Giải pháp xây dựng thị trường hợp đồng quyền chọn chứng khoán tại Việt Nam

B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T THÀNH PH H CHÍ MINH
*****



DIP QUC KHANG



GII PHÁP XÂY DNG TH TRNG HP NG
QUYN CHN CHNG KHOÁN TI VIT NAM



Chuyên ngành: Ngân hàng
Mã s : 60.31.12


LUN VN THC S KINH T

NGI HNG DN KHOA HC: PGS.TS. PHM VN NNG




TP.H CHÍ MINH-2010
2
LI CAM OAN

- Tôi cam đoan đây là công trình nghiên cu đc lp ca tôi
- Nhng s liu, kt qu trong lun vn là trung thc, đc trích dn và có tính
k tha, phát trin t các tài liu, tp chí, các công trình nghiên cu đã đc
công b, các website,….
- Các gii pháp nêu trong lun vn đc rút ra t nhng c s lý lun và quá
trình nghiên cu thc tin.



















3
DANH MC CÁC CH VIT TT

- HOEx : Ho Chi minh Exchange ( Sàn giao dch hp đng quyn chn TP.
HCM)
- SEOCH (The Stock Exchange of Vietnam Options Clearing House Ltd)
- OCC (Option Clearing Corporation) : Trung tâm thanh toán bù tr
- IPOs: Initial Public Offers : Ln đu phát hành c phiu ra công chúng
- UBCK: y ban Chng khoán
- ACH: Australia Clearing House : trung tâm thanh toán bù tr ca sàn giao
dch Úc.
- TTCK: Th trng chng khoán
- In the money : trng thái giá thc hin có li hn so vi giá giao ngay
- Out of the money : trng thái giá thc hin bt li so vi giá giao ngay
- At the money : trng thái giá thc hin và giá giao ngay bng nhau














4
MC LC

Trang ph bìa

Li cam đoan
Mc lc
Danh mc các ch vit tt

M đu
Chng 1: Mt s vn đ chung v hp đng quyn chn chng khoán … 10

1. Lý lun chung v hp đng quyn chn chng khoán ……………… 10
1.1 S lc v hp đng quyn chn chng khoán …………………………….10
1.1.1. nh ngha hp đng quyn chn……………………………10
1.1.2. Kiu hp đng quyn chn ………………………………….11
1.2 Li ích ca hp đng quyn chn chng khoán ………………………………11

2. Nhng điu kin cn thit đ thc hin hp đng quyn chn chng
khoán………………………………………………………………………………14

3. Nhng ri ro liên quan đn hp đng quyn chn chng khoán……… 17

4. Kinh nghim thc hin giao dch hp đng quyn chn  Úc ………… 22

5. Bài hc kinh nghim v hot đng ca hp đng quyn chn cho th
trng chng khoán Vit Nam ……………………………………………… 33

Kt lun chng 1 ……………………………………………………………… 34

5
Chng 2 : Thc trng thc hin hp đng quyn chn chng khoán  Vit
Nam…………………………………………………………………………… 35

2.1. Quá trình hình thành và phát trin ca TTCK Vit Nam ………… 35

2.1.1 Lch s phát trin ca th trng chng khoán Vit Nam ………. 35
2.1.2. Các giai đon phát trin ca TTCK VN ……………………… 38

2.2. Thc trng áp dng hp đng quyn chn chng khoán  Vit
Nam………………………………………………………………………………. 43

2.2.1. Thc trng ca TTCK VN ………………………………………43
2.2.2. Thc trng thc hin hp đng quyn chn chng khoán  Vit
Nam …………………………………………………………………………… 44

Kt lun chng 2 ……………………………………………………………… 52


Chng 3: Gii pháp đ thc hin hp đng quyn chn chng khoán  Vit
Nam ……………………………………………………………………………. 52
3.1. nh hng và gii pháp phát trin TTCK VN …………………………. 52
3.2.  xut mô hình xây dng th trng hp đng quyn chn chng khoán ti
Vit Nam ………………………………………………………………………. 55
3.3. Các gii pháp đ thc hin hp đng quyn chn chng khoán  Vit Nam
………………………………………………………………………………… 62

3.3.1 Gii pháp v mô ………………………………………………… 62
3.3.1.1 Xây dng và kin toàn khung pháp lý cho hot đng giao dch
hp đng quyn chn chng khoán Vit Nam ………………………………… 62
6
3.3.1.2 Trin khai hot đng bán khng chng khoán …………… 63
3.3.1.3 Phát trin th trng vn vng mnh …………………….…66

3.3.2 Gii pháp các công ty chng khoán ………………………………68

3.3.2.1 T chc các cuc hi tho và cung cp dch v đnh giá cho khách
hàng …………………………………………………………………………… 69
3.3.2.2 T chc các khóa đào to giúp nhân viên am hiu nghip v hp
đng quyn chn chng khoán ………………………………………………… 70
3.3.2.3 ng dng công ngh tin hc hin đi trong các giao dch mua bán
…………………………………………………………………………………… 70
3.3.2.4 a ra th trng các sn phm phái sinh mi ………………… 71
3.3.3 Gii pháp cho các nhà đu t tham gia th trng ………………… 73
Kt lun chng 3 …………………………………………………………… 74

