vấn đề về thủ tục hải quan điện tử để mọi người hiểu rõ
hơn và sử dụng cách thức đăng kí khai hải quan điện tử ngày càng rộng rãi, đạt
hiệu quả cao hơn.
B. Nội Dung.
1. Đối tượng áp dụng thủ tục hải quan điện tử.
Thủ tục hải quan điện tử được áp dụng đối với các doanh nghiệp thuộc mọi
thành phần kinh tế tự nguyện đăng kí và được cơ quan hải quan chấp nhận tham
gia thủ tục hải quan điện tử bằng việc đăng kí tham gia thủ tục hải quan theo mẫu
quy định và nộp bản đăng kí cho chi cục hải quan điện tử nơi đăng kí tham gia thủ
tục hải quan điện tử. Sau đó chi cục hải quan điện tủ sẽ xem xét phê duyệt hoặc từ
chối cấp tài khoản truy nhập và giấy công nhận tham gia thủ tục hải quan.
2. Thủ tục hải quan điện tử đối với hàng hóa xuất nhập, khẩu theo hợp
đồng thương mại.
Quyết định số 50/2005/ QĐ-BTC ngày 19/7/2005 của bộ tài chính có quy định
về việc ban hành quy định quy trình thực hiện thí điểm thủ tục hải quan điện tử đối
với hàng hóa xuất khẩu, nhập khẩu thủ tục hải quan điện tử áp dụng đối với hàng
hóa xuất khẩu, nhập khẩu theo hợp đồng làm thủ tục hải quan tại thành phố Hải
Phòng, chi cục hải quan thành phố Hồ Chí Minh và các chi cục hải quan các tỉnh,
thành phố khác khi được phép thực hiện thí điểm thủ tục hải quan điện tử do Bộ tài
1
chính quyết định. Tham gia thủ tục hải quan điện tử, tức là người khai hải quan sẽ

sử dụng máy tính của mình để tạo thông tin khai hải quan điện tử theo đúng các
tiêu chí và khuôn dạng chuẩn quy định cho từng chứng từ thuộc hồ sơ hải quan
điện tử và thông qua phương tiện điện tử truyền số liệu khai hải quan đến cơ quan
hải quan. Hệ thống xử lý dữ liệu điện tử của cơ quan hải quan tiếp nhận thông tin
khai hải quan điện tử, kiểm tra, phản hồi thông tin hướng dẫn người khai hải quan
thực hiện theo quy trình thủ tục hải quan hải quan điện tử.
Thủ tục hải quan điện tử đối với hàng hóa xuất khẩu, nhập khẩu nói chung cũng
giống như thủ tục hải quan điện tử đối với hàng hóa xuất khẩu, nhập khẩu theo hợp
đồng thương mại nói chung đều phải trải qua bốn quy trình sau:
2.1. Khai hải quan điện tử và kiểm tra, tiếp nhận, phân luồng hồ sơ hải quan.
Trước hết, Doanh nghiệp thực hiện khai tờ khai hải quan điện tử, tờ khai trị
giá (nếu cần) theo đúng tiêu chí và khuôn dạng chuẩn và gửi tới hệ thống của cơ
quan hải quan.
Doanh nghiệp sẽ khai tờ khai hải quan điện tử của mình thông qua máy tính
đúng theo mẫu chuẩn của tổng cục hải quan và chịu trách nhiệm về tính chính xác
của thông tin khai hải quan điện tử.
Sau đó, doanh nghiệp sẽ gửi các thông tin mà mình đã khai đến chi cục hải
quan điện tử nơi đăng kí tham gia. Và tiếp nhận rồi thực hiện những công việc theo
thông báo hương dẫn làm thủ tục hải quan điện tử.
Thông tin khai hải quan điện tử của doanh nghiệp được chi cục hải quan tiếp
nhận và phân tích các thông tin, kiểm tra các tiêu chí theo quy định, cơ quan hải
quan thực hiện việc kiểm tra, chấp nhận thông tin khai hải quan điện tử hoặc thông
báo từ chối, chấp nhận có nêu lí do thông qua hệ thống xử lý dữ liệu hải quan điện
tử.
