B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T TP. HCM
HUNH VN LÃM
GII PHÁP NÂNG CAO GIÁ TR KHÁCH
HÀNG NHM NÂNG CAO NNG LC CNH
TRANH CA CÔNG TY XI MNG NGHI SN
Chuyên ngành : Qun tr kinh doanh
Mã s : 60.34.05
LUN VN THC S KINH T
NGI HNG DN KHOA HC :
PGS.TS H TIN DNG
TP. H Chí Minh – nm 2010
LI CM N
Tôi xin đc dành trang này đ bày t lòng bit n trc ht đn các
Thy Cô trong Khoa ào to Sau đi hc và Khoa Qun tr Kinh doanh
Trng i hc Kinh t Thành ph H Chí Minh đã tn tình truyn đt nhng
kin thc quý báu – nn tng cho vic nghiên cu và hoàn thành lun vn này.
Xin chân thành cám n Thy PGS-TS H Tin Dng đã nhit tình giúp
đ, hng dn ch bo trong sut quá trình tôi thc hin lun vn.
Xin cám n các đng nghip Công ty xi mng Nghi Sn, các khách
hàng xi mng công nghip khu vc phía Nam đã đóng góp ý kin, hp tác và
nhit tình h tr tôi trong quá trình nghiên cu, kho sát thu thp s liu đ
hoàn thành lun vn này.
TP H Chí Minh, ngày 20 tháng 9 nm 2010
Hunh vn Lãm
LI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cu ca riêng tôi. Các s
liu s dng trong lun vn này là trung thc. Kt qu nghiên cu cha tng
đc ai công b trong bt k công trình nghiên cu nào.
Tác gi
Hunh vn Lãm
DANH MC CÁC BNG VÀ HÌNH
1. Danh mc các bng Trang
Bng 2.1: Nhu cu tiêu th và sn lng xi mng VN giai đon 2003 -
2009
30
Bng 2.2: Sn lng tiêu th xi mng Nghi Sn và các loi xi mng trên
toàn quc
33
Bng 2.3: Doanh thu và li nhun ca công ty xi mng Nghi Sn qua
các nm
35
Bng 2.4: H s mc đ nh hng ca các bin quan sát lên các thành
phn
42
2. Danh mc các hình
Hình 1.1: Các li th cnh tranh ca Porter 10
Hình 1.2: Các khi tng th ca li th cnh tranh 11
Hình 1.3: nh v quy trình cnh tranh liên kt tng h 11
Hình 1.4: Quan đim toàn din v giá tr 19
Hình 1.5: Quy trình nghiên cu đo lng giá tr 23
Hình 1.6: Mô hình giá tr khách hàng tng quát 26
Hình 2.1: Tng quan th phn xi mng 2009 so vi 2008 29
Hình 2.2: Tng quan tiêu th xi mng ba min nm 2009 31
Hình 2.3: Sn lng tiêu th xi mng Nghi Sn khu vc phía Nam và
toàn quc
34
Hình 2.4 :
Sn lng tiêu th xi mng Nghi Sn khu vc phía Nam 36
Hình 2.5 :
Th phn xi mng xá khu vc phía Nam ca Công ty xi
mng Nghi Sn
36
Hình 2.6 :
Th phn xi mng công nghip khu vc phía Nam nm 2009
37
Hình 2.7 :
So sánh các hãng theo đánh giá ca các nhà phân phi
38
Hình 2.8 :
So sánh các hãng theo đánh giá ca các nhà sn xut bê tông
38
Hình 2.9 :
Mô hình giá tr khách hàng hin ti ca Công ty xi mng
Nghi Sn
44
MC LC
M U
1
1 S cn thit ca đ tài nghiên cu.
1
2 Mc đích nghiên cu.
2
3
Ph
m vi nghi
ên c
u
3
4 Phng pháp nghiên cu
3
5
C
u trúc lun vn
4
CHNG 1 C S LÝ LUN V GIÁ TR KHÁCH HÀNG VÀ CNH TRANH
6
1.1
Các khái ni
m c
b
n
6
1.1.1 Cnh tranh và nng lc cnh tranh.
6
1.1
.2
L
i th cnh tranh v
à giá tr
khách h
àng
9
1.2 Phân tích giá tr khách hàng ca doanh nghip
18
1.2.1
Quan đi
m to
àn di
n v giá tr
18
1.2.2 Các đc tính ca giá tr
19
1.2.3
Giá tr
l
à th
c đo chin l
c tt h
n s
h
ài lòng c
a khách h
à
ng.
21
1.3 o lng giá tr khách hàng.
23
1.3.1
Quy trình và ph
ng pháp nghiên c
u
23
1.3.2 Xác đnh kích thc mu và đi tng nghiên cu
24
1.3.3 Thit k bng câu hi và chn mô hình nghiên cu
25
Tóm tt chng 1
26
CHNG 2 PHÂN TÍCH HIN TRNG GIÁ TR KHÁCH HÀNG CA CÔNG
TY XI MNG NGHI SN
28
2.1 Khái quát v ngành xi mng Vit Nam
28
2.1.1 Lch s hình thành và phát trin ngành xi mng Vit Nam
28
2.1.2
c đim th tr
ng xi mng Vit Nam
29
2.1.3 Kh nng cnh tranh ca ngành xi mng Vit Nam khi hi nhp
31
2.2
Công ty xi mng Nghi Sn và khách hàng
32
2.2.1 Tng quan v công ty Xi mng Nghi Sn
32
2.2.2
Mô hình giá tr
khách h
àng
C
ông ty xi mng Nghi Sn
39
2.2.3 V th hin ti ca công ty xi mng Nghi Sn t góc nhìn giá tr
45
2.3
ánh giá chung
47
Tóm tt chng 2
49
CHNG 3 CÁC GII PHÁP NÂNG CAO GIÁ TR KHÁCH HÀNG NHM
NÂNG CAO NNG LC CNH TRANH CA CÔNG TY XI MNG NGHI SN.