Tài liu tham kho …………………………………………………………… 75
Ph lc













7
M U

1. Tính cp thit ca đ tài
Trong nn kinh t th trng, hiu qu hot đng kinh doanh luôn là mc tiêu

quan trng nht, quyt đnh s tn ti và phát trin bn vng ca bt k mt
doanh nghip, t chc nào. Bên cnh vic nâng cao hiu qu hot đng các
doanh nghip cn phi chú trng đn nhng ri ro có th xy ra và tìm kim
nhng công c đ hn ch ri ro đn mc ti thiu. Cn phát trin các sn phm
phòng nga ri ro trong hot đng kinh doanh chng khoán đ giúp th trng
chng khoán có nhiu tính thanh khon và phát trin bn vng, bên cnh đó có
th bo v các nhà đu t tránh khi ri ro trong hot đng đu t
 Vit Nam, th trng chng khoán ch trong giai đon mi hình thành, cha
tht s phát trin hoàn toàn, vì vy, đa s các hot đng đu t chng khoán ca
nhà đu t đu hàm cha nhiu ri ro. Vì vy, vic bo v li ích cho nhà đu t
tránh đc nhng ri ro trong vic bin đng giá c trên th trng là vn đ ht
sc cp bách.  làm đc điu này, cn giúp cho nhà đu t làm quen vi
nhng công c giao dch phái sinh mi nh hp đng k hn, hp đng quyn
chn, hp đng tng lai,…. nhm giúp bo him ri ro v giá cho h và k tip
là tin hành xây dng mt th trng phái sinh chng khoán ti Vit Nam đ có
th giúp th trng chng khoán phát trin mt cách toàn din mà còn có th thu
hút các nhà đu t nc ngoài tham gia đ làm đa dng hn các hàng hóa giao
dch làm tng tính thanh khon ca th trng chng khoán.
Xut phát t đó, tác gi đã la chn nghiên cu đ tài :” Gii pháp xây dng
th trng hp đng quyn chn chng khoán ti Vit Nam” làm đ tài lun vn
Thc S Kinh t.




8
2. Mc tiêu nghiên cu
- Làm rõ nhng vn đ v lý lun c bn liên quan đn hp đng quyn chn
chng khoán
- Phân tích thc trng và hiu qu hot đng ca mt s th trng hp đng

quyn chn trong khu vc, và s cn thit đ xây dng th trng hp đng
quyn chn chng khoán ti Vit Nam.
-  xut các gii pháp và kin ngh nhm đ xây dng và phát trin th trng
hp đng quyn chn chng khoán ti Vit Nam
3. i tng Phm vi Nghiên cu
- i tng nghiên cu: Nhng vn đ v lý lun và thc tin liên quan đn
vic xây dng và phát trin th trng hp đng quyn chn chng khoán ti
Vit Nam
- Phm vi nghiên cu: Lun vn đ cp đn nhng gii pháp và kin ngh đ
thành lp mt th trng hp đng quyn chn chng khoán ti Vit Nam
4. Phng pháp nghiên cu
 hoàn thành mc tiêu nghiên cu đt ra, lun vn s dng các phng pháp
nghiên cu: duy vt bin chng, duy vt lch s, phân tích, so sánh , logic, tng
hp,….
5. C s khoa hc và c s thc tin
Kt qu nghiên cu ca lun vn s góp phn tích cc vào vic xây dng và
nâng cao hiu qu hot đng ca th trng hp đng quyn chn chng khoán
ti Vit Nam
6. Kt cu ca Lun vn
Ngoài phn m đu, kt lun, danh mc các bng, biu, tài liu tham kho lun
vn đc chia thành 3 chng :
Chng 1: Mt s vn đ chung v hp đng quyn chn chng khoán
Chng 2: Thc trng thc hin hp đng quyn chn chng khoán  Vit
Nam
9
Chng 3: Gii pháp đ thc hin hp đng quyn chn  th trng chng
khoán Vit Nam
Chng 1: Mt s vn đ chung v hp đng quyn chn chng khoán

1. Lý lun chung v hp đng quyn chn chng khoán

1.1 S lc v hp đng quyn chn chng khoán
1.1.1 nh ngha hp đng quyn chn
- Hp đng quyn chn chng khoán : là mt hp đng quyn chn cho phép ngi
mua có quyn đ mua chng khoán (call option) hay quyn đ bán chng khoán
(put option)  mt mc giá đc xác đnh trc và trong mt khong thi gian đã
đc xác đnh trc trong tng lai.
- c đim chính trong hp đng này là ngi s hu hp đng có quyn ch
không phi ngha v đ thc hin hp đng. Nu ngi nm gi hp đng quyn
chn không thc hin quyn ca h trc ngày đã đc xác đnh trong hp đng,
thì quyn chn và c hi đ thc hin hp đng s chm dt
- Tuy nhiên, ngi bán hp đng quyn chn phi có ngha v thc hin quyn
ca ngi mua khi hp đng quyn chn đc thc hin .Trong trng hp hp
đng quyn chn mua chng khoán (call option), thì ngi bán đã bán quyn đ
mua chng khoán đó .Vì vy, ngi bán hp đng quyn chn mua phi có ngha
v bán chng khoán cho ngi mua hp đng quyn chn nu hp đng quyn
chn đc thc hin.Trong trng hp hp đng quyn chn bán chng khoán,
ngi bán hp đng quyn chn đã bán quyn đ bán chng khoán đó. Ngi bán
hp đng quyn chn bán vì vy có ngha v phi mua chng khoán t ngi s
hu quyn chn bán nu hp đng quyn chn đc thc hin

1.1.2 Kiu hp đng quyn chn
- Hp đng quyn chn chng khoán kiu M (American - Style options): là hp
đng quyn chn cho phép ngi s hu hp đng có quyn (ch không phi ngha
10
v) đ thc hin hp đng  mt mc giá đã đc xác đnh trc  bt k thi gian
nào trc ngày đáo hn
-Hp đng quyn chn chng khoán kiu Châu âu ( European - Style options): là
hp đng quyn chn cho phép ngi s hu có quyn đc hin hp đng ti mc
giá đã đc xác đnh trc ch khi đn ngày đáo hn
- S khác bit gia hai hp đng kiu Châu âu và kiu M không phi là s khác

