Hoàn thịện hệ thống kiểm soát nội bộ cho các doanh nghiệp vừa và nhỏ tại Phú Yên hiện nay

B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T TP.H CHÍ MINH
*****

LÊ TH THANH HUYN

HOÀN THIN H THNG KIM SOÁT NI B
CHO CÁC DOANH NGHIP VA VÀ NH TI
PHÚ YÊN HIN NAY

Chuyên ngành: K toán – Kim toán
Mã s:60.34.30

LUN VN THC S KINH T

Ngi hng dn khoa hc: TS. TRN ÌNH PHNG


TP.H Chí Minh - Nm 2010

MC LC
Trang
PHN M U 01
DANH MC CÁC T VIT TT 03
CHNG 1: C S LÝ LUN CA H THNG KIM SOÁT NI B
1.1 Quá trình hình thành kim soát ni b 04
1.1.1 Lch s hình thành kim soát ni b 04
1.1.2 nh ngha kim soát ni b 08
1.2 Các yu t hp thành h thng kim soát ni b 10
1.2.1 Môi trng kim soát. 10

1.2.1.1 Tính chính trc và giá tr đo đc 10
1.2.1.2 m bo v nng lc 12
1.2.1.3 Hi đng Qun tr và y ban Kim toán 12
1.2.1.4 Trit lý qun lý và phong cách điu hành ca nhà qun lý 13
1.2.1.5 C cu t chc 14
1.2.1.6 Cách thc phân đnh quyn hn và trách nhim 15
1.2.1.7 Chính sách nhân s 16
1.2.2 ánh giá ri ro 17
1.2.2.1 Xác đnh mc tiêu ca đn v 17
1.2.2.2 Nhn dng và phân tích ri ro 18
1.2.2.3 Qun tr s thay đi 19
1.2.3 Hot đng kim soát 22
1.2.3.1 Phân chia trách nhim 22
1.2.3.2 Kim soát quá trình x lý thông tin 23
1.2.3.3 Bo v tài sn 24
1.2.3.4 Phân tích soát xét 24
1.2.4 Thông tin và truyn thông 25
1.2.4.1 Thông tin 25
1.2.4.2 Truyn thông 27
1.2.5 Giám sát 29
1.2.5.1 Giám sát thng xuyên 29
1.2.5.2 ánh giá đnh k 30
1.2.5.3 Báo cáo phát hin 31
1.3 Nhng hn ch ca h thng kim soát ni b 32
1.4 Khái quát doanh nghip va và nh 33
1.4.1 nh ngha doanh nghip va và nh 33
1.4.2 Kim soát ni b áp dng trong doanh nghip va và nh theo Báo cáo
COSO 36
KT LUN CHNG 1 39
CHNG 2 : THC TRNG H THNG KIM SOÁT NI B  CÁC

DOANH NGHIP VA VÀ NH TI TNH PHÚ YÊN
2.1 c đim các doanh nghip va và nh ti tnh Phú Yên 40
2.2 Mc đích, đi tng và phng pháp kho sát 41
2.2.1 Mc đích kho sát 41
2.2.2 i tng kho sát 41
2.2.3 Phng pháp kho sát 42
2.3 Thc trng h thng kim soát ni b  các doanh nghip trong mu
kho sát 42
2.3.1 Thc trng v môi trng kim soát 42
2.3.1.1 Tính chính trc và giá tr đo đc 42
2.3.1.2 m bo v nng lc 44
2.3.1.3 Hi đng qun tr và ban kim soát 45
2.3.1.4 Trit lý qun lý và phong cách điu hành ca nhà qun lý 47
2.3.1.5 C cu t chc 48
2.3.1.6 Phân đnh quyn hn và trách nhim 49
2.3.1.7 Chính sách nhân s 51
2.3.2 Thc trng v đánh giá ri ro 54
2.3.3 Thc trng v hot đng kim soát 57
2.3.4 Thc trng v thông tin và truyn thông 61
2.3.5 Thc trng v giám sát 63
2.4 Mt s nhn xét đánh giá thc trng chung v h thng kim soát ni b
 các doanh nghip va và nh ti tnh Phú Yên 65
KT LUN CHNG 2 68
CHNG 3: MT S GII PHÁP HOÀN THIN H THNG KIM
SOÁT NI B  CÁC DOANH NGHIP VA VÀ NH TI TNH PHÚ
YÊN
3.1 Phng hng hoàn thin h thng kim soát ni b 69
3.2 Gii pháp hoàn thin h thng kim soát ni b trong doanh nghip va
và nh 72
3.2.1 Gii pháp hoàn thin môi trng kim soát 72

3.2.2 Gii pháp hoàn thin đánh giá ri ro 75
3.2.3 Gii pháp hoàn thin hot đng kim soát 75
3.2.4 Gii pháp hoàn thin thông tin và truyn thông 78
3.2.5 Gii pháp hoàn thin giám sát 79
KT LUN CHNG 3 81
KT LUN 82
TÀI LIU THAM KHO
PH LC

















