Quản lý rủi ro tín dụng tại ngân hàng thương mại cổ phần Á Châu

B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T TP.HCM






LÊ TH KIM ANH






QUN LÝ RI RO TÍN DNG TI NGÂN HÀNG
THNG MI C PHN Á CHÂU


CHUYÊN NGÀNH : TÀI CHÍNH DOANH NGHIP
MÃ S : 60.31.12



LUN VN THC S KINH T

NGI HNG DN KHOA HC:
PGS.TS. TR
M TH XUÂN HNG

TP. H CHÍ MINH - 2009
DANH MC CÁC T VIT TT TRONG LUN VN

Ting Anh
ACB Asia Commercial Bank Ngân hàng thng mi Á Châu
ASEAN
Association of Southeast Asia
Nation
Hip hi các quc gia ông
Nam Á
CAR Capptal Adequacy Ratio H s an toàn vn
CIC Credit Information Center
Trung tâm thông tin tín dng
ca Ngân hàng Nhà nc
CLMS Customer Loan Manage System Chng trình qun lý tín dng
EU European Union Liên minh Châu Âu
FDIC Federal Deposit Insuarance Corp
Công ty bo him tin gi Liên
bang
FED Federal Reserve System Cc d tr liên bang M
IMF Internatinal Monetary Fund Qu tin t quc t
L/C Letter of Credit Th tín dng
ROE Return on Equity
Sut sinh li trên vn ch s
hu
TCBS Total Core Banking Solution Ngân hàng lõi
WTO World Trade Organization T chc Thng mi Th gii
Ting Vit

BS Bt đng sn
BTD Ban tín dng
CBCNV Cán b công nhân viên
DNNN Doanh nghip Nhà nc
HTD Hi đng tín dng
HKHCN Khách hàng Cá nhân
HMTD Hn mc tín dng
KHDN Khách hàng Doanh nghip
Khu vc HCM Khu vc H Chí Minh
NHNN Ngân hàng Nhà nc
NHTM Ngân hàng Thng mi
NHTMCP
Ngân hàng Thng mi C
phn
NHTMNN
Ngân hàng Thng mi Nhà
nc
NHTW Ngân hàng Trung ng
NQH N quán hn
NVTD Nhân viên tín dng
QHKH Quan h khách hàng
QLRR Qun lý ri ro
RRTD Ri ro tín dng
TCTD T chc tín dng
TP.HCM Thành ph H Chí Minh
TSB Tài sn bo đm
VN Vit Nam
XHTD Xp hng tín dng
XHTN Xp hng tín nhim

1


MC LC
DANH MC CÁC T VIT TT
PHN M U 4
CHNG I 6
LÝ LUN CHUNG V RI RO TÍN DNG VÀ QUN LÝ RI RO TÍN DNG 6
1.1 RI RO TÍN DNG 6
1.1.1 Khái nim: 6
1.1.2 Các loi ri ro tín dng: 6
1.1.3 Thit hi do ri ro tín dng 7
1.1.3.1 i vi ngân hàng 7
1.1.3.2 i vi nn kinh t - xã hi 8
1.1.4 Nguyên nhân gây ra ri ro tín dng 8
1.1.4.1 Nguyên nhân v phía ngân hàng 8
1.1.4.2 Nguyên nhân v phía khách hàng 9
1.1.4.3 Nguyên nhân khác 9
1.2 QUN LÝ RI RO TÍN DNG TI NGÂN HÀNG THNG MI 11
1.2.1 Khái nim 11
1.2.2 Nhim v ca công tác qun lý ri ro tín dng 11
1.2.3 ánh giá ri ro tín dng 12
1.2.3.1 Mt s mô hình qun lý ri ro tín dng 12
1.2.3.2 Ch tiêu đánh giá ri ro tín dng 12
1.2.4 Các phng pháp tip cn ri ro tín dng theo Basel 1, Basel 2 15
1.2.4.1 Qun lý ri ro tín dng theo Basel 1 15
1.2.4.2 Qun lý ri ro tín dng theo Basel 2 18
1.2.4.3 Nguyên tc Basel v qun lý ri ro tín dng 21
1.3 KINH NGHIM QUN LÝ RI RO TÍN DNG CA CÁC NHTM CA MT S
NC TRÊN TH GII 23

1.3.1 Ngân hàng ca Singapore 24
1.3.2 Ngân hàng ca Trung Quc 26
1.3.3 Ngân hàng ca M 27
1.3.4 Bài hc kinh nghim v qun lý ri ro tín dng đi vi NHTM Vit Nam 29


CHNG II 31
THC TRNG QUN LÝ RI RO TÍN DNG TI NGÂN HÀNG THNG MI
C PHN Á CHÂU 31
2.1 GII THIU V NGÂN HÀNG THNG MI C PHN Á CHÂU 31
2.1.1 Quá trình hình thành và phát trin 31
2.1.1.1 Nhng ct mc đáng nh 31
2.1.1.2 Thành tích đt đc 31
2.1.2 Tình hình hot đng kinh doanh ca ACB trong thi gian qua 33
2.2 THC TRNG HOT NG TÍN DNG TI ACB 35
2.2.1 Thc trng hot đng tín dng ca ACB trong thi gian qua 35
2.2.1.1 Quy mô d n và tc đ tng trng 35
2.2.1.2 C cu tín dng: 35
2.2.2 Phân loi nhóm n tín dng ti ACB 37
2.3 THC TRNG QUN LÝ RI RO TÍN DNG TI ACB 38
2.3.1 Thành tu trong qun lý ri ro tín dng ti ACB 38
2.3.2 Tn ti trong quá trình qun lý ri ro tín dng ti ACB 41
2.3.3 Nguyên nhân dn đn nhng tn ti trong qun lý ri ro tín ti ACB 44
2.3.3.1 Nguyên nhân t phía Ngân hàng 44
2.3.3.2 Các nguyên nhân t phía khách hàng vay nh hng đn quá trình qun lý
ri ro tín dng ti ACB 47
2.3.3.3. Mt s nguyên nhân khác 50
CHNG III 55
CÁC GII PHÁP HOÀN THIN QUN LÝ RI RO TÍN DNG TI ACB 55
3.1. I VI ACB 55