nhau v mt đa lý, mà s khác bit  đây là  quyn đc thc hin hp đng trc
hay đn ngày đáo hn. n khi Sàn Chicago Board of Exchange (CBOE) đa ra
quyn chn kiu Châu âu trên ch s S&P 500 vào ngày 1/7/1983 thì s phân bit
gia hai lai hp đng này đã không còn quan trng đi vi các nhà đu t trên th
trng quyn chn, bi vì lúc này ch có nhng hp đng quyn chn kiu M là
đc niêm yt trên sàn; k t sau đó tr đi thì nhiu hp đng quyn chn kiu châu
âu mi đc niêm yt mt cách ph bin. Do đc đim linh hat ca quyn chn
kiu M trong vic thc hin hp đng sm hn thi gian đáo hn cho nên thnh
thong phí dành cho hp đng quyn chn kiu M cao hn hp đng quyn chn
kiu Châu âu
1.2 Li ích ca hp đng quyn chn chng khoán
c đim quan trng ca hp đng quyn chn chính là bn cht ri ro ca hp
đng quyn chn và các nhà đu t phi tht s nhn thc rõ đc nhng ri ro
tim tàng ca hp đng quyn chn trc khi quyt đnh tham gia vào th trng
quyn chn chng khoán .Tuy nhiên,bên cnh nhng ri ro đó, hp đng quyn
chn còn đem li cho nhà đu t mt s ích li nh sau:
1.2.1 C hi thu lãi
i vi hp đng quyn chn, nhà đu t có th tìm đc c hi đ thu lãi bt k
th trng chng khoán tng hay gim .Hn na, có nhiu cách thc đ nhà đu t
có c hi thu lãi khi s dng hp đng quyn chn nh mua hoc bán hp đng
quyn chn. Chng hn, mt ngi nm gi hp đng quyn chn mua và ngi
bán hp đng quyn chn bán s k vng th trng tng giá đ có c hi thu lãi,
11
ngc li mt ngi nm gi hp đng quyn chn bán và ngi bán hp đng
quyn chn mua s k vng th trng gim giá đ có c hi thu lãi

Có nhiu chin lc đ thu lãi ngay khi th trng không bin đng nhiu khi s
dng hp đng quyn chn .Ví d nh thc hin bán hp đng quyn chn và khai
thác đc đim hp đng quyn chn là mt tài sn b hao mòn bi thi gian, có
ngha khi thi gian càng gn ngày đáo hn thì giá tr hp đng quyn chn s càng

gim, nhà đu t bán hp đng quyn chn có th s thu lãi đc t vic th trng
không bin đng, đn khi ngày đáo hn , giá c phiu vn không bin đng nhiu và
lúc đó hp đng quyn chn s không đc thc hin và nhà đu t bán hp đng
quyn chn s thu đc phí bán hp đng quyn chn đc xem nh lãi khi ngi
mua hp đng quyn chn không thc hin hp đng .Tuy nhiên, nhng chin lc
này ch đc dùng khi nhà đu t hòan toàn có nhiu kinh nghim trên th trng
hp đng quyn chn và xác đnh chính xác đc khi nào th trng có đ bin
đng thp và khi nào th trng bin đng cao.

1.2.2 Bo him
Hp đng quyn chn có th dùng đ bo v nhng c đông hin ti hoc nhng c
đông tim nng .Chng hn, nu mt c đông d đnh nm gi c phiu trong mt
khon thi gian, nhng h s giá c phiu s gim và làm gim giá tr c phn .Nhà
đu t có th mua mt hp đng quyn chn bán s cho h quyn đ bán c phiu 
mt mc giá đc đnh trc gi là giá thc hin .Giá thc hin s tr thành giá sàn
ca c phiu và bt k giá c phiu đó trên th trng gim đn mc nào thì nhà đu
t vn có quyn bán c phiu trc hoc ngay ngày đáo hn ti mc giá thc hin
.Cùng lúc đó,nu giá c phiu trên th trng tng, nhà đu t vn có li t vic
nm gi c phiu đó. Vì vy, khi s dng hp đng quyn chn, nhà đu t có li
t vic giá tng trong khi đc bo v  mc giá sàn khi giá c phiu trên th trng
gim mnh

12


1.2.3 Gia tng thu nhp
Hp đng quyn chn có th đc dùng đ to thu nhp đi vi mt danh mc đu
t nhng c phiu hin đang tn ti thông qua vic bán hp đng quyn chn và thu
lãi t vic nhn phí hp đng quyn chn .Nhà đu t có th bán hp đng quyn
chn mua đc bo đm bng s c phiu hin đang có trong danh mc ca mình,

ví d cho ngi mua hp đng quyn chn có quyn mua c phiu trong danh mc
ca nhà đu t. Nu hp đng quyn chn mua không đc thc hin, phí hp đng
quyn chn nhn đc t ngi mua đc xem nh mt khon thu nhp thêm cho
nhà đu t. D nhiên, nu giá c phiu tng cao hn giá thc hin, hp đng quyn
chn mua mi đc thc hin và ngi bán hp đng quyn chn phi bán c phiu
 mc giá thc hin và mt đi nhng khon lãi tim n khi giá cao hn giá thc
hin ln hn nhng gì nhn đc t phí hp đng quyn chn khi bán hp đng
quyn chn mua.

1.2.4 òn by n
Hp đng quyn chn là mt cng c đòn by n .Trong trng hp mua mt hp
đng quyn chn mua, nhà đu t tr mt khon phí đ có đc quyn mua c
phiu  mt mc giá đc xác đnh trc trong mt khon thi gian trong tng lai
Phí hp đng quyn chn ch là mt phn trong s tin mà nhà đu t phi b ra khi
quyt đnh mua c phiu thc s .Nu giá c phiu tng mt phn trm nht đnh
nào đó thì hu ht giá tr các hp đng quyn chn mua trên c phiu đó s tng 
mt phn trm ln hn s tng giá ca c phiu đó. S tin t li nhun thu đc
ca hp đng quyn chn có th nh hn s li nhun thu đc t vic mua c
phiu trên th trng, nhng so v t sut li nhun thì vic mua bán hp đng
quyn chn s có t sut sinh li cao hn và s tin mà ngi mua hp đng quyn
chn có th b mt s ít hn rt nhiu. Tuy nhiên, hiu ng đòn by cng có mt trái
ca nó, nu trng hp giá c phiu trên th trng gim và làm cho hp đng
13
quyn chn mua ri vào trng thái out-of-the-money, thì lúc này giá tr ca hp
đng s gim nhiu hn so vi s gim giá ca c phiu, tuy nhiên, s tn tht này
ti đa ch bng mc phí ca hp đng quyn chn.
Vic mua hp đng quyn chn không đc xem nh mt hình thc khác ca vic
mua bán qua tài khon ký qu là trng hp nhà đu t tr cho nhà môi gii mt
khon tin ký qu ban đu bng mt phn t l phn trm so vi giá mua c phiu.
i vi vic mua bán c phiu bng tài khon ký qu khi giá c phiu gim đáng