1
PHN M U
S cn thit ca đ tài
u th k 20, khái nim kim soát ni b bt đu đc s dng trong các
tài liu v kim toán, lúc đu kim soát ni b đc xem nh bin pháp đ bo

v tin không b nhân viên gian ln, và nhng nm sau đó kim soát ni b còn
nhm đm bo vic ghi chép k toán chính xác, nâng cao hiu qu hot đng và
khuyn khích tuân th các chính sách ca nhà qun lý. Và đn nm 1992, COSO
là mt y ban thuc Hi đng quc gia Hoa K v vic chng gian ln báo cáo
tài chính, đã đa ra khuôn mu lý thuyt chun v kim soát ni b.
Kim soát ni b ngày nay nó đóng vai trò ht sc quan trng trong hot
đng kinh t ca các doanh nghip, giúp các nhà qun tr qun lý hu hiu và
hiu qu nhng ngun lc kinh t ca doanh nghip nh đi ng nhân viên, tài
sn, vn …, giúp doanh nghip hn ch đc nhng ri ro trong kinh doanh,
cng nh xây dng đc mt nn tng qun lý vng chc phc v cho quá trình
m rng và phát trin ca doanh nghip.
Vic xây dng và phát trin h thng kim soát ni b vng mnh là rt
quan trng. Tuy nhiên, không phi doanh nghip nào cng hiu rõ đc s cn
thit và li ích ca vic xây dng, t chc, và vn hành mt cách hiu qu h
thng kim soát ni b. c bit là đi vi các doanh nghip trong tnh Phú Yên,
vic vn hành h thng kim soát ni b là mt vn đ còn mi m, nhiu doanh
nghip vn cha xây dng đc h thng kim soát ni b cho doanh nghip
mình.
Xut phát t nhng lý do trên, tác gi chn đ tài “Hoàn thin h thng
kim soát ni b cho các doanh nghip va và nh ti Phú Yên hin nay”.

2
Mc tiêu nghiên cu
- Tìm hiu lý lun v kim soát ni b ca COSO
- Kho sát, đánh giá thc trng h thng kim soát ni b  các doanh
nghip va và nh ti tnh Phú Yên.
- T thc t kho sát, kt hp vi lý thuyt kim soát ni b đã tìm hiu đ
đa ra mt s gii pháp hoàn thin h thng kim soát ni b  các doanh nghip
va và nh ti Tnh Phú Yên.
Phng pháp nghiên cu

Lun vn nghiên cu có h thng lý lun và thc t liên quan đn kim
soát ni b và t đó đa ra mt s gii pháp hoàn thin h thng kim soát ni
b.
Phm vi nghiên cu
Phm vi gii hn ca lun vn là nghiên cu h thng kim soát ni b 
các doanh nghip va và nh ti tnh Phú Yên, và ch tp trung vào các yu t
hp thành h thng kim soát ni b : môi trng kim soát, đánh giá ri ro, hot
đng kim soát, thông tin và truyn thông, giám sát.
B cc ca lun vn
Ngoài phn m đu, danh mc các t vit tt, kt lun, tài liu tham kho
và ph lc, lun vn chia ra làm 3 chng :
- Chng 1 : C s lý lun ca h thng kim soát ni b
- Chng 2 : Thc trng h thng kim soát ni b  các doanh nghip
va và nh ti Tnh Phú Yên
- Chng 3 : Mt s gii pháp hoàn thin h thng kim soát ni b 
các doanh nghip va và nh ti Tnh Phú Yên

3
DANH MC CÁC T VIT TT
1. DNTNN : Doanh nghip có vn đu t nc ngoài
2. DNNN : Doanh nghip nhà nc
3. Cty CP : Công ty c phn
4. Cty TNHH : Công ty trách nhim hu hn

4
CHNG 1
:
C S LÝ LUN CA H THNG KIM SOÁT NI B
1.1 Quá trình hình thành kim soát ni b
1.1.1 Lch s hình thành kim soát ni b
Trong mi hot đng ca mt doanh nghip thì chc nng kim tra, kim
soát luôn đóng mt vai trò quan trng trong qun lý, và vic này đc thc hin
thông qua h thng kim soát ni b ca doanh nghip.
Quá trình hình thành kim soát ni b tri qua nhng giai đon :
 Giai đon tin COSO
u th k 20, khái nim kim soát ni b đã bt đu xut hin trong các
tài liu v kim toán vi các bin pháp đ bo v tin không b nhân viên gian
ln.
Nm 1929, khái nim kim soát ni b đc công b bi Cc D tr Liên
bang Hoa K (Federal Reserve Bulletin) đnh ngha là mt công c đ bo v
tin và các tài sn khác đng thi thúc đy nâng cao hiu qu hot đng.

