Giải pháp quản trị rủi ro hoạt động tại ngân hàng TMCP công thương Việt Nam theo chuẩn mực quốc tế

B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T TP.HCM
j



BÙI TH HNG



GII PHÁP QUN TR RI RO HOT NG
TI NGÂN HÀNG TMCP CÔNG THNG
VIT NAM THEO CHUN MC QUC T

Chuyên ngành: Kinh t tài chính – Ngân hàng
Mã s: 60.31.12




LUN VN THC S KINH T

NGI HNG DN: PGS.TS TRN HOÀNG NGÂN





THÀNH PH H CHÍ MINH – 2010

DANH MC CÁC T VIT TT

NHNN Ngân hàng nhà nc
NHTM Ngân hàng thng mi
NHTM CP Ngân hàng thng mi c phn
TCTD T chc tín dng
NHCTVN Ngân hàng Thng mi c phn Công Thng Vit Nam
QLRRTT&TN Qun lý ri ro th trng & tác nghip
VN ng Vit Nam
RRH Ri ro hot đng
QTRRH Qun tr ri ro hot đng
RCSA Risk Control Self Assessment (t đánh giá kim soát ri ro)
KRIs Key Risk Indicators (các ch s ri ro chính)


DANH MC CÁC BNG BIU
Bng 1.1: H s  trong phng pháp chun đi vi ri ro hot đng 22
Bng 2.1: H thng các vn bn liên quan đn giám sát an toàn hot đng ngân
hàng 26
Bng 2.2: H s an tòan vn (CAR) ca mt s ngân hàng t nm 2007 – 2009 . 28
Bng 2.3: ánh giá tác đng ca thông t 13 29
Bng 2.4: Tng hp các vn bn có liên quan đn công tác qun tr ri ro ti
NHCTVN 31
Bng 2.5: Tng hp ri ro phát sinh theo tng nghip v nm 2009 39
Bng 2.6: Các ni dung khác cn thc hin theo yêu cu ca y ban Basel 47
Bng 3.1: Vai trò và trách nhim ca tng b phn 61
Bng 3.2: Danh mc công vic phân loi theo khi kinh doanh 64
Bng 3.3: Danh mc công vic phân loi theo cp t chc 65
Bng 3.4: Ví d minh ha v mt s ch tiêu đo lng RRH chính 66
Bng 3.5: Ví d vn ti thiu cho ri ro hot đng ti NHCTVN 70

Bng 3.6: Ví d v ni dung khai báo s c ri ro ti NHCTVN 71
Bng 3.7: Ví d v ni dung khai báo tn tht và thu hi tn tht 73
Bng 3.8: Ví d v phân loi s kin ri ro theo Basel II 74

DANH MC CÁC BIU 
Biu đ 2.1: H s an tòan vn CAR ca mt s các NHTM t nm 2007 – 2009
28
Biu đ 2.2: Tng hp cht lng báo cáo ca các Chi nhánh trong nm 2009
36
Biu đ 2.3: Tng hp ý kin vng mc, kin ngh v c ch chính sách trong
nm 2009 37
Biu đ 2.4: T trng ri ro hot đng phát sinh theo tng nghip v nm 2009
40
Biu đ 2.5: S lng li phát sinh t hot đng h tr nm 2009 40
Biu đ 2.6: T trng li phát sinh t hot đng h tr nm 2009 41


DANH MC CÁC HÌNH V
Hình 1.1. Khung qun tr ri ro hot đng c bn 11
Hình 1.2. Mô hình c bn cu trúc qun tr ri ro hot đng 12
Hình 3.1: C cu t chc qun tr ri ro hot đng. 60
Hình 3.2: Các quan h v báo cáo qun tr ri ro hot đng 63
Hình 3.3: Thành phn chi tit ca khung qun tr ri ro hot đng 67
DANH MC CÁC PHNG TRÌNH
Phng trình 1.1. H s an toàn vn 5
Phng trình 1.2. Tài sn có ri ro 6
Phng trình 1.3. Vn d phòng ri ro hot đng trong phng pháp ch s c
bn 21
Phng trình 1.4. Vn d phòng ri ro hot đng trong phng pháp chun 23

CÁC IM MI CA  TÀI
 tài tp trung nghiên cu các gii pháp qun tr ri ro hot đng theo
chun mc quc t bng vic ng dng các nguyên tc qun tr, giám sát và các
hng dn v phng pháp đo lng ri ro hot đng do y ban Basel ban hành
vi hip c đc cp nht gn nht (Basel II).
Sau khi gii thiu ngn gn v 10 nguyên tc qun tr, giám sát và 3 phng
pháp đo lng ri ro hot đng, đ tài đã nêu lên thc trng qun tr ri ro hot
đng ti Ngân hàng TMCP Công thng Vit Nam và nhng đim bt cp, cha
phù hp vi các chun mc ca Basel II t quan đim, tính pháp lý, quy trình,
phng pháp đo lng… mà qua quá trình đánh giá có th cho thy rng công tác
này là hoàn toàn mi đi vi c h thng Ngân hàng ti Vit Nam.
Trên c s đó, đ tài đã đ xut nhng gii pháp qun tr ri ro hot đng do
y ban Basel ban hành vào công tác qun tr ri ro ca Ngân hàng TMCP Công
thng VN và mt s gii pháp c th khác v phía Ngân hàng nhà nc.
 ây là đ tài đu tiên nghiên cu v qun tr ri ro hot đng theo
chun mc quc t ti mt NHTM Vit Nam.
PHN M U
1.

