BÁN ĐẤU GIÁ HÀNG HÓA

Luật Thương mại Trần Hồng Minh_341209
A.Đặt vấn đề :
Bán đấu giá đã có mặt ở Việt Nam từ khá lâu nhưng bán đấu giá hàng hóa với tính
chất là hành vi thương mại của thương nhân thì mới được ghi nhận trong pháp luật những
năm gần đây. Từ khi bộ luật dân sự năm 2005 và luật thương mại năm 2005 có hiệu lực đã
tạo cơ sở pháp lý đầy đủ và đồng bộ cho hoạt động đấu giá hàng hóa. Đấu giá hàng hóa đã
khẳng định vai trò quan trọng của mình trong các hoạt động thương mại và góp phần thúc
đẩy phát triển kinh tế đất nước.
B.Giải quyết vấn đề :
1.Khái quát về đấu giá hàng hóa.
1
1.1 Khái niệm đấu giá hàng hóa
Theo qui định tại điều 185 Bộ luật thương mại năm 2005 thì : “Đấu giá hàng hoá
là hoạt động thương mại, theo đó người bán hàng tự mình hoặc thuê người tổ chức đấu
giá thực hiện việc bán hàng hoá công khai để chọn người mua trả giá cao nhất”. Có thể
nói đấu giá hàng hóa là phương thức để bên bán xác định người mua hàng. Căn cứ vào chủ
thể và mục đích của đấu giá mà hoạt động đấu giá có thể chia thành : Đấu giá hàng hóa
trong dân sự và đấu giá hàng hóa ( là hoạt động thượng mại của thương nhân ). Đối tượng
của bán đấu giá hàng hóa là hàng hóa thương mại được phép lưu thông trên thị trường.
Đấu giá hàng hóa là một hình thức công khai, mà ở đó tất cả những người tham gia
có quyền cạnh tranh bình đẳng để mua hàng hóa. Đấu giá hàng hóan có tính chất đặc thù
thể hiện ở chỗ chỉ có một người bán hàng hóa nhưng có nhiều người tham gia mua hàng
hóa. Những người tham gia mua hàng hóa đều có quyền hỏi đáp thắc mắc, có quyền xem
xét hàng hóa về chất lượng mặt hàng. Khi mà tất cả mọi người tham gia mua hàng hóa, họ
đều muốn mua hàng hóa đó thì không còn cách nào khác là họ phải cạnh tranh nhau về giá
cả, ai là người trả giá cao nhất, người đó sẽ mua được hàng hóa. Thị trường hàng hóa đấu
giá là của người bán, người mua phải cạnh tranh nhau để mua được hàng hóa.
1.2 Đặc điểm đấu giá hàng hóa
Trong quan hệ thương mại, đấu giá hàng hóa có những đặc điểm chung của một
hoạt động thương mại. Tuy nhiên, bên cạnh những điểm chung đó, đấu giá hàng hóa còn
có những nét đặc thù so với các hoạt động thương mại khác được thể hiện ở các đặc điểm

sau :
Thứ nhất, đấu giá hàng hóa là một phương thức bán hàng đặc biệt. Trong quan hệ
đấu giá hàng hóa, người có hàng hóa có thể tự mình tổ chức bán đấu giá hoặc thuê thương
nhân kinh doanh dịch vụ đấu giá tổ chức việc đấu giá hàng hóa. Bên bán là chủ sở hữu của
1
Khóa luận tốt nghiệp : Tìm hiểu pháp luật về đấu giá hàng hóa ở Việt Nam, Phạm Dương Minh Thu, 2006
1
Luật Thương mại Trần Hồng Minh_341209
hàng hóa hoặc người được chủ sở hữu ủy quyền hoặc là người có trách nhiệm, lợi ích liên
quan đến hàng hóa đấu giá. Bên mua là những tổ chức, cá nhân có nhu cầu mua hàng hóa
và đáp ứng các điều kiện theo qui định của pháp luật để tham gia trả giá. Người làm dịch
vụ bán đấu giá là những tổ chức được người bán hàng hóa ủy quyền tiến hành việc bán đấu
giá.