Nm 1936, khái nim kim soát ni b đc công b bi Hip hi K toán
viên công chng Hoa K (AICPA). Kim soát ni b là các bin pháp và cách
thc đc chp nhn và thc hin trong mt t chc đ bo v tin và các tài sn
khác, cng nh bo đm s liu k toán chính xác.
Nm 1977, sau v bê bi Watergate v các khon thanh toán bt hp pháp
cho chính ph nc ngoài, Quc Hi Hoa K đã thông qua iu lut Hành vi hi
l  nc ngoài.
Nm 1985, sau hàng lot s sp đ ca các công ty c phn có niêm yt 
Hoa K, thì đã có s quan tâm nhiu hn ca các nhà lp pháp đn kim soát ni
b, c th là nhiu quy đnh hng dn v kim soát ni b đc ban hành :
5
- Nm 1985, y ban quc gia v phòng chng gian ln báo cáo tài chính
(Treadway Commission) ban hành nhng quy tc v đo đc, kim soát và làm
rõ nhng chc nng ca kim soát ni b.
- Nm 1988, y ban chun mc kim toán Hoa K ( Auditing Standard
Board – ASB) ban hành bn điu chnh chun mc kim toán v kim soát ni
b, và y ban chng khoán Hoa K (Securities and Exchange Commission –
SEC) ban hành các nguyên tc v báo cáo trách nhim và đánh giá hiu qu ca
kim soát ni b.
- Nm 1991, T chc nghiên cu kim toán ni b ( The Institude of
Internal Auditors Research Foundation – IIARF) ban hành mt báo cáo hng
dn kim soát và kim toán h thng thông tin.
Trong thi k này, kim soát ni b không ngng đc m rng ra khi
nhng th tc bo v tài sn và ghi chép s sách k toán.
 Giai đon hình thành Báo cáo COSO nm 1992
Vi nhiu quan đim khác nhau v kim soát ni b, Báo cáo COSO ra
đi nhm đa ra mt đnh ngha thng nht, mt cách hiu chung v kim soát
ni b và đc chp nhn rng rãi.
COSO là mt y ban thuc Hi đng quc gia Hoa K v vic chng gian
ln v báo cáo tài chính ( Nationnal Commission on Financial Reporting, hay

còn đc gi là Treadway Commission). y ban này bao gm đi din ca Hip
hi k toán viên công chng Hoa K ( AICPA), Hip hi Kim toán viên ni b
( IIA), Hip hi Qun tr viên tài chính (FEI), Hip hi K toán Hoa K (AAA),
Hip hi k toán viên qun tr (IMA).
6
Báo cáo COSO 1992 là tài liu đu tiên trên th gii nghiên cu và đnh
ngha v kim soát ni b mt cách đy đ và có h thng. Cu trúc ca báo cáo
này bao gm 4 phn :
 Phn 1 : Tóm tt dành cho nhà qun lý
Phn này cung cp mt cái nhìn tng quát v kim soát ni b  mc đ
cao dành riêng cho các nhà qun lý, giám đc điu hành, ban giám đc, các ngh
s và các c quan qun lý nhà nc.
 Phn 2 : Khuôn kh chung ca kim soát ni b
ây là phn c bn nht ca Báo cáo COSO trong đó có đnh ngha v
kim soát ni b, mô t các b phn hp thành ca kim soát ni b, đa ra các
tiêu chí giúp ban giám đc, nhà qun lý và các đi tng khác đánh giá h thng
kim soát ni b.
 Phn 3 : Báo cáo cho bên ngoài
ây là tài liu b sung, cung cp hng dn cho các t chc cách thc báo
cáo cho các đi tng bên ngoài v h thng kim soát ni b cho mc tiêu báo
cáo tài chính.
 Phn 4 : Công c đánh giá h thng kim soát ni b
a ra các hng dn, gi ý rt thit thc cho vic đánh giá h thng kim
soát ni b.
S ra đi ca báo cáo COSO đã đa ra mt đnh ngha, mt cách hiu
chung v kim soát ni b và đc chp nhn rng rãi. Báo cáo này có đim ni
bt đó là có mt tm nhìn rng và mang tính qun tr,  đây kim soát ni b
7
không ch là vn đ liên quan đn báo cáo tài chính mà còn liên quan đn các
lnh vc hot đng và tuân th.