LÝ DO CHN  TÀI

Trong nhng nm va qua, hot đng ca h thng ngân hàng không ngng
tng trng c v cht và lng, nht là k t khi gia nhp WTO. Mng li không
ngng đc m rng, các sn phm, dch v mi liên tc đc trin khai đã th
hin đc phn nào tính tích cc và nng đng ca các Ngân hàng trong nc.
Bên cnh đó, hot đng ngân hàng cng gp phi khá nhiu ri ro xut phát t
nhiu nguyên nhân ch quan và khách quan: s bt n đnh ca nn kinh t, chính
tr, b máy qun tr ri ro cha phát trin tng xng vi quy mô hot đng…
Nhng ri ro này luôn song hành trong quá trình phát trin, gây ra nhng thách thc
không nh cho các nhà qun lý, c quan nhà nc mà đi din là Ngân hàng nhà

nc.
Ngoài các ri ro truyn thng nh ri ro tín dng, ri ro thanh khon…, ri
ro hot đng trong nhng nm gn đây xut hin vi mt đ ngày càng cao và đã có
nhng tác đng không nh đn li nhun và uy tín ca các ngân hàng. Vic trin
khai qun tr ri ro hot đng ti các Ngân hàng trong nc hu nh cha đc thc
hin hoc mi ch trin khai chiu l nhm đi phó vi công tác kim tra kim toán
ni b. Công tác kim soát ca Ngân hàng nhà nc đi vi loi ri ro này dng
nh b b ng khi tt c các hot đng kim soát ri ro ch chú trng đn mng tín
dng.
Thc tin hot đng ti Ngân hàng TMCP Công thng Vit Nam trong
nhng nm qua cho thy ri ro hot đng có xu hng ngày mt gia tng trên toàn
h thng, điu này chng t vic kim soát loi ri ro này cha đc thc hin trit
đ và hiu qu. Chính vì vy, vic qun tr ri ro mt cách bài bn nhm gim thiu
các tn tht phát sinh trong quá trình hot đng, góp phn nâng cao li nhun và uy
tín cho ngân hàng là vn đ vô cùng cp bách.
Thi gian qua, các đnh hng v vic trin khai công tác qun tr ri ro
trong hot đng ca Ngân hàng do y ban Basel ban hành (phiên bn cp nht nm
2006 vi tên gi The New Basel Capital Accord – Basel II) đang đc các Ngân
hàng trên phm vi toàn cu ht sc quan tâm và trin khai áp dng. Basel II đã th
hin rõ quan đim công tác qun tr ri ro cn phi đc xem xét trên phng din
tng th các ri ro trong hot đng ca Ngân hàng đng thi có hng dn c th v
phng pháp cng nh cách thc trin khai, bao gm 3 loi ri ro chính: ri ro tín
dng, ri ro th trng và ri ro hot đng. ó cng chính là lý do đ tác gi chn
đ tài nghiên cu “Gii pháp qun tr ri ro hot đng ti Ngân hàng TMCP
Công thng Vit Nam theo chun mc quc t”.
2.

MC TIÊU NGHIÊN CU
 tài tp trung nghiên cu vic áp dng mô hình qun tr ri ro hot đng
theo chun mc quc t ti Ngân hàng TMCP Công thng Vit Nam thông qua

vic ng dng các nguyên tc qun tr, giám sát và các hng dn v phng pháp
đo lng ri ro hot đng theo hip c Basel II.
Sau khi tìm hiu khái quát v Basel II và tp trung vào 10 nguyên tc qun
tr và giám sát ri ro hot đng, đ tài đã nêu lên thc trng ri ro hot đng ti
Ngân hàng TMCP Công thng Vit Nam trong thi gian gn đây cng nh cách
thc qun tr ri ro hot đng ti ngân hàng trong thi đim hin ti.
Cn c vào nhng nguyên tc cng nh hng dn ca y ban Basel, đ tài
đã phân tích các nhân t cha phù hp, cha thc hin đc so vi các chun mc
ca y ban Basel v phng pháp qun tr cng nh cách thc đo lng ri ro.
Trên c s đó, đ tài đã đa ra mt s gii pháp c th và các bc chun b
đ ng dng Basel II vào công tác qun tr ri ro hot đng ti Ngân hàng TMCP
Công thng Vit Nam, đng thi đ xut nhng gii pháp nâng cao kh nng ng
dng Basel II v phía Ngân hàng nhà nc trong vai trò là c quan giám sát nhm
tng cng tính n đnh và an toàn trong hot đng ca h thng ngân hàng.
3.

PHNG PHÁP NGHIÊN CU
Trong quá trình thc hin, lun vn s dng các phng pháp lý thuyt suy
lun logic, duy vt bin chng, duy vt lch s, phng pháp so sánh phân tích và
phng pháp thng kê, đi chiu đ xác đnh bn cht ca vn đ cn nghiên
cu t đó có th đa ra các bin pháp, đ xut điu chnh và xây dng.
Ngoài ra, lun vn còn s dng chn lc h thng c s d liu th cp t
báo cáo thng niên ca Ngân hàng TMCP Công thng Vit Nam, s liu ca
các tp chí chuyên ngành có uy tín nh tp chí Ngân hàng, Thi báo Kinh t Vit
Nam… và các website có ni dung liên quan.
4.

I TNG VÀ PHM VI NGHIÊN CU
Trên thc t, hip c Basel II có rt nhiu quy tc và chun mc liên quan
đn qun tr ri ro trong hot đng ngân hàng, đc bit là các chun mc giám sát

hot đng ca các tp đoàn tài chính – ngân hàng.
Tuy nhiên, trong phm vi nghiên cu ca mình, đ tài ch gii hn thc hin
nghiên cu sâu các nguyên tc qun tr, giám sát và các phng pháp đo lng
ri ro hot đng, đng thi ng dng các nguyên tc này vào vic qun tr ri ro
hot đng ti NH TMCP Công thng VN. i vi các ni dung còn li, đ tài
xin đ li cho phn nghiên cu chuyên sâu hn sau này.
5.

NI DUNG  TÀI
Ngoài phn m đu và kt lun, lun vn đc kt cu gm 3 chng:
 Chng 1: Hip c Basel II trong qun tr ri ro hot đng ca
NHTM.
 Chng 2: Thc trng qun tr ri ro hot đng ti NH TMCP Công
thng Vit Nam
 Chng 3: Gii pháp qun tr ri ro hot đng ti NH TMCP Công
thng Vit Nam theo chun mc quc t.
6.