50
3.1 Gii pháp nâng cao giá tr khách hàng nhm nâng cao nng lc cnh tranh
ca công ty Xi mng Nghi Sn
51
3.1
.1
Nhóm
gi
i pháp
c
i tin các yu t v
ch
t l
ng
51
3.1.2 Nhóm gii pháp ci tin các yu t v giá
62
3.1.3 Nhóm gii pháp ci tin các yu t v hình nh công ty
65
3.2 Mt s kin ngh
67
3.2.1 i vi nhà nc
67
3.2.2 i vi Công ty xi mng Nghi Sn
68
KT LUN
69
TÀI LIU THAM KHO
70
PH
LC
1
M ĐU
1. S cn thit ca đ tài nghiên cu
Ngành sn xut xi mng đã và đang phát trin mnh nhm tha mãn nhu cu
ngày càng tng ca th trng trong nc (~12%/ nm), gim dn lng clinker
(bán thành phm) và xi mng nhp khu hàng nm. Nh điu kin t nhiên thun
li cho sn xut, nhu cu th trng tng trng mnh, chính sách u đãi ca nhà
nc, và đc bit t sut li nhun ca ngành tng đi cao trong mt thi gian dài,
s lng các doanh nghip trong và ngoài nc đu t vào sn xut xi mng ngày
càng nhiu, cnh tranh ngày càng gay gt, nht là khi th trng đã có du hiu bão
hòa sau khi hàng lot d án mi hoàn thành giai đon đu t xây dng và bt đu đi
vào sn xut n đnh.
Vit Nam đang tham gia ngày càng sâu rng vào quá trình hi nhp kinh t
quc t. C th, s thc hin các cam kt ca AFTA, Hip đnh thng mi Vit-
M, khu vc thng mi t do ASEAN- Trung Quc, và đc bit là nhng cam kt
khi đã là thành viên ca T chc Thng mi th gii (WTO). Theo tin trình hi
nhp, m ca th trng xi mng Vit Nam thì kh nng thâm nhp th trng Vit
Nam ca các nhà sn xut và xut khu clinker và xi mng trong khu vc ông
Nam Á s ngày càng mnh.
Trc nhng c hi ln m ra cho ngành xi mng và nhng thách thc trong
môi trng kinh doanh đang thay đi, đ tn ti và phát trin trong môi trng cnh
tranh ngày càng phc tp, các doanh nghip xi mng phi xác đnh nhng li th
ca mình, qua đó xây dng chin lc cnh tranh phù hp nhm nâng cao nng lc
cnh tranh ca mình trên th trng. Công ty xi mng Nghi Sn, ni tác gi đang
làm vic, cng không là ngoi l.
T quan đim nng lc cnh tranh ca doanh nghip đc th hin, đánh giá
thông qua th trng hay nói cách khác do khách hàng quyt đnh, chc chn rng
nhng sn phm dch v nào mang li cho khách hàng giá tr càng cao thì càng có
sc cnh tranh.
i vi ngành xi mng, giá tr khách hàng hình thành t nhng yu
t đc thù nào? Giá tr mà doanh nghip đa đn cho khách hàng là cao hay thp so
2
vi k vng ca khách hàng và so vi các đi th cnh tranh khác? Cn làm gì đ
nâng cao giá tr khách hàng ca doanh nghip mình? Gii quyt đc mt cách thu
đáo các câu hi đó chc chn s giúp cho doanh nghip hiu khách hàng ca mình
hn và hình thành đc các chin lc cnh tranh hp lý nhm phát huy li th và
nâng cao sc cnh tranh ca mình trên th trng. Cn nghiên cu vn đ này mt
cách c th và chúng tôi đã chn hng nghiên cu các gii pháp nâng cao giá tr
dành cho khách hàng, qua đó nâng cao nng lc cnh tranh ca doanh nghip.
ã làm vic trong ngành xi mng hn 10 nm và kinh qua nhiu công vic t
k s d án, cán b k thut, đn qun lý hot đng sn xut và phân phi; tri
nghim qua nhiu hot đng lý thú liên quan đn th trng và cnh tranh tác gi
mun tng hp và phát trin các nghiên cu nh ca bn thân và các đng nghip
trc đây cùng các hot đng kho sát khách hàng trong ngành… thành mt lun
vn tt nghip cao hc, th hin đc mt kt qu nghiên cu tng đi hoàn chnh
và có giá tr thc tin v các vn đ liên quan đn th trng xi mng, giá tr khách
hàng và nng lc cnh tranh ca công ty xi mng Nghi Sn, qua đó giúp doanh
nghip lp và trin khai các k hoch sn xut và chính sách kinh doanh hiu qu,
duy trì và nâng cao nng lc cnh tranh ca mình trên th trng. Xut phát t s
cn thit nh trên, tôi chn đ tài «Gii pháp nâng cao giá tr khách hàng nhm
nâng cao nng lc cnh tranh ca công ty xi mng Nghi Sn» cho lun vn thc
s qun tr kinh doanh ca mình.
2. Mc tiêu nghiên cu
Mc tiêu ca đ tài nh sau:
- Khái quát c s lý lun v giá tr khách hàng và nng lc cnh tranh đ phân
tích mi liên h và tác đng ca các thành phn giá tr khách hàng đn nng lc
cnh tranh ca doanh nghip. Trình bày quy trình và phng pháp đo lng giá tr
khách hàng nh là mt hàm s ca các thành phn “cht lng”, “giá”, và “hình nh
doanh nghip” theo quan đim toàn din v giá tr, t đó xây dng mô hình giá tr
khách hàng tng quát.
3
- Xây dng mô hình giá tr khách hàng hin ti ca Công ty xi mng Nghi Sn
t kt qu kho sát khách hàng đi vi sn phm xi mng pooclng hn hp PCB40
và trên th trng xi mng công nghip khu vc phía Nam, qua đó nhn xét v th
hin ti ca Công ty xi mng Nghi Sn t góc nhìn giá tr. T các h s nh hng
ca các nhân t trong mô hình, đánh giá mc đ quan trng ca các thành phn to
nên giá tr khách hàng công ty xi mng Nghi Sn và đnh hng mt s gii pháp
nâng cao giá tr khách hàng.
- xut các nhóm gii pháp ci tin các yu t v “cht lng”, “giá”, “hình
nh doanh nghip” đ nâng cao giá tr khách hàng nhm nâng cao nng lc cnh
tranh ca Công ty xi mng Nghi Sn.
3. Phm vi nghiên cu
- V không gian: Kho sát khách hàng ca các doanh nghip xi mng trên th
trng phía nam, nhiu nht TP HCM và các tnh lân cn. Các gii pháp cng tp
trung vào th trng mc tiêu ca Công ty Xi mng Nghi Sn là xi mng dùng cho
sn xut công nghip hoc các d án ln (xi mng ri).