3.1.1 Xây dng và thc hin chính sách tín dng phù hp 55
3.1.1.1 Chính sách khách hàng 55
3.1.1.2 Xây dng và điu chnh danh mc cho vay hp phù hp tng thi k 56
3.1.1.3 Chính sách sn phm tín dng 57
3.1.1.4 Chính sách tài sn đm bo 57
3.1.1.5 Chính sách lãi sut 57
3.1.2 Hoàn thin và tuân th nghiêm ngt quy trình cho vay 58


3.1.2.1 Tng cng công tác thu thp, x lý thông tin tín dng nhm nâng cao cht
lng thông tin tín dng 58
3.1.2.2 Nâng cao hiu qu thm đnh h s vay vn và tính toán kh nng tr n
ca khách hàng 58
3.1.2.3 Nâng cao hiu qu thm đnh tài sn đm bo 59
3.1.2.4 Giai đon quyt đnh cho vay 61
3.1.2.5 Tng cng kim tra và giám sát sau vay 61
3.1.3 Gii pháp x lý n có vn đ và x lý tn tht tín dng 62
3.1.3.1 Cho vay thêm 62
3.1.3.2 Chuyn n quá hn 62
3.1.3.3 X lý n có vn đ 62
3.1.3.4 S dng các công c bo him và bo đm tin vay 63
3.1.3.5 Bán n 63
3.1.3.6 Khi kin 64
3.1.4 nh hng hot đng và qun lý ri ro tín dng theo thông l và chun mc
quc t đã đc tha nhn, trong đó đc bit nh: 64
3.1.4.1 Tng cng công khai và minh bch trong hot đng Ngân hàng 64
3.1.4.2 Hoàn thin và nâng cp h thng xp hng tín dng ni b hin hành 65
3.1.4.3. Hoàn thin và phát trin h tng công ngh thông tin 65
3.1.5 V nhân s và c cu t chc 66
3.1.5.1 Xây dng c ch trao đi thông tin hiu qu trong toàn h thng 66

3.1.5.2 Tiêu chun hóa cán b làm công tác tín dng 67
3.2 I VI NGÂN HÀNG NHÀ NC 69
3.3 I VI CÁC C QUAN QUN LÝ NHÀ NC 71
KT LUN 74
PH LC
4

PHN M U
1.Tính cp thit ca đ tài
Hot đng tín dng là nghip v ch yu, mang li ngun thu nhp chính ti
Ngân hàng thng mi, ri ro tín dng cao s nh hng rt ln đn hiu qu hot
đng kinh doanh ngân hàng. Ri ro tín dng luôn tn ti trong hot đng tín dng,
không th loi b hoàn toàn ri ro tín dng mà ch có th áp dng các bin pháp
phòng nga hoc gim thiu khi ri ro xy ra.
ng trc nhng thi c và thách thc ca tin trình hi nhp kinh t quc
t, vn đ nâng cao cht lng tín dng, gim thiu ri ro ti Ngân hàng thng mi
đã tr nên cp thit.
Bên cnh đó, tình hình kinh t th gii đang din bin phc tp và khng
hong tài chính tng cao. Vit Nam là mt nc có nn kinh t m nên không tránh
khi nhng nh hng ca nn kinh t th gii. Do đó, đòi hi các ngân hàng thng
mi Vit Nam phi nâng cao công tác qun lý ri ro tín dng, hn ch đn mc thp
nht có th nhng nguy c gây nên ri ro và NHTMCP Á Châu cng không là ngoi
l.
Trc tính cp thit đó, đ tài “Qun lý ri ro tín dng ti NHTMCP Á Châu”
đc tin hành nghiên cu nhng nguy c, tình hình kinh doanh tín dng thc t ti
ngân hàng đ t đó nhn din du hiu ri ro tín dng, tìm ra nguyên nhân, đ ra gii
pháp hu ích cho vic qun lý ri ro tín dng ti ngân hàng.
2. Mc đích nghiên cu đ tài
−  tài nghiên cu nhng vn đ lý thuyt c bn v tín dng và qun lý ri ro tín dng.
− ánh giá thc trng hot đng tín dng ti NHTMCP Á Châu trong giai đon t

nm 2006 đn 6 tháng đu nm 2009.
− Nêu ra các du hiu nhn bit sm nguy c tim n, làm rõ các nguyên nhân gây
ra ri ro tín dng ca NHTMCP Á Châu.
−  xut mt s gii pháp qun lý ri ro tín dng có hiu qu, hn ch đn mc
thp nht có th nhng tác hi xu do nó gây ra, góp phn phc v cho các mc
tiêu phát trin ca NHTMCP Á Châu trong quá trình hi nhp kinh t quc t và
5

trong khu vc.
3. i tng và phm vi nghiên cu
− i tng nghiên cu: H thng lý lun v qun lý ri ro tín dng, h thng đánh
giá, giám sát v qun lý ri ro tín dng.
− Phm vi nghiên cu tp trung vào hot đng tín dng, qun lý ri ro tín dng ca
NHTMCP Á Châu t nm 2006 đn 6 tháng đu nm 2009, t đó đ xut các gii
pháp qun lý ri ro tín dng hiu qu ti NHTMCP Á Châu.
Tuy nhiên hot đng tín dng ca ACB ch yu là cho vay (chim gn 90% hot
đng tín dng) nên phm vi đ tài ch nghiên cu các ri ro trong quá trình cho vay
ca hot đng tín dng.
4. Phng pháp nghiên cu
 phù hp vi ni dung, yêu cu, mc đích ca đ tài, phng pháp đc
thc hin trong quá trình nghiên cu gm phng pháp thng kê, so sánh, phân tích,
đng thi tip thu ý kin phn bin ca các chuyên gia trong lnh vc ngân hàng, cán
b qun lý, điu hành có liên quan đ hoàn thin gii pháp.
5. Nhng đóng góp mi ca đ tài
 tài h thng hóa nhng vn đ c bn v tín dng, ri ro tín dng, kinh
nghim thc t t các NHTM ca các nc nh Trung Quc, M, Singapore v nhn
din, nguyên nhân và qun lý ri ro tín dng.
Trên c s phân tích tình hình hot đng tín dng ca NHTMCP Á Châu, đ
tài nêu ra nhng du hiu nhn bit sm các khon n có vn đ, tìm ra các nguyên
nhân gây ra ri ro tín dng ti NHTMCP Á Châu và rút kinh nghim t các nc

trên th gii đa ra các gii pháp qun lý ri ro tín dng ti ACB.
6. Kt cu ca đ tài:  tài đc trình bày trong 3 chng:
− Chng 1: Lý lun chung v ri ro tín dng và qun lý ri ro tín dng.
− Chng 2: Thc trng qun lý ri ro tín dng ti NHTMCP Á Châu
− Chng 3: Gii pháp hoàn thin qun lý ri ro tín dng ti NHTMCP Á Châu
6