Ý NGHA THC TIN CA  TÀI NGHIÊN CU
 tài đã đa ra đc các gii pháp trin khai công tác qun tr ri ro hot
đng phù hp vi chun mc quc t ti NH TMCP Công thng VN. iu này
có ý ngha quan trng trong vic đa công tác qun tr ri ro ca h thng ngân
hàng tim cn vi chun mc quc t đ dn đi đn s thng nht, gim thiu
các tác đng ca ri ro đn thu nhp và giá tr tài sn cng nh s n đnh ca h
thng Ngân hàng.
Ngoài ra, kt qu nghiên cu ca đ tài cng có th đc các c quan thanh
tra và giám sát ngân hàng nhà nc, các c quan qun lý hot đng ca các ngân
hàng thng mi xem xét nghiên cu nhm hoàn thin hn quy trình qun tr ri
ro hot đng.

MC LC
 
Danh mc ch vit tt
Danh mc các bng biu
Danh mc các biu đ
Danh mc các phng trình
M U
CHNG 1
HIP C BASEL II TRONG QUN TR RI RO
HOT NG CA NHTM

1.1.Tng quan v ri ro trong hot đng ngân hàng 1
1.1.1. Khái nim ri ro trong hot đng NHTM 1
1.1.2. Các loi hình ri ro trong hot đng NHTM 1
1.1.2.1. Ri ro tín dng 1
1.1.2.2. Ri ro thanh khon 1
1.1.2.3. Ri ro lãi sut 1
1.1.2.4. Ri ro ngoi hi 2
1.1.2.5. Ri ro t hot đng ngoi bng 2
1.1.2.6. Ri ro hot đng 2
1.1.2.7. Ri ro t các tác đng bên ngoài: 2
1.1.2.8. Các ri ro khác 3
1.2.Qun tr ri ro hot đng ti các NHTM 3
1.2.1. Khái nim qun tr ri ro hot đng 3


1.2.2. S cn thit phi áp dng các chun mc quc t trong qun tr ri ro
hot đng 3
1.2.2.1. Phù hp vi xu hng quc t hóa trong hot đng ngân hàng 3

1.2.2.2. Hn ch tn tht phát sinh do ri ro hot đng 4

1.2.3. Các loi ri ro hot đng: 4
1.2.3.1. Ri ro t ni b ngân hàng 4
1.2.3.2. Ri ro t bên th ba 5
1.2.4. Mc tiêu ca qun tr ri ro hot đng 6
1.3.Chun mc quc t v qun tr ri ro trong hot đng ngân hàng 6
1.3.1. Hip c Basel I 6
1.3.2. B 25 nguyên tc c bn v giám sát ngân hàng 7
1.3.3. Hip c Basel II 8
1.3.4. Nhng sa đi ca Hip c Basel II so vi Hip c Basel I 9
1.4.Qun tr ri ro hot đng theo chun mc quc t 10
1.4.1. Các nguyên tc qun tr và giám sát ri ro hot đng 10
1.4.1.1. Phát trin môi trng qun tr ri ro phù hp (bao gm 3 nguyên tc). 10
1.4.1.2. Xác đnh, đánh giá, giám sát, kim soát, gm 4 nguyên tc: 14
1.4.1.3. Vai trò ca giám sát 20
1.4.1.4. Vai trò ca vic công b thông tin. 21
1.4.2. Các phng pháp đo lng 21
1.4.2.1. Phng pháp ch s c bn 21
1.4.2.2. Phng pháp chun hóa 22
1.4.2.3. Phng pháp đo lng nâng cao (AMA) 23





CHNG 2
THC TRNG QUN TR RI RO HOT NG
TI NH TMCP CÔNG THNG VIT NAM

2.1.Quy đnh v qun tr ri ro ca NHNN đi vi các NHTM 25
2.1.1. i vi Chính ph: 25
2.1.2. i vi Ngân hàng nhà nc: 25
2.1.3. i vi các NHTM: 30
2.2.Tình hình chung v qun tr ri ro ti NHCTVN 30
2.2.1. Qun tr ri ro tín dng: 32
2.2.2. Qun tr ri ro th trng và ri ro hot đng 33
2.2.3. Qun tr ri ro pháp lý 34
2.2.4. Qun tr ri ro thanh khon 34
2.3.Tng quan tình hình ri ro hot đng ti NHCTVN 35
2.3.1. Theo dõi và tng hp báo cáo ri ro hot đng: 35
2.3.2. Thc trng chung v ri ro hot đng 36
2.3.2.1. Ri ro phát sinh t c ch, chính sách, quy đnh, quy trình hot đng, h
thng CNTT 37
2.3.2.2. Ri ro phát sinh t cán b: 37
2.3.2.3. Ri ro phát sinh t hot đng nghip v: 39
2.3.2.4. Ri ro phát sinh t hot đng h tr 40
2.3.2.5. Ri ro phát sinh do các tác đng bên ngoài: 41
2.4.Thc trng qun tr ri ro hot đng ti NH TMCP Công thng Vit Nam và
đánh giá mc đ phù hp so vi chun mc do y ban Basel ban hành. 41
2.4.1. V các nguyên tc qun tr và giám sát RRH 41
2.4.1.1. Phát trin môi trng qun tr ri ro 41
2.4.1.2. Kh nng xác đnh, đánh giá, giám sát và kim soát ri ro hot đng 48


2.4.2. o lng ri ro hot đng 55
2.4.2.1. o lng đnh tính 56
2.4.2.2. o lng đnh lng 56

