Vai trò của du lịch đối với sự phát triển kinh tế - xã hội tỉnh Bình Thuận trong giai đoạn 2001 - 2020

B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T THÀNH PH H CHÍ MINH
z {


PHAN TH NGC UYÊN

VAI TRÒ CA DU LCH I VI S
PHÁT TRIN KINH T - XÃ HI TNH
BÌNH THUN TRONG GIAI ON 2001-2020



LUN VN THC S KINH T






Tp. H CHÍ MINH – NM 2009
B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T THÀNH PH H CHÍ MINH
z {

PHAN TH NGC UYÊN

VAI TRÒ CA DU LCH I VI S
PHÁT TRIN KINH T - XÃ HI TNH
BÌNH THUN TRONG GIAI ON 2001-2020

Chuyên ngành : KINH T CHÍNH TR
Mã s : 60.31.01

LUN VN THC S KINH T

Ngi hng dn khoa hc :
TS. LU TH KIM HOA




Tp. H CHÍ MINH – NM 2009
MC LC
x
y

LI CAM OAN
DANH MC BNG, BIU
DANH MC HÌNH V,  TH
M U····························································································································· 1
CHNG 1 : TNG QUAN V DU LCH VÀ VAI TRÒ CA NÓ I VI
S PHÁT TRIN KINH T - XÃ HI
7
1.1. S LC V LCH S HÌNH THÀNH VÀ PHÁT TRIN
CA DU LCH 7
1.1.1. Du lch thi c đi 7
1.1.2. Du lch thi cn đi 8
1.1.3. Du lch thi hin đi 9
1.2. NHNG VN  C BN V DU LCH 11
1.2.1. Khái nim du lch 11

1.2.2. Du khách 12
1.2.3. Sn phm du lch 14
1.2.4. Hot đng du lch 18
1.2.5. V trí ca du lch đi vi s phát trin kinh t - xã hi 19
1.3. VAI TRÒ CA DU LCH I VI S PHÁT TRIN KINH T -
XÃ HI 21
1.3.1. Vai trò ca du lch đi vi s phát trin kinh t 21
1.3.2. Vai trò ca du lch đi vi s phát trin xã hi 25
1.3.3. Quan đim và chính sách phát trin du lch ca ng và Nhà nc ta 27
1.4. NHNG TÁC NG TIÊU CC T HOT NG KINH DOANH
DU LCH 28
1.4.1. Nguy c ô nhim môi trng 28
1.4.2.
Nguy c hàng hóa hóa, tm thng hóa các tài nguyên
vn hóa, xã hi
29
1.4.3. Nguy c du nhp các yu t vn hóa thiu lành mnh t bên ngoài 29
1.5. VAI TRÒ CA HOT NG DU LCH I VI S PHÁT TRIN KINH
T - XÃ HI CA MT S NC TRÊN TH GII VÀ BÀI HC
KINH NGHIM I VI VIT NAM 30
1.5.1. Vai trò ca du lch đi vi s phát trin kinh t - xã hi ca mt s nc
trên th gii 30
1.5.2. Bài hc kinh nghim rút ra đi vi Vit Nam 35
Kt lun chng 1 38
CHNG 2: VAI TRÒ CA HOT NG DU LCH I VI S PHÁT
TRIN KINH T - XÃ HI TNH BÌNH THUN GIAI ON
2001 – 2008
39
2.1. C IM T NHIÊN, KINH T - XÃ HI TNH BÌNH THUN 39
2.1.1. c đim t nhiên 39

2.1.2. c đim kinh t - xã hi 41
2.1.3. Nhng thun li và khó khn trong phát trin hot đng du lch tnh
Bình Thun 43
2.2. HIN TRNG PHÁT TRIN DU LCH TNH BÌNH THUN 46
2.2.1. T chc hot đng du lch tnh Bình Thun 46
2.2.2. Du khách 51
2.2.3. Sn phm du lch 52
2.2.4. C s vt cht k thut 54
2.2.5. Lc lng lao đng 59
2.2.6. u t du lch 62
2.2.7. Doanh thu t hot đng kinh doanh du lch 64
2.3. VAI TRÒ CA HOT NG DU LCH I VI S PHÁT TRIN
KINH T - XÃ HI TNH BÌNH THUN GIAI ON 2001 – 2008 65
2.3.1. Vai trò ca du lch đi vi s phát trin kinh t tnh Bình Thun .65
2.3.2. Vai trò ca du lch đi vi s phát trin xã hi tnh Bình Thun 70
2.4. NHNG THÀNH TU VÀ TN TI CA HOT NG DU LCH BÌNH
THUN GIAI ON 2001 - 2008 72
2.4.1. Nhng thành tu ca hot đng du lch tnh Bình Thun giai đon
2001 - 2008 72
2.4.2. Nhng tn ti ca hot đng du lch Bình Thun giai đon 2001 - 2008 74
Kt lun chng 2 77
CHNG 3: NHNG GII PHÁP CH YU NHM NÂNG CAO VAI
TRÒ CA DU LCH I VI S PHÁT TRIN KINH T - XÃ HI TNH
BÌNH THUN N NM 2020
78
3.1. QUAN IM, MC TIÊU PHÁT TRIN DU LCH BÌNH THUN
N NM 2020 78
3.1.1. Quan đim phát trin du lch Bình Thun 78
3.1.2. Mc tiêu phát trin du lch Bình Thun đn nm 2020 80
3.2. NHNG GII PHÁP CH YU NHM NÂNG CAO VAI TRÒ CA DU