Trong trường hợp cơ quan hải quan chấp nhận thông tin khai điện tử thì cấp
số tờ khai hải quan điện tử và phân luồng theo một trong các hình thức sau:
Luồng xanh: Miễn kiểm tra hồ sơ giấy và miễn kiểm tra thực tế hàng hóa.
Lô hàng được cơ quan hải quan chấp nhận thông quan thì chuyển sang việc Doanh
nghiệp in tờ khai trên hệ thống của mình để đi lấy hàng. Trong các phân luồng này
2

thì chấp nhận thông quan trên cơ sở thông tin hải quan điện tử đối với các trường
hợp sau:
- Hàng hóa xuất khẩu nếu có đủ một trong các điều kiện sau:
+ Hàng xuất khẩu (trừ hàng xuất khẩu từ nguyên liệu nhập khẩu);
+ Hàng hóa xuất khẩu có điều kiện nhưng đã nộp văn bản cho phép cho cơ quan
hải quan;
- Hàng hóa của các doanh nghiệp có quá trình chấp hành tốt pháp luật hải
quan nếu có đủ hai điều kiện sau:
+ Hàng hóa không thuộc danh mục cấm xuất khẩu, nhập khẩu hoặc thuộc danh
mục xuất khẩu, nhập khẩu có điều kiện hoặc phải giám định, phân tích phân loại;
hàng hóa thuộc danh mục trên nhưng đã nộp, xuất trình văn bản cho phép cơ quan
hải quan;
+ Hàng hóa thuộc diện không phải nộp thuế ngay.
- Hàng hóa thuộc các trường hợp đặc biệt khác do Bộ tài chính hướng dẫn
thực hiện các quyết định của Thủ tướng Chính phủ.
Luồng vàng: Kiểm tra hồ sơ hải quan. Nếu được yêu cầu sửa đổi, bổ sung
hồ sơ hải quan thì doanh nghiệp thực hiện theo yêu cầu và xuất trình hồ sơ giấy để
cơ qaun hải quan kiểm tra. Nếu lô hàng được chấp nhận thông quan thì thực hiện
để Doanh nghiệp in tờ khai trên hệ thống của mình để đi lấy hàng. nếu cơ quan hải
quan yêu cầu kiểm tra thực tế hàng hóa thì Doanh nghiệp phải xuất trình hồ sơ
giấy và hàng hóa để cơ quan hải quan kiểm tra.
Trong luồng vàng cơ quan hải quan sẽ kiểm tra chứng từ giấy thuộc hồ sơ
hải quan trước khai thông quan hàng hóa đối với các trường hợp sau:
- Hàng hóa thuộc danh mục cấm xuất khẩu, nhập khẩu có điều kiện hoặc phải
giám định, phân tích phân loại nhưng chưa nộp văn bản cho phép cho cơ
quan hải quan;
- Hàng hóa thuộc diện nộp thuế ngay;
- Hàng hóa thuộc diện chấp nhận thông quan trên cơ sở thông tin khai hải
quan điện tử nhưng phát hiện có nghi vấn về hồ sơ hải quan.
3

Luồng đỏ: Doanh nghiệp xuất trình hồ sơ giấy và hàng hóa để cơ quan hải
quan kiểm tra. Cơ quan hải quan kiểm tra chứng từ thuộ hồ sơ hải quan và kiểm tra
thực tế hàng hóa trước khi thông quan hàng hóa. Đối với các trường hợp sau:
+ hàng hóa xuất khẩu, nhập khẩu của chủ hàng đã nhiều lần vi phạm pháp
luật về hải quan;
+ hàng hóa không thuộc diện chấp nhận thông quan trên cơ sở thông tin khai
hải quan điện tử, kiểm tra chứng từ giấy thuộc hồ sơ hải quan trước khi thông quan
hàng hóa, căn cứ vào kết quả thu thập, phân tích thông tin quản lý rủi ro từ cơ sở
dữ liệu, từ trinh sát hải quan từ cơ quan, tổ chức, cá nhân và hải quan các nước mà
xác định có khả năng vi phạm pháp luật về hải quan phải kiểm tra thực tế;
Hàng hóa thuộc diện chấp nhận thông quan trên cơ sở thông tin khai hải
quan điện tử, kiểm tra chứng từ giấy thuộc hồ sơ hải quan trước khi thông quan
hàng hóa nhưng phát hiện có dấu hiệu vi phạm pháp luật về hải quan thì chi cục
trưởng chi cục hải quan điện tử ra quyết định chuyển luồng thích hợp.