CHNG 3
GII PHÁP QUN TR RI RO HOT NG TI
NGÂN HÀNG TMCP CÔNG THNG VIT NAM
THEO CHUN MC QUC T

3.1. Tng bc đáp ng các yêu cu v qun tr và giám sát ri ro hot đng 58
3.1.1. Xác đnh mô hình t chc qun tr RRH và vai trò trách nhim ca các b
phn liên quan 58
3.1.2. Nâng cao nhn thc v ri ro hot đng và xây dng vn hóa qun tr ri ro .
Error! Bookmark not defined.
3.1.3. Hoàn thin quy trình qun tr ri ro hot đng 61
3.2. Áp dng các phng pháp đo lng đ tính toán vn d phòng cho ri ro
hot đng 67
3.2.1. Phng pháp ch tiêu c bn BIA 67
3.2.2. Phng pháp chun hóa 68
3.2.3. Phng pháp đo lng nâng cao 68
3.3 Mt s gii pháp khác 74
3.3.1. Hoàn thin và phát trin h tng công ngh thông tin 74
3.3.2. Nâng cao cht lng ngun nhân lc 74
3.3.3. Nâng cao nng lc tài chính 75
3.4. Gii pháp v phía NHNN 75
3.4.1. Nâng cao hiu qu công tác thanh tra, giám sát ngân hàng 75


3.4.2. Hoàn thin và ban hành h thng chính sách, quy đnh ca Nhà nc v
qun tr ri ro hot đng: 77
3.4.3. Yêu cu v minh bch thông tin ti các NHTM 77

KT LUN CHUNG
TÀI LIU THAM KHO

PH LC
1

CHNG 1
HIP C BASEL II TRONG QUN TR RI RO
HOT NG CA NHTM
1.1. Tng quan v ri ro trong hot đng ngân hàng
1.1.1. Khái nim ri ro trong hot đng NHTM
Ri ro là s không chc chn ca nhng kt qu trong tng lai, hay là kh
nng ca nhng kt qu bt n, là kh nng mà ti đó t sut sinh li thc t khác bit
so vi t sut sinh li mong đi.
Cng nh các lnh vc khác, hot đng ngân hàng luôn song hành vi rt nhiu
ri ro. Ri ro trong hot đng ngân hàng có ngha là kh nng ngân hàng b tn tht v
tài sn, gim sút li nhun thc t so vi d kin hoc phi b ra thêm mt khon chi
phí đ có th hoàn thành đc mt nghip v tài chính nht đnh. Trong thi đim hin
nay, hot đng ca các ngân hàng thng mi ngày càng đa dng và phc tp, do đó
vic nhn din và qun tr ri ro là ht sc cn thit.
1.1.2. Các loi hình ri ro trong hot đng NHTM
1.1.2.1. Ri ro tín dng
Ri ro tín dng phát sinh trong trng hp khách hàng không thanh toán đy đ
hoc đúng hn c gc và lãi ca khon vay.
1.1.2.2. Ri ro thanh khon
Ri ro thanh khon là tình trng ngân hàng mt kh nng thanh toán các ngha
v ca mình khi đn hn hay là kh nng ngân hàng không có đ vn kh dng vi chi
phí hp lý và đúng thi đim mà ngân hàng cn đ đáp ng nhu cu thanh khon. Ri
ro thanh khon làm gim thu nhp, uy tín, mt kh nng thanh toán ca ngân hàng.
1.1.2.3. Ri ro lãi sut
Ri ro lãi sut là ri ro xut hin khi có s thay đi ca lãi sut th trng hoc
các yu t liên quan đn lãi sut dn đn tn tht v tài sn hoc làm gim thu nhp
ca ngân hàng.

2

1.1.2.4. Ri ro ngoi hi
Ri ro ngoi hi là ri ro phát sinh trong quá trình cho vay hoc kinh doanh
ngoi t ca ngân hàng khi t giá bin đng theo chiu bt li cho ngân hàng. Ngoài
ra, ri ro v lãi sut ngoi t cng phát sinh khi có s không cân xng gia k hn ca
tài sn có và tài sn n bng ngoi t. Do đó, đ phòng nga ri ro ngoi hi mt cách
trit đ, các ngân hàng cn làm cho tài sn có và tài sn n bng ngoi t cân xng vi
nhau c v s lng và k hn.
1.1.2.5. Ri ro t hot đng ngoi bng
Các hot đng ngoi bng ngày nay rt phong phú và đa dng, bao gm các
khon cam kt cho vay, các hình thc bo lãnh, trng thái ngoi hi trong các nghip
v k hn, tng lai, hoán đi, quyn chn và các nghip v phái sinh khác… Trong
khi mt s hot đng ngoi bng đc s dng tích cc vào vic phòng nga ri ro lãi
sut, ri ro ngoi hi và ri ro tín dng thì nu vic qun tr điu hành không hiu qu
hoc không đánh giá đúng đc tác dng ca các nghip v ngoi bng có th dn đn
nhng tn tht to ln.
1.1.2.6. Ri ro hot đng
Ri ro hot đng, còn đc gi là ri ro tác nghip hay ri ro vn hành, là ri ro
gây ra tn tht do các nguyên nhân nh con ngi, s không đy đ hoc vn hành
không tt các quy trình, h thng; các s kin khách quan bên ngoài. Ri ro hot đng
bao gm c ri ro pháp lý nhng loi tr ri ro chin lc và ri ro uy tín.
1.1.2.7. Ri ro t các tác đng bên ngoài:
Do hành vi phá hoi, la đo, phm ti ca các đi tng bên ngoài ngân
hàng.
Do các s kin bên ngoài hoc do t nhiên: đng đt, bão lt gây gián
đon, thit hi cho hot đng kinh doanh ca ngân hàng.
Do các hành đng c ý phá hoi h thng t bên ngoài: hacker, các xâm

nhp trái phép, virus và các tn công khác làm chm h thng, phá hoi d liu, ngng
dch v…


