Tiết 56:Bếp lửa (ngữ văn 9)

Kiểm tra bài cũ:

Trong chơng trình ngữ văn THCS em đà đợc học bài
thơ nào viết về hình ảnh ngời bà? Của tác giả nào?
Tác phẩm thể hiện nội dung gì?

- Bài thơ Tiếng gà tra của nhà thơ Xuân Quỳnh.
- Viết về tình cảm bà cháu.


Tiết 56:
Văn bản:

( Bằng Việt)

I/ Tìm hiểu tác giả, tác phẩm:

1. Tác giả:
- Bằng Việt sinh năm 1941 - Hà Tây.
- Thuộc lớp nhà thơ trởng thành trong kháng chiến
chống Mü.


- Bằng Việt SN 1941 ti Hà
Tây.
- Thuộc lớp nhà thơ trởng
thành trong kháng chiến
chống Mỹ.
- Trải qua nhiều công việc :
làm báo, đi chiến trờng, biên

tập, dịch thơ - truyện. Giữ các
chức vụ quan trọng: Tổng th
kí hội văn học Hà Nội, uỷ
viên BCH hội nhà văn Việt
Nam, hiện là chủ tịch hội
Liên hiệp văn học Hà Nội.


-Thơ Bằng Việt trong trẻo,
mợt mà, khai thác những
kỉ niệm và mơ ớc tuổi trẻ
nên gần gũi với bạn đọc
trẻ nhÊt lµ trong nhµ trêng.


I/ Đọc, hiểu chú thích:
1.

Tác giả:
- Bằng Việt ( 1941)- Hà Tây.
- Thuộc lớp nhà thơ trởng thành trong kháng chiÕn
chèng Mü.
2. T¸c phÈm:
- S¸ng t¸c 1963, in trong tËp "Hơng cây- Bếp lửa" (1968).

II/ Tìm hiểu chung văn bản:
1. Đọc:
2. Từ khó:
3. Thể loại và phơng thức biểu đạt:
- Thể thơ 8 chữ, vần chân.

- Phơng thức biểu đạt: Biểu cảm kết hợp với tự sự, miêu tả, nghị luËn.


4.Bố cục văn bản.

Sắp xếp mạch văn bản phù hợp với các nội dung sau:
+ Khổ 1

+ Bếp lửa khơi ngn cho kØ niƯm.

+ Bèn khỉ tiÕp theo

+ Håi tëng kỉ niệm tuổi thơ sống bên bà và
hình ảnh bà gắn với hình ảnh bếp lửa.

+ Khổ thứ 6

+ Suy ngẫm của ngời cháu về bà.

+ Khổ cuối

+ Ngời cháu lại nhớ bà nhóm bếp lửa không
nguôi.


III. PHN TCH
1. Hình ảnh bếp lửa khơi nguồn dòng cảm xúc về bà.
Một bếp lửa chờn vờn sơng sớm
Một bếp lửa ấp iu nồng đợm

Mở đầu dòng hồi tởng của
tác giả, hình ảnh bếp lửa

Cháu thơng bà biết mấy nắng ma.

Từ láy
chờn vờn

Từ láy
ấp iu

đợc hiện lên nh thế nào?
Tác giả sử dụng các từ láy
này nhằm gợi điều gì?

Gợi bếp lửa thực bập bùng trong sơng sớm
Gợi cái mờ nhoè của bếp lửa trong kỉ niệm
Gợi bàn tay kiên nhẫn, khéo léo của ngời
nhóm lửa
Gợi tấm lòng chi chút của bà dành cho con
cháu


III. PHN TCH
1. Hình ảnh bếp lửa khơi nguồn dòng cảm xúc về bà.

Một bếp lửa ấp iu nồng đợm

Câu thơ thứ ba gợi cho em
Qua phân tích ba câu thơ đầu gợi

suy nghĩ gì về ngời bà?
ra sự khơi nguồn dòng hồi tởng

Cháu thơng bà biết mấy nắng ma.

cảm xúc của tác giả là gì?