LCH I VI S PHÁT TRIN KINH T XÃ HI TNH BÌNH THUN
N NM 2020 82
3.2.1. Tin hành quy hoch và quy hoch li không gian phát trin du lch 82
3.2.2. Thu hút vn đu t 85
3.2.3. ào to ngun nhân lc 90
3.2.4. a dng hóa sn phm du lch 93
3.2.5. Tng cng s qun lý nhà nc đi vi hot đng du lch 96
3.2.6. Tng cng công tác tuyên truyn, qung bá du lch 98
3.2.7. Tng cng hp tác khu vc và quc t v du lch 99
3.3. KIN NGH 100
Kt lun chng 3 102
KT LUN 103
TÀI LIU THAM KHO
PH LC
DANH MC BNG, BIU
c
d
Trang
1. Bng 2.1. Các di tích vn hóa, lch s và các l hi, làng ngh truyn thng
ti Bình Thun 42
2. Bng 2.2. Các hình thc t chc hot đng du lch ch yu trên đa bàn tnh
Bình Thun t 2005 đn nm 2008 48
3. Bng 2.3. Nhng hàng hóa đc sn đc sn xut ti Bình Thun 49
4. Bng 2.4. n v kinh doanh thng mi, dch v và nhà hàng, khách sn trên
đa bàn tnh Bình Thun giai đon 2001 – 2008 49
5. Bng 2.5. Du khách trong nc và quc t đn Bình Thun giai đon 2001 – 2008 52
6. Bng 2.6. Nhng cnh quan thiên nhiên tiêu biu ca Bình Thun 53
7. Bng 2.7. Các c s lu trú ca trên đa bàn tnh Bình Thun t nm 2001 đn
cui tháng 6/2009 55
8. Bng 2.8. Các khu du lch, đa đim tham quan tiêu biu ti Bình Thun 57

9. Bng 2.9. C cu lao đng tham gia hot đng du lch tnh Bình Thun t nm 2001
đn cui tháng 6/2009 60
10. Bng 2.10. C cu lao đng trong hot đng du lch ca tnh Bình Thun chia
theo trình đ nm 2008 61
11. Bng 2.11. Tình hình thu hút vn đu t vào hot đng du lch t 2005 đn
cui tháng 6 nm 2009 63
12. Bng 2.12. Doanh thu hot đng du lch Bình Thun giai đon 2001 – 2008 và
6 tháng đu nm 2009 64
13. Bng 2.13. Giá tr sn phm du lch trong tng sn phm xã hi tnh Bình Thun
giai đon 2001 - 2008 66
14. Bng 2.14. C cu ngành kinh t tnh Bình Thun giai đon 2001 – 2008 67
15. Bng 2.15 : S ngi lao đng trong hot đng du lch Bình Thun giai đon
2001-2008 69
16. Bng 3.1. Nhu cu đào to lao đng trc tip phc v du khách đn nm 2020 90



DANH MC HÌNH V,  TH, BN 
c
d
Trang

Hình v
1. Hình 1.1. S đ hot đng du lch 19
2. Hình 2.1. Các trng hp t chc hot đng du lch ca tnh Bình Thun 47
3. Hình 2.2. H thng qun lý Nhà nc v du lch tnh Bình Thun 50
 th
4.  th 2.1. C s lu trú trên đa bàn tnh Bình Thun giai đon t nm 2001
đn cui tháng 6 nm 2009 55
5.  th 2.2. C cu lao đng hot đng du lch ca tnh Bình Thun chia theo

trình đ nm 2008 61
6.  th 2.3 : Doanh thu hot đng du lch Bình Thun giai đon 2001 – 2008
và 6 tháng đu nm 2009 65
7.  th 2.4. C cu ngành kinh t tnh Bình Thun giai đon 2001- 2008 67
Bn đ
8. Bn đ 2.1 : Bn đ hành chính tnh Bình Thun 40


1
M U
z {

1. Tính cp thit ca đ tài :
 phát trin kinh t - xã hi, hu ht các quc gia trên th gii đã khai thác
mi ngun lc ca mình. Song nhìn chung, h đu bt đu t vic khai thác nhng li
th sn có, trong s đó có nhiu tài nguyên tn ti di dng các cnh quan thiên
nhiên và các tài sn vn hóa, tinh thn. ây là ngun tài nguyên rt quan trng đ các
quc gia có th khai thác và phát trin ngành du lch nhm thúc đy s phát trin kinh
t - xã hi.
Du lch đc mnh danh là “con gà đ trng vàng”, bi du lch là ngành kinh
t có t l xut khu ti ch rt cao, mang li ngun thu ngoi t ln cho đt nc.
Phát trin du lch s to vic làm cho ngi lao đng, kích thích s phát trin ca các
ngành ngh khác có liên quan, đóng góp vào ngân sách nhà nc, cung cp các dch
v ngh dng, vui chi gii trí đ tái sn xut sc lao đng c v vt cht ln tinh
thn. Vi nhng vai trò to ln đó, du lch xng đáng tr thành ngành kinh t “mi
nhn” đi vi nhng quc gia có tim nng du lch.
Vì vy, các quc gia có th mnh v tài nguyên thiên nhiên, lch s, vn hóa
đu rt chú trng đn chin lc phát trin du lch. Lch s phát trin ca ngành du
lch cho thy nhng nn vn minh nh Anh, Pháp, Thy S; s mn khách và môi
trng sng tt nh Sing-ga-po; mt đt nc vi mt kho tàng đ s nhng di tích

lch s và cnh quan thiên nhiên hùng v nh Trung Quc hay mt đim đn vi
nhiu dch v du lch đa dng nh Thái Lan đu là nhng quc gia mà du lch có
nhng đóng góp to ln trong thi k đu ca phát trin đt nc.
Nhìn vào thc t đó, Vit Nam nói chung và Bình Thun nói riêng đang s hu
tài nguyên du lch rt phong phú. Nu xây dng đc chin lc phát trin khoa hc,
hp lý, đa phng này s cùng vi c nc đa ngành du lch phát trin ngang tm
vi các nc trong khu vc và trên th gii.