3

1.1.2.8. Các ri ro khác
Ri ro quc gia: phát sinh trong trng hp ngân hàng đu t cho công ty nc
ngoài, khi chính ph ca quc gia đó cm hoc hn ch vic thanh toán cho nc
ngoài do d tr ngoi hi hn hp hoc vì lý do chính tr.
Ri ro bt ngun t các yu t v mô: s thay đi v c cu kinh t, chính sách
thu, lnh vc u tiên…có th dn đn các ri ro khác trong hot đng ca ngân hàng.
1.2. Qun tr ri ro hot đng ti các NHTM
1.2.1. Khái nim qun tr ri ro hot đng
Trong nhng nm gn đây, qun tr ri ro hot đng đã tr thành mt hot đng
quan trng đi vi các NHTM. Mc đ hin đi hóa đòi hi các NHTM phi áp dng
công ngh ngày càng phc tp, phát trin đa dng các loi hình sn phm, dch v, m
rng quy mô, cnh tranh, tham gia vào các hot đng mua li, sáp nhp, hp nht.
Qun tr ri ro hot đng là quá trình tin hành các bin pháp đ xác đnh, đo lng,
đánh giá ri ro hot đng đ đa ra các gii pháp nhm gim thiu ri ro và kim tra,
giám sát quá trình thc hin các gii pháp này. Qun tr ri ro hot đng hiu qu
ngha là ri ro xy ra trong mc đ d đoán trc và NHTM có th kim soát đc.
1.2.2. S cn thit phi áp dng các chun mc quc t trong qun tr ri ro
hot đng
1.2.2.1. Phù hp vi xu hng quc t hóa trong hot đng ngân hàng
Hot đng ngân hàng trong nhng nm gn đây không ngng m rng và phát
trin. Các ngân hàng nc ngoài thành lp ngày càng nhiu các chi nhánh ca mình ti
Vit Nam vi các danh mc sn phm đa dng, hp dn, đc bit là HSBC, ANZ…
nhm cnh tranh vi các ngân hàng trong nc. ng thi, mt s NHTMNN cng đã
và đang thc hin các k hoch m rng phm vi hot đng ca mình ra các th trng

tim nng trên th gii. Vi làn sóng phát trin mnh m đó, vic s dng các công c
qun tr ri ro hiu qu tng xng vi quy mô hot đng ca mi ngân hàng là vic
làm ht sc cn thit và phù hp vi thông l quc t đ có th tn ti và phát trin dài
hn trong tng lai. Vì vy, áp dng các nguyên tc, chun mc quc t ca Basel v
giám sát ngân hàng và qun tr ri ro có ý ngha vô cùng quan trng trong vic xây
dng h thng h thng tài chính ngân hàng vng mnh, giúp các ngân hàng có th so
4

sánh và đánh giá mt cách chính xác, khách quan nht v nhng đim yu, đim
mnh, gim thiu nhng đim yu và bt li, góp phn nâng cao nng lc cnh tranh
trc s ln sân  t ca các ngân hàng nc ngoài. Ngoài ra, tuân th các chun mc
quc t còn giúp chúng ta xây dng mt h thng thanh tra giám sát hiu qu, h tr
vic phát trin th trng tài chính, gia tng giá tr cho các TCTD, đng thi m rng
th trng trong nc và quc t.
1.2.2.2. Hn ch tn tht phát sinh do ri ro hot đng:
Các thông tin v ri ro hot đng trong thi gian gn đây cho thy có ngày càng
nhiu ri ro xy ra trong quá trình hot đng ca ngân hàng. Tuy mc đ tn tht cha
nhiu nhng mc đ thng xuyên ca nó cng là hi chuông cnh báo cho các ngân
hàng v công tác qun tr ri ro hot đng. Hin nay, vic trin khai qun tr loi ri ro
này ti các Ngân hàng trong nc hu nh đu đc thc hin mt cách manh mún
nhm đi phó vi công tác kim tra kim soát ch cha mang tính cht phòng nga.
Ngoài ra, công tác kim tra giám sát ca Ngân hàng nhà nc đi vi loi ri ro này
dng nh cng b b ng khi tt c các công tác liên quan đn kim soát ri ro các
NHTM ch chú trng đn mng tín dng.
Do đó, vic áp dng các chun mc quc t đ qun tr RRH là vn đ tt yu.
Quá trình trin khai trên din rng có tính bt buc s to ra s thng nht tng đi
trong phng pháp đo lng đm bo an toàn hot đng cho h thng NHTM.
1.2.3. Các loi ri ro hot đng:
1.2.3.1. Ri ro t ni b ngân hàng
Do cán b ngân hàng:

 Thc hin các nghip v, nhim v không đc y quyn và/hoc vt
quá thm quyn cho phép hoc không đúng chc nng đc giao.
 Không tuân th hoc tuân th không đúng quy đnh, quy trình nghip v
ca ngân hàng, các quy đnh ca NHNN VN và các vn bn pháp lut hin hành.
 Không tuân th hoc tuân th không đúng các quy đnh, quy trình ca h
thng h tr, h thng k thut, có hành đng gây khó khn cho b phn nghip v.
5

 Không chp hành hoc chp hành không đúng ni quy c quan, hp
đng lao đng và các vn bn pháp lut đi vi ngi lao đng ni công s nh: an
toàn lao đng, thc hành tit kim, chng lãng phí, phòng chng tham nhng…
 Nng lc trình đ nghip v không đáp ng đc yêu cu công vic.
 Phong cách giao tip, ng x vi khách hàng thiu vn minh, làm mt
khách hàng, nh hng không tt đn hình nh, thng hiu và gim uy tín ca ngân
hàng.
 Phi hp công tác vi các phòng ban khác không tt, làm gim hiu qu
công vic.
 Che du sai sót, né tránh khuyt đim, né tránh khó khn.
 Vi phm đo đc ngh nghip, có hành vi la đo, gian ln, bin th trc
li cá nhân hoc hành đng phm ti, câu kt vi đi tng bên ngoài gây thit hi cho
ngân hàng.
Do quy đnh, quy trình nghip v:
 Có đim bt cp, cha hoàn chnh, có k h to điu kin cho vic li
dng gây thit hi cho ngân hàng.
 Cha phù hp, không rõ ràng gây khó khn cho quá trình tác nghip ca
cán b.
Do h thng h tr: Do h thng k thut CNTT: công ngh lc hu,
không đáp ng yêu cu, nh hng đn hot đng ca h thng; li phn cng, các
thit b mng liên quan, li đng truyn… nh hng đn hot đng ca h thng.
Ngoài ra, thc hin công tác d phòng và phc hi d liu không đy đ và nghiêm

túc cng là nguyên nhân dn đn ri ro.
1.2.3.2. Ri ro t bên th ba:
Ri ro t các đn v cung cp dch v c s h tng (đin, đng truyn
thông…), các đn v hp tác cung cp phn mm cho ngân hàng gián đon, hng hóc
làm nh hng đn h thng k thut ca ngân hàng.