k, nhà đu t có th s b gi np thêm tin vào tài khon ký qu hoc b mt đi
khon tin ký qu .Ngc li, đi vi mt trng thái mua hp đng quyn chn
mua, khi giá gim thì nhà đu t không phi b buc np thêm tin và quyn chn
có th gi đc c hi thu lãi khi giá c phiu tng tr li cho đn khi hp đng ht
hn, hoc ngi mua hp đng quyn chn mua có th bán li hp đng quyn
chn mua ca mình trên th trng đ hng li t giá tr còn li ca hp đng
quyn chn .Chin lc tng t có th áp dng bng cách mua hp đng quyn
chn bán đ hng li ca tính đòn by khi th trng gim giá.
2. Nhng điu kin cn thit đ thc hin hp đng quyn chn chng khoán
- Do đc đim ca th trng chng khoán Vit Nam là mt th trng mi ni,
tính thanh khon cha cao, vic đu t chng khoán có th đem đn li nhun cao
nhng cng hàm cha rt nhiu ri ro do th trng chng khoán Vit Nam còn khá
thô s cha có đ nghip v và công c đu t cn thit giúp th trng phát trin
n đnh trong dài hn. Chng hn nh nghip v bán khng (short sales), mua ký
qu (margin account) và đc bit là công c phái sinh nh quyn chn đ to tính
thanh khon cho th trng và bo v ri ro cho nhà đu t trong nhng lúc giá bin
đng mnh. Các nghip v này không h xa l đi vi các nhà đu t, tuy nhiên vn
đ là làm th nào đ đa chúng vào thc tin, thi đim nào là hp lý ? Vic cha
s dng các nghip v nh mua ký qu, bán khng ch yu là do nhng lo ngi v
ri ro mt kh nng thanh toán ca nhà đu t .Trên thc t các nghip v này có
tác dng nht đnh trong vic bình n th trng, điu hòa cung cu trong dài hn.
14
Xét v quy mô th trng cng nh môi trng đu t hin ti, vic nghiên cu đa
vào áp dng các công c đu t là ht sc cn thit. Mt sn phm đc trng cho
công c phái sinh là hp đng quyn chn chng khoán s giúp nâng cao tính thanh
khon cho th trng chng khoán .

i vi nhà đu t, thay vì phi b ra ngay mt khon tin ln đ mua chng
khoán, h ch cn b ra mt khon phí nht đnh đ mua hp đng quyn chn mua
hoc quyn chn bán đ t bo v tránh ri ro, bi hp đng quyn chn cho phép

h có quyn ch không phi ngha v phi thc hin .Vi tính cht nh vy, hp
đng quyn chn đc bit hp dn nhà đu t .Ngoài ý ngha ci thin tình hình th
trng, các công c phái sinh còn mang ti cho th trng thêm nhiu nhà đu t
mi. Ví d, nhà đu t A đang s hu c phiu SAM, th giá 31.500 đng/cp, nhng
ông A không bán vì ngh rng giá cp s còn lên cao. Nhng đ phòng trng hp
giá gim đt ngt, nhà đu t mua hp đng quyn chn bán vi giá 31.500
đng/cp vi mc phí 5.000 đng/cp. Nu giá bt ng gim xung còn 28.000 đng
/cp, ông A không phi bán tháo vì đã mua đc hp đng quyn chn bán vi giá
31.500 đng/cp. Tính ra ông A vn có li đc 1.500 đng/cp. Hn na, ông A
cng có th d đoán giá c phiu SAM s tng cao hn 31.500 đng/cp trong thi
gian ti. Vy thay vì b khon tin ln đ mua thêm c phiu, ông A ch b ra mt
ít phí đ mua quyn chn mua vi giá 31.500 đng/cp. n khi giá cp SAM vt lên
38.000 đng/cp, ông A s thc hin hp đng quyn chn mua vi giá ch có
31.500 đng/cp.
- Hn na thông tin t y ban chng khoán (UBCK) và mi đây là công vn s
319 ca Th tng Chính ph đã đ cp đn vic s cho phép công ty chng khoán
áp dng nghip v margin trading (giao dch tài khon ký qu) .Nu nghip v này
đc trin khai, th trng s có thêm điu kin đ tng tính sôi đng, đng thi
mang li ngun thu không nh cho công ty chng khoán .Vi nghip v margin
trading , nhà đu t có th nhanh kim li khi th trng đi lên, nhng kh nng
15
phòng nga ri ro không cao .Ngoài ra, nghip v mua –bán khng cng đc coi
là cách đ nhà đu t có th kim li trong ngn hn ngay c khi th trng đi
xung. Mt khác, có th nghiên cu, xem xét vic đa các công c phái sinh vào
giao dch nh: hp đng quyn chn chng khoán, hp đng tng lai. Các nghip
v phái sinh này không ch là công c qun lý ri ro tt mà còn giúp nhà đu t
nhn bit đc tình hình th trng thông qua xu hng đt mua, đt bán các hp
đng quyn chn cng nh nhng din bin giá ca chúng, qua đó có thêm cn c
đ ra quyt đnh đu t .Bên cnh u đim đã nêu trên, hp đng quyn chn chng
khoán còn giúp tng kh nng sinh li trên th trng vi mc phí không quá ln.

Tuy nhiên, nhà đu t s dng quyn chn có nguy c b mt toàn b khon đu t
trong tình hung th trng din bin không đúng nh mong đi ca nhà đu t.