CHNG I
LÝ LUN CHUNG V RI RO TÍN DNG VÀ QUN LÝ
RI RO TÍN DNG

1.1 RI RO TÍN DNG
1.1.1 Khái nim:
− Theo y ban Basel thì RRTD là kh nng mà khách hàng vay hoc bên đi tác
không thc hin đc các ngha v ca mình theo nhng điu khon đã cam kt.
Ri ro tht thoát đi vi mt ngân hàng là s v n ca ngi giao c trong hp
đng, trong đó s v n đc xác đnh là bt k s vi phm nghiêm trng nào
đi vi ngha v hp đng khi hoàn tr n và lãi.
− Theo quyt đnh s 493/2005/Q – NHNN ngày 22/04/2005 ca Thng đc
Ngân hàng Nhà nc Vit Nam thì “RRTD trong hot đng ngân hàng ca t
chc tín dng là kh nng xy ra tn tht trong hot đng ngân hàng ca t chc
tín dng do khách hàng không thc hin hoc không có kh nng thc hin ngha
v ca mình theo cam kt”.
− Nh vy, ri ro tín dng có th xut hin trong các mi quan h mà trong đó
TCTD là ch n và khách hàng là con n không thc hin hoc không đ kh
nng thc hin ngha v tr n khi đn hn. Ri ro tín dng không ch gii hn 
hot đng cho vay mà còn bao gm nhiu hot đng mang tính cht tín dng
khác nh: bo lãnh, cam kt, chp thun tài tr thng mi, cho vay trên th
trng liên ngân hàng, swap, tín dng thuê mua, đng tài tr. . .

1.1.2 Các loi ri ro tín dng:
Ri ro tín dng bao gm ri ro danh mc (Portfolio risk) và ri ro giao dch
(Concentration risk):
− Ri ro danh mc (Portfolio risk) là mt hình thc ca ri ro tín dng mà nguyên
nhân phát sinh là do nhng hn ch trong qun lý danh mc cho vay ca ngân
hàng, đc phân chia thành ri ro ni ti (Intrinsic risk) và ri ro tp trung
7

(Concentration risk).
+ Ri ro ni ti: xut phát t các yu t, các đc đim riêng có, mang tính riêng
bit bên trong ca mi ch th đi vay hoc ngành, lnh vc kinh t. Nó xut phát
t đc đim hot đng hoc đc đim s dng vn ca khách hàng vay vn.
+ Ri ro tp trung là trng hp ngân hàng tp trung vn cho vay quá nhiu đi
vi mt s khách hàng, mt s ngành kinh t, hoc trong cùng mt khu vc đa lý
hoc cùng mt loi hình cho vay có ri ro cao.
− Ri ro giao dch (Transaction rish): Là mt hình thc ca ri ro tín dng mà
nguyên nhân phát sinh là do nhng hn ch trong quá trình giao dch và xét duyt
cho vay, đánh giá khách hàng. Ri ro giao dch có ba b phn chính là: ri ro la
chn, ri ro bo đm và ri ro nghip v.
+ Ri ro la chn là ri ro có liên quan đn quá trình đánh giá và phân tích tín
dng khi ngân hàng la chn nhng phng án cho vay vn có hiu qu đ ra
quyt đnh cho vay.
+ Ri ro đm bo: Phát sinh t các tiêu chun đm bo nh các điu khon trong
hp đng vay, các loi tài sn đm bo, ch th đm bo, hình thc đm bo và
mc cho vay trên giá tr tài sn đm bo.
+ Ri ro nghip v là ri ro liên quan đn công tác qun lý khon vay và hot
đng cho vay, bao gm c vic s dng h thng xp hng tín dng và k thut
x lý các khon vay có vn đ.
1.1.3 Thit hi do ri ro tín dng
1.1.3.1 i vi ngân hàng

− Ri ro tín dng s gây thit hi cho ngân hàng do ngân hàng b mt c hi nhn
đc thu nhp tin lãi, tn tht trc ht tác đng đn li nhun và sau đó là vn
t có ca ngân hàng. Bên cnh đó, vn s dng đ cho vay ch yu là vn huy
đng t tin gi ca khách hàng vì vy trong trng hp n xu quá nhiu ngân
hàng phi s dng các ngun vn ca mình đ tr cho ngi gi tin, đn mt lúc
nào đó ngân hàng không có đ ngun vn đ tr cho ngi gi tin thì ngân hàng
8