 Giai đon hu COSO
Vi s ra đi ca báo cáo COSO, to c s lý thuyt nn tng v kim
soát ni b cho hàng lot các nghiên cu phát trin v kim soát ni b trong
nhiu lnh vc, c th :
 Các chun mc kim toán ca Hoa K chuyn sang s dng báo cáo
COSO làm nn tng đánh giá h thng kim soát ni b trong lnh vc kim toán
đc lp, c th nh : SAS 78 (1995) - xem xét kim soát ni b trong kim toán
báo cáo tài chính, SAS 94 (2001) - nh hng ca công ngh thông tin đn vic
xem xét kim soát ni b trong kim toán báo cáo tài chính.
 Nm 1996, Hip hi kim toán và kim soát thông tin (ISACA -
Information System Audit and Control Associasion ) ban hành CoBIT ( Control
Objectives for Information and Related Technology) là các mc tiêu kim soát
cho công ngh thông tin và các k thut liên quan.
 y ban Basle các Ngân hàng Trung ng ban hành báo cáo Basle
(1998), vn dng các lý lun c bn ca COSO đ đa ra khuôn kh kim soát
ni b trong lnh vc ngân hàng.
 Nm 2001, h thng đánh giá ri ro doanh nghip trong lnh vc qun tr
doanh nghip ( ERM – Enterprise Risk Management Framework) đc xây dng
trên c s báo cáo COSO 1992, đc đnh ngha bao gm 8 yu t : Môi trng
ni b, thit lp mc tiêu, nhn din s kin, đánh giá ri ro, đi phó ri ro, các
hot đng kim soát, thông tin truyn thông và giám sát.


8
1.1.2 nh ngha kim soát ni b
Quá trình nhn thc và nghiên cu v kim soát ni b đã dn đn s hình
thành các đnh ngha khác nhau.
Theo Báo cáo COSO 1992 đnh ngha: “ Kim soát ni b là mt quá trình
b chi phi bi ban giám đc, hi đng qun tr và các nhân viên ca đn v,
đc thit k đ cung cp mt s đm bo hp lý nhm thc hin ba mc tiêu

sau đây :
 Mc tiêu v báo cáo tài chính đáng tin cy
 Mc tiêu v các lut l và quy đnh đc tuân th
 Mc tiêu v hot đng hu hiu và hiu qu
Trong đnh ngha trên, có bn ni dung c bn, đó là: quá trình, con
ngi, đm bo hp lý và mc tiêu. C th nh sau :
◊ Kim soát ni b là mt quá trình: tc khng đnh kim soát ni b
không phi là mt s kin hay tình hung mà là mt chui các hot đng hin
din rng khp mi b phn trong doanh nghip. Kim soát ni b t ra hu hiu
nht khi nó đc xây dng nh mt phn c bn trong hot đng ca doanh
nghip ch không phi là mt s b sung cho các hot đng ca doanh nghip
hoc là mt gánh nng b áp đt bi các c quan qun lý hay th tc hành chính.
Quá trình kim soát là phng tin đ giúp cho doanh nghip đt đc các mc
tiêu ca mình.
◊ Kim soát ni b đc thit k và vn hành bi con ngi: kim soát ni
b không ch đn thun là nhng chính sách, th tc, biu mu … mà phi bao
gm c nhng con ngi trong t chc nh hi đng qun tr, ban giám đc và
các nhân viên ca đn v. Con ngi đnh ra các mc tiêu, thit lp c ch kim
soát và vn hành theo các mc tiêu đã đ ra. Kim soát ni b cng tác đng đn
9
hành vi con ngi. Kim soát ni b s to ra ý thc kim soát ca mi cá nhân
và hng hot đng ca h đn mc tiêu chung ca đn v, nhng s vn hành
ca kim soát ni b ch hu hiu khi có s tham gia và phi hp gia mi thành
viên trong đn v.
◊ Kim soát ni b cung cp mt s đm bo hp lý cho ban giám đc và
nhà qun lý, ch không phi đm bo tuyt đi là các mc tiêu s đt đc ca
đn v. Lý do là vì xut phát t nhng hn ch tim tàng ca kim soát ni b
nh: sai lm ca con ngi, s thông đng ca các cá nhân trong và ngoài t
chc, s lm quyn ca nhà qun lý dn đn không đt đc các mc tiêu; hn
na là ràng buc gia chi phí và li ích ca vic thit lp nên h thng kim soát

ni b, dù là ngi qun lý có th nhn thc đy đ v các ri ro, nhng nu chi
phí cho quá trình kim soát quá cao thì h vn không áp dng các th tc đ
kim soát ri ro.
◊ Các mc tiêu ca kim soát ni b:
Kim soát ni b đc thit lp và duy trì đ đt đc các mc tiêu ca t
chc, bao gm mc tiêu v s hu hiu và hiu qu ca các hot đng, mc tiêu
v báo cáo tài chính, mc tiêu v s tuân th.
- Mc tiêu v báo cáo tài chính: đn v phi đm bo v tính trung thc và
đáng tin cy ca báo cáo tài chính mà đn v cung cp, vì chính ngi qun lý
ca đn v có trách nhim lp báo cáo tài chính phù hp vi chun mc và ch
đ k toán hin hành.
- Mc tiêu v s tuân th: đn v phi tuân th các lut l và quy đnh.
- Mc tiêu v s hu hiu và hiu qu ca các hot đng, kim soát ni b
giúp đn v bo v và s dng hiu qu các ngun lc, bo mt thông tin, nâng
cao uy tín, m rng th phn, thc hin các chin lc kinh doanh ca đn v …
10
1.2 Các yu t hp thành h thng kim soát ni b
Báo cáo COSO nm 1992 đa ra nm yu t ca kim soát ni b và các
yu t này có mi liên h cht ch vi nhau, bao gm: môi trng kim soát,
đánh giá ri ro, hot đng kim soát, thông tin và truyn thông, giám sát.
1.2.1 Môi trng kim soát
Môi trng kim soát phn ánh sc thái chung ca đn v, nó chi phi ý
thc kim soát ca mi thành viên trong đn v và là nn tng ca các yu t ca
kim soát ni b. Các nhân t thuc môi trng kim soát ch yu liên quan đn
quan đim, thái đ và nhn thc cng nh hành đng ca các nhà qun lý trong
đn v. Mt môi trng kim soát tt s là nn tng cho s hot đng hiu qu
ca h thng kim soát ni b. Theo báo cáo COSO nm 1992, các nhân t thuc
v môi trng kim soát bao gm :
 Tính chính trc và giá tr đo đc
 m bo v nng lc