- V thi gian: Kho sát khách hàng trong nm 2009.
- Xây dng gii pháp phù hp vi đnh hng chin lc ca Công ty Xi mng
Nghi Sn, gn vi mc tiêu phát trin ngành công nghip xi mng Vit Nam đn
2010 và đnh hng đn 2020 ca Chính ph: «đáp ng đ nhu cu tiêu dùng xi
mng trong nc (c v s lng và chng loi), có th xut khu khi có điu kin;
đa ngành xi mng Vit Nam thành mt ngành công nghip mnh, có công ngh
hin đi, đ sc cnh tranh trên th trng trong nc và quc t trong tin trình
hi nhp.»
4. Phng pháp nghiên cu
4.1 Nghiên cu lý lun
Phân tích, tng hp, khái quát hóa, h thng hóa nhng vn đ lý lun có
liên quan đn đ tài.
4
4.2 Nghiên cu thc tin
a- Tho lun ni b, tham kho ý kin các nhà phân phi, đi lý ca công ty,
phng vn mt s chuyên gia trong ngành xi mng và khách hàng ca công ty đ
xác đnh các yu t có nh hng đn giá tr khách hàng và hình thành phiu kho
sát.
b- Tham kho và s dng mt s kt qu nghiên cu t các đ tài liên quan.
Xem li các ý kin phn ánh ca khách hàng, k c các th khiu ni hay yêu cu
ci tin, yêu cu h tr… nhm tp trung vào đúng trng tâm ca vn đ cn kho
sát khi lp bng câu hi.
c- Kho sát bng phiu hi: S dng phng pháp chn mu thun tin, càng
nhiu càng tt trong s các công ty kinh doanh bê tông và cu kin đúc sn, các
công ty xây dng (khách hàng trc tip s dng sn phm xi mng) trên đa bàn
nghiên cu. Có th phng vn trc tip (qua bng câu hi) hoc gi và nhn tr li
bng câu hi qua email, fax, th.
4.3 Phng pháp thu thp thông tin và x lý s liu
a- Các thông tin th cp nh các s liu v tài chính, v tình hình kinh
doanh ca các doanh nghip xi mng ti Vit Nam … đc thu thp qua các
báo cáo, các thông tin th trng, các tp chí, sách, báo, qua các trang web…
b- Các thông tin s cp đc thu thp thông qua điu tra trc tip khách
hàng ca các công ty xi mng khu vc phía Nam.
c- S dng các công c thng kê đ tng hp và x lý s liu điu tra.
5. Cu trúc lun vn
Ngoài phn m đu trình bày s cn thit và mc đích nghiên cu, phm vi và
phng pháp nghiên cu, và phn kt lun, lun vn gm 3 chng chính:
Chng I: C s lý lun v giá tr khách hàng và nng lc cnh tranh
Trong chng này, chúng tôi trình bày v cnh tranh và nng lc cnh tranh,
li th cnh tranh và giá tr khách hàng, phân tích mi liên h gia các thành phn
ca giá tr khách hàng vi nng lc cnh tranh ca doanh nghip. Chúng tôi cng đi
5
sâu phân tích quan đim toàn din v giá tr và các đc tính ca nó. Phn còn li ca
chng, chúng tôi trình bày mt cách chung nht phng pháp kho sát và đo lng
giá tr khách hàng ca doanh nghip thông qua kho sát các yu t to nên nó và
đa ra mt mô hình giá tr tng quát.
Chng II: Phân tích hin trng giá tr khách hàng ca Công ty xi mng
Nghi Sn
Trc ht, chúng tôi trình bày khái quát v ngành xi mng và Công ty xi mng
Nghi Sn cng nh đánh giá ca khách hàng v sn phm xi mng pooclng hn
hp PCB40 ca công ty. Tip theo là kt qu nghiên cu kho sát khách hàng và mô
hình giá tr khách hàng hin ti ca Công ty xi mng Nghi Sn; v th cnh tranh
ca công ty xi mng Nghi Sn t góc nhìn “giá tr”, Cui cùng, chúng tôi đánh giá
chung v tm quan trng hay mc đ nh hng ca các thành phn to nên giá tr
khách hàng ca công ty xi mng Nghi Sn, t đó đa ra nhn xét v các yu t
mà công ty cn u tiên ci thin và đnh hng các gii pháp nâng cao giá tr khách
hàng nhm nâng cao nng lc cnh tranh ca Công ty xi mng Nghi Sn.
Chng III: Các gii pháp nâng cao giá tr khách hàng nhm nâng cao
nng lc cnh tranh ca Công ty xi mng Nghi Sn
Trong chng này chúng tôi tp trung đi sâu phân tích các gii pháp nâng
cao giá tr khách hàng ca công ty xi mng Nghi Sn bao gm nhóm các gii pháp
ci tin các yu t ca thành phn cht lng nh nâng cao sn lng cung cp và
duy trì các thuc tính ca sn phm, nâng cao cht lng h thng phân phi và
dch v khách hàng; nhóm các gii pháp ci tin các yu t ca thành phn giá;
nhóm các gii pháp ci tin các yu t ca thành phn hình nh công ty. Cui cùng,
chúng tôi nêu mt s kin ngh đi vi nhà nc và đi vi Công ty xi mng Nghi
Sn.
Ngoài ra, phn ph lc cui lun vn bao gm bng kho sát khách hàng,
kt qu x lý d liu trên máy tính bng phn mm SPSS, bng tham chiu các
phng án tính giá tr khách hàng, và ma trn hình nh cnh th trng phía Nam
ca Công ty Xi mng Nghi Sn.
6
CHNG 1
C S LÝ LUN V GIÁ TR KHÁCH HÀNG VÀ CNH TRANH
1.1 Các khái nim c bn
1.1.1 Cnh tranh và nng lc cnh tranh
1.1.1.1 Cnh tranh
Cnh tranh là nhng hot đng ca mt cá nhân hay t chc vi mc tiêu
giành đc nhng li th tt nht có th đc so vi các cá nhân, t chc khác
trong mt môi trng nht đnh. Cnh tranh, hiu theo cp đ doanh nghip, là vic
đu tranh hoc giành git t mt s đi th v khách hàng, th phn hay các ngun
lc. Cnh tranh giúp cho doanh nghip phát huy ht kh nng ca mình bng cách
khuyn khích h luôn phn đu đt tiêu chun cao v cht lng, dch v và giá c.