2
Tuy nhiên, vi khong thi gian phát trin cha lâu, li mang tính t phát cao,
s phát trin ca du lch Bình Thun cha có điu kin phát huy ht vai trò ca mình,
nhiu tài nguyên du lch cha đc khai thác, li ích kinh t thu đc cha tng
xng vi tim nng du lch ca Tnh. Chính vì vy, đ du lch tht s tr thành ngành
kinh t “mi nhn”, thành tác nhân quan trng cho s phát trin kinh t - xã hi ca
toàn Tnh thì trc tiên phi nhn đnh đy đ v vai trò ca du lch đi vi s phát
trin kinh t xã hi ca Tnh, làm c s cho vic hoch đnh chính sách, đ ra gii
pháp phát trin phù hp.
Vi nguyn vng đc góp phn nh vào gii quyt vn đ nêu trên, to thêm
c s khoa hc cho Bình Thun xác đnh rõ v trí, vai trò ca ngành du lch trong s
nghip công nghip hóa, hin đi hóa nói riêng và phát trin kinh t - xã hi nói
chung ca Tnh, tác gi chn đ tài “Vai trò ca du lch đi vi s phát trin kinh t -
xã hi Bình Thun trong giai đon 2001 - 2020” làm đ tài lun vn thc s chuyên
ngành Kinh t chính tr.
2. Mc đích nghiên cu :
Lun vn cao hc “Vai trò ca du lch đi vi s phát trin kinh t - xã hi
Bình Thun trong giai đon 2001 - 2020” nhm đt nhng mc đích sau đây:
Mt là, nghiên cu, khái quát hóa nhng lý lun c bn v du lch; khng đnh
vai trò ca du lch đi vi s phát trin kinh t - xã hi ca mi quc gia; nghiên cu
vai trò ca du lch đi vi s phát trin kinh t - xã hi ca mt s nc trên th gii
và bài hc kinh nghim rút ra cho Vit Nam.

Hai là, phân tích thc trng ca hot đng du lch Bình Thun, đc bit là thc
trng v vai trò ca du lch đi vi s phát trin kinh t - xã hi ca Tnh giai đon
2001 – 2008 đ t đó đánh giá nhng thành tu và tn ti ca du lch Bình Thun,
đng thi nêu bt lên đc nhng vn đ đt ra cn gii quyt đ thúc đy phát trin
mnh m du lch Bình Thun.
Ba là, trên c s xác đnh vai trò ca du lch đi vi s phát trin kinh t - xã
hi quc gia nói chung và Bình Thun nói riêng, tác gi đ xut mt s gii pháp ch

3
yu nhm nâng cao vai trò ca du lch đi vi s phát trin kinh t - xã hi tnh Bình
Thun trong thi gian ti, đc bit là đn nm 2020.
Bn là, lun vn cung cp nhng lun c khoa hc làm c s đ S Vn hóa -
Th thao và Du lch Bình Thun và các c quan ban ngành có liên quan hoch đnh
chính sách, chin lc phát trin du lch nhm góp phn thúc đy s phát trin kinh t
- xã hi tnh Bình Thun.
3. Tình hình nghiên cu đ tài :
 tài du lch đã đc nhiu tác gi nghiên cu  nhiu lnh vc khác nhau
nh: khai thác tài nguyên du lch, quy hoch du lch, phát trin du lch sinh thái  Vit
Nam, xây dng chin lc marketing du lch, đào to ngun nhân lc du lch, chính
sách thu hút vn đu t phát trin du lch … Tiêu biu có các công trình nghiên cu
sau :
− Bùi Th Hi Yn, Phm Hng Long (2007), Tài nguyên Du lch, Nxb Giáo
dc;
− Bùi Th Hi Yn (2007), Quy hoch Du lch, Nxb Giáo dc;
− Dennis. L. Foster (2001), Công ngh du lch, Nxb Thng kê;
− ng Ngc Minh, Vng Lôi ình (2000), Kinh t du lch và Du lch hc,
Nxb Tr;
− Lun vn Thc s kinh t, chuyên ngành Qun tr kinh doanh : “nh
hng chin lc phát trin ngành du lch Bình Thun đn nm 2010” ca
tác gi Võ K Tp.

Nhng công trình nghiên cu trên đu có nhng đóng góp nht đnh trong vic
cung cp nhng lý lun khoa hc v phát trin du lch trong nc cng nh trên th
gii  góc đ đnh hng chin lc phát trin, quy hoch du lch, đào to nhân lc
du lch, chính sách thu hút vn đu t phát trin du lch.
Thc tin phát trin du lch Bình Thun đt ra yêu cu phi khái quát hóa vai
trò ca du lch đi vi s phát trin kinh t - xã hi Bình Thun làm cn c khoa hc
đ hoch đnh chin lc phát trin du lch ca Tnh, ch không ch dng li  vic

4
nghiên cu du lch  tng góc đ riêng l. Vì vy, tác gi chn đ tài “Vai trò ca du
lch đi vi s phát trin kinh t - xã hi tnh Bình Thun trong giai đon 2001 -
2020” làm đ tài lun vn thc s chuyên ngành Kinh t chính tr nhm góp phn xây
dng c s lý lun đ hoch đnh chin lc phát trin du lch tnh Bình Thun.
4. óng góp mi ca đ tài:
Cùng đ cp đn mt vn đ chung là s phát trin ca du lch Bình Thun
nhng tác gi không lp li nhng vn đ mà các công trình trc đã nghiên cu. So
vi các công trình khoa hc trc v du lch, đ tài “Vai trò ca du lch đi vi s
phát trin kinh t - xã hi Bình Thun trong giai đon 2001 - 2020” có nhng đóng
góp mi sau đây :
Mt là, khái quát hóa vai trò ca du lch đi vi s phát trin kinh t - xã hi
ca các quc gia di góc đ kinh t chính tr.
Hai là, khái quát hóa bài hc kinh nghim nâng cao vai trò ca du lch đi vi
s phát trin kinh t - xã hi  mt s nc cho Vit Nam.
Ba là, phân tích có h thng vai trò ca du lch Bình Thun đi vi s phát
trin kinh t - xã hi và rút ra nhng thành tu, tn ti ca hot đng du lch Bình
Thun giai đon 2001 – 2008.
Bn là, đ xut mt s quan đim và gii pháp nâng cao vai trò ca du lch đi
vi s phát trin kinh t - xã hi tnh Bình Thun đn nm 2020.
5. i tng và phm vi nghiên cu :
i tng nghiên cu : Vai trò ca du lch đi vi s phát trin kinh t - xã