Thứ hai, đối tượng của bán đấu giá có thể là những hàng hóa thương mại thông
thường, tuy nhiên, do tính chất đặc thù của việc bán hàng theo phương thức này mà không
phải hàng hóa nào cũng được các chủ sở hữu quyết định bán bằng phương pháp đấu giá.
Chính vì vậy, hầu hết chỉ những hàng hóa có đặc thù về giá trị cũng như giá trị sử dụng
mới thường được cân nhắc để lựa chọn bán theo phương thức đấu giá. Những loại hàng
hóa này rất khó xác định giá trị thực của nó như các loại hàng hóa khác. Do vậy người bán
chỉ đưa ra một mức giá cơ sở để người mua tham khảo (giá khởi điểm) , còn giá bán thực
tế do những người tham dự cuộc bán đấu giá xác định trên cơ sở có sự cạnh tranh. Giá bán
thực tế có thể cao hơn hoặc thấp hơn giá mà người bán đưa ra ban đầu.
Thứ ba, hình thức pháp lí của quan hệ bán đấu giá có thể được thiết lập dưới dạng
rất đặc biệt là hợp đồng ủy quyền bán đấu giá và văn bản bán đấu giá hàng hóa. Hợp đồng
ủy quyền bán đấu giá được xác lạp giữa người bán hàng và người làm dịch vụ bán đấu giá.
Nó làm phát sinh quyền và nghĩa vụ của các bên trong quan hệ ủy quyền bán đấu giá hàng
hóa. Còn văn bản bán đấu giá thực chất là hợp đồng mua bán hàng hóa, được xác lập giữa
các bên liên quan. Văn bản này là cơ sở pháp lý để xác lập quyền và nghĩa vụ của các bên
trong quan hệ mua bán hàng hóa đồng thời là căn cứ để xác lập quyền sở hữu của người
mua hàng đối với hàng hóa bán đấu giá. So với các phương thức bán hàng khác, bán đấu

giá hàng hóa đem lại lợi ích cho cả người bán hàng và người mua hàng. Nó tạo cơ hội bình
đẳng cho những người mua hàng cùng tham gia trả giá, qua đó xác định được một mức giá
cạnh tranh có lợi nhất cho người bán hàng. Nhờ việc tổ chức đấu giá mà hàng hóa đem bán
sẽ đến tay những người mua có tiềm năng và hiểu đúng giá trị của chúng nhất. Bán đấu gia
còn tập trung được cung và cầu về các loại hàng hóa vào một thời gian và một địa điểm
nhất định, giúp cho việc xác lập quan hệ mua bán diễn ra nhanh chóng. Nếu hình thành
được những thị trường bán đấu giá chuyên nghiệp thì sẽ là động lực rất tốt để thúc đẩy
quan hẹ trao đổi thương mại phát triển, nhất là với các quốc gia có những mặt hàng thế
mạnh của mình.
1.3 Vai trò của bán đấu giá :
2
Luật Thương mại Trần Hồng Minh_341209
Đấu giá hàng hóa đảm bảo tính khách quan, trung thực trong mua bán hàng hóa đặc
biệt là trong vấn đề giá cả. Giá cả thể hiện chất lượng hàng hóa bán đấu giá và khả năng tài
chính của của người mua được hàng hóa đấu giá
Bán đấu giá hàng hóa thực hiện một cách công khai, đảm bảo sự cạnh tranh công
bằng, ngăn ngừa được những hành vi tiêu cực gây thiệt hại cho người bán hàng, người
mua hàng và các chủ thể khác có liên quan. Khi người bán hàng hóa đem hàng hóa ra bán
đấu giá thì cơ hội để họ bán được hàng hóa với giá rất cao so với việc đem ra bán thông
thường.
Bán đấu giá hàng hóa giúp cho việc mua bán diễn ra nhanh chóng, nó tập trung
được quan hệ cung cầu về một loại hàng hóa nào đó vào một thời gian và địa điểm nhất
định. Do vậy cơ hội để bán được hàng hóa cho người muốn mua là rất cao, tạo được sự
cạnh tranh về giá cả, nâng cao giá trị hàng hóa đó.
Bán đấu giá hàng hóa thì mang tính tự nguyện cao của người mua do người mua
hàng hóa là người quyết định giá cả đặt mua, giá của hàng hóa sẽ là giá của người mua
cho là thích hợp. Ngoài ra bán đấu giá hàng hóa còn đảm bảo lợi ích cho các chủ thể khác
có liên quan như người nhận cầm cố, nhận thế chấp, nhận bảo lãnh.
