Tác động của chính sách quản lý chất lượng vệ sinh an toàn thực phẩm đối với chuỗi giá trị cá da trơn xuất khẩu tỉnh An Giang

B GIÁO DC ÀO TO
TRNG I HC KINH T TP.HCM



CHNG TRÌNH GING DY KINH T FULBRIGHT


Nguyn Qunh Nh



TÁC NG CA CHÍNH SÁCH QUN LÝ
CHT LNG, V SINH AN TOÀN THC PHM
I VI CHUI GIÁ TR CÁ DA TRN
XUT KHU TNH AN GIANG



Chuyên ngành: Chính sách công
Mã s: 603114



LUN VN THC S KINH T

NGI HNG DN KHOA HC:
PGS.TS David Dapice









TP. H Chí Minh - Nm 2010





LI CM N


Tôi xin t lòng bit n sâu sc đn Giáo s Tin s David Dapice, Tin s
Trn Tin Khai, ngi đã hng dn tôi rt tn tình và đóng góp cho tôi nhiu ý
kin quan trng trong sut quá trình thc hin nghiên cu này.
Ngoài ra, tôi cng rt bit n các ging viên và nhân viên ca Chng trình
ging dy kinh t Fulbright - Tp.HCM đã truyn đt cho tôi nhng kin thc vô giá
và luôn to điu kin thun l
i cho tôi trong thi gian hc tp, nghiên cu ti

chng trình.
Cui cùng, tôi xin cm n cha m & nhng ngi thân trong gia đình đã
đng viên, to điu kin và là ch da tinh thn cho tôi trong sut thi gian tham
gia khóa hc. ng thi tôi cng chân thành cm n đn tt c bn bè, nhng ngi
đã cùng tôi chia s nhng kin thc, kinh nghim trong sut quá trình hc tp ca
lp MPP1.

TP. H Chí Minh, tháng 5 nm 2010
Nguyn Qunh Nh

i



LI CAM OAN

Tôi xin cam đoan lun vn này hoàn toàn do tôi thc hin. Các đon trích dn và s
liu s dng trong lun vn đu đc dn ngun và có đ chính xác cao nht trong
phm vi hiu bit ca tôi. Lun vn này không nht thit phn ánh quan đim ca
Trng i hc Kinh t thành ph H Chí Minh hay Chng trình ging dy kinh
t Fulbright.

Tác gi


Nguyn Qunh Nh



ii

MC LC
Trang
LI CAM OAN i
MC LC ii
DANH MC CÁC CH VIT TT iv
DANH MC CÁC HÌNH V v
TÓM TT vi
TÓM TT vi
Chng 1: GII THIU  TÀI 1
1.1 t vn đ 1
1.2 Mc đích nghiên cu 4
1.3 Phm vi nghiên cu 5
1.4 Cu trúc bài nghiên cu 5
Chng 2: C S LÝ LUN 6
2.1 Lý thuyt chui giá tr 6
2.2 Qun lý và đm bo cht lng 8
Chng 3: PHNG PHÁP NGHIÊN CU 11
3.1 Khung phân tích 11
3.2 Phng pháp đnh tính 13
3.2 Thu thp d liu 13
Chng 4: KT QU 16
4.1 Chui giá tr cá da trn xut khu 16
4.1.1 Bn đ chui giá tr cá da trn 16
4.1.2 Mô t chui 16
4.2 Phân tích chui giá tr cá da trn xut khu 19
4.2.1 Phân tích v vic kim soát cht lng sn phm ca c quan qun lý 19
4.2.2 Phân tích v vic thc hin VSATTP ca các tác nhân trong chui 25

4.2.2.1 C s sn xut cung cp cá ging 25

iii



4.2.2.2 Công ty, đi lý cung cp thc n thy sn và thuc thú y thy sn 27

4.2.2.3 H nuôi cá da trn thng phm 28
4.2.2.4 Công ty ch bin 30
4.2.3 Phân tích các đim nguy hi ti hn trong chui: 38
Chng 5: GI Ý CHÍNH SÁCH 41
KT LUN 47
DANH MC CÔNG TRÌNH CA TÁC GI 48
TÀI LIU THAM KHO 58
PH LC 60

iv



DANH MC CÁC CH VIT TT
AFA Hip hi ngh nuôi và ch bin thy sn An Giang
BRC Tiêu chun thc phm toàn cu
CDT XK Cá da trn xut khu
CP XNK C phn xut nhp khu
BSCL ng bng sông Cu Long
EU Châu Âu
FDA C quan Qun lý thc phm và dc phm Hoa K
GLOBALGAP Sn xut nông nghip tt theo tiêu chun toàn cu