hi tnh Bình Thun giai đon 2001 – 2020.
Phm vi nghiên cu : Du lch là mt ngành có tính tng hp cao. Nó liên
quan đn rt nhiu lnh vc hot đng ca nn kinh t nh giao thông vn ti, bu
chính vin thông, xây dng c s h tng, giáo dc, y t, bo him … ng thi, du
lch cng là đi tng nghiên cu ca nhiu ngành ngh nh qun tr kinh doanh,
thng mi, công ngh du lch… Khi vit lun vn này, tác gi không có tham vng
đi sâu phân tích nhng vn đ mang tính chuyên ngành, nhng nghip v chuyên môn

5
v du lch mà ch tp trung phân tích vai trò ca du lch đi vi s phát trin kinh t -
xã hi ca Bình Thun và nhng gii pháp ch yu đ nâng cao nhng vai trò y.
Phm vi nghiên cu ca đ tài ch tp trung vào nhng vn đ c bn sau đây :
− Lun vn nghiên cu hot đng du lch Bình Thun di góc đ khoa hc kinh
t chính tr.
− H thng hóa nhng lý lun c bn nht v du lch nh : khái nim du lch, du
khách, sn phm du lch, hot đng du lch, v trí ca du lch trong phát trin
kinh t - xã hi.
− Phân tích tình hình hot đng du lch Bình Thun giai đon 2001 – 2008, đánh
giá nhng thành tu, tn ti ca nó trong giai đon này. c bit, lun vn ch
gii hn tp trung phân tích hot đng thu hút du khách đa phng khác, du
khách quc t và mt phn dân c đa phng đi du lch trong Tnh.
− i sâu nghiên cu mt s vai trò c bn ca du lch đi vi s phát trin kinh
t - xã hi trong c nc nói chung và trên đa bàn tnh Bình Thun giai đon
2001 - 2008 nói riêng.
−  ra nhng quan đim và gii pháp ch yu đ phát trin du lch Bình Thun
đn nm 2020.
6. Phng pháp nghiên cu :
− C s lý lun ca vic nghiên cu lun vn là nhng Hc thuyt Kinh t chính tr,
Hc thuyt Kinh t hc, Nhng nguyên lý ca ch ngha Mác - Lênin và t
tng H Chí Minh, các Vn kin ca ng cng sn Vit Nam v phát trin

kinh t - xã hi, v c cu ngành kinh t, hot đng du lch và vai trò ca nó
trong phát trin kinh t - xã hi.
− Phng pháp nghiên cu : Lun vn s dng phng pháp c bn, xuyên sut
quá trình nghiên cu là phng pháp bin chng duy vt, phng pháp tru
tng hóa khoa hc. ng thi, kt hp vi các phng pháp phân tích - tng
hp, phng pháp thng kê, lô-gic và lch s, mô hình hóa, so sánh và đi
chiu.

6
− Ngun tài liu tham kho : Các tác phm ca Karl Marx, F.Engels, V.I.
Lênin, Kinh t hc, Kinh t hc phát trin, Kinh t du lch, các Vn kin ca
ng Cng sn Vit Nam v phát trin kinh t - xã hi, v c cu ngành kinh
t; các Báo cáo ca y Ban Nhân Dân Tnh Bình Thun và S Vn hóa - Th
thao và Du lch tnh Bình Thun; Niên giám thng kê tnh Bình Thun và các
loi sách báo và tài liu đc đng ti trên mng Internet.
7. Kt cu lun vn :
Toàn b ni dung ca lun vn đc trình bày trong 97 trang vi 16 bng biu,
3 hình v, 4 đ th và 1 bn đ. Ngoài phn m đu và kt lun, lun vn đc kt cu
thành ba chng :
Chng 1 : Tng quan v du lch và vai trò ca nó đi vi s phát trin kinh t
- xã hi.
Chng 2 : Vai trò ca hot đng du lch đi vi s phát trin kinh t - xã hi
tnh Bình Thun giai đon 2001 – 2008.
Chng 3 : Nhng gii pháp ch yu nhm nâng cao vai trò ca du lch đi
vi s phát trin kinh t - xã hi Bình Thun đn nm 2020.

7
CHNG 1
TNG QUAN V DU LCH VÀ VAI TRÒ CA NÓ I
VI S PHÁT TRIN KINH T - XÃ
HI

1.1. S LC V LCH S HÌNH THÀNH VÀ PHÁT TRIN CA DU
LCH
Du lch đã xut hin t rt lâu đi trên th gii và tri qua nhiu giai đon phát
trin khác nhau. Quá trình phát trin ca du lch đc chia thành các thi k sau đây :
1.1.1. Du lch thi c đi
Du lch thi c đi tn ti gn lin vi ba hình thái kinh t xã hi : xã hi công
xã nguyên thy, xã hi chim hu nô l.
Trong xã hi công xã nguyên thy, công c lao đng thô s, lc hu, lc lng
sn xut kém phát trin, nng sut lao đng thp. Kt qu lao đng ch có th đáp ng
nhng nhu cu vt cht thit yu ca con ngi. Hot đng du lch ch là di chuyn
ca con ngi t ni này sang ni khác ch vì mc đích duy trì cuc sng nh tìm ni
, ni sn xut, tránh thiên tai … V khách quan, thi k này cha có sn phm thng
d nên cha có c s vt cht cho s ra đi ca du lch.
Hot đng du lch có ý thc ca con ngi đc bt đu vào xã hi nô l.
Trong thi k này, hot đng du lch không nhm mc đích tiêu khin, gii trí mà nó
là kt qu tt yu ca s phát trin ca phân công lao đng xã hi ln ln th ba vi
ni dung tách thng nghip ra khi hot đng sn xut. S phát trin ca sn xut và
trao đi hàng hóa thúc đy con ngi di chuyn gia các vùng, lãnh th thng xuyên
hn, t đó tng cng nhu cu du lch ca con ngi. Du lch có vai trò thúc đy kinh