 Hi đng qun tr và y ban kim toán
 Trit lý qun lý và phong cách điu hành ca nhà qun lý
 C cu t chc
 Cách thc phân đnh quyn hn và trách nhim
 Chính sách nhân s
1.2.1.1 Tính chính trc và giá tr đo đc
Tính chính trc và hành vi đo đc chính là sn phm ca đo đc đn v
và nhng chun mc v hành vi chng hn nh h trao đi th nào hay h hp
tác trong công vic nh th nào?. Nhà qun lý cao cp đóng vai trò quan trng đ
thit lp n np và vn hóa ca đn v.
11
S hu hiu ca h thng kim soát ni b trc tiên ph thuc vào tính
chính trc và vic tôn trng các giá tr đo đc ca nhng ngi liên quan đn
các quá trình kim soát.  đáp ng yêu cu này, các nhà qun lý cao cp phi
xây dng nhng chun mc v đo đc trong đn v và c x đúng đn đ có th
ngn cn không cho các thành viên có các hành vi thiu đo đc hoc phm
pháp, và mun vy thì nhà qun lý trc ht phi làm gng cho cp di v
vic tuân th các chun mc và cn phi ph bin nhng quy đnh đn mi thành
viên bng các th thc thích hp. Mt cách khác đ nâng cao tính chính trc và
s tôn trng các giá tr đo đc, đn v phi loi tr hoc gim thiu nhng sc
ép hay điu kin có th dn đn nhân viên có nhng hành vi thiu trung thc.
Chng hn nh, gian ln trong báo cáo tài chính có th xut phát t vic nhân
viên b ép buc phi thc hin nhng mc tiêu phi thc t ca nhà qun lý.
Nhng hành đng không đúng cng có th phát sinh khi quyn li ca nhà qun
lý li gn cht vi s liu báo cáo v thu nhp.
Các tiêu chí đ đánh giá nhân t này :
+ S tn ti và thc hin các quy đnh v đo đc ngh nghip và thông l
kinh doanh đc chp nhn, quy đnh x lý các mâu thun v quyn li và
nhng quy đnh v chun mc đo đc khác.
+ Quy đnh v cách c x vi nhân viên, nhà cung cp, khách hàng, nhà

đu t…phi da trên tinh thn trung thc và công bng.
+ Loi b sc ép đ tha mãn nhng mc tiêu phi thc hin – c th nh
mc tiêu trong ngn hn, gii hn phm vi áp dng phng pháp khuyn khích
vt cht đn thun da trên kt qu công vic.


12
1.2.1.2 m bo v nng lc
Nng lc là s hiu bit và các k nng cn thit đ thc hin nhng
nhim v đc xác đnh trong tng công vic c th. m bo v nng lc bao
gm s xem xét ca ban qun tr v các mc đ nng lc đ chun b cho nhng
công vic c th và c vic xem xét nhng nng lc y đc chuyn hóa vào
trong các k nng và s hiu bit ca ngi thc hin nh th nào. Do đó, các
nhà qun lý ch nên tuyn dng các nhân viên có kin thc và kinh nghim phù
hp vi nhim v s đc giao, và phi luôn giám sát, hun luyn cho h đy đ
và thng xuyên.
Các tiêu chí đ đánh giá nhân t này :
+ Mi công vic c th phi có bng mô t các công vic rõ ràng, có th
di dng bng mô t công vic hoc di mt hình thc khác.
+ Phân tích v yêu cu đi vi kin thc và k nng đ thc hin công
vic.
1.2.1.3 Hi đng Qun tr và y ban Kim toán
y ban kim toán là y ban bao gm mt s thành viên trong và ngoài
Hi đng qun tr nhng không tham gia vào vic điu hành đn v. y ban
kim toán có th có nhng đóng góp quan trng cho vic thc hin các mc tiêu
ca đn v, thông qua giám sát s chp hành lut pháp ca đn v, kim tra và
giám sát công vic ca kim toán viên ni b, giám sát tin trình lp báo cáo tài
chính…
Do có các chc nng quan trng trên, nên hot đng hu hiu ca y ban
kim toán và Hi đng qun tr có nh hng ln đn môi trng kim soát. Các