s ri vào tình trng mt kh nng thanh toán, có th dn đn phá sn. Nh vy,
ri ro tín dng có nh hng rt ln đn hot đng ca ngân hàng.
1.1.3.2 i vi nn kinh t - xã hi
− Bt ngun t bn cht và chc nng ca ngân hàng là mt t chc trung gian tài
chính chuyên huy đng vn nhàn ri trong nn kinh t đ cho các t chc và cá
nhân có nhu cu vay li. Do đó, thc cht quyn s hu nhng khon cho vay là
quyn s hu ca ngi đã gi tin vào ngân hàng. Bi vy, khi ri ro tín dng
xy ra khi không ch nhng ngân hàng chu thit hi mà quyn li ca nhng
ngi gi tin cng b nh hng. Tn tht ca các ngân hàng làm gia tng lo
ngi v tài chính công nh kh nng xy ra s đ xô rút tin ngân hàng “bank
runs”.
− Bên cnh đó, ngày nay hot đng ca ngân hàng mang tính xã hi hóa cao nên
mt khi ri ro tín dng xy ra đi vi ngân hàng thì nó s nh hng rt ln đn
nn kinh t - xã hi. Nu có s tht thoát trong hot đng tín dng, dù ch  mt
ngân hàng mà không đc ng cu kp thi thì có th gây phn ng dây chuyn
đe da đn tính an toàn và n đnh ca c h thng ngân hàng. T đó s gây ra
nhng bt n v kinh t - xã hi.
Rõ ràng, ri ro tín dng có th gây ra nhng thit hi to ln, không lng trc
đc đi vi nn kinh t - xã hi ca mt quc gia.
1.1.4 Nguyên nhân gây ra ri ro tín dng
1.1.4.1 Nguyên nhân v phía ngân hàng
− Do mt s ngân hàng tng trng tín dng mà thiu s kim soát cht lng tín

dng: b bt các điu kin tín dng, thc hin cho vay không đúng quy đnh,
thiu kim soát qun lý tín dng trc, trong và sau khi gii ngân.
− Ngân hàng cha có đ thông tin đ phân tích và đánh giá khách hàng dn đn xác
đnh sai nhu cu vay vn, thi hn tr n cha phù hp vi vòng quay ca vn
hoc dòng đi d án dn đn khách hàng s dng vn sai mc đích.
− Ngân hàng thiu thông tin v khách hàng nên cha d đoán đc ri ro đi vi
9

mt khon vay.
− Do ngân hàng cha gii quyt hp lý quan h gia ngun vn huy đng và ngun
vn s dng: d tr vn quá ít so vi nhu cu bo đm thanh toán, t đó s dn
đn mt kh nng thanh toán nu khách hàng có nhu cu rút vn nhiu, hoc d
tr vn quá nhiu gây  đng vn, lãng phí trong s dng vn, hoc dùng vn
ngn hn cho vay trung hn quá mc quy đnh.
− Ngân hàng đánh giá cha đúng v tài sn th chp, cm c, bo lãnh, bo him.
− Do cán b tín dng, cán b lãnh đo yu hoc thiu chuyên môn, ch quan v
khách hàng c, khách hàng quen bit hoc do thiu đo đc ngh nghip.
1.1.4.2 Nguyên nhân v phía khách hàng
− Do khách hàng cha đ nng lc pháp lý.
− S dng vn sai mc đích, không có thin chí trong vic tr n.
− Nng lc qun lý kém, đu t nhiu lnh vc vt quá kh nng qun lý ca
mình.
− Do kinh doanh thua l liên tc, không có kh nng tr n.
− Qun lý vn vay không hp lý, vay vn quá nhiu dn đn thiu kh nng thanh
toán.
− Khách hàng c tình la đo, chim đot vn ngân hàng.
1.1.4.3 Nguyên nhân khác
* Do môi trng kinh t không n đnh:
− Nhng thay đi trong các chính sách ca chính ph nh: Thay đi v mc thu,
ngân sách hàng nm, chính sách tin t và nhng thay đi trong lnh vc ngân

hàng.
− Tình hình kinh t suy thoái, sn xut b đình tr, các doanh nghip làm n thua l,
phá sn, nn tht nghip gia tng, thu nhp không n đnh, Ngân hàng cho vay
không thu hi đc n hoc thu hi không đ.
− S thay đi v lãi sut, t giá hi đoái, lm phát, ch s giá c tng, giá nguyên
vt liu đu vào tng làm nh hng đn kt qu kinh doanh ca khách hàng, khó
10

khn tài chính dn đn không có kh nng tr n.
* Áp lc cnh tranh t quá trình t do hóa tài chính, hi nhp quc t:
− Quá trình t do hóa tài chính và hi nhp quc t có th làm cho n xu gia tng
khi to ra mt môi trng cnh tranh gay gt, khin hu ht các doanh nghip,
nhng khách hàng thng xuyên ca ngân hàng phi đi mt vi nguy c thua l
và quy lut chn lc khc nghit ca th trng. Bên cnh đó, bn thân s cnh
tranh ca các ngân hàng thng mi trong nc và quc t trong môi trng hi
nhp kinh t cng khin cho các ngân hàng trong nc vi h thng qun lý yu
kém gp phi nguy c ri ro n xu tng lên bi hu ht các khách hàng có tim
lc tài chính ln s b các ngân hàng nc ngoài thu hút.
− S tn công ca hàng nhp lu: Cuc chin đu vi hàng lu đã kéo dài dai dng
t rt nhiu nm nay mà kt qu là hàng lu vn tràn lan khp ni, làm điêu đng
các doanh nghip trong nc và các ngân hàng đu t vn cho các doanh nghip
này. Các mt hàng kim khí đin máy, gch men, đng cát, vi vóc, qun áo, m
phm . . . là nhng ví d tiêu biu cho tình hình nhp lu  nc ta.
* Do s kém hiu qu ca các c quan qun lý Nhà nc.
− Do nhng yu kém ca các c quan qun lý Nhà nc trong vic giám sát cng
nh to ra s minh bch trong th trng tài chính, nht là s cung cp kp thi
các thông tin kinh t xã hi.
− Ri ro do môi trng pháp lý cha thun li và s kém hiu qu ca c quan
pháp lut cp đa phng trong vic trin khai.
− Thiu s quy hoch, phân b đu t mt cách hp lý dn đn khng hong tha

v đu t mt s ngành: Nn kinh t th trng tt yu s dn đn cnh tranh, các
nhà kinh doanh s tìm kim ngành nào có li nht đ đu t và s ri b nhng
ngành không đem li li nhun cho h và do đó có s chuyn dch vn t ngành
này qua ngành khác và đây cng là mt hin tng khách quan. Tuy nhiên 
nc ta thi gian qua, s cnh tranh đã phát trin mt cách t phát, hoàn toàn
không đi kèm vi s quy hoch hp lý, hp tác, phân công lao đng, chuyên môn
11