t hàng hóa phát trin.
Trong xã hi phong kin, hot đng du lch gn lin vi hot đng tôn giáo và
s phát trin ca các thành th phong kin. Các đoàn l hành đi đn nhiu ni trên th
gii đ tha mãn nhu cu tôn giáo và hc hi nhng kin thc thuc các lnh vc
khác. Cng trong thi k này, các đô th phong kin hình thành và phát trin mnh

8
gn lin vi s phát trin ca các hot đng kinh t. Vic đi li nhm trao đi hàng
hóa tr thành nhu cu thit yu ca các ch th kinh t. Thành phn tham gia vào hot
đng du lch đc m rng  nhiu tng lp dân c trong xã hi nh quý tc và nhà
th, thng nhân, th th công. Khi ch đ phong kin dn dn tan rã, chun b cho
s ra đi ca phng thc sn xut t bn ch ngha, hot đng du lch cng bt đu
chuyn sang mt giai đan mi, m đu là nhng nc có nn kinh t phát trin nh
Anh, Pháp, c
Du lch thi k c đi ch liên quan đn nhng hot đng vt cht thit yu ca
con ngi nh tìm kim ni , ni sn xut và trao đi mua bán hàng hóa. Du lch lúc
này hoàn toàn cha nhm đáp ng nhu cu tinh thn nh vui chi, gii trí, thng
ngon cnh đp. Ngi đi du lch lúc by gi cha tr thành đi tng phc v ca
các ngành ngh trong nn kinh t. Vì vy, các hot đng phc v du lch nh đón tip,
kinh doanh l hành, kinh doanh lu trú cha xut hin. Du lch cha kích thích s
phát trin ca các ngành dch v khác.
1.1.2. Du lch thi cn đi
S phát trin ca du lch thi k này gn lin vi s ra đi và phát trin ca
ch ngha t bn, nó bt đu gia th k XVII đn Chin tranh Th gii ln th nht.
Trong thi k này, nhng thành tu ca cuc cách mng Cách mng Công nghip ln
th nht giúp chuyn hóa lao đng th công sang lao đng có s dng máy móc. S
xut hin ca giao thông đng thy và đng st giúp cho vic đi li nhanh chóng,
d dàng hn vi chi phí thp, khi lng vn chuyn tng lên, phm vi vn chuyn
đc m rng, to điu kin thun li cho du lch phát trin.
Cách mng công nghip đã đem li s phát trin vt bc ca lc lng sn

xut. Nng sut lao đng tng nhanh, sn phm xã hi tng lên gp nhiu ln so vi
trc đây, t đó xut hin sn phm thng d. Bên cnh đó, nhng cuc đu tranh ca
đông đo qun chúng lao đng đòi ngh phép có lng nhm tng thi gian ngh ngi,
tái sn xut sc lao đng, buc các nhà t bn phi nhng b mt phn cho quyn
li ca ngi lao đng.
Bi cnh lch s đó đã làm gia tng s ngi đi du lch trên th gii. Tuy
nhiên, đa s h không có kinh nghim đi du lch. S khác bit v ngôn ng, vn hóa,

9
tin t … gia các nc là nhng tr ngi ln cho ngi đi du lch. Thc tin này là
đng lc cho s ra đi ca các hot đng phc v ngi đi du lch nh các đi lý l
hành, các hãng kinh doanh du lch.
Trong thi k cn đi, du lch dn dn tr thành ngành kinh t đc lp, có v trí
nht đnh trong nn kinh t th gii. Hot đng du lch thúc đy s phát trin ca
nhiu ngành ngh khác có liên quan, thúc đy phân công lao đng xã hi, to điu
kin cho kinh t hàng hóa phát trin, to vic làm cho ngi lao đng, nâng cao cht
lng cuc sng.
1.1.3. Du lch thi hin đi
Khi Chin tranh Th gii ln th hai kt thúc, chính tr n đnh, kinh t khôi
phc và phát trin, thu nhp ca ngi lao đng tng lên làm tng kh nng chi tiêu
cho các hàng hóa và dch v, trong đó có du lch. Bên cnh đó, dân s th gii tng
mnh sau chin tranh to tim nng th trng ln cho hot đng du lch. Lc lng
sn xut phát trin mnh, t liu sn xut đt trình đ t đng hóa cao giúp ngi lao
đng tit kim thi gian lao đng và có nhiu thi gian hn cho vic ngh ngi, gii
trí, đi du lch. Trình đ phân công lao đng xã hi cao, chuyên môn hóa sn xut sâu
thng gây ra s nhàm chán trong lao đng nên nhu cu th giãn ngi lao đng
ngày càng tng. Ngoài ra, s phát trin giáo dc ca các nc nhm đáp ng nguyn
vng hc hi, nâng cao tri thc ca con ngi; s phát trin ca hot đng giao lu
kinh t, vn hóa, xã hi; s ra đi ca các công ty l hành chuyên t chc các chuyn
du lch trn gói vi giá r cng là nhng đng lc khuyn khích mi ngi đi du lch

nhiu hn.
Du lch thi hin đi có nhng đc đim ni bt sau :
S phát trin ca du lch hin đi hng đn mi tng lp dân c, trong đó có
đông đo qun chúng nhân dân. Nu ngi đi du lch trong thi k c đi và cn đi
ch yu là tng lp quý tc hay thng gia thì du lch thi hin đi đã m rng sang
các tng lp nhân dân lao đng. Tính đi chúng là đc đim ni bt nht ca du lch
hin đi.
S phát trin ca du lch hin đi ngày càng quy phm hóa. Di s t chc,
sp xp ca các công ty l hành chuyên nghip, các chng trình du lch trn gói có