6

1.2.4. Mc tiêu ca qun tr ri ro hot đng
Hn ch, gim thiu các chi phí, tn tht phát sinh t các hot đng ca
ngân hàng.
Gim vn dành cho ri ro hot đng, ti đa hóa ngun vn đa vào hot
đng kinh doanh.
Bo v uy tín ca ngân hàng, bo đm mc tiêu hot đng kinh doanh an
toàn, hiu qu.
1.3. Chun mc quc t v qun tr ri ro trong hot đng ngân hàng
1.3.1. Hip c Basel I
Nm 1988, U ban Basel (y ban) v giám sát ngân hàng đã phê duyt mt vn
bn đu tiên ly tên là Hip c v vn ca Basel (Basel I). Ban đu, Basel I ch áp dng
trong hot đng ca các ngân hàng quc t thuc nhóm 10 nc phát trin. Sau này,
Basel I đã tr thành chun mc toàn cu và đc áp dng  trên 120 quc gia. Theo quy
đnh ca Basel I, các ngân hàng cn xác đnh đc t l vn ti thiu (Capital
Adequacy Ratio – CAR) đt ti thiu 8% đ bù đp cho ri ro, đây là bin pháp d
phòng bt buc nhm đm bo rng các ngân hàng có kh nng khc phc tn tht mà
không nh hng đn li ích ca ngi gi tin.
Phng trình 1.1 H s CAR đc tính nh sau:
   à  
 
Tài sn có ri ro


RWA


Tng vn ca ngân hàng đc chia làm 2 loi:
Vn cp 1 (Vn t có c bn):
Cu trúc: bao gm c phn thng, c phn u đãi dài hn, thng d vn, li
nhun không chia, d phòng chung các khon d tr vn khác, các phng tin y thác
có th chuyn đi và d phòng l tín dng). ó chính là phn vn điu l và các qu d
tr đc công b.
Theo quy đnh ca y ban, ngun vn ca ngân hàng cn thit cho mc đích
giám sát phi đc xác đnh t 2 cp theo đó cn thit phi có ít nht 50% đc cu
thành t vn điu l và li nhun gi li (vn cp 1). Các yu t khác ca ngun vn s
đc gi là vn cp 2 có gii hn ti đa 100% vn cp 1
7

Vn cp 2 (Vn t có b sung): Vn cp 2 bao gm tt c các vn khác
nh các khon li nhun trên tài sn đu t, n dài hn vi k hn ln hn 5 nm và
các khon d phòng n (nh tr cp cho các khon vay và tr cp cho các khon cho
thuê). Tuy nhiên, các khon n ngn hn không có bo đm không bao gm trong đnh
ngha v vn này.
Tài sn có ri ro (RWA): Basel I mi ch đ cp đn ri ro tín dng, và tùy theo
mi loi tài sn s đc gn cho mt h s ri ro.
Phng trình 1.2 Tài sn có ri ro trong Basel I:
RWA
Basel I
= Tài sn * H s ri ro

Theo Basel I, h s ri ro ca tài sn có ri ro đc chia thành 4 mc là 0%,
20%, 50%, và 100% theo mc đ ri ro ca tng loi tài sn.
Theo bin đi ca th trng, nm 1996, Hip c Basel I đc sa đi có tính

đn ri ro th trng và ri ro th trng có th đc tính theo 2 phng thc: bng
mô hình Basel tiêu chun hoc bng các mô hình ni b ca các ngân hàng.
Nhìn chung, Basel I đã th hin mt bc đt phá c bn liên quan đn t l an
toàn vn trong hot đng ngân hàng. Basel I phân loi tài sn có ri ro và xác đnh h
s ri ro cho tng loi tài sn, quy đnh t l an toàn vn ti thiu là 8% tính trên tng
tài sn điu chnh theo ri ro. iu này góp phn nâng cao công tác qun tr ri ro và
tng cng s n đnh ca h thng ngân hàng.
Tuy nhiên, hip c Basel I ch cung cp duy nht mt thc đo duy nht v ri
ro và vn cho các ngân hàng quc t thông qua ch tiêu Vn t có trên tài sn có điu
chnh theo ri ro mà không xem xét đn tính cht ri ro khác nhau ca các ngân hàng,
các khon cho vay, và các yu t khác.
1.3.2. B 25 nguyên tc c bn v giám sát ngân hàng
Tip theo sau Hip c Basel I, đ bo đm an toàn trong hot đng ngân hàng
ca các TCTD, đc bit là đi vi nhng tp đoàn ngân hàng ln có phm vi hot
đng quc t, t nm 1999, U ban Basel đã đ ra 25 nguyên tc c bn v giám sát
ngân hàng hu hiu. B nguyên tc c bn bao hàm mt s nhóm ni dung ch yu
liên quan đn vic giám sát ngân hàng, bao gm:
8

