Nâng cao năng lực cạnh tranh của ngành công nghiệp chế biến lâm sản tỉnh Đăk Lăk

B GIÁO DC VÀ ÀO TO







PHAN ÁNH HÈ


NÂNG CAO NNG LC CNH TRANH
CA NGÀNH CÔNG NGHIP CH BIN LÂM SN
TNH K LK




Chuyên ngành: QUN TR KINH DOANH
Mã s: 62.34.05.01



LUN ÁN TIN S KINH T


Ngi hng dn khoa hc:
1. PGS.TS. PHC MINH HIP

2. TS. ÀO NG KIÊN





NM 2010










LI CAM OAN

Tôi xin cam đoan rng đây là công trình nghiên cu ca riêng cá nhân tôi.
Các ni dung nghiên cu và kt qu trình bày trong lun án này là trung thc và
cha tng đc ai công b trong bt c công trình nào khác.


Tác gi


PHAN ÁNH HÈ

MC LC

M U ……………………………………………………… ……….………
1
Chng 1:
C S LÝ LUN V NNG LC CNH TRANH
1.1. LÝ LUN C BN V CNH TRANH VÀ NNG LC CNH TRANH
09
1.1.1. Khái nim v cnh tranh, li th cnh tranh và nng lc cnh tranh …. 9
1.1.2. Các cp đ v nng lc cnh tranh và tiêu chí đánh giá nng lc cnh
tranh ………………………………………………………… ……………

13
1.1.3. Các nhân t tác đng đn nng lc cnh tranh ……………………… 22
1.2. TIÊU CHÍ ÁNH GIÁ VÀ CÁC NHÂN T TÁC NG N NNG LC
CNH TRANH CA NGÀNH CÔNG NGHIP CH BIN LÂM SN ………

28
1.2.1. c đim và vai trò ca ngành công nghip ch bin lâm sn trong
nn kinh t ………………………………….…………………………… …

28
1.2.2. Tiêu chí đánh giá và các nhân t tác đng đn nng lc cnh tranh ca
ngành công nghip ch bin lâm sn ……………………… ………….…

32
1.3. KINH NGHIM NÂNG CAO NNG LC CNH TRANH CA NGÀNH
CÔNG NGHIP CH BIN LÂM SN  MT S A PHNG VÀ QUC
GIA ………………………………………………………………………………….

37
1.3.1. Kinh nghim nâng cao nng lc cnh tranh ca ngành công nghip
ch bin lâm sn  mt s đa phng …………………….…………… ….

37
1.3.2. Kinh nghim nâng cao nng lc cnh tranh ca ngành công nghip
ch bin lâm sn  mt s quc gia ………………….……………… …….

43
1.3.3. Bài hc kinh nghim rút ra cho ngành công nghip ch bin lâm sn
tnh k Lk ……………………………………………….… ……………

50
KT LUN CHNG 1 …………………………………… …… …………….
51
Chng 2:
THC TRNG NNG LC CNH TRANH CA NGÀNH
CÔNG NGHIP CH BIN LÂM SN TNH K LK
2.1. S LC IU KIN T NHIÊN VÀ KINH T - XÃ HI N PHÁT
TRIN NGÀNH CÔNG NGHIP CH BIN LÂM SN TNH K LK …….

53
2.1.1. S lc v đc đim t nhiên và kinh t - xã hi tnh k Lk ………
53


2.1.2. Tác đng ca điu kin t nhiên và kinh t - xã hi đn phát trin
ngành công nghip ch bin lâm sn tnh k Lk ………………………….

58
2.2. THC TRNG NNG LC CNH TRANH CA NGÀNH CÔNG
NGHIP CH BIN LÂM SN TNH K LK ……………………………….

60
2.2.1. Tng quan v ngành công nghip ch bin lâm sn tnh k Lk …… 60
2.2.2. Thc trng nng lc cnh tranh ca ngành công nghip ch bin lâm
sn tnh k Lk ……………………………………………………………

67
2.3. ÁNH GIÁ VÀ NH V NNG LC CNH TRANH CA NGÀNH
CÔNG NGHIP CH BIN LÂM SN TNH K LK ………………… …

96
2.3.1. ánh giá nng lc cnh tranh ca ngành công nghip ch bin lâm sn
tnh k Lk ………………………………………………….……………

96
2.3.2. nh v nng lc cnh tranh ca ngành công nghip ch bin lâm sn
tnh k Lk …………………………………………………………………

112
2.4. CÁC NHÂN T TÁC NG N NNG LC CNH TRANH CA
NGÀNH CÔNG NGHIP CH BIN LÂM SN TNH K LK ……………

115
2.4.1. Nhóm các nhân t thuc môi trng bên ngoài ………………………. 115
2.4.2. Nhóm các nhân t do các doanh nghip thuc ngành công nghip ch
bin lâm sn chi phi ………………………………………………………

120
2.4.3. Hàm hi quy phn ánh nng lc cnh tranh ca ngành công nghip
ch bin lâm sn tnh k Lk ……………………………………………….