GMP Thc hành sn xut tt
GTZ T chc hp tác k thut c
HACCP Phân tích mi nguy hi và xác đnh đim kim soát ti hn
IFS Tiêu chun thc phm quc t
NAFIQUAVED Cc Qun lý cht lng nông lâm sn và thy sn Vit Nam
NN&PTNT Nông nghip và Phát trin nông thôn
QLCL Qun lý cht lng
SME Doanh nghip nh và va
SQF 1000CM An toàn cht lng thc phm áp dng cho ngi nuôi trng
và các nhà s ch
SSOP Quy phm v sinh chun
SXTMDV Sn xut, thng mi, d
ch v
TCN Tiêu chun ngành
TNHH Trách nhim hu hn
TQM Qun lý cht lng toàn din
VASEP Hip hi ch bin và xut khu thy sn Vit Nam
VSATTP V sinh an toàn thc phm
XTTM Xúc tin thng mi

v



DANH MC CÁC HÌNH V
Hình 2.1: S đ chui giá tr nông nghip 6
Hình 3.1: Khung phân tích chui giá tr cá da trn xut khu 12
Hình 4.1: Bn đ chui giá tr cá da trn tnh An Giang 16
Hình 4.2: Vn bn áp dng cho các công đon sn xut trong chui 25
Hình 4.3: S đ quy trình sn xut cá da trn 35

vi



TÓM TT
Vn đ xut khu cá da trn hin nay gp rt nhiu khó khn, đc bit là hàng rào
k thut trong thng mi tn ti  các nn kinh t phát trin. Chúng có tác đng rt
quan trng đn quá trình trao đi nhng sn phm thy sn trên th trng quc t.
Mt s doanh nghip Vit Nam có hàng xut khu b ách li do chúng không đt
các yêu cu v an toàn v sinh thc phm cùng các quy đnh k thut cht ch ca
các nc nhp khu. Bài vit này, ngoài mc tiêu đánh giá tác đng ca các quy
đnh hin hành do nhà nc ban hành v kim soát cht lng sn phm cá da trn
xut khu và s tng thích vi các quy đnh tiêu chun cht lng ca các th
trng nhp khu chính, đã c gng tìm hiu vic thc thi quá trình qun lý cht
lng ca các tác nhân trong chui giá tr. T đó, bài vit đã đ xut mt s gi ý
chính sách góp phn h tr nâng cao quy trình qun lý cht lng v sinh an toàn
thc phm  tng công đon, nhm nâng cp chui giá tr cá da trn xut khu, to
giá tr gia tng và hng đn phát trin bn vng.


1



Chng 1:
GII THIU  TÀI
1.1 t vn đ
Hin nay, sn phm cá da trn Vit Nam đã nhanh chóng tr thành mt trong
nhng mt hàng thy sn xut khu ch lc, có mt  nhiu quc gia trên th gii,

đc bit là th trng M và châu Âu. Theo Hip hi ch bin và xut khu thy sn
Vit Nam (VASEP), giá tr xut khu tng đng khong 2% GDP ca c nc và
hin đang chim phn ln th phn th gii. Tng kim ngch xut khu cá da trn
ca c nc nm 2008 đt 1,48 t USD, nm 2009 đt 1,3 t USD. Trong đó, An
Giang là tnh sn xut cá da trn ln nht c nc vi din tích nuôi 1.118 ha, sn
lng gn 245 ngàn tn nm 2009
1
và chim 30% tng giá tr xut khu nm 2008
2
.
An Giang còn là ni tp trung nhiu doanh nghip ch bin xut khu cá da trn
đc xp vào nhóm các công ty  v th đu ngành nh: công ty CP Nam Vit, công
ty Agifish, công ty CP XNK thy sn Cu Long An Giang, v.v. Trong nhng nm
gn đây, An Giang cng đã trin khai thc hin vic tuyên truyn, tp hun các quy
trình nuôi cá sch cho các h nuôi. Mt s h nuôi đã áp dng tt quy trình và đc
các t chc chng nhn tiêu chun nh
SQF 1000CM cp chng nhn. Hn na, ti
An Giang đã có mô hình Liên hip sn xut cá sch ca công ty Agifish (APPU)
đin hình t chc thành công khá ln trong vic liên kt gia h nuôi và doanh
nghip ch bin. Vi nhng đc đim ni tri này, An Giang là ni rt thích hp đ
nghiên cu, áp dng chính sách và t đó lan ta sang các tnh khác.