Quan đim cnh tranh c đin: Cnh tranh thng nhm đn mc đích tiêu
dit đi th đ đc quyn và đt đc siêu li nhun. Nh vy quan đim cnh tranh
c đin nhm đn vic tr thành đc quyn trên th trng, điu này cn tr s phát
trin ca xã hi.
Quan đim cnh tranh hin đi: Quá trình hi nhp kinh t và th trng
ngày càng m rng thì các nhà sn xut ngày càng xích li gn nhau hn. Cnh
tranh phi hng đn mc đích s dng các ngun lc chung mt cách hiu qu đ
phân phi li ích, cùng hp tác đ to ra li nhun. “Cnh tranh trong thng
trng không phi là dit tr đi th ca mình mà chính là phi mang li cho khách
hàng nhng giá tr gia tng cao hn hoc/và mi l hn đ khách hàng la chn
mình ch không la chn các đi th cnh tranh ca mình”
1
. Tác đng phân hóa
ca cnh tranh s dn đn lai b s yu kém, trì tr, thúc đy s nng đng trong
1
Tôn Tht Nguyn Thiêm (2005), Th trng, Chin lc, C cu: Cnh tranh v giá tr gia tng,
đnh v và phát trin doanh nghip, NXB Tng hp TP HCM, tr. 117
7
sn xut kinh doanh và tích cc khai thác các ngun lc và do đó to đng lc đ xã
hi phát trin.
1.1.1.2 Nng lc cnh tranh
Trong quá trình nghiên cu v cnh tranh, ngi ta đã s dng khái nim
nng lc cnh tranh. Nng lc cnh tranh có th đc phân bit 4 cp đ nh nng
lc cnh tranh quc gia, nng lc cnh tranh ngành, nng lc cnh tranh doanh
nghip, nng lc cnh tranh ca sn phm và dch v :
- Nng lc cnh tranh quc gia: là nng lc ca nn kinh t quc dân nhm
đt đc và duy trì mc tng trng cao trên c s các chính sách, th ch bn vng
tng đi và các đc trng kinh t khác. Nh vy, nng lc cnh tranh quc gia có
th hiu là vic xây dng mt môi trng cnh tranh kinh t chung, đm bo có
hiu qu phân b ngun lc, đ đt và duy trì mc tng trng cao, bn vng.
- Nng lc cnh tranh ngành: là kh nng ngành phát huy đc nhng li th
cnh tranh và có nng sut so sánh gia các ngành cùng loi.
- Nng lc cnh tranh ca doanh nghip: là kh nng doanh nghip to ra
đc li th cnh tranh, to ra nng sut và cht lng cao hn đi th cnh tranh,
chim lnh th phn ln, to ra thu nhp cao và phát trin bn vng.
- Nng lc cnh tranh ca sn phm: là kh nng sn phm đó tiêu th đc
nhanh và nhiu so vi nhng sn phm cùng loi trên th trng. Nng lc cnh
tranh ca sn phm ph thuc vào cht lng, giá c, tc đ cung cp, dch v đi
kèm, uy tín ca ngi bán, thng hiu, qung cáo, điu kin mua hàng…
Nng lc cnh tranh quc gia có th m đng cho doanh nghip khai thác
đim mnh ca mình, nâng cao nng lc cnh tranh doanh nghip. Ngc li, nng
lc cnh tranh ca doanh nghip đc nâng cao s góp phn quan trng vào vic
bo đm tính bn vng ca nng lc cnh tranh quc gia. Mt nn kinh t có nng
lc cnh tranh quc gia cao đòi hi phi có nhiu doanh nghip có nng lc cnh
tranh cao. Tng t, nng lc cnh tranh ca doanh nghip th hin qua nng lc
cnh tranh ca các sn phm và dch v mà doanh nghip kinh doanh.
8
Trong phm vi nghiên cu ca lun vn này, tác gi tp trung vào khái nim
nng lc cnh tranh ca doanh nghip. ây là mt thut ng đc s dng rng rãi
nhng cho đn nay vn còn tn ti nhiu đnh ngha khác nhau v nng lc cnh
tranh (hay còn gi là sc cnh tranh, kh nng cnh tranh) ca doanh nghip. Mi
đnh ngha đng trên nhng góc đ tip cn khác nhau: chi phí sn xut, th phn,
kh nng cung ng sn phm và nhng góc đ khác s phát biu khác nhau nh
mt s quan đim tiêu biu di đây:
- Di góc đ chi phí, Fafchamps (1995) cho rng, nng lc cnh tranh ca
doanh nghip là kh nng doanh nghip có th sn xut ra sn phm vi chi phí bin
đi trung bình thp hn giá ca sn phm tng t có cùng cht lng trên th
trng. Cng di góc đ chi phí, Markusen (1992) đa ra khái nim mt nhà sn
xut là cnh tranh nu nh có mt mc chi phí đn v trung bình bng hoc thp
hn chi phí đn v ca các nhà cnh tranh quc t. Chúng ta có th d dàng nhn
thy rng doanh nghip nào có chi phí sn xut thp hn s có kh nng đa ra mt
mc giá bán bng hoc thp hn so vi các đi th khác cùng ngành và thu v mt
mc li nhun cao hn.
- Di góc đ th phn, Randall (1995) cho rng, nng lc cnh tranh ca
doanh nghip là kh nng giành đc và duy trì th phn trên th trng vi li
nhun nht đnh.
- Di góc đ kh nng phân phi, Dunning (1994) li cho rng nng lc
cnh tranh ca doanh nghip th hin kh nng cung ng sn phm ca doanh
nghip trên các th trng khác nhau không phân bit ni b trí ca doanh nghip
đó.
Tp hp t các đnh ngha trên, có th nói nng lc (sc, kh nng) cnh
tranh ca doanh nghip là thc lc và li th mà doanh nghip có th huy đng đ
duy trì và ci thin v trí ca nó so vi các đi th cnh tranh trên th trng mt
cách lâu dài nhm tha mãn tt nht các đòi hi ca khách hàng đ thu đc li ích
ngày càng cao hn cho doanh nghip ca mình.