- Hin nay, không ch các th trng toàn cu nói chung và th trng Vit Nam
nói riêng, mi ngi đu lo ngi v vn đ qun lý ri ro và đây cng là thi đim
đ mt th trng non tr vi nhiu bin đng v giá trong thi gian qua nh Vit
Nam có th xem xét đn vic áp dng nhng hình thc giao dch hp đng quyn
chn này. Công c phái sinh có vai trò rt quan trng trong vic qun lý ri ro nên
hình thc giao dch này giúp nhà đu t có thêm t tin khi tham gia th trng, điu
này giúp thu hút thêm nhà đu t tham gia th trng. Vì vy, c hi ca các công
c phái sinh nh hp đng quyn chn chng khoán trên nhng th trng chng
khoán mi ni nh Vit Nam đc đánh giá là khá nhiu và trong đnh hng phát
trin th trng các c quan qun lý cng có tính đn phng án áp dng các hình
thc giao dch này .ã đn lúc các công c phái sinh cn đc trin khai và xem
nh mt sn phm dch v đ các nhà đu t áp dng la chn .Mt khác, khi các
công c này đc áp dng s là điu kin tt đ hp dn các nhà đu t nc ngoài.


16
3. Nhng ri ro liên quan đn hp đng quyn chn chng khoán

Hp đng quyn chn đc xem nh là mt công c bo him ri ro cho các tài
sn c s nh ngai t, vàng, c phiu …., tuy nhiên, bn thân hp đng quyn
chn cng có nhng ri ro riêng ca nó .Mc dù, có rt nhiu chin lc mua bán
hp đng quyn chn, nhng có mt s chin lc phù hp vi điu kin đu t ca
mình và có mt s chin lc không thích hp.Do vy, nhìn chung vn có mt s
ri ro tim tàng cho nhng ngi mua bán hp đng quyn chn .Sau đây chúng ta
s phân lai mt s ri ro mà các nhà đu t nm gi hp đng quyn chn chng
khoán và nhng ngi bán hp đng quyn chn có th gp phi

3.1 . Nhng ri ro mà nhng ngi nm gi hp đng quyn chn có th
gp

- Nhng ngi nm gi hp đng quyn chn c phiu có ri ro mt ht khon tin
phí tr cho vic mua hp đng quyn chn: cách duy nht đ tránh vic mt toàn b
phí hp đng quyn chn là đóng trng thái mua trc khi đn hn hp đng hoc
thc hin hp đng quyn chn chng khoán trc ngày đn hn (đi vi hp đng
quyn chn kiu m). Không ging nh c phiu, hp đng quyn chn b gii hn
v thi gian thc hin hp đng .Vì vy, mua bán hp đng quyn chn cn phi
lu ý đn khong thi gian mà hp đng có th thc hin có lãi .Tuy nhiên, nu
mc đích ca vic mua hp đng quyn chn là đ bo him trng thái c phiu
hin ti, thì vic mt chi phí mua quyn chn là có th chp nhn đc, bi vì nó
đc xem nh mt chi phí đ mua bo him

- Hp đng quyn chn  trng thái out-of-the-money khi càng đn gn ngày đn
hn, thì kh nng không th đóng trng thái hp đng hay thc hin hp đng 
trng thái có lãi là rt ln: Thi gian không đng v phía ca nhng ngi nm gi
hp đng quyn chn.iu này đc bit đúng trong trng hp nhng hp đng
quyn chn  trng thái out-of-the-money, thnh thong thu hút nhà đu t mua nó,
bi vì chúng trông rt r khin cho các nhà đu t có th chp nhn kh nng rt ln
b mt phí hp đng quyn chn .
17
Có nhiu hp đng quyn chn có phí rt r vì lý do nó không tht s không bao
gi đc thc hin có lãi .Vì vy, tht cn thn cân nhc khi có mt lng ln hp
đng quyn chn đc mua vi giá rt r vi hy vng s dng đòn by đ thu lãi.

- Nhng hp đng quyn chn trên sàn giao dch có ri ro s không luôn luôn đc
thc hin mt cách t đng khi đn hn:  có th thu đc lãi t vic mua hp
đng quyn chn trc hoc đn ngày giao dch cui cùng ca hp đng, thì nhà
đu t cn thit phi chú ý vic ra lnh hay ch th cho nhà môi gii đ thc hin

hay đóng trng thái ca hp đng quyn chn trc hoc ngay ngày đáo hn hp
đng. Trung tâm giao dch hp đng quyn chn chng khoán s t đng thc hin
hp đng quyn chn ca nhng hp đng  trng thái deep in-the-money khi đn
hn, nhng nhà môi gii có th quên hay b qua vic thc hin hp đng mt cách
t đng nu không có ch th t nhà đu t .Nhà môi gii không có ngha v phi
thông báo cho nhà đu t v vic hp đng sp đn hn .Nu nhà đu t quên thc
hin hp đng nhà môi gii s không thông báo cho nhà đu t bit, lúc đó nhà đu
t có th s b mt đi nhng khon li nhun này.

- Nu nhà đu t thc hin hp đng quyn chn mà không đc bo him
(hedged) trên th trng chng khoán, nhà đu t phi chun b tin đ tr cho
toàn b giá tr ca c phiu trong hp đng quyn chn ( trong trng hp hp
đng quyn chn mua), hoc giao c phiu (trong trng hp hp đng quyn chn
bán): nu nhà đu t không sp xp vic bán c phiu ngay lp tc ( trong trng
hp hp đng quyn chn mua) hoc nm gi c phiu ( trong trng hp hp đng
quyn chn bán), nhà đu t phi đm bo rng h có sn tin đ thc hin ngha v
ca mình. Có trng hp nhà đu t s không th đóng trng thái hp đng quyn
chn  trng thái in-the-money trc khi đn hn và vì vy ch có th thu lãi bng
vic thc hin hp đng quyn chn .Nu nhà đu t có trng thái dùng đòn by n
cao, thì s lng c phiu đc giao dch bng vic thc hin hp đng ln hn
18
vic nhà đu t tham gia vào giao dch mua c phiu, và kt qu có th dn đn vic
tn tht ln.