1
Cc Thng kê và S Nông nghip & PTNT tnh An Giang (2009), Báo cáo kt qu điu tra thy sn thi
đim 01/11/2009
2
Becker, D., Phm Ngc Trâm và Hoàng ình Tú (2009)

2

Tuy nhiên, trong nhng nm qua, ngành sn xut và ch bin cá da trn xut
khu đang đi mt vi nhiu khó khn. Nm 2009, giá xut khu cá da trn Vit
Nam liên tc st gim. iu đáng lo ngi là th trng ln EU đã st gim mnh v
nhp khu cá da trn vi t l 14% khi lng và 19% giá tr nhp khu (các th

trng ln trong khi nh Tây Ban Nha, c, Hà Lan và B đu gim t 18% -
35% v giá tr nhp khu). Ai Cp, mt th trng tim nng  Trung ông, cng
gim mnh nhp khu cá da trn Vit Nam trong tháng 8-2009 vi mc trên 40%.
Nga và Ucraina là th trng tng nhp khu mt hàng này đt bin nm ngoái,
cng đã đt ngt đóng bng t tháng 12-2008.
3
Bên cnh các yu t c bn nh
khng hong kinh t toàn cu, s bin đng cung cu trên th trng; s tranh cãi
bán phá giá; s cnh tranh không lành mnh, thiu s phi hp gia các doanh
nghip ch bin & xut khu, các doanh nghip thng mi xut khu, v.v; còn có
yu t quan trng là vic qun lý cht lng, v sinh an toàn thc phm ca sn
phm cá da trn Vit Nam cha đc kim soát tt nên đôi khi cht lng sn
phm không đáp ng đc nhng quy đnh tiêu chun cht lng kht khe ca các
quc gia nhp khu nh M và Châu Âu, làm mt uy tín ca thng hiu cá da trn
Vit Nam. Ta có th thy rõ điu đó thông qua s liu lng hàng thy sn b ách
li ti mt s th tr
ng chính do li k thut. Mt lng đáng k các thy sn xut
khu Vit Nam đã b t chi do các sn phm này b phát hin có cha các vi khun
gây bnh, các hóa cht đc hi và các thành phn gây ng đc. Tng s lng hàng
thy sn b nhim là 41 lô nm 2000, 108 lô nm 2001, 238 lô nm 2002, 204 lô

3
Xem ti trang web

3



nm 2003, 111 lô nm 2004
4
. Trong đó, nguyên nhân ch yu là do b nhim vi sinh
vt và kháng sinh; đn nm 2004 mi có 10 lô hàng b cnh báo nhim hóa cht,
kim loi nng ti EU. Thêm mt s thông tin gn đây cho bit: nm 2008, sn phm
cá da trn xut khu chim 27 lô hàng trong s 38 lô hàng b cnh báo ti Nga. u
nm 2009, trong 265 lô hàng cá da trn xut khu sang Ai Cp có 9 lô hàng b tr
li vì không đt tiêu chun cht lng
5
. u nm 2010 có 2 lô hàng cá da trn đã b
cnh báo ti Nht do phát hin d lng Trifluralin vt mc cho phép ca Nht
6
.
i vi các nhà xut khu Vit Nam, vn đ ct lõi là các sn phm này phi
đáp ng các yêu cu quy đnh v an toàn thy sn hin nay. Các nc phát trin vi
nn khoa hc k thut cao luôn đt ra rào cn k thut trong thng mi đ buc
các nhà xut khu thy sn nc ngoài phi: “(1) tuân theo các tiêu chun và quy
đnh mang tính k thut; (2) phù hp vi quy đnh v nhãn mác sn phm; (3) kim
soát đc các hành đng gian ln thng mi; (4) tuân theo các quy đnh v xut x
sn phm; và (5) đm bo an toàn và bo v môi trng” (Trn Vn Nam, 2005).
Các doanh nghip ch bin xut khu Vit Nam mun vào mt s th trng ln có
tiêu chun cao phi tuân th theo HACCP đ đt mc phù hp c bn. Ngoài ra, h
còn phi đt đc các tiêu chun cht lng theo yêu c

u ca tng th trng khác
nhau nh: tiêu chun ISO 9001:2000 ca Anh, chng nhn FDA ca M, chng
nhn BRC ca Anh, IFS ca t chc INTEREK, chng nhn HALAL ca Hi giáo,
EEC ca Châu Âu.