9
Mt doanh nghip đc xem là có sc cnh tranh khi nó có th đa ra các
sn phm thay th, hoc các sn phm tng t vi mc giá thp hn cho sn phm
cùng loi, hoc bng cách cung cp các sn phm tng t vi các đc đim v cht
lng hay dch v ngang bng hay cao hn. Nng lc cnh tranh ca doanh nghip
đc đo bng kh nng duy trì và m rng th phn, thu li nhun ca doanh nghip
trong môi trng cnh tranh trong nc và nc ngoài.
Theo Lê Công Hoa (2006), nng lc cnh tranh th hin thc lc và li th
ca doanh nghip so vi đi th nên trc ht phi đc to ra t thc lc ca
doanh nghip. ây là các yu t ni hàm ca mi doanh nghip, không ch đc
tính bng các tiêu chí v công ngh, tài chính, nhân lc, t chc qun tr doanh
nghip… mt cách riêng bit mà cn đánh giá, so sánh vi các đi tác cnh tranh
trong hot đng trên cùng mt lnh vc, cùng mt th trng. Trên c s các so sánh
đó, mun to nên nng lc cnh tranh, đòi hi doanh nghip phi to ra và có đc
các li th cnh tranh cho riêng mình. Nh li th này, doanh nghip có th tho
mãn tt hn các đòi hi ca khách hàng mc tiêu cng nh lôi kéo đc khách hàng
ca đi tác cnh tranh.
Nh vy có th thy, khái nim nng lc cnh tranh là mt khái nim đng,
đc cu thành bi nhiu yu t và chu s tác đng ca c môi trng vi mô và v
mô. Mt doanh nghip hay sn phm có th nm nay đc đánh giá là có nng lc
cnh tranh, nhng nm sau, hoc nm sau na li không còn kh nng cnh tranh
nu không gi đc các yu t li th.
1.1.2 Li th cnh tranh và giá tr khách hàng
1.1.2.1 Li th cnh tranh
Li th cnh tranh ca mt doanh nghip là kh nng ca mt doanh nghip
thc hin tt hn đi th cnh tranh trong vic đt đc mc tiêu quan trng nht
đó là: Li nhun. Theo giáo s Michael Porter, li th cnh tranh bn vng ch có
10
th đt đc thông qua chi phí thp hoc s khác bit hóa trong phi thc th
trng.
T đó, doanh nghip có th to ra li th cnh tranh bn vng bng cách
nhn bit và thc hin nhng hành đng nh: nâng cao hiu qu các hot đng,
nâng cao cht lng, đi mi và nâng cao s tha mãn khách hàng.
Hình 1.1 Các li th cnh tranh ca Porter
Ngun: Michael Porter (1995), Competitive Advantage, tr. 12
Theo Tôn Tht Nguyn Thiêm, có th tng hp các kh nng to ra th
không ngng vt tri (vt tri so vi chính mình và so vi đi th) trong tin
trình cnh tranh vào sáu lnh vc liên kt tng h vi nhau đ to ra giá tr gia tng
luôn luôn vt tri di cái nhìn ca khách hàng:
- Cht lng sn phm: Giành/ gi th phn và khai phá th trng.
- Cht lng thi gian: ón đu trào lu th trng và ti u hóa vn hành sn
xut.
- Cht lng không gian: n tng v th và châm ngòi hào hng.
- Cht lng dch v: Kt ni, cng c và m rng quan h.
- Cht lng thng hiu: T hào và chia s danh ting.
- Cht lng giá c: Hp ý và hp thi.
11
Hình 1.2 Các khi tng th ca li th cnh tranh
Ngun: Lê Chí Hòa (2007), “C s lý thuyt đ nâng cao nng lc cnh tranh cho
các doanh nghip trc thách thc hi nhp WTO”,
www.mbavn.org.
Hình 1.3 nh v quy trình cnh tranh liên kt tng h
Ngun: Tôn Tht Nguyn Thiêm (2005), Th trng, Chin lc, C cu: Cnh
tranh v giá tr gia tng, đnh v và phát trin doanh nghip, Nhà xut bn Tng
hp TP HCM, tr. 246.
1.1.2.2 Giá tr khách hàng
Theo t đin kinh doanh (business ditionary), giá tr khách hàng (customer
value) là chênh lch gia cái mà khách hàng “nhn” đc t mt sn phm hay dch
Cht lng
sn phm
Cht lng
dch v
Cht lng
không gian
Cht lng
giá c
Cht lng
thng hiu
Cht lng
thi gian
12
v nào đó và cái mà khách hàng phi “cho” đi đ có đc nó.
2
Hay, là gói li ích
khách hàng có đc t mt sn phm hay dch v cân đi vi chi phí đ có nó.
3
Tôn Tht Nguyn Thiêm gi đó (customer value) là giá tr gia tng đi vi
khách hàng, là nhng gì mà khách hàng thu v đc, trong các lnh vc mà khách
hàng mong đi, sau khi đã tn kém tin ca và công sc đ mua và s dng Offer
ca doanh nghip
4
Philip Kotler, mt trong nhng giáo s hàng đu v Marketing, cho rng đó
(customer value) là chênh lch gia tng giá tr mà khách hàng nhn đc và tng
chi phí mà khách hàng phi tr v mt sn phm/ dch v nào đó. Tng giá tr mà
khách hàng nhn đc là toàn b nhng li ích mà h trông đi mt sn
phm/dch v. Thông thng, nó bao gm mt tp hp các giá tr thu đc t: chính
bn thân sn phm/dch v, các dch v kèm theo, ngun nhân lc và hình nh ca
công ty. Nhng giá tr gn lin vi bn thân sn phm/dch v đc phn ánh tp
trung cht lng ca chúng và đc th hin thông qua mt lot các thuc tính
nh: đ bn, đ cng, đ do, đ tin cy, tc đ v.v nhng giá tr gn lin vi dch
v kèm theo là mt tp hp các giá tr mang li bi vic: giao hàng, bán hàng, sa
cha cung cp ph tùng, hng dn s dng, chm sóc khách hàng v.v Giá tr v
nhân s đc th hin trình đ hiu bit, tinh thn trách nhim, s tn ty, ân cn
ca đi ng nhng ngi bán hàng, đi ng cán b công nhân viên ca công ty đi
vi khách hàng. Cui cùng, giá tr v hình nh đc quan nim tng hp các n
tng v công ty trong tâm trí khách hàng. Tng chi phí mà khách hàng phi tr là
toàn b nhng phí tn mà khách hàng phi b ra đ nhn đc nhng li ích mong
mun. Trong tng chi phí này, nhng b phn ch cht thng bao gm: giá tin
2
Difference between what a
customer gets from a product, and what he or she has to give in order
to get it.