- Nhà đu t có th b yêu cu tr tin ký qu (margin) trên trng thái hp đng
quyn chn đc thc hin: Ngay c khi nhà đu t là ngi nm gi hp đng
quyn chn và vì vy không cn phi tr tin ký qu trên trng thái mua, h thng
tin ký qu ca trung tâm thanh toán bù tr (Clearing House) có th yêu cu tr tin
ký qu trên trng thái c phiu đang m sau khi thc hin hp đng quyn chn
.iu này có th xy ra nu giá c phiu hin ti bin đng đáng k theo sau vic

thc hin hp đng quyn chn đ giá thc hin không bao gi  trng thái in-the-
money khi hp đng đc thc hin .iu này khác bit hòan toàn vi th trng
chng khoán  đó nhà đu t không cn phi tr tin ký qu trc khi thanh toán
giao dch c phiu.

3.2. Nhng ri ro ngi bán hp đng quyn chn phi gánh chu

- Ngi bán hp đng quyn chn mua có ngha v phi chuyn c phiu cho
ngi mua khi hp đng quyn chn đc thc hin: nu nh ngi bán hp đng
quyn chn mua không có sn c phiu, khi hp đng đc thc hin, ngi bán
bt buc phi mua li c phiu ngay lp tc trên th trng hay vay mn s c
phiu tng ng đó. Trong c hai trng hp, s có s khác bit đáng k gia giá c
phiu mà ngi bán hp đng quyn chn mua li và giá thc hin mà ngi bán
phi bán cho ngi mua hp đng quyn chn, và kt qu s dn đn s tn tht
cho ngi bán hp đng quyn chn mua, bi vì lúc này s tin ngi bán hp
đng quyn chn nhn đc t ngi mua không đ đ bù đp cho khong chênh
lch gia giá mua và giá bán c phiu.

- Ngi bán hp đng quyn chn bán đc yêu cu khi ngi mua thc hin hp
đng quyn chn và tr tin cho vic mua c phiu khi hp đng quyn chn đc
thc hin : Ngi bán hp đng quyn chn bán s có ngha v mua c phiu  giá
19
thc hin khi hp đng quyn chn đc thc hin.Vì vy, ngi bán hp đng
quyn chn đc yêu cu phi tr mt s tin đáng k hn giá c phiu trên th
trng, kt qu s dn đn tn tht đáng k.
- i vi nhng hp đng quyn chn kiu M, ngi bán hp đng quyn chn
mua và hp đng quyn chn bán có th đc thc hin bt k lúc nào: đa phn khi
bán hp đng quyn chn s thu đc lãi nhiu hn so vi vic thc hin hp đng
sm hn, tuy nhiên cng có nhng ngai l ngi nm gi hp đng quyn chn s
thc hin sm hn. iu này c th có th xy ra xung quanh khong thi gian c

phiu giao dch không hng quyn c tc (ex-dividend) hoc khi tính thanh khon
cao ca nhng hp đng quyn chn đang  trng thái in-the-money mà nhng
ngi nm gi hp đng quyn chn nhn thy khó mà bán hp đng quyn chn
ca h cao hn giá tr ni ti .Ngi bán hp đng quyn chn luôn nhn thc kh
nng thc hin sm hn ngày đn hn ca ngi nm gi hp đng quyn chn, và
h phi luôn chun b mt s tin đ đáp ng ngha v thanh toán và chuyn giao,
s tin này nhìn chung có th cao hn nhiu so vi s tin mà ngi bán nhn đc
t vic bán hp đng quyn chn.

- Tt c trng thái bán hp đng quyn chn ph thuc vào s gia tng đt ngt
yêu cu tin ký qu (margin requirements): đc tính đòn by n ca hp đng
quyn chn có ngha là giá tr hp đng quyn chn và yêu cu tin ký qu có th
gia tng đáng k sut mt thi gian ngn .Nhà môi gii có quyn đóng trng thái
ca nhà đu t, và nm gi nhng khon ký qu và tài sn cm c ca nhà đu t
trong trng hp ngi bán hp đng quyn chn không có kh nng đáp ng yêu
cu đóng thêm tin ký qu (margin call).

- Ngi bán hp đng quyn chn có c phiu đm bo (Covered call writers) s
mt quyn khi giá c phiu gia tng nhng vn b ri ro tn tht khi giá c phiu
gim: Mt ngi bán hp đng quyn chn mua có c phiu đm bo s không b
ri ro tn tht đi vi chính bn thân hp đng quyn chn mua .C phiu s bù đp
20
nhng ri ro b thc hin hp đng quyn chn .Tuy nhiên, bn cht ca ri ro này
là ngi bán hp đng quyn chn không th có lãi t bt c s gia tng nào ca
giá c phiu min là trng thái bán hp đng quyn chn mua vn còn m. Hn
na, nu giá c phiu gim, ngi bán hp đng quyn chn s gánh chu tn tht
nng ngay c khi có s tin phí thu đc do bán hp đng quyn chn
3.3. Nhng ri ro liên quan khác

- Có nhiu lý do, mt s hp đng quyn chn không th thanh khon đc .

