Nâng cao hiệu quả tài chính của các doanh nghiệp FDI tại các khu chế xuất và khu công nghiệp TP.HCM sau khủng hoảng

BăGIỄOăDCăVÀăÀOăTO
TRNGăIăHCăKINHăTăTP.HCM







HUNHăPHÚCăNGUYểNăTHNH






NỂNGăCAOăHIUăQUăTÀIăCHệNHăCAăCỄCăDOANHă
NGHIPăFDIăTIăCỄCăKHUăCHăXUTăVÀăKHUă
CỌNGăNGHIPăTP.HCMăSAUăKHNGăHONG.






LUNăVNăTHCăSăKINHăTă

TP.H CHệăMINHăậ NMă2010


ii

BăGIỄOăDCăVÀăÀOăTO
TRNGăIăHCăKINHăTăTP.HCMăă






HUNHăPHÚCăNGUYểNăTHNH




NỂNGăCAOăHIUăQUăTÀIăCHệNHăCAăCỄCăDOANHă
NGHIPăFDIăTIăCỄCăKHUăCHăXUTăVÀăKHUă
CỌNGăNGHIPăTP.HCMăSAUăKHNGăHONG.


Chuyên ngƠnh : Kinh t TƠi chính ậ Ngơn hƠng
Mƣ s : 60.31.12

LUNăVNăTHCăSăKINHăTă



HNGăDNăKHOAăHC:ă
TSăNGUYNăTNăHOÀNG


TP.HăCHệăMINHăậ NMă2010
LIăCAMăOAN


Tôi xin cam đoan lun vn nƠy lƠ do tôi đc lp thc hin di s hng
dn ca ngi hng dn khoa hc. Tôi xin chu hoƠn toƠn trách nhim v ni
dung ca lun vn.


HUNHăPHÚCăNGUYểNăTHNH


i

MCăLC

Trangăphăbìa.
Liăcamăđoan.
Mcălc.
DanhămcăcácăkỦăhiu,ăchăvitătt.
Danhămcăcácăbng, biu.

Danhămcăcácăhìnhăv,ăđ th
Măđu.
Chngă1. TngăquanălỦăthuytăvăhiuăquătƠiăchínhăDNăvƠăcácănhơnătănhă
hngăđnăhiuăquătƠiăchính.
1.1. Hiu qu tƠi chính ca DN. 5
1.1.1. Khái nim 5
1.1.2. ụ ngha ca vic phơn tích hiu qu tƠi chính ca DN. 5
1.2. Các ch tiêu s dng đ đánh giá hiu qu tƠi chính. 6
1.2.1. Khái nim v vn đu t. 6
1.2.1.1. Khái nim 6
1.2.1.2. Xác đnh vn đu t. 8
1.2.2. Khái nim v thu nhp. 10
1.2.2.1. Khái nim 10
1.2.2.2. Xác đnh thu nhp. 10
1.2.3. T sut sinh li trên tƠi sn (ROA). 11
1.2.4. T sut sinh li kinh t ca tƠi sn (RE). 11
1.2.5. T sut sinh li vn ch s hu (ROE). 14
1.3. Các nhơn t nh hng đn hiu qu tƠi chính. 14
1.3.1. Hiu qu kinh doanh. 15
1.3.2. Kh nng t ch v tƠi chính. 15
1.3.3.  ln đòn by tƠi chính. 16
1.3.4. Kh nng thanh toán lƣi vay. 17
1.4. Ngun thông tin vƠ phng pháp phơn tích. 19


ii

1.4.1. Ngun thông tin s dng phơn tích. 19
1.4.1.1. Thông tin t báo cáo tƠi chính. 19
1.4.1.2. Các ngun thông tin khác. 19

1.4.2. Phng pháp phơn tích. 21
Kt lun chng 1 22
Chngă2. KhngăhongătƠiăchínhătoƠnăcuănmă2008ăvƠătácăđngăcaănóăđnă
hiuăquătƠiăchínhăcácăDNăFDIătiăcácăKCXăậ KCN TP.HCM.
2.1. Khng hong tƠi chính toƠn cu nm 2008. 23
2.1.1. Ngun gc hình thƠnh nên cuc khng hong. 23
2.1.2. Din bin vƠ hu qu. 25
2.1.3. nh hng đn kinh t Vit Nam. 27
2.2. ánh giá thc trng hot đng vƠ tác đng ca cuc khng hong tƠi chính
đn hiu qu tƠi chính ca các doanh nghip FDI ti KCX-KCN TP.HCM. 30
2.2.1. Tng quan v tình hình hot đng ca các doanh nghip FDI ti KCX -
KCN TP.HCM. 31
2.2.1.1. Tình hình chung v hot đng vƠ thu hút đu t. 31
2.2.1.2. Tình hình hot đng thc t ca các doanh nghip FDI. 34
2.2.2. ánh giá hiu qu tƠi chính ca các doanh nghip FDI. 40
2.2.2.1. ánh giá chung v tình hình hot đng. 40
2.2.2.2. Ch tiêu ROE t nm 2005 đn nm 2009. 44
2.2.2.3. Phơn tích các nhơn t tác đng đn hiu qu tƠi chính 47
2.2.2.4. ánh giá các nhơn t tác đng đn hiu qu tƠi chính. 56
Kt lun chng 2 57
Chngă3. GiiăphápănơngăcaoăhiuăquătƠiăchínhăcaăcácădoanhănghipăFDIă
tiăcácăKCXăậ KCNăTP.HCMăsauăkhngăhongătƠiăchínhăthăgiiănm 2008.
3.1. Các gii pháp thc hin t bn thơn doanh nghip. 58
3.1.1. Gii pháp nơng cao kt qu hot đng sn xut kinh doanh. 58
3.1.1.1. M rng th trng tiêu th sn phm 58
3.1.1.2. Có chính sách qun tr chi phí tt hn. 59