2. Nội dung pháp lý cơ bản về đấu giá hàng hóa
2.1 Các nguyên tắc đấu giá hàng hóa:

Giống như đấu thầu, việc tổ chức bán đấu giá hàng hóa cũng phải tuân theo những
nguyên tắc nhất định nhằm đảm bảo sự canh tranh công bằng và tính trung thực của cuộc
bán đấu giá. Điều 188 Luật thương mại năm 2005 quy định việc đấu giá hàng hóa trong
thương mại phải được thực hiện theo nguyên tắc công khai, trung thực, bảo đảm quyền, lợi
ích hợp pháp của các bên tham gia.
2.1.1 Nguyên tắc công khai :
Đấu giá là hình thức công khai lựa chọn người mua hàng hóa nên mọi vấn đề có
liên quan đến cuộc bán đấu giá và những thông tin về hàng hóa bán đấu giá phải được công
khai cho tất cả những ai muốn mua dưới các hình thức như niêm yết, thông báo, trưng bày,
giới thiệu về tài sản… Những nội dung bắt buộc phải công khai như địa điểm, thời gian
tiến hành, tên loại hàng hóa ,,,, Tại phiên đấu giá, người điều hành bán đấu giá phải công
khai các mức giá được trả và họ tên người mua trả giá cao nhất mỗi lần trả … Pháp luật có
qui định như vậy để tránh tình trạng móc ngoặc giữa khách hàng mua hàng hóa bán đấu giá
và người điều hành cuộc bán đấu giá. Nguyên tắc công khai đảm bảo cho phiên đấu giá
3
Luật Thương mại Trần Hồng Minh_341209
được diễn ra trôi chảy, đảm bảo tính chân thực khách quan, từ đó giúp bảo vệ quyền lợi
của các bên tham gia.
2.1.2. Nguyên tắc trung thực :
Các thông tin về cuộc bán đấu giá và thông tin về hàng hóa, các giấy tờ có liên
quan đến hàng hóa bán đấu giá, những đặc điểm khuyết tật không nhìn thấy của hàng hóa,
các giấy tờ xác định tư cách người tham gia đấu giá phải thật rõ ràng, chính xác và đầy đủ
dể không tạo ra sự nhầm lẫn hay lừa dối đối với các bên, sự nhầm lẫn hay lừa dối đó sẽ
làm cho cuộc đấu giá vô hiệu. Người bán cần phải trung thực khi xác định giá khởi điểm
của hàng hóa. Không nên đưa ra mức khởi điểm quá cao so với giá trị thực của hàng hóa sẽ
làm cho người mua bị thiệt. Người mua có quyền trả lại hàng hóa cho tổ chức bán đấu giá
và yêu cầu bồi thường thiệt hại nếu chất lượng của hàng hóa không đúng như thông báo.
Tổ chức bán đấu giá không phải chịu trách nhiệm về giá trị, chất lượng hàng hóa bán đấu
giá trừ trường hợp không thông tin đầy đủ cho người mua. Yêu cầu về tính trung thực còn
thể hiện ở việc pháp luật qui định những người có thân phận pháp lý hay hoàn cảnh đặc

biệt mà sự tham dự của họ có ảnh hưởng đến sự trung thực của cuộc bán đấu giá thì không
được tham gia trả giá. Nguyên tắc này đòi hỏi các chủ thể tham gia quan hệ đấu giá hàng
hóa phải tuân theo, và nó đảm bảo cho khách hàng có sự yên tâm về hàng hóa mà mình đã
lựa chọn.