Một bếp lửa chờn vờn sơng sớm

Hình ảnh ẩn dụ

Gợi vẻ đẹp tần tảo, chịu th
ơng chịu khó của bà

biết mấy nắng m
a

Ngời cháu thơng bà vô hạn

Hình ảnh bếp lửa thân thơng ấm áp tình bà


2. Hồi tởng những kỷ niệm tuổi thơ sống bên bà, bà gắn
với hình ảnh bếp lửa.
1. Nội dung của văn bản
Lên bốn tuổi cháu đà quen mùi khói
Năm ấy là năm đói mòn đói mỏi
Bố đi đánh xe khô rạc ngựa gầy
Chỉ nhớ khói hun nhèm mắt cháu
Nghĩ lại đến giờ sống mũi vẫn còn cay

Nhớ về quá khứ, tác giả đà nhớ
lại những năm tháng cuộc sống nh
thế nào?
Tác giả đà sử dụng thành ngữ
đói mòn đói mỏi muốn nhấn
mạnh điều gì?
Hình ảnh chi tiết nào ám ảnh mÃi
trong tâm trí anh đến nỗi bây giờ
mỗi lần nghĩ lại anh vẫn vô cùng
xúc động? Vì sao?

Đó là những năm tháng chiến tranh
chống thực dân Pháp gian khổ, đói nghèo
qua chi tiết đói mòn đói mỏi.
Tuổi thơ gian nan, vất vả đắm chìm
trong nghèo khổ đói rét.
Đó là mùi khói bếp: Khói hun nhèm
mắt cháu. Hình ảnh bếp lửa, ngọn khói
cùng với hình ảnh ngời bà hiện ra trong
nỗi nhớ thơng, ngậm ngùi


2. Hồi tởng những kỷ niệm tuổi thơ sống bên bà, bà gắn
với hình ảnh bếp lửa.
- Tu hú kêu trên những cánh đồng xa
- Tu hú kêu ....

ýkiến nào sau đây nêu
đúng những cảm nhận mà
tiếng chim tu hú gợi nên?

A- Tiếng chim tu hú gợi khung cảnh quê hơng
tơi đẹp thanh bình.
B- Tiếng chim tu hú gợi cảnh sống cô đơn đói
nghèo của hai bà cháu.
C- Tiếng chim gợi nỗi nhớ thơng bà, nhớ quê h
ơng da diết.
D- Cả B và C đều đúng.

-Tiếng tu hú sao mà tha thiết thế
- Kêu chi hoài...


 TiÕng chim tu hó vang väng
trong trÝ nhí cđa tác giả , giúp
tác giả nhớ lại những kỷ niệm
gì về bà? Em hÃy nhận xét về
những việc làm đó?

Bà hay kể chuyện...
Cháu ở cùng bà, bà bảo cháu nghe.
Bà dạy cháu làm, bà chăm cháu học.
Tình bà cháu đẹp nh một
dòng sông trong truyện cổ tích,
mặt sông chở đầy kỉ niệm. Ng
ời cháu đợc sống hạnh phúc
trong tình yêu thơng chở che
và ấp ủ của bà. Bếp lửa và tình
bà hiện lên ấp áp đậm đà, sởi
ấm cho cháu suốt một thời thơ

dại.


Những lời căn dặn của
bà với cháu toát lên phẩm
chất nào?

Bình tĩnh , vững lòng, đinh ninh vợt
qua mọi thử thách khốc liệt của chiến
tranh, làm tròn nhiệm vụ hậu phơng để
ngời đi xa công tác đợc yên ổn.

Từ hình ảnh bếp lửa đến
cuối đoạn xuất hiện điệp
ngữ một ngọn lửa là cố
dụng ý nghệ thuật gì?

Đó là ngọn lửa của tấm lòng ấm áp
tình yêu thơng con cháu, ngọn lửa của
niềm tin dai dẳng và bền chặt vào tơng
lai cuộc kháng chiến.


Thảo luận nhóm:
HÃy nêu ý nghĩa của các hình ảnh sau:
Nhóm 1: Nhóm niềm yêu thơng khoai sắn ngọt bùi
Nhóm 2: Nhóm nồi xôi gạo mới thổi chung vui.
Nhóm 3: nhóm dậy cả những tâm tình tuổi nhỏ.
Nhóm 4: Ôi kì lạ và thiêng liêng bếp lửa.

Đáp án:
Bà nhóm niềm yêu thơng
khoai sắn là nhóm lên tình yêu th
ơng chỉ chút dành cho con cháu.

Nhóm tâm tình tuổi nhỏ là
nhóm lên vẻ đẹp tâm hồn, thắp
sáng ớc mơ cho cháu.