hoá lao đng, s bt lc trong vai trò ca các hip hi ngh nghip và s điu tit
v mô ca Nhà nc. iu này dn đn s gia tng quá đáng vn đu t vào mt
s ngành, dn đn khng hong tha, lãng phí tài nguyên quc gia.
* Ri ro do s thay đi ca môi trng t nhiên:
− Nhng tn tht xy ra bt ng khi có thiên tai, đch ha, dch bnh, bo lt, ha
hon . . . và nhng nguyên nhân bt kh kháng khác.
* Tình hình chính tr không n đnh:
− Tình hình chính tr không n đnh dn ti s bt n trong xã hi, các chính sách,
các quy đnh pháp lut ca Nhà nc có liên quan đn nghip v tín dng s b
nh hng theo.
1.2 QUN LÝ RI RO TÍN DNG TI NGÂN HÀNG THNG MI
1.2.1 Khái nim
Qun lý ri ro tín dng: là quá trình ngân hàng tác đng đn hot đng tín dng
thông qua b máy và công c qun lý đ cnh báo, phòng nga và đa ra các bin
pháp nhm hn ch đn mc ti đa các ri ro tín dng phát sinh.
1.2.2 Nhim v ca công tác qun lý ri ro tín dng
− Hoch đnh phng hng, k hoch phòng chng ri ro. D đoán ri ro có th
xy ra đn đâu, trong điu kin nào, nguyên nhân và hu qu ra sao, đng thi, t
chc phòng chng ri ro mt cách khoa hc nhm ch ra nhng mc tiêu c th
cn đt đc, ngng an toàn, mc đ sai sót có th đt đc.
− Xây dng các chng trình nghip v, c cu kim soát phòng chng ri ro, phân
quyn hn và trách nhim cho tng thành viên, la chn nhng công c k thut

phòng chng ri ro, x lý ri ro và gii quyt hu qu do ri ro gây ra mt cách
nghiêm túc.
− Kim tra, kim soát đ đm bo vic thc hin theo đúng k hoch phòng chng
ri ro đã hoch đnh, phát hin các ri ro tim n, các sai sót khi thc hin giao
dch, trên c s đó kin ngh các bin pháp điu chnh và b sung nhm hoàn
thin h thng qun tr ri ro.
12

1.2.3 ánh giá ri ro tín dng
Khi đánh giá ri ro tín dng trong công tác qun lý ri ro ngi ta s dng mt s
mô hình qun lý ri ro tín dng và các ch tiêu đánh giá ri ro tín dng
1.2.3.1 Mt s mô hình qun lý ri ro tín dng
Trong công tác qun lý ri ro, cn thit phi có mt h thng đo lng ri ro
tín dng nhm phân loi các mc đ nh hng ca ri ro trong hot đng kinh
doanh ngân hàng, t đó có bin pháp c th đ qun tr tt nhng ri ro  các mc
đ khác nhau. Có th s dng nhiu mô hình khác nhau đ đánh giá ri ro tín dng.
Các mô hình này rt đa dng bao gm c đnh lng và đnh tính. Mt s mô hình
thng s dng nh Mô hình cht lng 6C, Mô hình xp hng ca Moody và
Standard & Poor, Mô hình đim s Z (Z – Credit scoring model) (Chi tit xem Ph
lc 1)
1.2.3.2 Ch tiêu đánh giá ri ro tín dng
 đánh giá cht lng tín dng ca ngân hàng, ngi ta thng dùng ch tiêu n
quá hn, n xu và kt qu phân loi n.
* T l n quá hn:

− N quá hn (non performing loan – NPL) là khon n mà mt phn hoc toàn b
n gc và/hoc lãi đã quá hn (N nhóm 2, 3, 4 và 5)
D n


q
uá h

n
T l n quá hn =
Tn
g

d
 n

cho va
y
X 100%

− Quy đnh hin nay ca Ngân hàng Nhà nc cho phép d n quá hn ca các
Ngân hàng thng mi không đc vt quá 5% ngha là trong 100 đng vn
ngân hàng b ra cho vay thì n quá hn ti đa ch đc phép là 5 đng.
* T trng n xu/ Tng d n cho vay

− N xu (hay n có vn đ, n không lành mnh, n khó đòi, n không th đòi, . .
.) là nhng khon tín dng hoàn tr không đúng hn, không đc phép và không
đ tiêu chun đ đc gia hn n (N nhóm 3, 4 và 5 – N t nhóm 1 đn nhóm
5 đc gii thích  phn tip theo ca mc này)
13

D n

xu
T l n xu =

Tn
g

d
 n

cho va
y
X 100%

− Theo quy đnh hin nay, t l n xu phi di 3% .
* T trng tín dng trong tng tài sn có


Tn
g

d
 n

cho va
y
T trng tín dng so
vi tng tài sn có
=
Tng tài sn có
X 100%

H s này cho ta thy t trng ca khon mc tín dng trong tài sn có, khon
mc tín dng trong tng tài sn càng ln thì li nhun s ln nhng đng thi ri ro

tín dng cng rt cao. Thông thng, tng d n cho vay ca ngân hàng đc chia
thành ba nhóm:
− Nhóm d n ca các khon tín dng có cht lng xu: Là nhng khon cho
vay có mc đ ri ro ln nhng có th mang li thu nhp cao cho ngân hàng. ây
là khon tín dng chim t trng thp trong tng d n cho vay ca ngân hàng.
− Nhóm d n ca các khon tín dng có cht lng trung bình: Là nhng
khon cho vay có mc đ ri ro có th chp nhn đc và thu nhp mang li cho
ngân hàng là va phi. ây là khon tín dng chim t trng áp đo trong tng
d n cho vay ca ngân hàng.
− Nhóm d n ca các khon tín dng có cht lng tt: Là nhng khon cho
vay có mc đ ri ro thp nhng có th mang li thu nhp không cao cho ngân
hàng. ây cng là khon tín dng chim t trng thp trong tng d n cho vay
ca ngân hàng.
* T l xoá n:


Các khon xóa n


r
òn
g
T l xóa n =
Tn
g

t
ài sn có
X 100%

14

* Phân loi n
Các khon n trong h thng NHTM Vit Nam đc phân loi thành 5 nhóm
theo quyt đnh 493/2005/Q-NHNN ngày 22/04/2005 theo phng pháp đnh
lng và phng pháp đnh tính:
− Phng pháp “nh lng”: iu 6 - Quyt đnh 493/2005/Q-NHNN- phân
loi n thành nm nhóm, bao gm:
+ Nhóm 1: N đ tiêu chun, bao gm n trong hn đc đánh giá có kh nng
thu hi đ gc và lãi đúng hn và các khon n có th phát sinh trong tng lai
nh các khon bo lãnh, cam kt cho vay, chp nhn thanh toán;
+ Nhóm 2: N cn chú ý, bao gm n quá hn di 90 ngày và n c cu li thi
hn tr n;
+ Nhóm 3: N di tiêu chun, bao gm n quá hn t 90 ngày đn 180 ngày và
c cu li thi hn tr n quá hn di 90 ngày;
+ Nhóm 4: N nghi ng, bao gm n quá hn t 181 ngày đn 360 ngày và n
c cu li thi hn tr n quá hn t 90 ngày đn 180 ngày;
+ Nhóm 5: N có kh nng mt vn, bao gm n quá hn trên 360 ngày, n c
cu li thi hn tr n trên 180 ngày và n khoanh ch Chính ph x lý.
Cn lu ý là cho dù có tiêu chí thi gian quá hn tr n c th đ phân loi n
nh trên, t chc tín dng vn có quyn ch đng t quyt đnh phân loi bt k
khon n nào vào các nhóm n ri ro cao hn tng ng vi mc đ ri ro nu đánh
giá kh nng tr n ca khách hàng suy gim.
− Phng pháp “nh tính”: Ln đu tiên phng pháp “đnh tính” đc Quyt
đnh 493 cho phép áp dng đi vi t chc tín dng đ điu kin. Theo phng
pháp này, n cng đc phân thành 5 nhóm tng ng nh 5 nhóm n theo cách
phân loi n theo phng pháp đnh lng, nhng không nht thit cn c vào s
ngày quá hn cha thanh toán n, mà cn c trên h thng xp hng tín dng ni
b và chính sách d phòng ri ro ca t chc tín dng đc NHNN chp thun.

15

* Trích lp d phòng
− Cho dù n đc phân loi theo phng pháp nào, t l trích lp d phòng c th
đi vi các nhóm n 1, 2, 3, 4 và 5 ln lt là 0%, 5%, 20%, 50% và 100%.
− Vic thi hành các quy đnh mi s yêu cu phi có nhng thay đi ti các ngân
hàng, chng hn nh đ vn ch s hu và các ngun vn khác đ trích lp d
phòng cng nh các thay đi liên quan đn c cu t chc, nhân s, h thng
thông tin và d liu đ qun lý n quá hn. Vic thi hành các quy đnh mi cng
đt ra nhng yêu cu đi vi NHNN trong vic phát trin c cu t chc và nhân
s đ đáp ng các yêu cu thc t. C th, vic kim soát da trên đánh giá cht
lng tài sn s tr thành nhim v thng xuyên ca các thanh tra NHNN.
NHNN s phi xây dng mt c ch kim tra và giám sát trong vic thc hin
nhim v đánh giá đó.
− Hin nay, ti Vit Nam, hu ht các NHTM vn đang thc hin phân loi n theo
iu 6 ca Quyt đnh 493/2005/Q-NHNN cn c vào thi gian quá hn ca
các khon vay đang có d n. Nhiu kh nng n xu ca các NHTM có th cao
hn con s chính thc mà các ngân hàng đa ra nu thc hin phân loi khách
hàng và n theo iu 7 ca Quyt đnh 493/2005/Q-NHNN cn c vào kt
XHTD ni b ca NHTM.
1.2.4 Các phng pháp tip cn ri ro tín dng theo Basel 1, Basel 2
Basel đã nghiên cu các yêu cu v an toàn vn trong đó quy đnh ri ro tín dng
và ri ro th trng đc ban hành ln đu vào nm 1988 trong Hip c Basel I.
Nm 2004, hip c Basel II đã đc thông qua, b sung thêm ri ro hot đng, quy
đnh t l vn an toàn ti thiu gn cht vi mc đ ri ro ca tài sn ngân hàng liên
quan đn nhiu yu t bao gm xp hng tín nhim ca khách hàng, mc tp trung
ca khon vay vào mt nhóm khách hàng.
1.2.4.1 Qun lý ri ro tín dng theo Basel 1
Hip c v vn ca Basel (Basel I), yêu cu các ngân hàng hot đng theo

thông l quc t phi nm gi mt mc vn ti thiu đ có th đi phó vi nhng ri
16

ro có th xy ra. Mc vn ti thiu này là mt t l phn trm nht đnh trong tng
vn ca ngân hàng, do đó mc vn này cng đc hiu là mc vn ti thiu tính
theo trng s ri ro ca ngân hàng đó.
* Mc đích ca Basel nhm
− Cng c s n đnh ca toàn b h thng ngân hàng quc t.
− Thit lp mt h thng ngân hàng quc t thng nht, bình đng nhm gim cnh
tranh không lành mnh gia các ngân hàng quc t.
* Thành tu ca Basel I
Là đa ra đc đnh ngha mang tính quc t chung nht v vn.
Theo quy đnh ca Basel I, các ngân hàng cn xác đnh đc t l vn ti thiu
cn có đ bù đp cho ri ro. Thi đó, các nhà hoch đnh chính sách ngân hàng
trung ng và c quan giám sát ca 10 nc mi ch nhìn nhn ra các nguy c t
ri ro tín dng, và vì vy, mc ri ro tín dng mà ngân hàng đi mt đc xác
đnh là tài sn điu chnh theo ri ro ca ngân hàng. Theo Basel I, tng vn ca
mt ngân hàng cn ít nht bng 8% ri ro tín dng ca ngân hàng đó.
T l an toàn vn ti thiu (CAR) = A/(B+C) > 8%
Tiêu chun này quy đnh 05 đnh mc v vn nh sau:
+ Mc vn tt : CAR > 10%
+ Mc vn thích hp : CAR > 8%
+ Thiu vn : CAR < 8%
+ Thiu vn rõ rt : CAR < 6%
+ Thiu vn trm trng : CAR < 2%
− Trong đó, A là vn t có ca ngân hàng, bao gm vn cp 1 và vn cp 2
Vn cp 1 (vn c bn): Vn cp 1 bao gm lng vn d tr sn có và các
ngun d phòng đc công b, nh là khon d phòng cho các khon vay.
Vn cp 2 (vn b sung): Vn cp 2 bao gm tt c các vn khác nh các khon
li nhun trên tài sn đu t, n dài hn vi k hn ln hn 5 nm và các khon