3
As it is used in the business world, customer value is the amount of benefit that a customer will
get from a service or product relative to its cost.
/>value.htm
4
Tôn Tht Nguyn Thiêm (2005), Th trng, Chin lc, c cu: Cnh tranh v giá tr gia tng,
đnh v và phát trin doanh nghip, NXB Tng hp TPHCM, tr. 31.
13
ca sn phm/dch v, phí tn thi gian, phí tn công sc và phí tn tinh thn mà
khách hàng đã b ra trong quá trình mua hàng.
Trong lun vn này, khái nim “giá tr khách hàng” đi din cho các cách vit
khác nhau: giá tr dành cho khánh hàng, giá tr khách hàng nhn đc, giá tr gia
tng đi vi khách hàng… vi ni dung và ý ngha ca khái nim “customer value”
đã phân tích trên. Nh vy, các yu t chính tác đng đn giá tr khách hàng dù
nhìn khía cnh nào cng đu bao hàm nhng giá tr xut phát t cht lng sn
phm và dch v kèm theo, nhân s, giá c, thng hiu
Ngi mua, luôn mun rng nhng gì h mua đc phi xng đáng vi nhng
gì h b ra do vy ngi bán phi xác đnh đc giá tr mà h có kh nng mang li
cho khách hàng ca mình. Theo đó, có th phân thành 5 cách đnh giá tr: t tin
hn đ có cht lng và các giá tr khác cao hn; Nhn nhiu hn và tr bng (bng
giá nhng cht lng sn phm cao hn); nhn bng và tr ít hn (giá r hn nhng
gi nguyên cht lng sn phm); Nhn ít hn và tr ít hn nhiu (gim bt mt s
tính nng song giá li r đi rt nhiu; Nhn nhiu hn và tr ít hn (cht lng sn
phm cao hn song giá li r hn).
5
Mi doanh nghip có mt chin lc đnh v giá tr thích hp xây dng theo đc
tính ca sn phm và th trng mc tiêu ca mình, tuy nhiên có rt ít doanh nghip
đnh v giá tr theo mt cách duy nht trong 5 cách nói trên mà chung quy li mi
doanh nghip phi tr li đc câu hi “làm gì đ khách hàng chn sn phm ca
chúng ta”. Chc chn khách hàng không chn mt sn phm nào đó ch vì mt điu
duy nht: cht lng tt, hay dch v kèm theo hoàn ho, hay giá c thp… mà vic
chn mua phi là kt qu tng hp ca vic so sánh nhiu mt. Chúng ta có th gi
tng th nhng đc tính và tin ích ca mt sn phm hay dch v nào đó là tng giá
tr mà sn phm mang li cho khách hàng. Khách hàng luôn tính toán tng giá thành
ca sn phm bao gm chi phí đ có th mua sn phm, chi phí s dng, bo qun,
5
Philip Kotler (2007), Nhng phng thc sáng to chin thng và khng ch th trng, biên dch
V th Phng Anh, Nguyn Minh c, H c Hùng, Nguyn ông Phong, Phan ình Quyn,
Phan Thng, Nhà xut bn Tng hp TP HCM, tr.90-tr. 94
14
thm chí c chi phí đ vt b sn phm… Giá bán ca ngi bán ch là mt phn
trong tng giá thành sn phm, các khon chi phí khác nh chi phí v thi gian, sc
lc, chi phí v mt tinh thn. Khách hàng tim nng luôn xem xét mc đ khác bit
gia tng giá tr mà sn phm mang li vi tng giá thành cho mi sn phm trong
các sn phm ca các công ty khác nhau. Chc chn rng ngi mua s la chn
nhà cung cp nào đa ra tng giá tr sn phm hp dn nht.
1.1.3 Tác đng ca các thành phn giá tr khách hàng đn nng lc cnh
tranh ca doanh nghip
Theo quan đim qun tr chin lc ca Michael Porter, nng lc cnh tranh là
kh nng sáng to ra nhng sn phm có quy trình công ngh đc đáo đ to ra giá
tr gia tng cao phù hp vi nhu cu khách hàng, vi chi phí thp, nng sut cao
nhm tng li nhun. Nh vy, kt hp nhng phân tích v nng lc cnh tranh vi
quan đim v li th giá tr, có th phát biu rng nng lc cnh tranh ca mt
doanh nghip xut phát t chính li th v giá tr mà doanh nghip đó đã và đang
mang li cho ngi mua sn phm và dch v ca mình. Doanh nghip (sn phm)
đc khách hàng (th trng) đánh giá có li th v giá tr cng đng ngha rng
doanh nghip (sn phm) đó đang có li th cnh tranh. Nói cách khác, doanh
nghip mang li giá tr cho khách hàng càng nhiu thì nng lc cnh tranh ca
doanh nghip trên th trng càng đc đánh giá cao. Các thành phn tác đng đn
giá tr khách hàng nh cht lng sn phm và dch v kèm theo, nhân s, giá c,
thng hiu… cng s có tác đng cùng chiu đn nng lc canh tranh ca doanh
nghip nh phân tích c th di đây.
1.1.3.1 Cht lng sn phm
Theo mt điu tra kéo dài nhiu nm M và Nht do mt s trng đào to
qun tr kinh doanh ni ting ca M tin hành, có đn 82% các lãnh đo doanh
nghip M đ cao cht lng sn phm nh là li th cnh tranh có tính quyt
đnh vào đu thiên niên k 21, và đn 86% các lãnh đo doanh nghip ca Nht cho
15
rng đi mi sn phm là li th cnh tranh c bn nht
6
. Trong chiu hng đó,
cht lng sn phm đ cp đây không ch là “cht lng chun mc” (cn thit
phi có) mà chính là “cht lng vt tri” theo ngha “đi mi sn phm” đ to
s khác bit so vi sn phm ca các đi th cnh tranh. Hin nay, khi vic “bt
chc” tr nên d dàng và hp pháp vi mt cht lng có th tng đng, ngng
đi mi sn phm là d dàng mt ngay li th cnh tranh. i mi sn phm liên
tc là phng cách chng minh vi th trng thc lc ca doanh nghip đng thi
làm “nn chí” các đi th cnh tranh. Trit lý ca các doanh nghip liên tc đi mi
sn phm tóm gn li là: t mình cnh tranh vi mình đ mi lúc mi vt tri
chính mình là đ tránh vic ngi khác cnh tranh mình và vt lên mình. Doanh
nghip có sn phm có cht lng cao và luôn đi mi có li th ln trong vic
giành, gi th phn, thm chí khai phá mt th trng cha có (khi sn phm mi và
có tính đt phá) đ thu li nhun. Tuy nhiên nâng cao cht lng sn phm thông
qua vic đi mi và phát trin sn phm mi là quá trình khó khn và tht bi luôn
rình rp, doanh nghip phi bit chp nhn và có phng án d phòng nhng trng
hp xu đ không làm tn hi đn li th cnh tranh ca mình trên th trng.