10
quy đnh sn v thi gian, đa đim, phng tin, tuyn đng và ni dung hot đng.
T đó, du khách có th la chn các chng trình phù hp vi s thích và kh nng
thanh toán ca mình.
S phát trin ca du lch hin đi ngày càng đa dng hóa. Hot đng du lch
trong thi k đu là thng mi, giáo dc, tôn giáo tuy tn ti rt lâu đi nhng phát
trin không đáng k. Cùng vi s phát trin ca xã hi và s tin b v vn minh vt
cht ln vn minh tinh thn ca loài ngi, du lch tham quan, ngh dng, cha bnh
dn dn ph bin trong thi đi ngày nay, làm phong phú thêm các loi hình du lch.
Tính tng hp ca du lch hin đi. Du lch hin đi gm nhiu ni dung hot
đng nh đi li, n ung, vui chi, ngh dng, cha bnh, mua sm … Mt mt, khi
du khách lch tiêu dùng các hàng hóa và dch v du lch không ch đn thun đ tha
mãn các nhu cu v n, , đi li … mà hn th, h mun hng th nhng nét tinh
hoa vn hóa ca nhân loi, mun tìm hiu các giá tr nhân vn ca các quc gia, dân
tc thông qua các hot đng du lch. Mt khác, hot đng du lch cng liên quan đn
các lnh vc khác nh kinh t, chính tr, vn hóa, xã hi … S phát trin ca nó ph
thuc vào s phát trin tng hp ca các ngành ngh, đng thi liên h cht ch vi
các ngành ngh liên quan, t đó hình thành hot đng kinh t, xã hi mang tính tng
hp.

Trong thi hin đi, du lch đã tr thành nhu cu thng xuyên ca ngi lao
đng. Hot đng du lch đã phát trin vi trình đ cao và th hin đy đ vai trò ca
nó đi vi s phát trin kinh t - xã hi ca các quc gia có tim nng du lch. Du lch
to vn cho s phát trin kinh t, to vic làm cho ngi lao đng, đóng góp vào ngân
sách quc gia, nâng cao cht lng cuc sng ca con ngi, to điu kin m rng
hot đng giao lu kinh t, vn hóa, chính tr gia các nc …




11
1.2. NHNG VN  C BN V DU LCH
1.2.1. Khái nim du lch
Du lch là mt hin tng kinh t, xã hi ra đi và phát trin gn lin vi s
phát trin ca đi sng xã hi loài ngi. Xã hi càng phát trin, nhu cu ca con
ngi ngày càng đa dng. Bên cnh nhng nhu cu vt cht thit yu, nhu cu tinh
thn nh hc tp, tham quan, ngh dng, cha bnh, thu thp thông tin … ngày càng
quan trng trong cuc sng hin đi. Du lch hin đi bt đu t th k XIX cùng vi
s phát trin ca nn vn minh công nghip. c bit là sau Chin tranh Th gii ln
th hai, du lch tr thành ngành kinh t quan trng, có tc đ tng trng cao. Vì vy,
khái nim du lch cng có nhiu thay đi và là đi tng nghiên cu ca nhiu nhà
khoa hc.
Theo đnh ngha ca Hi ngh quc t v thng kê du lch  Ottawa, Canada
din ra và tháng 6 nm 1991 : “Du lch là hot đng ca con ngi đi ti mt ni nào
ngoài môi trng thng xuyên (ni  ca mình) trong mt khong thi gian ít hn
khong thi gian đã đc các t chc du lch quy đnh trc, mc đích ca chuyn đi
không phi là đ tin hành các hot đng kim tin trong phm vi vùng ti thm”.
[27,19]
Trên c s phân tích các thuc tính ca hot đng du lch, các chuyên gia du
lch Trung Quc đa ra đnh ngha du lch : “Du lch là mt hin tng kinh t - xã

hi nht đnh, là s tng hòa tt c các quan h và hin tng do vic l hành đ tha
mãn mc đích ch yu là ngh ngi, tiêu khin, gii trí và vn hóa nhng lu đng
ch không đnh c mà tm thi c trú ca mi ngi dn ti”. [12,13]
 Vit Nam, khái nim du lch đc nêu trong Pháp lnh Du lch Vit Nam
công b ngày 20/02/1999 nh sau : “Du lch là hot đng ca con ngi ngoài ni c
trú thng xuyên ca mình nhm tha mãn nhu cu tham quan, gii trí, ngh dng
trong mt khong thi gian nht đnh.” [19, 2]
T các khái nim trên v du lch, có th nhn thy du lch có các ni dung c
bn sau :
− Ni thc hin hot đng du lch nm ngoài ni c trú thng xuyên ca ngi
đi du lch.