d phòng n (nh tr cp cho các khon vay và tr cp cho các khon cho thuê).
17

Tuy nhiên, các khon n ngn hn không có đm bo không bao gm đnh ngha
v vn này. Tng vn s bng tng ca vn cp 1 và vn cp 2.
B là Giá tr tài sn có ri ro ni bng (Giá tr s sách tài sn c ni bng x H s
ri ro quy đi tài sn có theo quy đnh).
C là Giá tr tài sn có ri ro ngoi bng (bng C1 + C2), vi:
C1: Tài sn có ri ro ca các cam kt bo lãnh, tài tr.
C2: Tài sn có ri ro ca các hp đng giao dch lãi sut, giao dch ngoi t.
C C1 và C2 đu đc tính theo công thc: (C1, C2) = (Giá tr tài sn có s sách)
x (H s chuyn đi) x (H s ri ro).
Theo bin đng ca th trng, nm 1996, Hip c Basel I đc sa đi có tính
đn ri ro th trng. Theo đó, ri ro th trng bao gm c ri ro th trng
chung và ri ro th trng c th. Ri ro th trng chung đ cp đn nhng thay
đi v giá tr th trng do có s bin đng ln trên th trng. Ri ro th trng
c th là nhng thay đi v giá tr ca mt loi tài sn nht đnh. Có 4 loi bin
s kinh t làm phát sinh ri ro th trng, đó là t giá lãi sut, ngoi hi, chng
khoán và hàng hóa. Ri ro th trng có th đc tính theo 2 phng thc hoc là
bng mô hình Basel tiêu chun hoc là bng các mô hình giá tr chu ri ro ni b
ca các các ngân hàng. Nhng mô hình ni b này ch có th đc s dng nu
ngân hàng tha mãn các tiêu chun đnh tính và đnh lng đc quy đnh trong
Basel.
Tuy nhiên QTRR theo Basel I vn còn mt s hn ch, đó là:
+ Không phân bit theo loi ri ro:
° Mt khon n đi vi t chc xp hng AA đc coi nh mt khon n đi
vi t chc xp hng B.
° Mt khon n cho mt ngân hàng Th Nh K ch cn mt lng vn bng
1/5 khon n cho General Electric (GE – mt công ty xp hng AAA) >
Vic gi các tài sn có đ ri ro thp ít sinh li hn tài sn có đ ri ro cao.

+ Không có li ích t vic đa dng hóa:
18

° Mt khon n riêng l yêu cu mt lng vn ging nh mt danh mc đu
t đc đa dng hóa, vi cùng mt giá tr.
° Không có s khác bit nào gia mt khon vay $100 và 100 khon vay $1.
+ Không có yêu cu vn d phòng ri ro vn hành (ri ro tác nghip)
+ Cha đánh giá mt cách đy đ mc đ tín nhim ca khách hàng vay n, cng
nh kh nng không tr đc n cho Ngân hàng hoc do khách hàng v n.
1.2.4.2 Qun lý ri ro tín dng theo Basel 2
Basel II bao gm nhng khuyn ngh v lut và quy đnh ngành ngân hàng,
đc ban hành bi y ban Basel v giám sát ngân hàng (Basel Committee on
Banking Supervision – BCBS)
Basel II s dng khái nim “ba tr ct”:
+ Yêu cu v vn ti thiu trên c s k tha Basel I;
+ Giám sát ca quá trình đánh giá ni b và s đ vn ca các t chc tài
chính;
+ S dng hiu qu vic công b thông tin nhm lành mnh k lut th trng
- đ nâng cao tính n đnh trong h thng tài chính.
Xem ph lc 1 (đính kèm)
* Các đc đim ca Basel II:
− Vn ti thiu vn là 8% ca tài sn có điu chnh ri ro.
− Trng s ri ro s ph thuc vào xp hng tín dng ca tng khách hàng.
− Chng khoán s đc xem xét khi tính toán mc vn yêu cu.
− Càng nhiu phng pháp phc tp thì càng ít vn an toàn.
− Vn phi bù đp cho tt c các loi ri ro tt hn (tham kho so sánh gia hip
c Basel I và hip c Basel II trong Ph lc II)
* Qun lý ri ro tín dng theo Basel II: có 2 phng pháp.
− Phng pháp tip cn chun hoá: o lng ri ro tín dng theo phng pháp
tip cn chun hóa đc h tr bi các đánh giá bên ngoài v tín dng, ph thuc