1.1.3.2 Cht lng dch v
Cht lng các dch v kèm theo nh giao hàng, bán hàng, sa cha cung cp
ph tùng, hng dn s dng, chm sóc khách hàng v.v mang li giá tr tng thêm
cho ngi tiêu dùng. Ngoài vic cung cp sn phm tt, vic giao hàng đúng hn
hoc b trí không gian bán hàng thun tin cho khách hàng, có h thng h tr
khách hàng đt hàng thun tin, giao hàng tn ni, dch v hu mãi (bo hành,
hng dn s dng, đào to chuyn giao k thut…), gii quyt khiu ni ca khách
hàng kp thi, h tr thu hi sn phm không phù hp hoc c hng… giúp khách
hàng tit kim các chi phí liên quan đn vic mua, dùng và loi b sn phm nh
chi phí đt hàng, bo qun tn kho, thm chí chi phí đ vt b sn phm không phù
hp…và h qu là tác đng đn th phn, doanh thu… theo hng làm tng sc
6
Tôn Tht Nguyn Thiêm (2005), Th trng, Chin lc, c cu: Cnh tranh v giá tr gia tng,
đnh v và phát trin doanh nghip, NXB Tng hp TPHCM, tr. 120
16
cnh tranh ca hàng hóa và doanh nghip. “Trong th trng cnh tranh cao đ hin
nay các công ty phi vt v khác bit hóa cho nhng sn phm ca mình… và các
nhà marketing khôn ngoan không bán sn phm mà bán các gói li ích”.
7
1.1.3.3 Nhân s
Tha mãn nhu cu ca khách hàng là vn đ mi doanh nghip quan tâm và nu
“khách hàng là thng đ” thì vai trò ca nhng ngi gn gi thng xuyên nht
vi “thng đ” (nhân viên giao dch trc tip vi khách hàng) càng phi đc đ
cao. KISS (Keep It Simple and Speedy – Hãy làm cho nó đn gin và nhanh chóng)
là khu hiu ca các doanh nghip theo trit lý “tt c vì khách hàng” ch không
phi thc hin các nguyên tc hành chính nng n mt cách máy móc đ làm phin
hà khách hàng. Nhân s chính là b mt thc t ca doanh nghip trong mt khách
hàng ch không phi là s hào nhoáng ca vn phòng và chính s ân cn tn tâm
ca đi ng nhân viên chuyên nghip và có k nng chuyên môn cao có tác dng rt
ln trong vic gi khách hàng duy trì quan h vi doanh nghip, gii thiu khách
hàng mi… qua đó tác đng đn lòng trung thành ca khách hàng, gi đc lng
khách hàng luôn n đnh và gia tng cùng vi s ln mnh ca doanh nghip. iu
đó thc cht là góp phn tng nng lc cnh tranh ca doanh nghip trên th trng.
1.1.3.4 Thng hiu
Thng hiu có chc nng xác nhn ngun gc ca các sn phm/ dch v
cung ng bi mt doanh nghip và phân bit chúng vi sn phm/ dch v ca các
doanh nghip khác. Vì ting tm ca thng hiu ch đc đnh hình trên th trng
sau mt quá trình mà doanh nghip đã chng minh là sn phm/ dch v mang đn
cho khách hàng mt giá tr gia tng nht đnh nên tên tui ca thng hiu doanh
nghip đc khi đu xây dng trên hình nh mà khách hàng có v sn phm/ dch
v ca doanh nghip, tc là trên c s các đc tính c th ca nó. Tuy nhiên, khi
ting tm ca thng hiu đã đnh hình thì lúc y chính tên tui ca thng hiu s
7
Philip Kotler (2007), Nhng phng thc sáng to chin thng và khng ch th trng, biên dch
V th Phng Anh, Nguyn Minh c, H c Hùng, Nguyn ông Phong, Phan ình Quyn,
Phan Thng, Nhà xut bn Tng hp TP HCM, tr.210.
17
lôi cun khách hàng tìm đn các sn phm/ dch v ca doanh nghip ch không
còn là nh các đc tính ca sn phm/ dch v mà khách hàng bit và nh đn
thng hiu. Lúc thng hiu đt ti mc giá tr cao nht chính là khi khách hàng
hãnh din vi mi quan h mà h có vi thng hiu đó và là mt thôi thúc đ
khách hàng liên h vi doanh nghip. “Khi y, thng hiu s phát huy sc mnh
ca mình đ mang đn cho khách hàng mt giá tr gia tng đc bit và to cho
doanh nghip mt li th cnh tranh đc thù”.
8
1.1.3.5 Giá c
Theo Philip Kotler, công ty có th đem li nhiu giá tr cho khách hàng hn các
đi th cnh tranh (v phng din giá c) nh: tính giá r hn, giúp khách hàng
gim các chi phí khác phát sinh, thêm các li ích đ cái đc chào bán hp dn hn.
Tính giá r hn tng ng vi chin lc cnh tranh “dn đu v giá” đ giành
đc li th cnh tranh, doanh nghip có th chin thng nh đa ra mt mc giá
cnh tranh hoc tính giá thp cho nhng khách hàng chp nhn không dùng mt s
dch v. Tuy nhiên, duy trì v th chi phí thp lâu dài tht không d dàng và làm cho
chin lc chin thng nh giá thp tr nên kém tin cy.