iii

3.1.2. i mi công ngh đ nơng cao nng lc cnh tranh. 60
3.1.3 Tái cu trúc li doanh nghip bng hot đng M&A. 60
3.2. Các kin ngh đi vi công tác qun lỦ nhƠ nc. 63
3.3.1. Chính sách pháp lut thông thoáng nhm to điu kin đ doanh nghip
hot đng thun li. 63
3.3.2. Gii pháp h tr doanh nghip phc hi sn xut, đy mnh xut khu. 64
3.3.3. Phi đnh hng ngƠnh ngh khi thu hút đu t. 64
3.3.4. Gii pháp v ngun nhơn lc. 66
3.3.5. Gii pháp chuyn dch c cu kinh t. 66
3.3.6. Gii pháp chng chuyn giá 67
3.2.6.1. Hình thƠnh b phn chuyên v “chuyn giá” thuc c quan thu vƠ tng
cng công tác đƠo to, hun luyn 67
3.2.6.2. Tng cng trao đi thông tin, kinh nghim vi các chuyên gia “chuyn
giá” ca các công ty kim toán vƠ t vn 69
Kt lun chng 3 71
Ktălunăchung
TƠiăliuăthamăkho
Ph lc 1. 1
Ph lc 2 18









iv

DANHăMCăCỄCăCHăTT
CDO
:
Collateralized debt obligations.
CDS
:
Credit Default Swap.
CK
:
NgƠnh c khí.
DM
:
NgƠnh dt may.
DN
:
Doanh nghip.
T
:
NgƠnh đin t.
FED
:
Cc d tr liên bang M.
HEPZA
:
Ban qun lỦ các khu ch xut vƠ công nghip TP. H Chí Minh.
HN
:
NgƠnh hóa nha.
FDI
:

u t trc tip nc ngoƠi.
GDP
:
Tng sn phm quc ni.
KCX-KCN
:
Khu ch xut, khu công nghip.
MBS
:
Mortgage Backed Securities.
NHNN
:
Ngơn hƠng NhƠ nc.
NHTM
:
Ngơn hƠng thng mi.
RE
:
T sut sinh li kinh t ca tƠi sn.
ROA
:
T sut sinh li trên tƠi sn.
ROE
:
T sut sinh li vn ch s hu.
ROI
:
T sut sinh li trên vn đu t.
TN
:

Trong nc.
TP
:
NgƠnh thc phm.
TP.HCM
:
ThƠnh ph H Chí Minh.
TTNT
:
NgƠnh Trang trí ni tht.
USD
:
ô la M.
VT
:
Vn đu t.
VND
:
ng Vit Nam.
VN
:
Vit Nam.



v

DANHăMCăCỄCăBNG, BIU.
Bng 1.2: Chia tách t sut li nhun trên tƠi sn 12
Bng 1.3: Mi quan h gia li nhun trc thu vƠ lƣi vay vi li nhun thun 13

Bng 1.4: Mi quan h gia các nhơn t nh hng đn ROE. 22
Bng 2.3: Tng hp DN KCX ậ KCN tính đn 30/06/2010 32
Bng 2.4: Bng các quc gia đu t vƠo KCX ậ KCN TP.HCM 33
Bng 2.6. T l DN FDI trin khai d án t nm 2006 ậ 2010 35
Bng 2.7. T l vn đu t thc hin so vn đng kỦ ca DN FDI 36
Bng 2.12: S liu v np Ngơn sách ca các DN FDI t nm 2005 ậ 2010 40
Bng 2.18: Bng so sánh ch s ROE ca DN FDI vƠ DN trong nc 45
Bng 2.19: Bng phơn tích nhơn t hiu qu kinh doanh 47
Bng 2.20: Bng phơn tích nhơn t kh nng t tƠi tr 52
Bng 2.21: Bng phơn tích nhơn t đ ln đòn by tƠi chính 53
Bng 2.22: Bng phơn tích kh nng thanh toán lƣi vay 55
Bng 3.2: Hot đng M&A ti Vit Nam t nm 2005 ậ 2009 61

vi

DANHăMCăCỄCăHỊNHăV,ă TH.
Hình 1.1 Vn đu t ca mt DN đin hình 8
Hình 2.1: Din bin thay đi giá nhƠ trong thi k bong bóng nhƠ đt  M 24
Hình 2.2: Din bin thay đi ca lƣi sut 25
Hình 2.5: Biu đ v lnh vc đu t ca các doanh nghip FDI 34
Hình 2.8: Biu đ t l vn đu t thc hin ca DN FDI t nm 2006 ậ 2010 36
Hình 2.9: Biu đ kim ngch xut khu ca DN FDI t 2006 ậ 2010 37
Hình 2.10: Biu đ kim ngch nhp khu DN FDI nm 2006 ậ 2010 38
Hình 2.11: Biu đ s lao đng lƠm vic ti các DN FDI t nm 2006 ậ 2010 39
Hình 2.13: Biu đ vn đu t thc hin bình quơn theo ngƠnh 41
Hình 2.14: Biu đ cu trúc vn bình quơn theo ngƠnh 41
Hình 2.15: Biu đ v doanh thu bình quơn theo ngƠnh 42
Hình 2.16: Biu đ v li nhun bình quơn theo ngƠnh 43
Hình 2.17: Biu đ v ch s ROE bình quơn theo ngƠnh 45
Hình 3.1 : T trng chi phí bình quơn trên doanh thu bình quơn 59