vào đánh giá ca các t chc xp hng tín nhim đc lp.
19

− Phng pháp phân hng ni b: o lng ri ro tín dng theo phng pháp s
dng h thng đánh giá xp hng ni b ca mình.
* Phng pháp tip cn chun hoá
− Phng pháp tip cn chun hoá là các ngân hàng phi phân loi các ri ro tín
dng da trên nhng đc đim có th quan sát đc ri ro tín dng.
− Phng pháp tip cn chun hoá có nhng hng dn s dng cho cán b kim
tra, giám sát đ quyt đnh ngun đánh giá xp loi ca bên ngoài có phù hp đ
có th áp dng cho các ngân hàng hay không? Mt đi mi quan trng ca
phng pháp chun hoá là nhng khon vay phi coi là quá hn nu xp loi ri
ro ca chúng là 150%, tr trng hp ngân hàng đã trích d phòng ri ro cho
nhng khon vay đó.
− Khi các ngân hàng m rng hàng lot các sn phm phái sinh tín dng nh th
chp, bo lãnh, Basel II coi nhng công c này là nhng nhân t làm gim bt ri
ro tín dng.
− Phng pháp chun hoá cng bao gm vic x lý c th đi vi nhng ri ro bán
l. Xp loi ri ro ca các loi ri ro trong cho vay có th chp nhà  s đc
gim cùng vi nhng loi ri ro khác ca các khon tín dng cho các công ty
không đc xp loi tín nhim.
−  giúp các ngân hàng và các giám sát viên trong trng hp không có nhiu la
chn, U ban Basel đã phát trin “phng pháp chun hoá đn gin” bao gm
nhng la chn đn gin nht đ tính toán các tài sn đc xp loi ri ro. Các
ngân hàng áp dng các phng pháp chun hoá đn gin cn tuân th nhng yêu
cu kim tra, giám sát và k lut th trng tng ng vi hip c mi ca
Basel.
* Phng pháp tip cn cn c vào xp hng ni b IRB
Các ngân hàng phi có các đn v kim soát ri ro tín dng đc lp chu trách
nhim thit k, thc hin hot đng các h thng xp loi n b ca mình. Các đn

v này phi đc lp v chc nng đi vi các b phn qun lý phi chu trách nhim
20

v vic to nên nhng khon ri ro tim nng. Các ni dung kim soát bao gm:
− Kim tra và theo dõi xp loi ni b;
− Lp và phân tích các báo cáo tóm lc t h thng xp loi ni b ca ngân
hàng, bao gm d liu lch s v các trng hp không tr n xy ra và mt nm
trc khi xy ra, phân tích các bin pháp gim nh ri ro, theo dõi xu hng
trong các tiêu chí xp loi ch yu;
− Thc hin các quy trình đ thm tra xem nhng đnh ngha xp loi có đc s
dng thng nht  các phòng, ban và khu vc đa lý hay không;
− ánh giá và lp h s mi thay đi trong quy trình xp loi, lý do thay đi.
− Xem xét các tiêu chí xp loi đ đánh giá xem các tiêu chí này còn tác dng d
báo ri ro hay không. Nhng thay đi ca quá trình xp loi, các tiêu chí hoc
các thông s xp loi phi đc lp thành vn bn và lu tr đ giám sát viên
xem xét.
− n v kim soát ri ro tín dng phi tích cc tham gia trong vic phát trin,
chn lc, thc hin và xác đnh giá tr hiu lc ca các mô hình xp loi, chu
trách nhim kim soát và giám sát mi mô hình đc s dng trong quá trình xp
loi và chu trách nhim cao nht v thng xuyên đánh giá và thay đi các mô
hình xp loi.
Nguyên lý c bn theo các tip cn ca Basel II hng đn s ni kt cht ch
xp hng tín nhim vi RRTD. Xp hng khách hàng vay ch yu là d báo nguy c
v n theo 3 cp đ c bn là: Nguy him, cnh báo và an toàn, tc là da vào xác
xut không tr đc n ca khách hàng (Probability of defalt – PD).  tính PD,
NHTM da vào các khon n mà khách hàng đã giao dch vi NHTM trong quá kh
là 5 nm, vi 3 nhóm d liu quan trng là: Các ch tiêu tài chính mang tính đnh
lng và ch tiêu phi tài chính mang tính đnh tính, và nhóm d liu mang tính cnh
báo liên quan đn kh nng tr n ca khách hàng. Vì vy mi NHTM cn phi xây
dng v xp hng tín dng ni b, theo dõi và thc hin QTRR theo tiêu chun quc

t.
21

Tng ng vi mc ri ro trên thì NHTM quy đnh mc trích lp d phòng s
đc hch toán vào chi phí. Nu t l n xu cao, d phòng tng, li nhun Ngân
hàng gim s nh hng đn hiu qu kinh doanh NHTM.  đm bo h s an toàn
vn cao, mc đ ri ro thp, thì NHTM cn thit phi qun lý danh mc tín dng,
danh mc đu t hp lý.
1.2.4.3 Nguyên tc Basel v qun lý ri ro tín dng
y ban Basel đã ban hành 17 nguyên tc v qun lý n xu mà thc cht là
đa ra các nguyên tc trong qun tr ri ro tín dng, đm bo tính hiu qu và an
toàn trong hot đng cp tín dng. Các nguyên tc này tp trung vào các ni dung c
bn sau đây: -
− Xây dng môi trng tín dng thích hp (3 nguyên tc): trong ni dung này,
y ban Basel yêu cu Hi đng qun tr phi thc hin phê duyt đnh k chính
sách ri ro tín dng, xem xét ri ro tín dng và xây dng mt chin lc xuyên
sut trong hot đng ca ngân hàng (t l n xu, mc đ chp nhn ri ro…).
Trên c s này, Ban Tng giám đc có trách nhim thc thi các đnh hng này
và phát trin các chính sách, th tc nhm phát hin, đo lng, theo dõi và kim
soát n xu trong mi hot đng,  cp đ ca tng khon tín dng và c danh
mc đu t. Các ngân hàng cn xác đnh và qun lý ri ro tín dng trong mi sn
phm và hot đng ca mình, đc bit là các sn phm mi phi có s phê duyt
ca Hi đng qun tr hoc y ban ca Hi đng qun tr.
− Thc hin cp tín dng lành mnh (4 nguyên tc): các ngân hàng cn xác đnh
rõ ràng các tiêu chí cp tín dng lành mnh (th trng mc tiêu, đi tng khách
hàng, điu khon và điu kin cp tín dng…). Ngân hàng cn xây dng các hn
mc tín dng cho tng loi khách hàng vay vn và nhóm khách hàng vay vn đ
to ra các loi hình ri ro tín dng khác nhau nhng có th so sánh và theo dõi
đc trên c s xp hng tín dng ni b đi vi khách hàng trong các lnh vc,
ngành ngh khác nhau. Ngân hàng phi có quy trình rõ ràng trong phê duyt tín

dng, các sa đi tín dng vi s tham gia ca các b phn tip th, b phn phân