Nu không có thanh khon thì trng thái hp đng quyn chn hin ti không th
đóng đc và vì vy s dn đn ri ro cho nhà đu t mua bán hp đng quyn
chn, li nhun s có th b mt đi
Ví d:
+ Giao dch mt c phiu nht đnh có th b tm ngng hoc toàn b th trng
chng khoán b ngng giao dch ( nh do bão ) .Trong trng hp này, nhng
hp đng quyn chn trên c phiu đó cng b ngng giao dch vào thi gian đó
.Nu thi gian ngng giao dch kéo dài qua ngày đn hn ca hp đng, thì hp
đng quyn chn có th đc thanh toán bng tin mt.
+ Ngay c trong trng hp ít nghiêm trng hn, hp đng quyn chn không b
ngng giao dch, nhng kh nng mt thanh khon ca hp đng quyn chn
vn xut hin .Hp đng quyn chn có th vn còn giao dch nhng tính thanh
khon rt kém do kém hp dn nhng nhà đu t.
+ Mc dù, trên th trng giao dch hp đng quyn chn luôn có mt h thng
nhng nhà to lp th trng, tuy nhiên s lng nhng nhà to lp th trng có
gii hn và vì vy s xut hin trng hp nhà to lp th trng ( market
makers)  mt thi đim nào đó s không đáp ng đc ngha v ca mình

- Khi giao dch hp đng quyn chn, nhà đu t có mi liên h cht ch v mt tài
chính vi nhà môi gii, điu này dn đn ri ro cho nhà đu t trong trng hp
nhà mi gii b mt kh nng thanh toán: luôn có ri ro mt kh nng thanh toán
ca nhà môi gii đi vi các giao dch chng khoán. Nhng đi vi hp đng
21
quyn chn s có mi quan h v mt hp đng gia nhà đu t và nhà môi gii
trong sut thi hn hp đng quyn chn
- Nhng ri ro ca hp đng quyn chn s còn tip tc sut thi gian tn ti ca
hp đng. Nhng s kin bt ng có th xy ra cn có s có mt ca nhà đu t
ngay lp tc: Rt quan trng khi nhà đu t có th tip cn d dàng vi nhà môi
gii trong trng hp đang m trng thái hp đng quyn chn, đc bit là trng
thái bán (short position). Chng hn trong trng hp nhà môi gii gi nhà đu t

np thêm tin vào tài khon ký qu trong trng hp giá th trng đang bt li,
nu nhà đu t không có mt kp thi hay không ch th lnh kp lúc, nhà môi gii
s t đng đóng trng thái bán hoc thanh lý tài sn cm c ca nhà đu t .Kt qu,
nhà đu t hp đng quyn chn s gp ri ro gây tn tht ln nu không d dàng
tip cn vi nhà môi gii trong nhng trng hp cn thit nu nh nhà đu t vng
mt, có th sp xp sn nhng ch th thc hin hp đng khi cn thit hay chun b
sn tin ký qu hay tài sn cm c liên quan đn vic đóng m trng thái

4. Kinh nghim thc hin giao dch hp đng quyn chn  Úc.

Sàn giao dch hp đng quyn chn  Úc (ASX) đã đang hat đng t nm 1976
.T khi thi trng thành lp, khi lng giao dch đã gia tng đáng k .Hin nay đã
có hn 100 công ty khác nhau và nhiu ch s chng khoán khác nhau đ chn la.
Danh sách ca nhng công ty và nhng ch s giao dch trên sàn giao dch hp đng
quyn chn có th tìm thy trên website
www.asx.com.au/options

Nhng hp đng quyn chn chng khoán giao dch trên sàn Australia (ASX)
đc tiêu chun hóa v mt s đc đim ca hp đng nh v chng khoán c s,
s lng hp đng, ngày đáo hn, giá thc hin và nhân t còn li là giá hp đng
quyn chn không đc tiêu chun hóa nhng đc xác đnh ch yu do các lc
mua bán ca th trng. ASX điu hành hat đng ca th trng hp đng quyn
chn, trong khi trung tâm thanh toán bù tr Australia – Australian Clearing House
Pty Ltđ – (ACH) ph trách hat đng thanh toán các hp đng quyn chn trên th
22
trng hp đng quyn chn Australia. Mt trong nhng trách nhim ca ASX là
thit lp tiêu chun giao dch cho nhng thành phn ca hp đng quyn chn

4.1 Chng khoán, ch s chng khoán c s
Hp đng quyn chn đc giao dch trên th trng hp đng quyn chn

Australia (AXS) ch giao dch da trên nhng chng khoán hay ch s c s nht
đnh, nhng chng khoán c s này đc niêm yt trên sàn giao dch chng khoán
Australia và đc la chn bi trung tâm thanh toán bù tr (ACH) theo nhng
hng dn c th. Nhng công ty phát hành nhng c phiu c s này không tham
gia vào vêc chn la chng khoán c s cho hp đng quyn chn

Hp đng quyn chn mua và quyn chn bán ca cùng mt chng khoán c s
đc gi là nhng lai quyn chn (classes of options) .Ví d, tt c hp đng
quyn chn mua và chn bán ca c phiu công ty Lend Lease Corporation (LLC)
bt k giá thc hin và ngày đáo hn đu hình thành mt lai hp đng quyn chn.
Danh sách ca tt c nhng lai hp đng quyn chn giao dch trên th trng
quyn chn Australia (ASX) có th đc tìm trên website
www.asx.com.au/options


4.2 S lng ca hp đng
Trên sàn giao dch quyn chn Australia (ASX), s lng ca mt hp đng
quyn chn chng khoán đc tiêu chun hóa bng 1.000 c phiu c s .iu đó
có ngha, mt hp đng quyn chn có 1.000 c phiu c s .S lng c phiu
trong hp đng quyn chn có th thay đi trong trng hp có s chia tách hay
chia c tc bng c phiu ca c phiu c s .Trong trng hp ca hp đng
quyn chn ch s chng khoán, giá tr ca hp đng đc c đnh bng s đôla
nht đnh trên s đim ca ch s chng khoán (ví d, $10/ mt đim index). S
lng hp đng bng mc đim ca ch s nhân vi giá tr đôla trên đim (ví d:
khi ch s  mc 6000 đim, mt hp đng s là 6.000x $10= $60.000)
23