1

MăU
1. Tínhăcpăthit caăđătƠi:
S phát trin ca các KCX vƠ KCN ti TP.HCM trong thi gian qua đƣ to
đng lc cho phát trin kinh t, góp phn chuyn dch c cu kinh t, nơng cao giá
tr sn xut công nghip, kim ngch xut nhp khu ca thƠnh ph vƠ đy nhanh tc
đ đô th hóa … Qua đó, đƣ có nhng đóng góp quan trng đi vi s nghip công
nghip hóa ậ hin đi hóa, phát trin kinh t thƠnh ph nói riêng vƠ c nc nói

chung. Trong đó, các doanh nghip có ngun vn đu t trc tip nc ngoƠi đƣ
đu t hƠng t USD, gii quyt hƠng chc vn lao đng có vic lƠm, to ra hƠng t
USD kim ngch xut khu, thc hin ngha v np ngơn sách nhƠ nc hƠng ngƠn
t đng, đƣ góp phn đáng k vƠo s nghip phát trin kinh t xƣ hi ca thƠnh ph.
T nm 2005, khi Quc hi thông qua Lut đu t, Lut doanh nghip vƠ Vit
Nam gia nhp T chc thng mi th gii (WTO) đƣ to mt s chuyn đi môi
trng rt ln đi vi các nhƠ đu t trong nhng nm gn đơy. Tính đn nay, ti
TP.HCM đƣ có 15 KCX ậ KCN đc hình thƠnh vi tng din tích gn 3.600 ha,
thu hút hn 1400 d án đu t vi tng vn đu t ca doanh nghip FDI lƠ hn
2,77 t USD vƠ doanh nghip trong nc lƠ hn 27 ngƠn t đng. Trong nm 2007,
tng vn đu t thu hút (k c cp mi vƠ điu chnh) đt 537,96 triu USD, tng
141% so vi nm 2006; nm 2008, đt 681,09 triu USD, tng 27% so vi nm
2007.
Tuy nhiên, đn nm 2009 do nh hng ca cuc khng hong tƠi chính th
gii, suy gim kinh t th gii, nhiu doanh nghip KCX ậ KCN b thu hp sn xut,
ct gim lao đng do thiu đn đt hƠng. i vi các doanh nghip FDI, nu so vi
nm 2008 có s gim sút đáng k, c th: vn đu t thu hút gim 41%, kim ngch
xut khu gim 22,8%, kim ngch nhp khu gim 3,7%, doanh thu gim 19,8%.
Trc thc trng trên đƣ đt ra cho ngi nghiên cu cơu hi lƠ cuc khng
hong tƠi chính th gii xy ra nh th nƠo? ơu lƠ nguyên nhơn sơu xa gơy ra cuc
khng hong? Cuc khng hong tƠi chính đƣ tác đng nh th nƠo đn tình hình


2

hot đng kinh doanh cng nh hiu qu tƠi chính ca các doanh nghip FDI ti các
KCX ậ KCN TP.HCM? LƠm th nƠo đ khc phc vƠ ngn chn cuc khng hong
xy ra trong tng lai? Gii pháp nƠo đ nơng cao hiu qu tƠi chính ca các doanh
nghip FDI? T đó, rút ra đc bƠi hc kinh nghim cho Vit Nam trong quá trình
hi nhp kinh t quc t. T các vn đ đt ra nêu trên nên tác gi đƣ chn đ tƠi

ắNỂNGă CAOă HIUă QUă TÀIă CHệNHă CAă CỄCă DOANHă NGHIPă FDI
TIă CỄCă KHUă CHă XUTă VÀă KHUă CỌNGă NGHIPă TP.HCM SAU
KHNGăHONG” đ lƠm lun vn tt nghip cao hc ngƠnh kinh t tƠi chính
ngơn hƠng.
2. Mcătiêuănghiênăcu:
 tƠi s tp trung nghiên cu nhng vn đ nh sau:
(1) Cuc khng hong tƠi chính th gii nm 2008. Nguyên nhơn sơu xa gơy
ra khng hong.
(2) Thc trng hot đng sn xut kinh doanh ca các doanh nghip FDI ti
các KCX ậ KCN TP.HCM.
(3) ánh giá tác đng cuc khng hong tƠi chính đn hiu qu tƠi chính ca
các doanh nghip FDI ti các KCX ậ KCN TP.HCM, trên c s đó đa ra các
gii pháp giúp các c quan qun lỦ NhƠ nc có chính sách thu hút ngun vn
FDI hp lỦ hn vƠ kim soát hiu qu hn tình hình hot đng ca các doanh
nghip FDI ti Vit Nam nói chung vƠ KCX ậ KCN thƠnh ph nói riêng.
3. iătngăvƠăphmăviănghiênăcu:
3.1 iătngănghiênăcu:
Trong tin trình bùng n kinh t ca đt nc, TP.HCM đƣ phát trin mt bc
dƠi vƠ tr thƠnh đu tƠu ca nn kinh t đt nc, đng thi cng lƠ viên nam chơm
có sc hút mnh m vi nhiu nhƠ đu t nc ngoƠi (FDI). Trong đó, các khu ch
xut vƠ khu công nghip TP.HCM đƣ góp phn không nh vƠo vic xơy dng vƠ
phát trin TP.HCM vƠ các doanh nghip FDI ti khu vc nƠy đƣ góp phn chuyn
dch c cu kinh t, thúc đy chuyn giao công ngh, đóng góp vƠo ngơn sách vƠ


3

các cơn đi v mô, thúc đy ci cách th tc hƠnh chính, tác đng lan ta đn các
thƠnh phn kinh t khác…, Do đó, đi tng nghiên cu lƠ hiu qu tƠi chính ca
các doanh nghip FDI ti các KCXậKCN TP.HCM.