12
− Hot đng du lch ch din ra trong mt khong thi gian nht đnh và ít hn
khong thi gian đã đc các t chc du lch quy đnh trc.
− Hot đng du lch không nhm mc đích kim tin trong phm vi vùng ti
thm.
1.2.2. Du khách
1.2.2.1. Khái nim du khách
Theo cách hiu đn gin nht thì du khách là ngi đi du lch, là ch th làm
phát sinh hot đng du lch nên khái nim du khách xut hin đng thi vi hot đng
du lch. Tuy nhiên, trong thi k c đi và cn đi, hot đng du lch mang tính t
phát, cha phát trin thành mt ngành kinh t đc lp nên khái nim này cha đc
quan tâm nghiên cu. Trong xã hi hin đi, du lch đã phát trin thành mt ngành
kinh t vi trình đ chuyên môn hóa cao, đt tc đ tng trng nhanh và có vai trò
quan trng trong nn kinh t th gii. Hn na, du khách là đi tng phc v ca
hot đng kinh doanh du lch nên khái nim du khách tr thành ni dung nghiên cu
ca khoa hc du lch.
Vào cui th k XVIII  châu Âu, du khách đc hiu là nhng ngi thc
hin nhng cuc hành trình ln trên đt lin. n đu th k XX, du khách đc xem

là hành khách xa hoa  li theo ý thích, ngoài ni c trú thng xuyên đ tha mãn
nhng nhu cu sinh hot cao cp mà không theo đui các mc đích kinh t.
Giáo s Khadginiclolov – nhà khoa hc ni ting v du lch ca Bulgarie – đa
ra đnh ngha v du khách : “Du khách là ngi hành trình t nguyn vi nhng mc
đích hòa bình. Trong cuc hành trình ca mình, h đi qua nhng chng đng khác
nhau và thay đi mt hoc nhiu ln ni c trú ca mình.” [27,22]
Các đnh ngha trên còn phin din, cha phn ánh đy đ ni dung ca khái
nim du khách. T s tng hp các đnh ngha v du khách trc đó, các hc gi hin
đi v du lch đã đa ra đnh ngha v du khách nh sau : “Du khách là ngi ri khi
môi trng tm trú ti các nc khác, ni khác  li ti thiu là 24 gi, tin hành đi
li, n , du ngon, vui chi, gii trí, mua sm nhm đt đc s hng th v tinh
thn và vt cht.”
[12,106]

13
Theo Pháp lnh Du lch Vit Nam nm 1999, “Khách du lch là ngi đi du
lch hoc kt hp đi du lch, tr trng hp đi hc, làm vic hoc hành ngh đ nhn
thu nhp  ni đn”. [19,2]
1.2.2.2. Phân loi du khách
Có nhiu cách phân loi du khách nh phân loi theo phm vi khu vc, phân
loi theo mc đích du lch, theo ni dung hot đng, theo tui tác, phng thc chi
tiêu, hình thc t chc … Lun vn ch trình bày ni dung ca hai cách phân loi ph
bin là phân loi theo phm vi khu vc và phân loi theo mc đích du lch.
̇ Phân loi theo phm vi khu vc, có hai loi là du khách quc t và du khách
trong nc.
(1) Du khách quc t :
y ban Thng kê chuyên gia liên minh quc t nm 1937 đa ra đnh ngha v
du khách quc t nh sau : “Du khách quc t là ngi ri khi nc đnh c ca
mình ti thm ving mt nc khác ti thiu 24 gi”. [12,106].

T đnh ngha trên, t chc này quy đnh, ba nhóm ngi di đây thuc du
khách quc t :
Mt là, ngi đi ra nc ngoài du hành vì nguyên nhân tiêu khin, vic gia
đình và sc khe bn thân.
Hai là, ngi đi ra nc ngoài l hành, đ tham gia hi ngh hoc là đi biu
công v.
Ba là, ngi đi ra nc ngoài vì mc đích nghip v thng mi.
(2) Du khách trong nc :
Có nhiu đnh ngha khác nhau v du khách trong nc, nhng đnh ngha
đc s dng ph bin nht là ca Hi ngh công tác thng kê du lch quc t do Liên
hip quc và chính ph Canada liên hp triu tp  Ottawa nm 1991: “Bt c mt
ngi ti mt ni nào đó ngoài môi trng thng trú ca mình  trong nc mà
mình thng trú đ thc hin l hành trong thi hn không quá 12 tháng, mc đích
ch yu không phi là theo đui các hot đng nhm thu đc thù lao  ni đó.”
[12,109]

14
̇ Phân loi theo mc đích du lch, có ba loi du khách sau đây :
(1) Du khách tiêu khin : Loi du khách này ch yu theo đui vic hng th,
h là ch th ca du khách quc t hin nay, chim t l ln nht trong s du khách đi
du lch nc ngoài. c đim ch yu ca nó là tính thi v du lch mnh, tính bin
đi hành trình du lch ln, thi gian lu li lâu, có yêu cu tng đi cao v các giá tr
nhân vn ca sn phm du lch.
(2) Du khách đi công tác : ây là loi du khách chim v trí quan trng trong
ngun khách ca th trng du lch th gii. i vi loi du khách này, đng c du
lch, mc đích du lch, thi gian lu li, vic la chn phng tin giao thông đu
đc quyt đnh bi nhu cu công vic. c đim ch yu ca nó là s ln đi nhiu,
tính hn đnh v mc đích du lch và thi gian ving thm ln, mc chi tiêu cao.
(3) Du khách gia đình và vic riêng : đc đim ca loi du khách này là thi
gian lu li ngn, kh nng chi tr và mc chi tiêu thp nên rt nhy cm vi giá c.