nhân t đc xem đ đánh giá s hu hiu ca Hi đng qun tr và y ban
kim toán gm mc đ đc lp, kinh nghim và uy tín ca các thành viên trong
13
Hi đng qun tr hoc y ban kim toán, và mi quan h ca h vi b phn
kim toán ni b và kim toán đc lp.
Các tiêu chí đ đánh giá nhân t này :
+ c lp đi vi ban giám đc.
+ Nhng cuc hp thng xuyên và không thng xuyên vi k toán
trng hoc phòng k toán, vi kim toán viên ni b và kim toán viên đc lp.
+ S đy đ và kp thi ca các thông tin đc cung cp đn Hi đng
qun tr và y ban kim toán, đ giám sát các mc tiêu và chin lc ca nhà
qun lý, kt qu hot đng và tình hình tài chính ca doanh nghip, và điu
khon ca các hp đng quan trng.
+ S đy đ và kp thi ca báo cáo đn Hi đng qun tr và y ban
kim toán v thông tin nhy cm, vic điu tra và x lý.
Nhiu nc trên th gii yêu cu các công ty c phn có niêm yt trên Th
trng Chng khoán phi thành lp y ban Kim toán.  Vit Nam, Lut Doanh
nghip quy đnh mt s loi hình công ty phi có Ban Kim soát trc thuc i
hi đng c đông và đóng góp vai trò tng t nh y ban Kim toán.
1.2.1.4 Trit lý qun lý và phong cách điu hành ca nhà qun lý
Trit lý qun lý th hin qua quan đim và nhn thc ca ngi qun lý;
phong cách điu hành li th hin qua cá tính, t cách và thái đ ca h khi điu
hành đn v. Mt s nhà qun lý rt quan tâm đn vic lp báo cáo tài chính và
rt chú trng đn vic hoàn thành hoc vt k hoch, h hài lòng vi nhng
hot đng kinh doanh có mc đ ri ro cao, nhng có th thu đc nhiu li
nhun. Nhng mt s nhà qun lý khác li rt bo th và quá thn trong vi ri
ro…Nh vy, s khác bit v trit lý qun lý và phong cách điu hành có th nh
14
hng ln đn môi trng kim soát và tác đng đn vic thc hin các mc tiêu
ca đn v.

Trit lý qun lý và phong cách điu hành dn ti quan đim khác nhau
trong điu hành hot đng doanh nghip ca các nhà qun lý. Các quan đim đó
s nh hng trc tip đn chính sách, ch đ, các quy đnh và cách thc t chc
kim tra kim soát trong doanh nghip.
Trit lý qun lý và phong cách điu hành cng đc phn ánh trong cách
thc nhà qun lý s dng kênh thông tin và quan h vi cp di. Có nhiu nhà
qun lý trong quá trình điu hành thích tip xúc và trao đi trc tip vi nhân
viên. Ngc li, có nhng nhà qun lý ch thích điu hành công vic theo mt
trt t đã đc xác đnh trong c cu t chc ca đn v…
Các tiêu chí đ đánh giá nhân t này :
+ Mc đ ri ro trong kinh doanh mà nhà qun lý có th chp nhn, nhà
qun lý mo him vi ri ro cao, hay thn trng vi vic chp nhn ri ro.
+ S tip xúc gia nhà qun tr cp cao vi ngi qun lý điu hành, đc
bit trong điu kin cách tr v không gian.
+ Thái đ và hành đng đi vi vic lp báo cáo tài chính, bao gm nhng
khuynh hng khác nhau trong k toán nh áp dng nhng nguyên tc k toán,
mc đ khai báo thông tin trên báo cáo tài chính và k c quan đim v vic gian
ln và gi mo chng t s sách.
1.2.1.5 C cu t chc
C cu t chc là s phân chia trách nhim và quyn hn gia các b phn
trong đn v. C cu t chc thng đc mô t thông qua s đ t chc, và
phi xác đnh đc các v trí then cht vi quyn hn và trách nhim và các th
15
thc báo cáo cho phù hp. C cu còn cn phù hp vi quy mô và đc thù hot
đng ca đn v.
Mt c cu t chc phù hp s là c s đ lp k hoch, điu hành, kim
soát và giám sát các hot đng. Ngc li, khi thit k không đúng, c cu t
chc có th làm cho các th tc kim soát mt tác dng.
Các tiêu chí đ đánh giá nhân t này :
+ S thích hp ca c cu t chc trong doanh nghip, và kh nng cung