4
S liu đc tính t bng thng kê lng hàng nhim ti mt s th trng chính 2000 – 2004 trong bài vit
ca TS.Trn Vn Nam (2005).
5
Xem trang web:

6
Xem trang web:


4



Vì vy, đ ngành sn xut và ch bin cá da trn xut khu phát trin bn
vng, tng giá tr xut khu, đm bo thng hiu cho cá da trn Vit Nam v lâu
dài thì tht s rt cn vai trò ca Nhà nc thông qua xây dng và thc thi có hiu
qu th ch, chính sách; to đc quy trình qun lý tiêu chun v cht lng, v
sinh an toàn thc phm đ
i vi các tác nhân chính tham gia chui giá tr. Do đó, tôi
chn đ tài “Tác đng ca chính sách qun lý cht lng, v sinh an toàn thc
phm đi vi chui giá tr cá da trn xut khu tnh An Giang” đ gii quyt nhng
vn đ trên.
Vn đ nghiên cu  đây là: vic qun lý cht lng, v sinh an toàn thc

phm (VSATTP) ca cá da trn cha đc kim soát cht ch. Nhà nc có vai trò
quan trng trong vic tng cng kim soát cht lng tt c các khâu trong chui
giá tr cá da trn thông qua xây dng và thc thi có hiu qu th ch, chính sách.
1.2 Mc đích nghiên cu
- Tìm hiu quy trình qun lý cht lng hin ti trong chui.
- Phân tích vai trò ca Nhà nc đi vi vic xây dng quy trình qun lý cht
lng, VSATTP đt tiêu chun quc t.
T đó, đt ra các câu hi nghiên c
u nh sau:
- Vai trò ca c quan nhà nc và các tác nhân chính tham gia chui giá tr
cá da trn xut khu trong vic qun lý cht lng, VSATTP nh th nào?
- Quy trình qun lý cht lng, VSATTP nào đang đc quy đnh hin nay?
Trong thc t, quy trình này đc áp dng trong chui giá tr nh th nào?

5



- Nhà nc cn phi ci thin chính sách, quy đnh, quy trình qun lý cht
lng, VSATTP hay không nhm kim soát và nâng cao hiu qu kinh t chui giá
tr cá da trn xut khu?
1.3 Phm vi nghiên cu
An Giang là mt trong hai tnh đu tiên  ng bng sông Cu Long
(BSCL) t chc nuôi cá da trn đi trà. Trong giai đon t nm 1997 đn nay, An
Giang luôn là tnh có din tích, sn lng nuôi ln trong khu vc 
BSCL. Sn
lng, doanh s xut khu và s nhà máy ch bin cá da trn ca tnh An Giang
chim cao nht trong khu vc (ni cm nh nhng nhà máy ln: Nam Vit, Vit
An, Agifish, Cu Long…). Vì vy, đ tài chn phm vi nghiên cu là đa bàn tnh
An Giang theo kênh cung cp cá da trn cho th trng xut khu, thông qua chn

mu kho sát các h nuôi cá, phng vn các chuyên gia trong c quan qun lý nhà
nc và các doanh nghip ch bin.
1.4 Cu trúc bài nghiên cu
 tài nghiên cu này bt đu vi mt chng gii thiu trình bày vn đ tn
ti hin nay, mc tiêu và phm vi nghiên cu. Chng th hai trình bày c s lý
thuyt da trên nhng t tng, đnh ngha và nhng vn đ có liên quan. Chng
th ba trình bày v phng pháp nghiên cu, bao gm k hoch nghiên cu,
phng pháp lun, công c và phng pháp thu thp d liu. Chng 4 báo cáo
nhng phân tích d liu. Vic tho lun đa ra nhng gi ý chính sách đc trình
bày trong chng 5. Phn cui cùng tóm tt và rút ra nhng kt lun và đ ngh cho
đ tài nghiên cu.