3.2 Phmăviănghiênăcu:
Tình hình hot đng ca các doanh nghip FDI ti các KCX ậ KCN TP.HCM
trong khong thi gian t nm 2005 đn quỦ 2 nm 2010.
4. Phngăphápănghiênăcu:
Áp dng phng pháp nghiên cu lch s, phng pháp so sánh, phng trình
Dupont, phơn tích, tng hp, áp dng phng pháp nghiên cu đnh lng, đnh
tính vƠ phng pháp nghiên cu tham kho Ủ kin ca các chuyên gia.
5. Ngunăsăliuădăkin :
Ngun s liu lƠ các ch tiêu nh vn đu t đng kỦ, doanh thu, li nhun,
tng tƠi sn, ngun vn ch s hu đc thu thp t Báo cáo tƠi chính vƠ Báo cáo
tình thc hin d án ca các doanh nghip trong KCX ậ KCN TP.HCM t nm
2005 đn quỦ 2 nm 2010.
6. ụănghaăkhoaăhcăvƠătínhăthcătinăcaăđătƠi:
Lun vn lƠ mt công trình nghiên cu khoa hc khách quan nhm phơn tích,
tìm hiu nguyên nhơn ca cuc khng hong tƠi chính đƣ xy ra trong thi gian va
qua. ng thi, đánh giá tác đng ca nó đn hiu qu tƠi chính ca các doanh
nghip FDI ti các KCN - KCX TP.HCM hin ti. Qua đó giúp các nhƠ qun lỦ, các
nhƠ qun tr doanh nghip có cái nhìn tng th v các chính sách tƠi chính hin ti,
thy đc nhng bt cp có tác đng tích cc cng nh tiêu cc đn hiu qu hot
đng vƠ hiu qu tƠi chính, t đó có các chính sách phù hp trong điu kin hin
nay.





4

7. Ktăcuălunăvn:
NgoƠi phn m đu vƠ kt lun, Lun vn dƠi 67 trang vƠ đc kt cu thƠnh 3 chng:

Chng 1: Tng quan lỦ thuyt v hiu qu tƠi chính doanh nghip vƠ các nhơn t
nh hng đn hiu qu tƠi chính.
Chng 2: Khng hong tƠi chính toƠn cu nm 2008 vƠ tác đng ca nó đn hiu
qu tƠi chính các DN FDI ti các KCX ậ KCN TP.HCM.
Chng 3: Gii pháp nhm nơng cao hiu qu tƠi chính ca các doanh nghip FDI
ti các KCX ậ KCN TP.HCM sau khng hong tƠi chính th gii nm 2008.













5

Chngă1.ă TngăquanălỦăthuytăvăhiuăquătƠiăchínhăDN vƠăcácănhơnătănhă
hngăđnăhiu quătƠiăchính.
1.1. HiuăquătƠiăchínhăcaăDN.
1.1.1. Kháiănim:
Có nhiu quan đim khác nhau v hiu qu. Vic xem doanh thu vƠ li nhun
lƠ hai yu t quan trng trong đánh giá hiu qu, lỦ thuyt h thng cho rng hiu
qu lƠ kh nng bin đi các yu t đu vƠo thƠnh các yu t đu ra di dng kh
nng sinh li hay gim thiu chi phí nhm tng tính cnh tranh. Trong đó, "u ra"
bao gm các ch tiêu liên quan đn giá tr sn xut, doanh thu, li nhun "u

vƠo" thng bao gm các yu t nh vn s hu, tng tƠi sn, các loi tƠi sn
Theo lỦ thuyt t chc vƠ qun tr chin lc ca Murphy (1996) thì hiu qu
hot đng đc đo lng trên c phng din tƠi chính vƠ t chc. Hiu qu tƠi
chính đc hiu nh lƠ s ti đa hóa li nhun, ti đa hóa li nhun trên tƠi sn, hay
ti đa hóa giá tr cho c đông.
1.1.2. ụănghaăcaăvicăphơnătíchăhiuăquătƠiăchínhăcaăDN.
Hiu qu tƠi chính thng đc các nhƠ đu t quan tơm, đó lƠ thái đ gìn gi
vƠ phát trin ngun vn ch s hu. Mt DN có hiu qu tƠi chính cao chính lƠ điu
kin cho DN tng trng.  phát trin, DN phi đu t vƠ s đu t luôn cn các
ngun vn. Vn đ nƠy đt ra mt cơu hi ln: DN nên gia tng vn ch s hu hay
nên huy đng vn vay? Vic huy đng vn s d dƠng nu có nhng chng c v
kh nng to ra các khon lƣi cao. Hn na nu t l nƠy cao, ngi ch s hu d
dƠng chp nhn đ li phn ln li nhun vƠo vic đu t, vƠ nh vy, DN có điu
kin đ b sung thêm các phng tin kinh doanh. Do vy, hiu qu tƠi chính lƠ
mc tiêu ch yu ca các nhƠ qun tr, các nhƠ lƣnh đo, nht lƠ trong trng hp
h cng lƠ ngi ch vƠ có vn đu t.
NgoƠi ra, s tn ti hiu qu tƠi chính s đm bo an toƠn trong mt môi trng
tƠi chính, đc bit đi vi ngi cho vay vì li nhun đi vi h lƠ mt giao c,
mt đm bo đi vi s thay đi ca nhng điu kin hiu qu.


6

Nghiên cu hiu qu tƠi chính nhm đánh giá s tng trng ca tƠi sn cho
DN so vi tng s vn mƠ DN thc có, đó lƠ kh nng sinh li vn ch s hu.
1.2. CácăchătiêuăsădngăđăđánhăgiáăhiuăquătƠiăchính.
Phơn tích hiu qu DN có th thc hin di nhiu hình thc khác nhau. Doanh
thu, li nhun gp vƠ thu nhp ròng lƠ các thc đo hiu qu đc s dng ph bin
nht. Tuy nhiên, không có thc đo riêng l nƠo đánh giá tt nht hiu qu hot
đng toƠn din DN. Nguyên nhơn lƠ do chúng đc lp vi nhau vƠ đc lp vi hot