2.1.3. Nguyên tắc bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của các bên tham gia.
Quyền và lợi ích hợp pháp của các bên tham gia trong quan hệ đấu giá hàng hóa
đều phải được coi trọng và bảo đảm đầy đủ. Người bán hàng có quyền xác định giá khởi
điểm của hàng hóa, có quyền yêu cầu tổ chức bán đấu giá thanh toán đầy đủ tiền bán hàng
hóa ngay sau khi cuộc bán đấu giá kết thúc, được bòi thường thiệt hại nếu tổ chức bán đấu
giá hoặc bên mua có hành vi xâm hại đến lợi ích của mình. Người mua hàng có quyền xem
hàng hóa, yêu cầu cung cấp đầy đủ thông tin về hàng hóa, được tự đặt giá, được xác lập
quyền sở hữu đối với hàng hóa sau khi hoàn thành văn bản đấu giá và họ đã thực hiện xong
nghĩa vụ thanh toán. Tổ chức bán đấu giá được thu của người bán hàng lệ phi và các khoản
chi phí cần thiết khác cho việc tổ chức bán đấu giá theo qui định của pháp luật
2.2 Các hình thức đấu giá hàng hóa :
Hình thức bán đấu giá hàng hóa được hiểu là cách thức để tiến hành một cuộc bán
đấu giá. Đấu giá hàng hóa là một quy trình phức tạp. Quy trình này có thể tiến hành theo
4
Luật Thương mại Trần Hồng Minh_341209
nhiều hình thức khác nhau, tùy thuộc vào đối tượng hàng hóa, mục đích và điều kiện tổ
chức cuộc bán đấu giá. Có thể chia các hình thức đấu giá như sau :
- Căn cứ vào phương pháp xác định giá, có đấu giá theo phương pháp nâng giá và
đấu giá theo phương pháp hạ giá.
Đấu giá theo phương pháp nâng giá là hình thức mà tại cuộc bán đấu giá, nhân viên
điều hành bán đấu giá nêu lên giá khởi điểm thấp nhất của lô hàng hay tài sản bán đấu giá.
Sau đó những người mua sẽ trả giá nâng dần lên theo từng mức mặc cả nhất định. Người
trả giá cao nhất theo kết luận của nhân viên điều hành đấu giá sẽ được quyền mua lô hàng
hoặc tài sản đó. Hình thức này được áp dụng phổ biến nhất trong các cuộc bán đấu giá vì
nó có lợi cho cả bên mua và bên bán. Bên mua được chủ động đề xướng giá đặt mua nên
quan hệ mua bán mang tính tự nguyện rất cao. Còn bên bán thường được lợi về giá cả vì

luôn có sự trả giá cao hơn giá khởi điểm mà mình đưa ra.
Đấu giá theo phương pháp hạ giá là hình thức mà tại cuộc bán đấu giá nhân viên
điều hành đấu giá nêu lên mức giá khởi điểm cao nhất, rồi sau đó hạ dần từng nấc một để
người mua đặt giá. Nếu không có người mua nào đặt giá thì lại hạ tiếp xuống mức thấp
hơn. Cứ như thế cho đến khi có người chấp nhận mua ở một mức giá nào đó thì hàng hóa
được bán cho người đó. Hình thức này chỉ áp dụng chỉ áp dụng đối với một số loại hàng
hóa mà nó không hấp dẫn với cả người mua lẫn người bán. Người mua do tâm lý luôn lo
sợ để tuột mất cơ hội mua hàng vào tay người khác nên vội vàng chấp nhận mức giá mà
chưa chắc đã hợp lý. Còn người bán thì cũng không được cảm thấy thỏa mãn về giá cả vì
giá cả rất ít khi có người mua nào chấp nhận ngay mức giá khởi điểm.
- Căn cứ vào hình thức biểu đạt trong cuộc bán đấu giá, có đấu giá dùng lời nói và
đấu giá không dùng lời nói.
Đấu giá dùng lời nói là hình thức trong phiên bán đấu giá, nhân viên điều hành đấu
giá dùng lời nói của mình để đưa ra giá khởi điểm. Những người mua sẽ đặt giá cũng bằng
lời nói hoặc bằng việc làm dấu hiệu để người điều hành đấu giá biết. Hình thức đấu giá
bằng lời nói có ưu điểm là sự trả giá của mọi người mua đều công khai, người trả giá cao
nhất được xác định ngay mà không phải mất nhiều thời gian để so sánh, vì thế cuộc đấu giá
nhanh chóng kết thúc.
Đấu giá không dùng lời nói là hình thức mà việc trả giá của người mua không được
thể hiện bằng lời nói hoặc việc làm dấu hiệu mà được viết ra giấy hoặc thông qua một hình
5