 Nguyên tc v điu kin cho vic giám sát ngân hàng hiu qu: nguyên
tc 1.
 Nguyên tc v cp phép và c cu: t nguyên tc 2 đn 5.
 Nguyên tc v quy đnh và yêu cu thn trng: t nguyên tc 6 đn 15.
 Nguyên tc v giám sát nghip v ngân hàng: t nguyên tc 16 đn 20.
 Nguyên tc v yêu cu thông tin: nguyên tc 21.
 Nguyên tc v quyn hn hp pháp ca chuyên gia giám sát: nguyên tc
22.
 Nguyên tc v ngân hàng xuyên biên gii: t nguyên tc 23 đn 25.
1.3.3. Hip c Basel II
Nhm khc phc các hn ch ca Basel I, bn Hip c quc t v vn mi

nht đã đc y ban Basel ban hành vi ngày hiu lc là tháng 12/2006 (gi tt là
Basel II). Basel II đã th hin rõ quan đim công tác qun tr ri ro cn phi đc
xem xét trên phng din tng th các ri ro trong hot đng ca Ngân hàng đng
thi có hng dn c th v phng pháp cng nh cách thc trin khai. Basel II bao
gm mt lot các chun mc giám sát nhm hoàn thin các k thut qun lý ri ro và
đc cu trúc theo 3 tr ct sau:
Tr ct th nht: Các ngân hàng cn phi duy trì mt lng vn đ ln
đ trang tri cho các hot đng chu ri ro ca mình, bao gm ri ro tín dng, ri ro th
trng và ri ro hot đng. Theo đó, cách tính chi phí vn đi vi ri ro tín dng có s
sa đi ln, thay đi nh vi ri ro th trng nhng hoàn toàn là phiên bn mi đi
vi ri ro hot đng.
Tr ct th hai: Các ngân hàng cn phi đánh giá mt cách đúng đn v
nhng loi ri ro mà h đang phi đi mt và đm bo rng nhng giám sát viên s có
th đánh giá đc tính đy đ ca nhng bin pháp đánh giá này. Vi ct tr này,
Basel II nhn mnh 4 nguyên tc ca công tác rà soát giám sát:
 Các ngân hàng cn phi có mt quy trình đánh giá đc mc đ đy đ
vn ca h theo danh mc ri ro và phi có đc mt chin lc đúng đn nhm duy
trì mc vn đó.
9

 Các giám sát viên nên rà soát và đánh giá li quy trình đánh giá v mc
vn ni b cng nh v các chin lc ca ngân hàng. H cng phi có kh nng giám
sát và đm bo tuân th t l vn ti thiu. Theo đó, giám sát viên nên thc hin mt
s hành đng giám sát phù hp nu h không hài lòng vi kt qu ca quy trình này.
 Giám sát viên khuyn ngh các ngân hàng duy trì mc vn cao hn mc
ti thiu theo quy đnh.
 Giám sát viên nên can thip  giai đon đu đ đm bo mc vn ca
ngân hàng không gim di mc ti thiu theo quy đnh và có th yêu cu sa đi
ngay lp tc nu mc vn không đc duy trì trên mc ti thiu.
Tr ct th ba: Các ngân hàng cn phi công khai thông tin mt cách phù

hp theo nguyên tc th trng. Vi tr ct này, Basel II đa ra mt danh
sách các yêu cu buc các ngân hàng phi công khai thông tin, t nhng
thông tin v c cu vn, mc đ đy đ vn đn nhng thông tin liên quan
đn mc đ nhy cm ca ngân hàng vi ri ro tín dng, ri ro th trng,
ri ro tác nghip và quy trình đánh giá ca ngân hàng đi vi tng loi ri
ro này.
So sánh vi Basel I, thì phm vi áp dng ca Basel II rng hn bao gm không
ch các ngân hàng quc t mà c các công ty m, Basel II thay đi đnh ngha v tài
sn điu chnh theo ri ro, và có nhiu phng pháp đ la chn hn trong vic đánh
giá ri ro.
Hip c Basel II là mt lot các quy tc nhm điu chnh hot đng ngân hàng
đa quc gia. Ngày nay, dng nh không mt ngân hàng nào có th tách ri mà không
có mi liên h vi các ngân hàng trên th gii. Vic áp dng đng nht công tác qun
tr ri ro nói chung theo chun mc Basel II ti mi nc s là mt bc đi quan trng
trong vic nâng cao tính n đnh tài chính ca mi quc gia và toàn cu
1.3.4. Nhng sa đi ca Hip c Basel II so vi Hip c Basel I
 Basel 2 vn qui đnh mc vn an toàn ti thiu là 8% và ch thay đi cách tính
 mu s trong công thc tính t l đ vn. Theo đó, mu s phi bao gm c ba loi
ri ro: ri ro tín dng, ri ro th trng, ri ro hot đng. Công thc tính đc xác đnh
nh sau:
10

Tng vn
RWA ri ro tín dng + (K ri ro hoat đng * 12,5) + (K ri ro th trng * 12,5)
T l vn ti thiu = ≥ 8%

Trong đó:
 RWA
ri ro tín dng
= tài sn * h s ri ro (so vi Basel I, RWA ca Basel 2

có đ cp đn xp hng tín dng).
 RWA
Basel II
= vn yêu cu ti thiu đi vi tng ri ro (K) * 12,5.
 H thng đo lng theo Basel 2 phc tp hn, nhiu phng pháp đ la chn
hn, nhng có kh nng đánh giá chính xác mc đ an toàn vn, và cho phép quyn t
quyt rt ln trong giám sát hot đng ngân hàng.
 Basel 2 phân đnh các mc ri ro trên c s xp hng, do đó các ngân hàng s
phi ph thuc ch yu vào kt qu xp hng và đánh giá đ tín nhim ca các t chc
đc lp nh Moody, S&P.
 Xét v phm vi áp dng nói chung ca Basel II rng hn so vi Basel I, bao
gm không ch các ngân hàng quc t mà c các công ty m, hay thay đi đnh ngha
v tài sn có ri ro.
1.4. Qun tr ri ro hot đng theo chun mc quc t
Theo hip c Basel II, đ qun tr ri ro ri ro hot đng mt cách đy đ và
hiu qu, các ngân hàng phi bám sát các nguyên tc qun tr và giám sát, đng thi
tuân theo các hng dn c th v phng pháp đo lng ri ro hot đng.
1.4.1. Các nguyên tc qun tr và giám sát ri ro hot đng
1.4.1.1. Phát trin môi trng qun tr ri ro phù hp (bao gm 3 nguyên tc):
Hi đng qun tr và ban điu hành ca ngân hàng phi chu trách nhim to ra
mt vn hóa t chc, trong đó u tiên cao vic qun tr ri ro hot đng và tuân th các
nguyên tc kim soát hot đng. Qun tr ri ro hot đng ca mt ngân hàng s đt
hiu qu cao nht khi ti ngân hàng đó, vn hóa t chc nhn mnh các tiêu chun
hành vi đo đc cho mi tng lp nhân viên. Ngoài ra, hi đng qun tr và lãnh đo
ngân hàng nên thit lp mt nn vn hóa t chc đc cng c vng chc, thông qua
c li nói ln hành vi, k vng v s liêm chính ca tt c nhân viên trong hot đng
kinh doanh ngân hàng.
11