đng sn xut kinh doanh. Do đó, khi phơn tích hiu qu hot đng cng nh hiu
qu tƠi chính ca mt DN, hiu rõ các ch tiêu đánh giá hiu qu tƠi chính vƠ
phng pháp phơn tích các nhơn t tác đng đn hiu qu tƠi chính ti mt DN, đòi
hi chúng ta phi phơn tích kt hp, đánh giá mt thc đo trong mi liên quan vi
mt thc đo khác. c bit lƠ xem xét thc đo ph bin nht, mi quan h gia
thu nhp vƠ vn đu t hay đc gi lƠ t sut sinh li trên vn đu t (ROI).
T sut sinh li trên vn đu t (ROI) đc tính toán nh sau:
ROI =
Thu nhp
Vn đu t
Mc dù, ROI đc tính toán theo công thc trên, nhng không có mt s thng
nht hoƠn toƠn v cách tính t s ln mu s trong mi liên h nƠy. Các khác bit
nƠy xut phát t các góc nhìn khác nhau ca nhng ngi s dng báo cáo tƠi
chính. Do đó, đ hiu rõ các khác bit nƠy phi tìm hiu v vn đu t vƠ thu nhp
ca DN.
1.2.1. Kháiănimăvăvnăđuăt.
1.2.1.1. Kháiănim:
Theo quy đnh ti iu 3, Lut u t s 59/2005/QH11 đc Quc hi thông
qua ngƠy 29/11/2005 thì vn đu t lƠ tin vƠ các tƠi sn hp pháp khác đ thc
hin các hot đng đu t theo hình thc đu t trc tip hoc đu t gián tip.
- Tin lƠ đng Vit Nam hoc ngoi t t do chuyn đi.
- TƠi sn hp pháp gm:


7

C phn, c phiu hoc các giy t có giá khác;
Trái phiu, khon n vƠ các hình thc vay n khác;
Các quyn theo hp đng, bao gm c hp đng chìa khóa trao tay, hp
đng xơy dng, hp đng qun lỦ, hp đng phơn chia sn phm hoc doanh

thu;
Các quyn đòi n vƠ quyn có giá tr kinh t theo hp đng;
Công ngh vƠ quyn s hu trí tu, bao gm c nhƣn hiu thng mi, kiu
dáng công nghip, sáng ch, tên thng mi, ngun gc hoc tên gi xut x;
Các quyn chuyn nhng, bao gm c các quyn đi vi thm dò vƠ khai
thác tƠi nguyên;
Bt đng sn, quyn đi vi bt đng sn, bao gm c quyn cho thuê,
chuyn nhng, góp vn, th chp hoc bo lƣnh;
Các khon li tc phát sinh t hot đng đu t, bao gm c li nhun, lƣi c
phn, c tc, tin bn quyn vƠ các loi phí;
Các tƠi sn vƠ quyn có giá tr kinh t khác theo quy đnh ca pháp lut vƠ
điu c quc t mƠ Vit Nam lƠ thƠnh viên.
- u t trc tip lƠ hình thc đu t do nhƠ đu t b vn đu t vƠ tham gia
qun lỦ hot đng đu t.
- u t gián tip lƠ hình thc đu t thông qua vic mua c phn, c phiu, trái
phiu, các giy t có giá khác, qu đu t chng khoán vƠ thông qua các đnh
ch tƠi chính trung gian khác mƠ nhƠ đu t không trc tip tham gia qun lỦ
hot đng đu t.
Nh vy, theo quy đnh nh trên thì vn đu t đc hiu lƠ vn hot đng ca
DN vi mt lng giá tr mƠ DN phi b ra đ s dng, luơn chuyn vn trong quá
trình hot đng sn xut kinh doanh nhm ti đa hóa giá tr DN vƠ mang li hiu
qu kinh t xƣ hi cao nht.
Tuy nhiên, trong thc t không có mt thc đo vn đu t chun đ tính t
sut sinh li. T sut sinh li trên vn đu t phn ánh các khái nim c bn vƠ có


8

th chp nhn đc v thu nhp vƠ các mc đ tƠi tr. Các thc đo vn đu t phn ánh
các góc nhìn khác nhau, tùy thuc vƠo mc tiêu, đi tng phơn tích.

Hình 1.1ăVnăđuătăcaămtăDNăđinăhình
C phn u đãi
C phn thng
N ngn hn
N dài hn

1.2.1.2. Xácăđnhăvn đuăt.
Nh đƣ trình bƠy  trên, vic phơn loi vn đu t tùy thuc vƠo mc tiêu vƠ
đi tng phơn tích. Do đó, khi phơn tích t sut sinh li có th xem xét vn đu t
di các góc đ sau:
 Tng tài sn:
T sut sinh li ca mt DN có th đc tính trên góc đ tng tƠi tr - n cng
vn c phn hay đn gin lƠ tng tƠi sn. T sut sinh li trên tng tƠi sn lƠ mt
thc đo thích hp đ tính hiu qu ca hot đng kinh doanh. T s nƠy phn ánh
li nhun ca DN đc sinh ra t tng tƠi sn. Thc đo nƠy không phơn bit li
nhun đc to ra t ngun tƠi tr nƠo. Do vy, phơn tích ch tp trung vƠo đánh giá
hoc d báo thƠnh qu hot đng. Tuy nhiên, khi ly tng tƠi sn lƠm c s tính
ROI đôi khi phi thc hin mt s điu chnh sau:
- iu chnh tƠi sn không hot đng: lƠ mt loi điu chnh liên quan đn các tƠi
sn không hot đng. Các điu chnh loi b các khon đu t vƠo chng
khoán th trng vƠ các khon tin mt vt tri t vn đu t. Vic điu chnh
nhm tp trung phơn tích các tƠi sn hot đng vƠ tách bit phơn tích hot đng