Giúp khách hàng gim các chi phí khác ngha là doanh nghip có th cho khách
hàng thy dù giá bán ca doanh nghip có cao nhng chi phí tng cng ca khách
hàng v lâu dài s thp hn (chng hn chi phí vn hành, sa cha thp, tui th sn
phm cao…) hoc t vn đ khách hàng có th gim mt s chi phí khác ca mình
(chng hn chi phí đt hàng, bo qun, chi phí sn xut, chi phí hành chính…).
mang li nhiu li ích hn cho khách hàng doanh nghip có th làm hàng
theo ý riêng tng khách hàng, phc v nhanh và tin li hn, t vn và h tr tín
dng, có chng trình khuyn mãi, u đãi khách hàng thân thit…
Trên thc t, giá c cùng vi các chính sách liên quan v tài chính là mt công
c mnh đ doanh nghip xác lp và phát trin v th cnh tranh hng đn khách
hàng ca mình.
8
Tôn Tht Nguyn Thiêm (2005), Th trng, Chin lc, c cu: Cnh tranh v giá tr gia tng,
đnh v và phát trin doanh nghip, NXB Tng hp TPHCM, tr. 212.
18
Chúng tôi s tr li ch đ v mi liên h gia các yu t giá tr vi nng lc
cnh tranh ca doanh nghip phn sau, khi vn dng mô hình giá tr khách hàng
hin hành ca Công ty xi mng Nghi Sn đ đ xut các gii pháp nâng cao giá tr
khách hàng nhm nâng cao nng lc cnh tranh ca doanh nghip.
1.2 Phân tích giá tr khách hàng ca doanh nghip
1.2.1 Quan đim toàn din v giá tr
Adam Smith (1776) đã lun bàn v giá tr nh là mt trong nhng ni dung
ct lõi trong lun thuyt v kinh t hc và s trao đi ca ông, theo đó giá tr là mi
quan h gia cht lng ca mt sn phm hay dch v, thng hiu/ hình nh ca
công ty (brand/corporate image), vi giá mà khách hàng thanh toán đ có đc sn
phm hay dch v đó.
Quan đim toàn din v giá tr trình bày giá tr khách hàng nh là mt hàm
s ca cht lng, hình nh và giá. Vic tính toán giá tr dù theo cách đn gin hay
sâu sc là điu mà khách hàng luôn thc hin khi mua hàng hóa và dch v, t
nhng hàng hóa có giá tr thp nh vt phm tiêu dùng hàng ngày cho đn nhng tài
sn có giá tr cao nh xe ô tô hay nhà … Khách hàng s so sánh đánh giá gia cái
mà h có đc vi chi phí h phi tr đ có nó, và xác đnh liu vic mua đó có
xng đáng không. Khi đã tính toán và đã mua, khách hàng đã nhn thc đc giá tr
ca mt thng hiu hay dch v. Khách hàng s tip tc mua da trên vic thng
hiu hay dch v đó có tip tc cho h mt giá tr nh trc hoc ln hn hay
không. ây chính là th thách ca rt nhiu nhà cung cp – bo toàn và ci tin giá
tr cnh tranh. Không th làm th đc đng ngha vi vic ngi mua s chn mua
ni khác và tính toán li giá tr t nhng nhà cung cp khác. iu này gii thích vì
sao có rt nhiu nhà cung cp đã tng là nhng nhà cung cp hàng đu ri ri xung
các hng tm tm nh nhau. H đã b qua mnh đ giá tr ca h và/ hoc đ giá tr
tut dn hoc không thy đc nhng thay đi v giá tr ca các đi th cnh tranh
đang xut hin trên thng trng.
19
Hình 1.4 Quan đim toàn din v giá tr
Ngun: ng Kim Cng (2007), Cnh tranh giành khách hàng và chin thng
bng giá tr, NXB Lao đng - Xã hi, tr. 33.
1.2.2 Các đc tính ca giá tr
1.2.2.1 Tính tng đi
Mi sn phm hay dch v có mt mc giá tr gn lin vi nó. Mt doanh
nghip có th không bit giá tr ca sn phm ca mình so vi giá tr ca sn phm
ca đi th cnh tranh nh th nào, nhng khách hàng ca doanh nghip đó và
khách hàng ca các đi th cnh tranh chc chn s bit qua tính toán và đánh giá
20
ca h. Giá tr cao hay thp ph thuc vào ngành và vào vic khách hàng so sánh nó
vi ai, đây là khía cnh tng đi ca giá tr khách hàng.
1.2.2.2 Tính đc thù theo sn phm và th trng
Khái nim ca th trng v giá tr ph thuc vào loi sn phm hay dch v.
khía cnh sn phm, khái nim giá tr s khác nhau khi nói v xe ti và v máy
kéo, hay khi nói đn dch v ngân hàng và dch v t vn đu t… khía cnh th
trng, các th trng khác nhau và các phân khúc th trng khác nhau cng khái
nim giá tr khác nhau. Ngi ln tui mua qun áo s khái nim giá tr khác vi
gii tr. Ngi mua xi mng ca mt nhà phân phi ln s khái nim giá tr khác
vi ngi mua xi mng t mt ca hàng…Không xác đnh rõ sn phm và th
trng s làm cho thông tin kt qu đo lng giá tr khách hàng kém hu ích, thm
chí sai lch.
1.2.2.3 Giá tr là cm nhn
Các nhà cung cp thc t đã dy cho th trng ca mình v giá tr mà chúng
có th k vng khi mua sn phm hay dch v ca h, và khách hàng thc s có
cm nhn. nh hng ca s cm nhn giá tr có l đc thy rõ hn qua hành
đng ca công ty dch chuyn t môi trng có quy c sang môi trng không có
quy c. Ví d, trong mt thi gian dài, các doanh nghip xi mng Vit Nam đc
bo h vi sn lng luôn thiu ht và đc tính sn phm không cao, các doanh
nghip đã nói cho khách hàng ca mình bit rng mc giá tr mà h cung cp là
mc giá tr mà khách hàng có th mong đi t các nhà cung cp trong phm vi
ngành. Khi rào cn bo h đc d b và các đi th cnh tranh (ngoài ngành hoc
t nc ngoài) đc tham gia vào quyn kinh doanh mt thi đc bo h, khách
hàng có s la chn gia các công ty xi mng khác nhau có kh nng cung cp
nhng sn phm vi cht lng cao hn và vi giá thm chí r hn. Kt qu là s
xói mòn th phn đi vi các công ty trc thuc Tng công ty xi mng Vit Nam
trc đây. Khách hàng đã nhanh chóng tha nhn mnh đ giá tr cao hn ca
nhng đi th cnh tranh mi này.