Nguyên tc 1: Hi đng qun tr nên nhn bit rõ các khía cnh chính

ca ngân hàng. RRH là loi ri ro cn đc qun lý, đánh giá xem xét đnh k da
trên khung qun lý RRH. Khung này cn phi cung cp mt đnh ngha tng th cho
toàn ngân hàng v RRH, cng nh các nguyên tc, cách xác đnh, đánh giá, giám sát,
kim soát và gim thiu ri ro.
Hi đng qun tr nên phê duyt thc hin mt khung qun lý RRHD cho toàn
ngân hàng đ qun tr ri ro hot đng nh mt loi ri ro riêng bit, nh hng đn s
an toàn và lành mnh ca hot đng ngân hàng. Hi đng qun tr nên cung cp cho
ban điu hành các hng dn c th và phng hng liên quan đn các nguyên tc
ca khung này, đng thi phê chun các chính sách tng ng do h đa ra.
Hi đng qun tr chu trách nhim thit lp mt c cu qun tr có kh nng
thc hin đy đ khung qun lý RRH. Do mt khía cnh ý ngha ca qun tr RRH
có liên quan đn vic thit lp mt ch đ kim soát ni b vng chc, nên vic hi
đng qun tr phi xác đnh rõ trách nhim v qun lý, k toán và báo cáo là vô cùng
quan trng. Ngoài ra, phi có s phân đnh v trách nhim và lung báo cáo gia chc
nng kim soát RRH, mng kinh doanh, và các chc nng h tr đ tránh s xung
đt li ích.
Hi đng qun tr phi thng xuyên xem xét li khung qun lý RRH đ bo
đm rng ngân hàng đang qun tr các RRH phát sinh t nhng s thay đi ca th
trng bên ngoài và các yu t môi trng khác, cng nh các loi RRH gn lin vi
các sn phm mi, quá trình tác nghip hay do h thng. Quá trình xem xét li này
nhm mc tiêu đánh giá phng pháp qun tr RRH thích hp nht vi các hot
đng, h thng và quy trình ca ngân hàng.
12


Hình 1.1 : Khung qun tr ri ro hot đng c bn
Ngun: KPMG International 2007
Nguyên tc 2: Hi đng qun tr phi bo đm rng khung qun tr RRH ca
ngân hàng là tùy thuc vào s hiu qu và toàn din ca kim toán ni b bi nhng
nhân viên thành tho đc đào to và hot đng đc lp. Kim toán ni b không nên

trc tip chu trách nhim v qun tr RRH.
B phn kim toán ni b ca ngân hàng phi đ ln đ có th kim tra đc
tính hiu qu ca vic trin khai các chính sách và quy trình hot đng. Hi đng qun
tr (dù trc tip hay gián tip thông qua y ban kim toán ni b) phi đm bo phm
vi và mc đ thng xuyên ca các chng trình kim toán là thích hp đi vi nguy
c xy ra ri ro. Kim toán viên phi xác nhn đnh k rng khung qun tr RRH
đang đc thc hin hiu qu trên toàn ngân hàng.
V vn đ chc nng kim toán có liên quan đn s giám sát ca khung qun tr
RRH, hi đng qun tr phi bo đm tính đc lp ca hot đng kim toán đc duy
trì. S đc lp này có th b phá v nu chc nng kim toán có liên quan trc tip đn
quy trình qun tr ri ro hot đng. Hot đng kim toán có th cung cp các s liu
đu vào giá tr cho nhng ai chu trách nhim v qun tr RRH, nhng không phi
chính nó. Trong thc t, b phn kim toán ti mt s ngân hàng (đc bit là các ngân
hàng nh) có th chu trách nhim ban đu đi vi vic phát trin chng trình qun tr
13

RRH. Trong trng hp này, ngân hàng nên hiu rng trách nhim qun tr RRH
phi đc chuyn giao sang b phn khác mt cách kp thi.
Nguyên tc 3: Ban điu hành phi có trách nhim trin khai thc hin các
khung qun lý RRH đc phê duyt ca Hi đng qun tr. Khung phi đc trin
khai thc hin nht quán trong toàn b h thng ngân hàng và tt c các nhân viên nên
hiu rõ trách nhim ca mình vi vic qun tr RRH. Ban điu hành cng nên chu
trách nhim v vic phát trin các chính sách, quy trình và th tc đ qun lý RRH
trong tt c các sn phm, các hot đng, quy trình và h thng ngân hàng

Hình 1.2: Mô hình c bn cu trúc qun tr ri ro hot đng
Ngun: Deutsche bank 2007, Annual Report-risk report, http://deutsche –bank.com
Ban điu hành phi đm bo rng các hot đng ngân hàng đc t chc bi
nhng nhân viên gii, có kinh nghim, có nng lc k thut. Các nhân viên này chu
trách nhim giám sát và thc thi vic tuân th các chính sách v ri ro ca ngân hàng

có quyn hn đc lp vi b phn mà h có liên quan. ng thi, cng phi đm bo
chính sách qun tr RRH ca ngân hàng đc thông tin rõ ràng đn mi tng lp
nhân viên  các phòng ban chu nh hng ca các ri ro hot đng.
Ban điu hành phi đm bo rng các nhân viên chu trách nhim qun tr
RRH thông tin hiu qu vi các nhân viên ph trách qun tr ri ro tín dng, ri ro