6



Chng 2:
C S LÝ LUN
2.1 Lý thuyt chui giá tr
nh ngha: “Chui giá tr là mt chui các quá trình sn xut (các chc
nng) t cung cp các đu vào cho mt sn phm c th ti sn xut s b, ch bin,
marketing và tiêu th cui cùng; là s sp xp có t chc, kt ni và điu phi
ngi sn xut s cp, ngi ch bin, thng nhân và nhà phân phi liên quan đn
mt sn phm c th.” (GTZ Eschborn, 2007).
Th t c bn ca các chc nng trong mt chui giá tr nông nghip:

Các loi nhà vn hành trong các chui giá tr và quan h gia h:

Hình 2.1: S đ chui giá tr nông nghip
Ngun: GTZ Eschborn (2007) [3]

Theo Kaplinsky và Morris (2000), vic phân tích chui giá tr cc k quan
trng trong k nguyên toàn cu hóa nhanh chóng hin nay bi ba lý do:
Th nht, “vi s
phân công lao đng và phân b toàn cu ca vic sn xut
các hp phn ngày càng tng thì kh nng cnh tranh mang tính h thng ngày càng
tr nên quan trng hn”. Khi quy mô th trng ngày càng m rng, tin đn toàn
Nhà cung
cp đu vào
c th
Nông dân
(nhà sn xut
ban đu)
Nhà ch
bin
Nhà buôn
(bán)
Ng

i tiêu dùng
(th trng)
Bán
Tiêu dùng
Cung cp
- Thit b
- u vào
Trng, thu
hoch, s ch
Phân loi
Ch bin
óng gói

V
n chuyn
Phân phi
Bán
N
u

n
u
v
ào
Sn xut
Chu
y
n đi

7



cu hóa thì các doanh nghip, nhà sn xut cn phi t chc chuyên môn hóa nhim
v cho ngi lao đng đ nâng cao hiu qu làm vic. ng thi, qua phân tích
chui giá tr còn giúp các công ty hiu bit v nhu cu và quy mô ca kh nng
cnh tranh mang tính h thng, qua đó tp trung vào các nng lc ct lõi ca mình
đ to ra sn phm, dch v riêng bit có giá tr cho khách hàng và thuê ngoài các
chc n
ng còn li t các công ty khác trong chui.
Th hai, “tính hiu qu trong sn xut ch là mt điu kin cn cho vic thâm
nhp thành công vào th trng toàn cu”. Khi ngày càng nhiu các công ty  các
quc gia có ngun cung ng vi chi phí thp đã ci thin nng lc ca mình và có

th đáp ng đc nhng yêu cu ca th trng toàn cu thì chính sách thng mi
ti th trng cu
i cùng mi đóng vai trò quyt đnh trong vic tham gia vào th
trng toàn cu ca các công ty này. Phân tích chui giá tr đm bo x lý toàn b
chu k sn xut trong chui, bao gm c phng cách mà các nhà sn xut đc kt
ni vi th trng cui cùng.
Th ba, “đ vic tham gia vào các th trng toàn cu mang li s tng
trng thu nhp bn vng đòi hi s hiu bit v các nhân t đng bên trong toàn
b chui giá tr”.
Cng theo Kaplinsky và Morris (2000), trong phm vi các nhóm công ty
đc liên kt vi nhau trong chui giá tr thì có bn hình thc nâng cp có th áp
dng trong vic theo đui mc tiêu nâng cp, đó là: nâng cp quy trình, nâng cp
sn phm, nâng cp chc nng và nâng cp chui. Vì vy, vic phân tích các nhân
t ngn chn và cho phép đi vi vic nâng cp trên tht s rt hu ích. Chính sách

8



nhà nc thông qua các vn bn lut và di lut là nhân t môi trng bên ngoài
điu tit các hot đng toàn b chui giá tr, t đó có tác đng h tr s nâng cp
hay ch đn thun đm bo s vn hành chui theo quy lut th trng.