9

kinh doanh vƠ các hot đng tƠi chính ca DN. Vic điu chình nƠy đc bit
hu ích đi vi DN có đu t đáng k vƠo tƠi sn tƠi chính.
- iu chnh tƠi sn vô hình: lƠ loi tr các tƠi sn vô hình ra khi vn đu t.
iu chnh nƠy xut phát t nghi vn liên quan đn giá tr hoc gi đnh lƠ bn

cht tƠi sn vô hình có đc đim khác hn tƠi sn hu hình. Trong điu kin
chun mc k toán GAAP hin nay, các tƠi sn vô hình đnh k phi đc xem
xét có st gim hay không? iu chnh nên thc hin trc khi tin hƠnh phơn
tích. Mc dù vy, vic loi tr các tƠi sn vô hình ra khi vn đu t mt cách
hoƠn toƠn không đc lỦ gii thuyt phc vì chúng đi din cho các đu t có
giá tr bt chp bn cht vô hình.
 Vn c phn:
Vic xem vn đu t lƠ vn c phn cho ta mt thc đo v t sut sinh li trên
vn c phn ca c đông. iu nƠy ng Ủ tp trung vƠo t sut sinh li cho c đông
nhng không bao gm c phn u đƣi do t sut sinh li trên vn c phn chu tác
đng ca đòn by mƠ c phn u đƣi nhn t sut sinh li c đnh.
 Giá tr s sách so vi giá tr th trng ca vn đu t:
ROI thng đc tính toán bng cách s dng các giá tr t các báo cáo tƠi
chính hn lƠ giá th trng. Mc dù vy, giá th trng đôi khi li thích hp cho
phơn tích hn bi vì có mt s tƠi sn không đc ghi nhn trong báo cáo tƠi chính
(chng hn nh: nhƣn hiu thng mi đc phát trin trong ni b, danh ting,
ngun nhơn lc ). NgoƠi ra, thu nhp DN đôi khi b trì hoƣn do các tiêu chun ghi
nhn k toán quá bo th. Vic s dng vn đu t theo th trng đôi khi vn đc
các nhƠ phơn tích s dng. Quá trình nƠy s thay th giá s sách bng giá th trng
trong khi tính t sut sinh li.
 Vn đu t ca DN so vi vn đu t ca nhà đu t:
Trong khi tính ROI cn phi phơn bit gia vn đu t ca DN vƠ vn đu t
ca nhƠ đu t. Vn đu t ca nhƠ đu t lƠ giá phi tr cho các chng khoán ca
DN. Ngoi tr, trng hp mt nhƠ đu t mua giá chng khoán bng giá tr s


10

sách thì vn đu t ca nhƠ đu t luôn khác vi vn đu t ca DN. Trong khi đó
phơn tích ROI tp trung vƠo vn ca DN ch không phi lƠ vn ca cá nhơn nhƠ

đu t.
 Vn đu t đc tính trong mt thi k:
Bt k vn đu t đc xem xét di góc đ nh th nƠo, cng phi so sánh t
sut sinh li ca tng thi k trên c s đu t ca thi k đó. Con s trung bình
phn ánh thay đi vn đu t trong mt thi k.
Phng pháp ph bin nht lƠ cng vn đu t đu k vƠ cui k chia cho 2.
NgoƠi ra, có th s dng phng pháp tính bình quơn theo quỦ, theo đó cng vn
đu t ti thi đim cui mi quỦ vƠ chia cho 4.
1.2.2. Kháiănimăv thuănhp.
1.2.2.1. Khái nim
Thu nhp lƠ phn còn li sau khi ly doanh thu vƠ thu nhp khác tr đi chi phí
vƠ thit hi. Thu nhp lƠ mt ch tiêu đo lng hot đng kinh doanh vƠ thu nhp
đc s dng bng các con s k toán. Thu nhp có th lƠ thu nhp trc thu hoc
thu nhp sau thu.
1.2.2.2. Xácăđnhăthuănhp.
Phơn tích t sut sinh li trên vn đu t đòi hi thc đo v thu nhp. Vic
đnh ngha thu nhp tùy thuc vƠo đnh ngha vn đu t. Do đó, khi xác đnh thu
nhp đ phơn tích t sut sinh li trên vn đu t phi tng ng vi vn đu t đƣ
đc xác đnh.
Nu vn đu t đc xác đnh lƠ tƠi sn thì s dng thu nhp trc thu hoc
thu nhp trc thu vƠ lƣi vay. Không loi tr lƣi vay ra khi thu nhp lƠ cn thit
bi vì lƣi vay đc xem lƠ khon phi thanh toán cho nhƠ cung cp n. Tng t, c
tc cng đc xem lƠ khon thanh toán cho c đông. Do đó, thu nhp trc lƣi vay
vƠ c tc đc s dng khi tính t sut sinh li trên tƠi sn.


11

Vn đu t đc xác đnh lƠ c phn thng thì s dng thu nhp ròng sau khi
khu tr các khon lƣi vay vƠ c tc c phn u đƣi khi tính t sut sinh li trên vn

c phn thng. NgoƠi ra, chúng ta cng cn phi tính đn thu khi tính thu nhp do
thu thu nhp lƠm gim thu nhp ca công ty.
Trên c s xem xét vƠ xác đnh vn đu t vƠ thu nhp tng ng t các góc
đ khác nhau, có th đ đánh giá hiu qu tƠi chính ca DN bng các ch tiêu sau:
1.2.3. TăsutăsinhăliătrênătƠiăsnă(ROA).
T sut sinh li ca tƠi sn biu hin mi quan h gia li nhun so vi tƠi sn.
T sut sinh li
trên tƠi sn
=
Li nhun trc thu
x 100%
Tng tƠi sn bình quơn
Ch tiêu nƠy phn ánh, c 100 đng tƠi sn đu t ti DN s to ra bao nhiêu
đng li nhun trc thu. Ch tiêu ROA cƠng cao phn ánh kh nng sinh li tƠi
sn cƠng ln. Li nhun xem xét  đơy cng gm c li nhun t hot đng sn xut
kinh doanh, hot đng tƠi tr vƠ hot đng đu t, do vy s liu v tƠi sn xem xét
 đơy cng chính lƠ s liu tƠi sn tng cng trên bng cơn đi k toán.
Trong trng hp DN có nhiu đn v thƠnh viên, t sut nƠy tính cho tng đn
v đ đánh giá sc sinh li tng b phn ti DN. Nu nhng đn v thƠnh viên kinh
doanh trên nhiu lnh vc khác nhau thì cn phơn tích sc sinh li tƠi sn theo tng
ngƠnh kinh doanh. Tuy nhiên vic tách riêng tng loi tƠi sn phc v cho tng lnh
vc hot đng rt khó khn.
Trong các ch tiêu k trên thì ch tiêu t sut sinh li ca tƠi sn lƠ ch tiêu phn
ánh tng hp nht. Nó th hin nh hng mt cách tng hp kt qu ca các ch
tiêu đƣ nghiên cu.
NgoƠi ra, đ lƠm rõ các nhơn t nh hng đn ch tiêu t sut sinh li tƠi sn,
ch tiêu ROA còn đc chi tit qua phng trình Dupont:
ROA =
Li nhun trc thu
x