Bà nhóm nồi xôi gạo mới là
nhóm lên tình yêu thơng san sẻ cho
bà con xóm giềng thân thuộc.

Bếp lửa kì lạ thiêng liêng vì đợc
thắp lên bởi thứ nhiên liệu đặc biệt:
tình yêu thơng, sức sống, niỊm tin cđa
bµ.


Hình ảnh bếp lửa đợc nhắc
đến bao nhiêu lần trong bốn
khổ thơ?

Tại sao khi nhắc đến bếp
lửa là cháu lại nhớ đến bà?
Và nhớ đến bà là nhớ đến
bếp lửa?
Vì sao tác giả đi tới lời
khẳng định ca ngợi: Ôi kì lạ
và thiêng liêng bếp lửa!?

Hình ảnh bếp lửa toả sáng toàn bài
thơ, có tới 10 lần nhà thơ nhắc đến bếp
lửa. Gắn với bếp lửa là hình ảnh ngời
bà- ngời phụ nữ Việt Nam tần tảo, đảm
đang, giàu tình yêu thơng và đức hy
sinh. Bếp lửa là tình bà ấm nóng, bếp
lửa là bàn tay bà chăm chút, bếp lửa
gắn với khó khăn gian khổ đời bà.
Vì bếp lửa là hình ảnh của cuộc
sông thực đầy vất vả nhọc nhằn của hai
bà cháu và là hình ảnh mang ý nghĩa t
ợng trng (Tình bà ấm áp nh chỗ dựa
tinh thần, nh sự đùm bọc che chở chắt
chiu của bà dành cho cháu.
Vì bếp lửa luôn gắn liền với bà - ng
ời giữ lửa, nhóm lửa, truyền lửa, ngời
tạo nên tuổi thơ ấu của cháu. bếp lửa
trở thành một mảnh tân hồn, một phần
không thể thiếu trong đời sống tinh thầ
của cháu.


3. Tác giả lại nhớ bà nhóm bếp không nguôi.

Trở v với hiện tại, tác
giả muốn nói gì với bà?

Câu thơ kết bài có ý
nghĩa gì?

Tác giả muốn hỏi bà, nhắc bà
việc nhóm bếp, để nói cái ý không
bao giờ quên quá khứ, không bao
giờ quên đợc hình ảnh bà với bếp
lửa của một thời thơ ấu nghèo khổ,
gian nan mà ấm áp nghĩa tình.

Hình ảnh trung tâm mở đầu,
khơi nguồn mạch cảm xúc của bài
thơ, của dòng hồi tởng đợc khép lại
bng chính hình ảnh Êy.


IV. Tổng kết.
1. Nghệ thuật.
-Sáng tác hình tợng bếp lửa, sử dụng những hình ảnh ẩn Em hÃy để tăng hiệu
dụ, từ láy nêu những nét
đặc sắc nghệ thuật của bài
quả diễn đạt.
thơ?
- Kết hợp biểu cảm miêu tả, tự sự và bình luận. Giọng điệu phù hợp với cảm
xúc hồi tởng và suy ngẫm.

2. Nội dung.
- Bài thơ có ý nghĩa triết lý thầm kín: Tình yêu thơng và lòng biết ơn bà chính
Bài thơ sâu hơn ý
là một biểu bà, của tình
nghĩa nói vềhiện về tình yêu thơng, gắn bó với gia đình, quê hơng,và đó cũng
là cháu, còn có ý nghĩa

bà khởi đầu của tình ngời, tình yêu nớc.
gì?
Ghi

nhớ: (SGK 148 )


Bµi tËp cđng cè
 HƯ thèng hãa néi dung bµi học vào sơ đồ sau:

Hình tợng
bếp lửa

Bếp lửa
quê nghèo

Hình ảnh ng
ời bà

Thơng bà vô
hạn

Bếp lửa
bà nhen
Giàu tình
yêu thơng

Lam lũ,
tần tảo

Tình cảm
suy ngẫm
của cháu

Mùi khói
khói hun

Ngọn lửa
sức sống
niềm tin

Ngọn lửa
thiêng
liêng kì
diệu

Xúc cảm
lay động
mÃnh liệt

Giàu nghị
lực và đức
hi sinh

Ngời
nhóm, giữ
và truyền
lửa

Nhớ bà, tự

trách mình

Biết ơn,
tự hào

Khâm phục,
kính trọng