Kaplinsky và Morris (2000) còn đ cp đn cách thc mà các doanh nghip
nh và va (SME) có th tham gia vào mng li toàn cu b
i vì chúng thng
đc liên h đn nhng khu vc nghèo. Phân tích chui giá tr cho thy các SME
kt ni vi nhau ch yu theo hai cách thc chính là chiu rng hoc chiu sâu
trong các chui giá tr. Phân tích chui giá tr còn làm sáng t cách thc mà các nhà
sn xut đc kt ni vi th trng toàn cu. Do quy mô nh nên các SME phi

bán hàng thông qua các công ty trung gian. Nhng công ty trung gian này có th
không ch rút ta phn ln li nhun trong mt chui giá tr mà còn đ
óng mt vai trò
quan trng trong vic cho phép hay ngn chn kh nng nâng cp ca các SME.
Mc dù s toàn cu hóa các chui giá tr to ra c hi liên kt vào các th trng
xut khu vi li nhun ln hn và m ra tim nng cho s nâng cp quan trng,
nhng nhng SME ti các nc đang phát trin thng không có kh nng tip cn
đn các ngun lc, trang thit b, nguyên vt liu và k nng qun lý chuyên nghip
cn thit đ đáp ng các yêu cu tuân th. Toàn cu hóa cng dng lên các rào cn
gia nhp vào các chui giá tr toàn cu mà chúng đc thit lp bi nhng tiêu
chun kht khe ca các nn kinh t phát trin.
2.2 Qun lý và đm bo cht lng
Theo T chc Quc t v Tiêu chun hóa: “Qun lý cht lng là nhng hot
đng có chc nng qun lý chung nhm đ ra các chính sách, mc tiêu, trách nhim

9



và đc thc hin bng các bin pháp nh chính sách cht lng, hoch đnh cht
lng, kim soát cht lng, đm bo cht lng và ci tin cht lng trong khuôn
kh mt h thng cht lng cho phép” (trích dn t Phm Ngc Tun và Nguyn
Nh Mai, 2005).
Theo Kaoru Ishikawa: “m bo cht lng là đm bo mt mc cht l
ng
ca sn phm, cho phép ngi tiêu dùng tin tng mua và s dng nó trong mt
thi gian dài. Hn na, sn phm đó phi tha mãn hoàn toàn nhng yêu cu ca
ngi tiêu dùng” (trích dn t Phm Ngc Tun và Nguyn Nh Mai, 2005).
Cng theo Phm Ngc Tun và Nguyn Nh Mai (2005), mt s h thng
qun lý cht lng đc s dng ph bin hin nay bao gm:

-
H thng qun lý cht lng (QLCL) ISO 9000: là b các tiêu chun
quc t và các hng dn v QLCL do T chc Quc t v Tiêu chun hóa ban
hành, nhm đa ra các chun mc cho h thng cht lng và có th áp dng rng
rãi trong mi lnh vc sn xut, kinh doanh, dch v, v.v
- H thng QLCL toàn din TQM: là cách qun lý mt t chc tp trung
vào cht lng và ci tin không ngng, da vào s tham gia ca tt c các thành
viên nhm đáp ng tt hn nhu cu và mong đi ca khách hàng. Vic áp dng
TQM đc trin khai qua 12 bc: am hiu cht lng; cam kt cht lng; t chc
và phân công trách nhim; đo lng cht lng, hoch đnh cht lng; thit k
nhm đt cht lng; xây dng h thng cht lng; theo dõi bng phng pháp
thng kê; kim tra cht lng; hp tác nhóm; đào to, hun luyn v cht lng;
thc hin TQM.

10



- H thng thc hành sn xut tt (GMP): đòi hi các điu kin v cht
lng v sinh ca nhà xng, phng tin v sinh, thit b và dng c trong quá
trình ch bin, vn chuyn, bo qun nguyên liu, ph phm, thành phm, v sinh
cá nhân. Vic áp dng h thng này s giúp các doanh nghip kim soát có hiu qu
quá trình s
n xut t nguyên liu đu vào đn thành phm xut xng.
- H thng phân tích mi nguy hi và xác đnh đim kim soát ti hn
(HACCP): nhn bit, xác đnh và kim soát mi nguy hi trong ch to, gia công,
sn xut, chun b và s dng thc phm nhm đm bo an toàn cho tiêu dùng.
- H thng QLCL môi trng theo tiêu chun ISO 14000: là nhng công
c mang tính t nguyn do các t chc khác nhau trên th gii quan tâm xây dng
nên và có xu hng đc s dng  tt c các quc gia khác nhau.