Doanh thu
x 100%
Doanh thu
Tng tƠi sn bình quơn


12

Trong ch tiêu trên, t sut sinh li ca tƠi sn lƠ kt qu tng hp ca nhng n
lc nhm nơng cao hiu qu cá bit ca các yu t s dng cho quá trình kinh
doanh, lƠ kt qu ca nhng n lc m rng th trng, tng doanh s, tit kim chi
phí. Mi quan h gia li nhun vƠ doanh thu đc gi lƠ t sut sinh li trên doanh
thu vƠ đo lng kh nng sinh li ca DN trên mc doanh s đt đc. Doanh thu
trên tƠi sn đc gi lƠ hiu sut s dng tƠi sn vƠ đo lng tính hiu qu ca tƠi
sn to đc t doanh thu. Hai t s nƠy lƠ thc đo hu ích thng đc đòi hi
khi phơn tích đ đánh giá kh nng sinh li ca DN. Mi quan h gia t sut li
nhun trên doanh thu vƠ hiu sut s dng tƠi sn có th minh ha qua bng 1.2.
Bngă1.2ăChiaătách tăsutăliănhunătrênătƠiăsn.

Trên c s s liu tính toán đc ta có th xác đnh đc các nhơn t ch yu
dn đn s tng gim hiu qu sn xut kinh doanh ca DN, t đ ra các bin pháp
tng hiu qu ca DN.
1.2.4. TăsutăsinhăliăkinhătăcaătƠiăsnă(RE).
Ch tiêu t sut sinh li ca tƠi sn đƣ phn ánh mt cách tng hp hiu qu
hot đng ca DN. Tuy nhiên kt qu v li nhun còn chu tác đng bi cu trúc
ngun vn ca DN. Nu hai DN kinh doanh trong cùng mt ngƠnh có các điu kin
Doanh thu
Chi phí qun lỦ vƠ
các chi phí khác

Chi phí
Thu nhp
Doanh thu
Thu nhp tƠi chính
Thu nhp khác

Doanh thu
Doanh thu
:
TƠi sn
Hiu sut s dng tƠi sn
Li nhun trên tƠi sn
Li nhun biên

:
Chi phí bán
hƠng
Giá vn hƠng
bán
-
+
+
Chi phí bán
hƠng
Giá vn hƠng
bán
+
+
Khác
+
TƠi
sn
c
đnh
TƠi sn vô
hình vƠ
nhng tƠi
sn khác
+
TƠi sn ngn hn
TƠi sn dƠi hn
+
HƠng tn
kho

13

tng t nh nhau nhng áp dng chính sách tƠi tr khác nhau s dn đn hiu qu
khác nhau. Vì vy, đ thy rõ tht s hiu qu ca hot đng thun kinh t  DN, ta
s dng ch tiêu t sut sinh li kinh t. Ch tiêu nƠy đc xác đnh nh sau:
T sut sinh li
kinh t ca tƠi sn
=
Li nhun trc thu + lƣi vay
x 100%
Tng tƠi sn bình quơn
Gi lƠ t sut sinh li kinh t ca tƠi sn vì thu nhp  t s ca ch tiêu nƠy
không quan tơm đn cu trúc ngun vn, ngha lƠ không tính đn chi phí lƣi vay. T
sut nƠy đánh giá kh nng sinh li ca vn đu t so vi các chi phí c hi khác.
Áp dng t sut nƠy, DN s có quyt đnh nên huy đng t vn ch s hu hay huy
đng vn vay. Nu t sut sinh li kinh t ca DN ln hn lƣi sut vay thì DN nên
tip nhn các khon vay vƠ to ra phn tích ly cho ngi ch s hu. V phía các
nhƠ đu t, ch tiêu nƠy lƠ cn c đ xem xét đu t vƠo đơu, đu t nh th nƠo lƠ
có hiu qu nht.
Có th thy mi quan h gia li nhun trc thu vƠ lƣi vay vi li nhun
thun SXKD qua s đ sau (bng 1.3), trong đó chúng ta gi s hot đng ca DN
không có thu nhp bt thng, không có thu nhp tƠi chính vƠ chi phí tƠi chính ch
lƠ chi phí lƣi vay.
Bngă1.3ăMiăquanăhăgiaăliănhunătrcăthuăvƠălƣiăvayăviăliănhunăthun.
Doanh thu thun
Giá vn hƠng bán
Chi phí bán hƠng
vƠ chi phí qun lỦ

Li nhun thun t hot đng sn xut
kinh doanh.

Chi phí
lƣi vay
Li nhun k toán trc thu
Tng chi phí
Thu thu
nhp
Li nhun
sau thu


14

1.2.5. Tăsutăsinhăliăvnăchăsăhuă(ROE).
Kh nng sinh li vn ch s hu th hin qua mi quan h gia li nhun ca
DN vi vn ch s hu, vn thc có ca DN:
T sut
sinh li trên
vn ch s hu

=
Li nhun sau thu
x 100%
Ngun vn CSH bình quơn
Ch tiêu nƠy th hin mt trm đng vn đu t ca ch s hu s to ra bao
nhiêu đng li nhun cui cùng, li nhun sau thu. Hiu qu ca toƠn b các
ngun lc tƠi chính suy cho cùng th hin qua ch tiêu kh nng sinh li vn ch s
hu. Do đó, ROE lƠ thc đo ch yu đ đo lng hiu qu tƠi chính.