Sau đó cơ quan hải quan gửi thông báo hướng dẫn làm thủ tục hải quan điện
tử cho doanh nghiệp.
2.2. Thu nộp thuế và lệ phí hải quan.
Có hai chủ thể phải thực hiện việc thu nộp thuế và lệ phí hải quan đó là
người nộp thuế doanh nghiệp tham gia xuất nhập khẩu hàng hóa và người thu thuế
là công chức hải quan. Mỗi chủ thể này đều phải thực hiện nghiêm túc các nghĩa
vụ của mình theo quy định của pháp luật về hải quan.
Doanh nghiệp phải thực hiện đầy đủ các nghĩa vụ về thuế và lệ phí hải quan
theo thông báo của chi cục hải quan điện tử thông qua hệ thống xử lí dữ liệu điện
tử hải quan
Đối với hàng hóa phải nộp thuế ngay thì khi cơ quan hải quan chấp nhận
thông tin khai điện tử và cấp số tờ khai hải quan điện tử doanh nghiệp phải nộp
thuế theo thông báo hướng dẫn làm thủ tục hải quan điện tử và xuất trình chứng từ
nộp thuế hoặc bảo lãnh của tổ chức tín dụng hoặc tổ chức khác được phép thực
4
hiện một số hoạt động ngân hàng bảo lãnh về số tiền thuế phải nộp cho chi cục hải

quan điện tử trước khi thông quan;
Còn đối với hàng hóa được ân hạn thuế thì doanh nghiệp phải nộp thuế theo
thông báo hướng dẫn làm thủ tục hải quan điện tử trong thời gian ân hạn theo luật
định;
Việc nộp lệ phí hải quan của các lô hàng đã được thông quan tháng trước
được thực hiện từ ngày 01 đến ngày 10 tháng sau tại chi cục hải quan điện tử.
Công chức hải quan thuộc chi cục hải quan điện tử phải thực hiện các công
việc sau:
Thu, theo dõi nộp thuế, nợ thuế và kế toán thuế theo quy định;
Tính, thu lệ phí hải quan hàng tháng theo quy định;
Công chức hải quan là người đại diện cho nhà nước tiến hành thu thuế và lệ
phí hải quan do vậy họ có những quyền hạn nhất định buộc người nộp thuế phải
thực hiện nghiêm chỉnh các nghĩa vụ của mình.
2.3. Thông quan hàng hóa.
Dựa vào các cách phân luồng trong quá trình khai hải quna điện tử và kiểm
tra, tiếp nhận, phân luồng hồ sơ hải quan. Cơ quan hải quan sẽ có các quy định về
thông quan hàng hóa cụ thể;
- Đối với hàng hóa được chấp nhận thông tin khai hải quan điện tử và thông
quan ở Luồng xanh thì:
Doanh nghiệp mang tờ khai in đến bộ phận giám sát của chi cục hải quan
cửa khẩu để thông quan hàng hóa. Bộ phận này sẽ tiếp nhận tờ khai, kiểm tra tiêu
chí đã được thông quan của hàng hóa trên hệ thống xử lí dữ liệu hải quan điện tử
và xác nhận đã thông quan điện tử đối với hàng nhập khẩu, hoặc xác nhận đã thông
quan điện tử và thực xuất đối với hàng xuất khẩu trên tờ khai in.
- Trường hợp kiểm tra chứng nhận giấy thuộc hồ sơ hải quan luồng vàng.
Trong quá trình này sau khi doanh nghiệp nộp tờ khai in công chức hải quan sẽ tiến
hành kiểm tra các chứng từ và thực hiện các công việc tiếp theo của mình là:
Xác nhận thông quan trên hệ thống nếu các chứng từ nộp xuất trình hợp lệ
và phù hợp với thông tin khai hải quan điện tử.
5