4.3 Ngày đáo hn

Hp đng quyn chn có thi gian đáo hn gii hn nht đnh theo chun ca

trung tâm thanh toán bù tr quy đnh (ACH) .Ngày đáo hn là ngày mà tt c nhng
hp đng cha đc thc hin b ht hn và là ngày giao dch cui cùng ca mt
lai hp đng c th .i vi c phiu, ngày đáo hn thng là ngày th 5 trc
ngày th sáu ca tun cui cùng trong tháng .i vi nhng ch s chng khoán,
ngày đáo hn thng là ngày th nm ca tun th ba ca tháng đáo hn ca hp
đng .Tuy nhiên, trung tâm thanh toán có quyn thay đi ngày đáo hn này nu cn
thit .Nhìn chung, tt c hp đng quyn chn đi vi cùng mt lai hp đng theo
sau mt trong nhng ba chu k quý sau đây:
- Tháng 1, tháng 4, tháng 7, tháng 10
- Tháng 2, tháng 5, tháng 8, tháng 11 hoc
- Tháng 3, tháng 6, tháng 9, tháng 12
Hp đng quyn chn thông thng đc niêm yt trong 3 tháng k tip trong
chu k đáo hn hàng quý.
Ví d: hôm nay là tháng 6 nm 2008 và Ngân hàng ANZ theo sau chu k đáo
hn tháng 1, tháng 4, tháng 7, tháng 10. Vì vy, nhng tháng đáo hn k tip ca
hp đng quyn chn ca ngân hàng ANZ là tháng 7/2008, tháng 10 nm 2008 và
tháng 1 nm 2009 Khi nhng hp đng quyn chn tháng 7 đáo hn, mt hp
đng quyn chn tháng 4 nm 2009 s đc niêm yt .Khi hp đng tháng 10/2007
đáo hn, hp đng tháng 7/2008 s đc niêm yt.
Ví d: mt hp đng đáo hn tháng 11 có ngha là thi gian đáo hn ca hp
đng quyn chn vào ngày đáo hn trong tháng 11. Nu ngày th 5 không phi là
ngày kinh doanh, thì ngày đáo hn s đc tính di sang ngày kinh doanh lin k.
Nhng thông tin ca ngày đáo hn đc yt trên trang web
www.asx.com.au/options

24
4.4 Giá thc hin

Giá thc hin là giá mua, bán đã đc xác đnh trc đi vi mt c phiu c s
nu hp đng quyn chn đc thc hin

Trung tâm thanh toán (ACH) thit lp giá thc hin cho nhng hp đng quyn
chn đc niêm yt trên th trng hp đng quyn chn ASX vi mt lat nhng
giá thc hin có sn cho nhng hp đng quyn chn trong cùng mt ngày đáo hn.
Giá thc hin mi s đc niêm yt khi giá chng khoán c s thay đi.
Ví d: nu c phiu c s đang giao dch  mc $3.5, thì hp đng quyn chn s
có nhng giá thc hin đc niêm yt nh sau: $3.00, $3.25, $3.5, $ 3.75 và $4.00.
Mt lat nhng giá thc hin cho phép nhà đu t d dàng tìm đc nhng mc giá
thc hin đúng theo k vng ca mình theo s bin đng ca chng khoán c s tùy
theo trng thái hp đng ca h. Giá thc hin cng có th đc điu chnh sut
trong thi gian ca hp đng nu có mt s phát hành mi c phiu hoc có mt s
tái cu trúc vn ca chng khoán c s.

4.5 Phí hp đng quyn chn

Phí hp đng quyn chn là giá ca hp đng do hai bên mua và bán hp đng
thng lng chp nhn .Phí hp đng quyn chn đc yt bng 1 cent/c phiu.
 tính toàn b phí tr cho mt hp đng quyn chn theo chun s nhân cho phí
quyn chn đc yt vi s lng c phiu trên hp đng, thng là 1.000
Ví d, mt mc phí đc yt là 16 cents có ngha tng chi phí cho hp đng là
$160.00 ($0.16x1000) trên hp đng . tính toàn b phí hp đng quyn chn cho
ch s chng khoán ch đn gin ly s nhân ch s nhân cho phí hp đng quyn
chn .Ví d, phí hp đng quyn chn là 30 đim, vi mt s nhân ch s là $10, có
ngha tng chi phí hp đng quyn chn là $300 trên hp đng.

25
4.6 Tin ký qu

Tin ký qu đc dùng đ bo v s an toàn v mt tài chính trên th trng
.Nu nhà đu t bán hp đng quyn chn, thì h có ngha v tim n đi vi th
trng bi vì ngi mua hp đng có th thc hin trng thái hp đng ca h

Khon tin ký qu là s tin đc tính toán bi trung tâm thanh toán (ACH) khi cn
thit đ đm bo cho nhà đu t có th đáp ng đc ngha v vào ngày giao dch
đó .Lu ý, mi quan h này là mi quan h gia trung tâm thanh toán vi nhà môi
gii ch không phi mi quan h trc tip vi nhà đu t. Mt khi mt giao dch
hp đng quyn chn đc đng ký vi trung tâm thanh toán bù tr (ACH), thì
trách nhim đi vi tin ký qu đc thc hin theo trình t sau: Trung tâm thanh
toán kêu gi tin ký qu t nhà môi gii, sau đó nhà môi gii kêu gi np tin ký
qu t nhà đu t.

Tin ký qu đc tính toán nh th nào
Trung tâm thanh toán bù tr (ACH) tính toán tin ký qu bng cách s dng h
thng TIMS (Theoretical Intermarket Margining System) .TIMS ghi nhn đ bin
đng ca chng khoán c s khi tính toán ngha v tin ký qu
Tng s tin ký qu cho các hp đng quyn chn giao dch trên sàn (ETOs)
đc hình thành t hai thành phn:

- The premium margin là giá tr th trng ca trng thái hp đng vào cui ngày
giao dch mi ngày. Nó chính là s tin s đc yêu cu đóng trng thái ca nhà đu
t
- The risk margin bao gm s thay đi tim nng v giá ca hp đng đó là kh
nng bin đng giá ti đa trong ngày , đ bin đng giá hàng ngày đc biu hin
bng s phn trm, đc gi là margin interval

Mi tun ACH công b margin interval cho tt c các lai hp đng quyn chn .
Nu nhà đu t đang có trng thái hp đng m, TIMS s tính toán ri ro liên quan
đn toàn b danh mc đu t hp đng quyn chn và tính toàn b ngha v khon