Trong điu kin DN huy đng vn t nhiu ngun, nht lƠ thông qua th trng
tƠi chính, ch tiêu nƠy cƠng cao thì DN cƠng có c hi tìm đc ngun vn mi.
Ngc li, t l nƠy cƠng thp di mc sinh li cn thit ca th trng thì kh
nng thu hút vn ch s hu, kh nng đu t vƠo DN cƠng khó.
Thông thng mt công ty tt thì ch tiêu ROE cao hn mc trung bình ca các
công ty cùng ngƠnh vì điu nƠy cng đng ngha vi vic công ty kim đc nhiu
hn đng vn b ra đu t. Mc bin đng ca ROE cho thy nh hng đáng k
ca chính sách đòn by tƠi chính đi vi kh nng sinh li ca DN.
Tuy nhiên, ROE có nhc đim lƠ không tính đn mc đ ri ro; không tính
đn lng vn đu t; có th dn đn nhng quyt đnh ca các nhƠ qun lỦ không
vì li ích ca các c đông. ROE ch tp trung vƠo yu t t sut li nhun; mt
thc đo tt hn cn xem xét khi phơn tích ROE lƠ cn quan tơm thêm yu t mc
đ ri ro.
1.3. CácănhơnătănhăhngăđnăhiuăquătƠiăchính.
Có th nhn thy rng, ch tiêu ROE chu s tác đng tng hp ca nhiu yu
t. Nó ph thuc trc tip vƠo các quyt đnh ca các nhƠ qun lỦ thông qua nhiu
chính sách, nh: chính sách tiêu th, chính sách sn xut vƠ chính sách tƠi chính. 


15

đánh giá nhng nh hng đn ch tiêu ROE hay hiu qu tƠi chính, chúng ta xem
xét đn các nhơn t sau:
1.3.1. Hiuăquăkinhădoanh.
D nhiên, nh hng trc tiên đn hiu qu tƠi chính phi lƠ hiu qu kinh
doanh ca DN. nh hng nƠy có th th hin chi tit ch tiêu ROE nh sau:
T sut
sinh li
VCSH
=

LN trc thu
x
Doanh thu thun
x
TƠi sn
x
(1-T)
Doanh thu
thun
TƠi sn
VSCH

vi T lƠ thu sut thu nhp DN
Trong mi quan h trên, ROE có mi liên h vi ch tiêu t sut li nhun trên
doanh thu vƠ hiu sut s dng tƠi sn. Rõ rƠng, hiu qu kinh doanh ca DN cao s
dn đn kh nng sinh li vn ch s hu ln vƠ ngc li. Hiu qu kinh doanh lƠ
ngun gc ch yu to nên hiu qu tƠi chính ca DN. Tuy nhiên không phi lúc
nƠo hiu qu kinh doanh tng s dn dn hiu qu tƠi chính tng, điu đó còn ph
thuc vƠo nhiu nhơn t khác.
1.3.2. KhănngătăchăvătƠiăchính.
Kh nng t ch tƠi chính đc th hin qua ch tiêu t sut t tƠi tr. Có th
thy rng, ng vi hiu qu kinh doanh cho trc nu t sut t tƠi tr cƠng ln thì
hiu qu tƠi chính ca DN s cƠng nh. Có th xem xét qua công thc sau:
ROE
=
ROA
x
(1 - T) x
TƠi sn
VCSH

hay H
TC

=
H
KD

x
(1 - T) x
(1/H
TTT
)
vi: H
TC
lƠ hiu qu tƠi chính.
H
KD
lƠ hiu qu kinh doanh.
H
TTT
lƠ kh nng t tƠi tr ca DN.


16

1.3.3. ălnăđònăbyătƠiăchính.
òn by tƠi chính đc đnh ngha lƠ t l n phi tr trên ngun vn ch s
hu. Thc cht nó th hin cu trúc ngun vn ca DN  thi đim hin ti.  đơy
chúng ta chp nhn mt khái nim cu trúc ngun vn theo ngha rng trong đó các
khon n phi tr cho các đi tác nh nhƠ cung cp, khon ng trc ca ngi

mua cng đc tính trong khon nƠy. Cu trúc tƠi chính nh th nƠo lƠ do chính
sách tƠi chính ca DN. Liên quan đn đòn by tƠi chính, công thc ca hiu qu tƠi
chính có th đc vit li nh sau:
ROE
=
ROA
x (1 - T)
x (1 + BTC)
H
TC

=
H
KD

x (1 - T)
x (1 + BTC)
Do vy, có th thy rng, nu h s đòn by tƠi chính cƠng cao thì hiu qu tƠi
chính ca DN s đc tng lên. ơy chính lƠ thƠnh tích ca mt chính sách tƠi
chính tt. Tuy nhiên trong công thc trên, t sut sinh li tƠi sn vn còn b nh
hng bi cu trúc ngun vn, vì li nhun đ tính ch tiêu nƠy đƣ tr đi chi phí lƣi
vay. Do vy đ xem xét riêng nh hng ca vic vay n vƠ đòn by tƠi chính đi
vi hiu qu tƠi chính ta nghiên cu nh sau:
Nu gi: LNTT lƠ li nhun trc thu.
LNST lƠ li nhun sau thu.
LV lƠ chi phí lƣi vay.
N lƠ n phi tr.
TS lƠ tng tƠi sn trong bng CKT.
T lƠ thu sut thu nhp DN.
RE lƠ t sut sinh li kinh t ca tƠi sn.

r lƠ lƣi sut vay
thì: LNST = LNTT x (1 - T)
LV = N x r
Nh vy, ch tiêu kh nng sinh li kinh t ca tƠi sn đc vit li nh sau:
TS
LVLN
RE
TT