cp thông tin cn thit ca nhà qun lý.
+ Mc đ phù hp gia trách nhim theo c cu t chc và nhn thc ca
ngi qun lý vi nhim v đó.
+ Kh nng đáp ng v kin thc và kinh nghim ca các nhà qun lý đi
vi nhim v đc giao.
1.2.1.6 Cách thc phân đnh quyn hn và trách nhim
Cách thc phân đnh quyn hn và trách nhim là mc đ giao quyn t
trên xung ca h thng t chc. Nó c th hóa v quyn hn và trách nhim ca
tng thành viên trong các hot đng ca doanh nghip. Quyn hn đc giao
tng xng vi trách nhim và nng lc ca tng thành viên. Do đó, giúp cho
mi thành viên phi hiu rng h có nhim v c th gì và tng hot đng ca h
s nh hng nh th nào đn ngi khác trong vic hoàn thành mc tiêu ca
doanh nghip.
Các tiêu chí đ đánh giá nhân t này :
+ Phù hp vi mc tiêu ca t chc, chc nng hot đng và yêu cu trách
nhim, bao gm trách nhim v h thng thông tin và quyn hn thay đi.
+ S thích hp vi tiêu chun và th tc kim soát.
16
+ S tng xng gia s lng, nng lc ca các thành viên vi mc đ
công vic và quy mô ca doanh nghip.
1.2.1.7 Chính sách nhân s
Chính sách nhân s là các chính sách và th tc ca nhà qun lý v vic
tuyn dng, hun luyn, b nhim, đánh giá, sa thi, đ bt, khen thng và k
lut. Chính sách nhân s có nh hng đáng k đn s hu hiu ca môi trng
kim soát thông qua vic tác đng đn các nhân t khác trong môi trng kim
soát nh đm bo v nng lc, tính chính trc và giá tr đo đc…. Các chính
sách kim soát ph tr cng không kém phn quan trng nh đnh k thay đi
nhim v ca nhân viên đ tránh và phát hin gian ln, sai sót có th xy ra. Nhà
qun lý cn phi thit lp các chng trình đng viên, khuyn khích cho các hot
đng ni bt và cng có các hình thc k lut nghiêm khc cho các hành vi vi

phm cn đc các nhà qun lý quan tâm.
Các tiêu chí đ đánh giá nhân t này :
+ Chính sách và th tc cho vic tuyn dng, hun luyn, đ bt và tr cp
phù hp cho nhân viên.
+ Có bin pháp điu chnh thích hp cho s khác bit gia chính sách
nhân s vi các chính sách và th tc kinh doanh.
+ Cn kim tra và la chn các ng viên có trình đ, nng lc và kinh
nghim phù hp.
+ Mc đ phù hp gia s duy trì nhân viên, tiêu chun đ bt, k thut
đánh giá kh nng làm vic, và mi quan h v nguyên tc đo đc và các hành
vi khác.


17
1.2.2 ánh giá ri ro
Mi hot đng ca mt doanh nghip đu có th phát sinh nhng ri ro và
khó có th kim soát tt c. Ri ro là nhng nguy c làm cho mc tiêu ca t
chc không thc hin đc. Do đó, các nhà qun lý cn phi đánh giá, phân tích
ri ro và kim soát đ có th ti thiu hóa nhng tn tht do các ri ro này gây
nên.
Ni dung ca đánh giá ri ro bao gm :
 Xác đnh mc tiêu ca doanh nghip
 Nhn dng và phân tích ri ro
 Kim soát ri ro khi có s thay đi v kinh t, công ngh, lut pháp, k
thut
1.2.2.1 Xác đnh mc tiêu ca doanh nghip
Mc tiêu tuy không phi là mt b phn ca kim soát ni b nhng vic
xác đnh nó là điu kin tiên quyt đ đánh giá ri ro. Bi vì mt s kin có tr
thành mt ri ro quan trng đi vi mt doanh nghip hay không ph thuc vào
mc đ tác đng tiêu cc ca nó đn mc tiêu ca doanh nghip. Vì vy, mc

tiêu phi đc đ ra thì nhà qun lý mi có th nhn dng và phân tích ri ro và
có th qun tr đc ri ro.
Có 3 loi mc tiêu :
+ Mc tiêu hot đng: gn lin vi tính hiu lc và hiu qu ca các hot
đng trong doanh nghip, bao gm nhng mc tiêu v phng thc thc hin,
li nhun và bo v tài sn.
+ Mc tiêu v báo cáo tài chính: liên quan đn đ tin cy ca thông tin
công b trên báo cáo tài chính, bao gm ngn nga s không trung thc ca
thông tin công b.
18
+ Mc tiêu v s tuân th: liên quan đn vic tuân th nhng quy đnh và
nguyên tc mang tính pháp lý.
Mi tình hung khác nhau ca mt hot đng s liên qua đn mt hoc
nhiu mc tiêu. Các mc tiêu trong mt doanh nghip đc thc hin và liên kt
vi nhau. Các mc tiêu cn phi rõ ràng, d hiu, và các mc tiêu phi đc trin
khai mt cách nht quán, ph bin đn mi b phn trong doanh nghip.
1.2.2.2 Nhn dng và phân tích ri ro
 Nhn dng ri ro: ri ro có th tác đng đn doanh nghip  mc đ
toàn đn v hay  mc đ nh hng đn tng hot đng c th.
-  mc đ toàn doanh nghip : Nhn dng ri ro đc thc hin thông
qua vic xem xét các nhân t bên ngoài và các nhân t bên trong.
+ Nhân t bên ngoài: s phát trin ca k thut; s thay đi nhu cu khách
hàng có th tác đng đn phát trin sn phm, quy trình sn xut, dch v khách
hàng…; s cnh tranh có th làm thay đi hot đng tip th và dch v; pháp
lut và quy đnh mi có th làm thay đi chính sách và chin lc hot đng;
nhng thay đi môi trng kinh t có th tác đng đn tài chính.
+ Nhân t bên trong: h thng x lý thông tin; cht lng đi ng nhân
viên, phng pháp hun luyn và đng c thúc đy; s thay đi trách nhim
qun lý; tính cht hot đng ca doanh nghip, s không quyt đoán hoc không
hiu qu ca y ban kim toán …