11



Chng 3:
PHNG PHÁP NGHIÊN CU
3.1 Khung phân tích


12
















Hình 3.1: Khung phân tích chui giá tr cá da trn xut khu

Ngi

sn
xut
cá da
trn

Thu
gom

Công ty
ch bin

Ch va

Ngi
tiêu
dùng
ni
đa
Ngi bán l


Xut khu

Nhà cung
cp đu vào:
-Cá ging
-Thc n
-Thuc
TYTS

C quan ban hành các quy đnh
liên quan đn CDT XK
C quan trc thuc: thc thi
các quy đnh v CDT XK
Quy đnh v

ki

m soát ch

t lng ca
Nhà nc có tng thích vi quy đnh
ca các nhà nhp khu hay không?
m bo v truy xut ngun gc sn
phm hay cha?
Hin đang áp dng các h th

ng QLCL
nào?
Ai kim soát vic thc thi theo đúng quy
trình ca các h thng QLCL và chng
nhn cht lng thành phm trc khi
XK?
Vic mã hóa ghi nhn ngun gc sn
phm và lu tr h s ntn?
Cách x lý các sp không đt tiêu chun?
Ngun nguyên liu có cht lng và n
đnh không?
Có tuân th quy trình nuôi cá sch
cha?

Vic mã hóa, ghi chép, lu tr h s
ntn?
X lý môi trng nuôi cá tt cha?
Có sx theo hp đng không?
Cht lng thc n thy sn và thuc
thú y thy sn đã đc kim soát tt
cha? Ai làm?
?
?
?
?
?
Quy đnh, tiêu chu

n ch

t lng,
VSATTP ca các nc nhp khu
nh M, EU, Nht nh th nào?
C
q
uan nhà n
c


ng phân phi sn phm:
Lung thông tin qun lý:
Lung thông tin cn nghiên cu (có du ?):

13

3.2 Phng pháp đnh tính
Theo phng pháp thng kê mô t, tng hp t vic thu thp thông tin cn
thit t các đi tng liên quan đn chui giá tr và phân tích theo phng pháp quy
np đ rút ra kt qu, bao gm: thông tin v cách kim soát cht lng, VSATTP
ca c quan qun lý hin ti; thông tin v cách thc thc hin VSATTP ca các tác
nhân trong chui hin nay.
Phng pháp phng vn chuyên gia, đi
u tra, kho sát.
X lý thông tin, d liu bng cách s dng tiêu chun HACCP đ đánh giá
và xác đnh các mi nguy hi ti hn trong chui giá tr.
3.2 Thu thp d liu
Ngun d liu th cp: VASEP, B NN&PTNT, Niên giám thng kê tnh An
Giang, kt qu điu tra thy sn tnh An Giang thi đim 1/11/2009, v.v
Ngun d liu s cp:
 Phng pháp ph
ng vn chuyên gia
- La chn 5 chuyên gia là nhng ngi am hiu và có thâm niên tham gia
hot đng qun lý trong 5 công ty ch bin xut khu hàng đu ca tnh An Giang
(trong tng s 23 công ty ch bin đng ký hot đng) và 01 lãnh đo ca Chi cc
Thy sn trc thuc S NN&PTNT tnh An Giang.
- Bng câu hi đc thit k theo dng kt hp câu hi m và kín.
- Phng pháp phng vn: phng vn trc tip - ghi chép (02 trng hp) và
phng vn - tr li qua th (4 trng hp).
 Phng pháp điu tra, kho sát

14

- i tng áp dng: h/ngi nuôi cá da trn
- Khung mu: da trên tng s 3.855 h nuôi cá da trn trên đa bàn tnh theo
báo cáo kt qu điu tra thy sn ngày 1/11/2009 ca Cc Thng kê tnh An Giang
nm 2009
- Phng pháp chn mu: theo phng pháp chn mu phi xác sut. Vì
nhng lý do: (1) không đ chi phí và ngun lc đ thc hin kho sát, cng nh thi
gian hn ch
nên không cho phép chn mu tng th tt c các h nuôi cá trong
tnh; (2) do c ch chính sách tác đng trc tip đn các h nuôi liên quan đn vn
đ cung cp thông tin k thut, th trng, c ch kim soát nên cn tìm hiu ý kin
ca h nuôi theo mc tiêu nghiên cu.
- Xác đnh c mu theo công thc:

2
*
p
pq
N


(3.1)
Vi p = 10% là t l dân s ngi nuôi cá da trn có áp dng đy đ các quy
trình kim soát cht lng (thông tin tiên nghim t quan sát trc đây
ca Chi cc Thy sn An Giang)
q = 1- p = 90% là t l dân s ngi nuôi cá da trn không áp dng hoc
áp dng không đy đ quy trình kim soát cht lng
Mc tin cy 99% (Z = 3) và khong tin cy 10% => 
p

= 0,1/3 = 0,0333
Vy c mu n = 81
- Cách chn mu: chn 2 huyn trong tnh An Giang, gm huyn Châu
Thành có sn lng cá da trn cao nht và huyn Ch Mi có sn lng  mc

15



trung bình. S lng phân b cho mi huyn xp x nhau: 41 mu  Châu Thành và
40 mu  Ch Mi. Chn ngu nhiên theo danh sách h nuôi cá đã có qua điu tra
thng kê thi đim 01/11/2009.
- Bng câu hi đc thit k bao gm c hai dng câu hi m và câu hi kín
- Sau khi kt thúc điu tra, kt qu thu đc là 75 mu. Có 01 h  Châu
Thành và 05 h  Ch
 Mi đã chuyn sang nuôi loi cá khác.

16



Chng 4:
KT QU
4.1 Chui giá tr cá da trn xut khu
4.1.1 Bn đ chui giá tr cá da trn

Hình 4.1: Bn đ chui giá tr cá da trn tnh An Giang
Ngun: D án IDRC - Phân tích chui giá tr cá tra tnh An Giang (2008), s đ 1, tr.35 [8]
4.1.2 Mô t chui
Chui giá tr cá da trn tnh An Giang gm 6 chc nng c bn sau:

Ngi
sn
xut cá
da trn



Công ty
ch bin
Ch va

u vào
Sn xut Thu gom
Ch bin
Thng mi
Ngi
tiêu
dùng
ni
đa

- CB khuyn ng đa phng,
- Phòng NN huyn, công ty thc n
- S TS & NN tnh An Giang
- Chng trình/d án
- Vin/Trng
AFA

Trung tâm XTTM
Ngi
bán l
4,6%
9,2%

Xut khu

86,2%
13,8%
9,2%
4,6%
77,6%
8,6%

NAFI
Q
UAVED

N
g
ân hàn
g

Tiêu dùng

VASEP
Thu
gom

Nhà cung cp
đu vào:
- Cá ging
- Thc n
- Thuc TYTS

17



 Chc nng đu vào gm cá ging, thc n (công nghip và t ch), thuc thú
y thy sn, v.v
 Chc nng sn xut bao gm các hot đng nuôi cá da trn t cá ging đn
cá thng phm.
 Chc nng thu gom là hot đng thu mua cá t ngi nuôi phân phi li cho
các ch va, ngi bán l  các ch.
 Ch
c nng ch bin gm hot đng ch bin cá nguyên liu thành các loi
sn phm phc v tiêu dùng trong nc và xut khu.
 Chc nng thng mi gm hot đng mua bán  các ch (ch va và bán
l), siêu th hoc xut khu.
 Chc nng tiêu dùng gm các hot đng mua và tiêu dùng hoc ch bin các
món n đ cung cp cho ngi tiêu dùng cui cùng.
ng vi mi chc nng trong chui có ít nht mt tác nhân tham gia vào
chui. Các tác nhân này ni kt vi nhau thành mt h thng cung ng ln nhau t
sn xut đn tiêu th gi là h thng chui. Chui giá tr cá da trn có 7 ch th
chính tham gia vn hành chui, bao gm: ngi cung cp cá ging; ngi nuôi cá;
ngi thu gom cá (thng lái); công ty ch bin; ngi bán s (ch va); ngi bán
l; ngi tiêu dùng.
Ngoài ra, các nhà h tr và thúc đy chui giá tr cá da trn cng góp phn

quan trng vào vic nâng cao giá tr ca chui, hin ti gm:
 B NN&PTNT và các đn v trc thuc: tham mu Chính ph ban hành
chính sách; h tr, tp hun k thut, cung cp thông tin th trng, kim tra,