1.2.3. Sn phm du lch
1.2.3.1. Khái nim sn phm du lch
Sn phm du lch là khái nim dùng đ ch nhng hàng hóa dch v mà nhà
kinh doanh du lch cung cp cho du khách nhm tha mãn s hng th v tinh thn
cho du khách. Trong chuyn du lch ca mình, du khách đc tiêu dùng nhiu dch v
khác nhau nh đi li, lu trú, n ung, vui chi gii trí, tham quan cnh đp … Khi du
khách mua các sn phm du lch không có ngha là h mua cn phòng trong khách
sn, mt ba cm hay khi lng vt cht ca mt cnh quan du lch mà là tng hp
nhng hng mc y mt ln trong chuyn du lch ca mình. Sn phm du lch hoàn
chnh do nhiu hng mc sn phm du lch hp thành. Mi hng mc y thng do
các doanh nghip hoc các b phn trc thuc ca mt s ngành ngh nhng đc lp
vi nhau cung cp. Vì vy, đ tha mãn mt cách tt nht nhu cu ca du khách, các
hng mc này phi đc kt hp cht ch vi nhau. ó cng là nguyên nhân khách
quan ca s ra đi ca các công ty l hành chuyên nghip và s xut hin ca các
dch v du lch trn gói.

15
Ni dung ca c cu sn phm du lch rt phong phú, đa dng, liên quan đn
nhiu lnh vc, ngành ngh và đc phân chia thành ba nhóm yu t : vt thu hút du
lch, c s du lch và dch v du lch.
(1) Vt thu hút du lch : ó là nhng s vt, hin tng trong t nhiên và xã
hi mà ngi kinh doanh du lch có th khai thác đ thu hút du khách nhm mang li
hiu qu kinh t cho mình nh danh lam thng cnh, di tích lch s và c l hi truyn
thng. Vt thu hút du lch chính là c s vt cht đ phát trin hot đng du lch.
(2) C s du lch là điu kin vt cht đ phát trin ngành du lch. ó là các
phng tin vn chuyn, c s lu trú, các thit b h tr trong hot đng kinh doanh
du lch do các đn v kinh doanh du lch và nhà nc đu t xây dng. C s du lch
có th chia làm hai loi : c s c bn du lch trc tip phc v du khách và c s h
tng du lch cung cp dch v cho các doanh nghip và b phn du lch trong hot
đng kinh doanh du lch.

(3) Dch v du lch : là ht nhân ca sn phm du lch, có vai trò quyt đnh
cht lng sn phm du lch. Vic thc hin nhu cu chi tiêu ca du khách không th
tách ri các dch v mà ngi kinh doanh du lch cung cp. Cht lng ca sn phm
du lch ph thuc vào cht lng ca tng hng mc dch v du lch đn l và s kt
hp gia các hng mc y. Mc đ hài lòng ca du khách đi vi sn phm du lch
phn ln đc quyt đnh bi cht lng ca dch v du lch. Nói cách khác, thái đ
và phong cách phc v du khách có vai trò quyt đnh mc đ hài lòng ca du khách.
1.2.3.3. Hai thuc tính ca sn phm du lch
Sn phm du lch là mt loi hàng hóa, cng nh các loi hàng hóa khác, nó có
hai thuc tính là giá tr và giá tr s dng. Tuy nhiên, sn phm du lch là hàng hóa
đc bit nên hai thuc tính ca sn phm du lch cng có nhng nét đc trng so vi
các hàng hóa khác.
Giá tr s dng ca sn phm du lch chính là s tha mãn nhu cu có tính
tng hp ca du khách trong quá trình du lch. Nó không nhng đáp ng nhng nhu
cu vt cht thit yu nh n, , đi li ca du khách mà hn na, sn phm du lch còn
tha mãn nhng nhu cu tinh thn nh tham quan cnh đp, hng th nhng giá tr
xã hi, nhân vn, làm phong phú thêm kin thc ca du khách. Do vy, giá tr s

16
dng ca sn phm du lch có tính đa nng. Mt khác, phn ln sn phm du lch là
sn phm vô hình, nên giá tr s dng ca nó cng mang tính tru tng, khó đo
lng, cách đánh giá ph bin nht vn là da vào mc đ hài lòng ca du khách.
Giá tr ca sn phm du lch cng do s hao phí sc lao đng ca ngi sn
xut các hàng hóa và dch v du lch kt tinh trong nó to nên. Tuy nhiên, sn phm
du lch có c cu phc tp nên vic tính toán, đo lng giá tr sn phm du lch cng
khó khn hn các hàng hóa thông thng. Da vào c cu sn phm du lch, có th
chia giá tr ca sn phm du lch ra ba ni dung : Giá tr vt thu hút du lch, giá tr sn
phm vt cht du lch (c s du lch), và giá tr các dch v du lch. Trong đó, giá tr
các sn phm vt cht đc đo lng bng hao phí lao đng xã hi cn thit còn giá
tr ca các dch v du lch đc quyt đnh bi thái đ phc v du khách, trình đ

thit b phc v cho các hot đng du lch.
1.2.3.3. c tính c bn ca sn phm du lch
Nhng đc trng ca sn phm du lch đc th hin thông qua các đc tính
sau c bn đây :
(1) Tính tng hp
Tính tng hp ca sn phm du lch đc quyt đnh bi tính xã hi hóa ca
hot đng du lch và tính phc tp ca nhu cu du lch. Sn phm du lch là s tng
hp ca nhiu hng mc, nhiu chng loi hàng hóa và dch v khác nhau. Nó liên
quan đn nhiu lnh vc kinh t, chính tr, xã hi, vn hóa, giao lu quc t và đc
cung cp bi nhiu ngành ngh trong xã hi nh giao thông vn ti, kinh doanh lu
trú, các dch v l hành, kinh doanh m thc … Ngoài ra, còn có các ngành ngh gián
tip phc v hot đng du lch nh thit k và xây dng các công trình du lch, sn
xut hàng lu nim, bo him, y t, đào to lao đng phc v du lch …
(2) Tính không th d tr
Là loi sn phm dch v, sn phm du lch có tính không th d tr. Sn phm
du lch không tn ti trong quá trình “sn xut”, li không biu hin bng hin vt c
th, giá tr ca nó đc chuyn dch tng bc qua mi ln tiêu th sn phm. Khi du
khách mua sn phm du lch, bên cung cp lin trao quyn s dng sn phm du lch