-  mc đ tng hot đng: trong phm vi tng hot đng nh bán hàng,
mua hàng, k toán, sn xut, tip th, phát trin k thut …S thành công trong
đánh giá ri ro  mc đ tng hot đng cng đóng góp vào s duy trì h thng
đánh giá ri ro toàn doanh nghip.

19
 Phân tích ri ro:
Sau khi doanh nghip xác đnh ri ro  mc đ toàn doanh nghip và tng
hot đng, thì phân tích ri ro cn đc thc hin. Phng pháp phân tích ri ro
rt đa dng và phong phú vì nhiu ri ro rt khó đnh lng. Tuy nhiên, mt quy
trình phân tích và đánh giá ri ro thng bao gm:
- c lng tm c ca ri ro qua nh hng có th có đn mc tiêu ca
đn v.
- Xem xét kh nng xy ra ri ro.
- Nhng bin pháp có th s dng đ đi phó vi ri ro.
Ri ro có nhiu loi, có loi ri ro nh hng nhiu đn hot đng kinh
doanh ca doanh nghip và kh nng xy ra cao, nhng cng có loi ri ro không
nh hng nhiu đn hot đng ca doanh nghip và kh nng xy ra thp. Vì
vy, khi phân tính ri ro cn phi thn trng, và đng thi cng cn phi xem xét
quan h gia chi phí b ra đ đi phó vi ri ro và nhng thit hi t các ri ro
đó.
1.2.2.3 Qun tr s thay đi
Khi có s thay đi môi trng kinh t, k thut, lut pháp thì nhà qun
lý ch đng kim soát nh hng ca nhng thay đi đó nhm ngn chn nhng
ri ro có th nh hng đn thc hin mc tiêu ca doanh nghip. Nhng vn đ
thay đi mà nhà qun lý cn quan tâm:
- Thay đi môi trng kinh doanh: s thay đi các quy đnh hoc môi
trng kinh t có th dn đn gia tng áp lc cnh tranh và nhng ri ro quan
trng khác nhau.
20

- Nhân viên mi: ngi qun lý mi có th không hiu vn hóa trong
doanh nghip, hoc có th ch quan tâm đn vic thc hin ngn nga nhng
hot đng kim soát liên quan, b qua hiu qu ca vic đào to và giám sát.
- H thng thông tin: thông thng thì hiu qu ca kim soát có th mt
tác dng khi có h thng thông tin mi hoc đc ci tin.
- Quá trình phát trin nhanh: khi phát trin nhng hot đng ln và nhanh
chóng có th làm cho h thng kim soát không theo kp.
- Công ngh mi: khi công ngh mi đc ng dng vào quy trình sn
xut hay h thng thông tin thì s cn s thay đi kim soát ni b.
- Quy trình sn xut mi: khi doanh nghip tham gia vào hot đng kinh
doanh mi thì cách thc, th tc kim soát c có th không còn phù hp.
- Tái c cu t chc: doanh nghip phi t chc li b máy hot đng vì
mt lý do nào đó, vic sp xp phân chia công vic có th không phù hp.
- Nhng hot đng kinh doanh  nc ngoài: vic m rng hot đng kinh
doanh  nc ngoài có nhng ri ro mà nhà qun lý nên chú ý: vn hóa và phong
tc tp quán, môi trng kinh t và lut pháp. Hoc nhng kênh truyn thông và
h thng thông tin có th không đc thit lp tt và có giá tr đn tt c mi
ngi.
* Các tiêu chí đ đánh giá nhân t này :
- Mc tiêu ca toàn doanh nghip
+ Mc đ ca mc tiêu toàn doanh nghip đc công b.
+ Hiu qu ca vic truyn đt mc tiêu ca doanh nghip đn nhân viên
và Hi đng qun tr.
+ Mi quan h và tính nht quán ca các chin lc vi mc tiêu ca
doanh nghip.