127
KT LUN CHNG 2 …………………………………………………………
135
Chng 3:
GII PHÁP NÂNG CAO NNG LC CNH TRANH CA
NGÀNH CÔNG NGHIP CH BIN LÂM SN TNH K LK
3.1. QUAN IM, MC TIÊU VÀ CN C  XUT GII PHÁP …………
138
3.1.1. Quan đim đ xut gii pháp …………………………………………. 138
3.1.2. Mc tiêu đ xut gii pháp ……………………………………………. 138
3.1.3. Cn c đ xut gii pháp ……………………………………………… 139
3.2. GII PHÁP NÂNG CAO NNG LC CNH TRANH CA NGÀNH
CÔNG NGHIP CH BIN LÂM SN TNH K LK …………………….…

148
3.2.1. Nhóm gii pháp v phát trin sn phm ……………………… ……. 148

3.2.2. Nhóm gii pháp tng cng công tác thông tin và hot đng
marketing …………………………………………………………………….

152
3.2.3. Nhóm gii pháp phát trin ngun nhân lc …………………………… 158
3.2.4. Nhóm gii pháp v đu t, đi mi thit b và công ngh ……………. 162
3.2.5. Nhóm gii pháp ngun nguyên liu ………………………………… 168
3.2.6. Nhóm gii pháp v quy hoch ngành công nghip ch bin lâm sn tn 175
3.2.7. Nhóm gii pháp v dch v pháp lý và h tr phát trin ngành ………. 177
3.3. CÁC KIN NGH ……………………………………………………………
181
3.3.1. i vi Chính ph và các c quan, t chc  trung ng ……………. 181
3.3.2. i vi tnh k Lk …………………………………………………. 183
KT LUN CHNG 3 …………………………………………………………
184
KT LUN CHUNG ……………………………………………………………….
186
DANH MC CÁC CÔNG TRÌNH NGHIÊN CU CA TÁC GI Ã CÔNG
B LIÊN QUAN N LUN ÁN ………………………………………………

189
TÀI LIU THAM KHO …………………………………………………………
190

DANH MC CÁC BNG


Trang
Bng 1.1
: Bng các nhân t đánh giá nng lc cnh tranh ca WEF ……
18
Bng 2.1
: Tình hình phát trin ca ngành công nghip ch bin lâm sn
tnh k Lk giai đon 1976 - 1985 ……………………………………….

61
Bng 2.2
: Tình hình phát trin ca ngành công nghip ch bin lâm sn
tnh k Lk giai đon 1986 - 2003 ………………………………… …

62
Bng 2.3
: Sn lng ch bin g và lâm sn tnh k Lk giai đon 1997
- 2003 ………………………………………………….………… ……

63
Bng 2.4
: Giá tr sn xut công nghip và kim ngch xut khu ca ngành

công nghip ch bin lâm sn tnh k Lk ……………………………….

66
Bng 2.5
: C cu doanh nghip ch bin lâm sn tnh k Lk ………… 68
Bng 2.6
: S lng doanh nghip ch bin lâm sn tnh k Lk chia theo
công sut thit k …………………………………………………………

71
Bng 2.7
: Công sut ch bin ca ngành công nghip ch bin lâm sn
tnh k Lk ……………………………………………………………….

72
Bng 2.8
: Sn lng sn phm ngành công nghip ch bin lâm sn tnh
k Lk giai đon 2004 - 2008 …………….……………………… ……

73
Bng 2.9
: D kin ngun cung nguyên liu ca ngành công nghip
ch bin lâm sn tnh k Lk theo loi hình doanh nghip ………………

76
Bng 2.10
: Thng kê dây chuyn công ngh ca ngành công nghip ch
bin lâm sn tnh k Lk giai đon 2004 - 2008 ………………………

77

Bng 2.11
: Mt s ch s bình quân v lao đng trong ngành công nghip
ch bin lâm sn tnh k Lk ……………… …………………………

81
Bng 2.12
: Nng sut lao đng bình quân trong ngành công nghip ch
bin lâm sn tnh k Lk …………………………………………………

83
Bng 2.13
: Hình thc qung cáo sn phm ca các doanh nghip ch bin
lâm sn tnh k Lk ………………………………………………………

86
Bng 2.14
: Tài sn bình quân ca doanh nghip ch bin lâm sn tnh k
Lk …………………………………………………………………………

88


Bng 2.15
: Các ch tiêu tài chính bình quân ca doanh nghip ch bin
lâm sn tnh k Lk ………………………………………………………

89
Bng 2.16
: Các yu t chi phí sn xut 1 m
3

g x ……………………… 91
Bng 2.17
: Hin trng đt đai ca các doanh nghip ch bin lâm sn tnh
k Lk …………………………………………… …………………….

92
Bng 2.18
: im các ch s đánh giá nng lc cnh tranh ca ngành công
nghip ch bin lâm sn tnh k Lk ………….…………… …………

97
Bng 2.19
: So sánh và kim đnh nng lc cnh tranh v giá bán đn v
sn phm ca ngành công nghip ch bin lâm

sn tnh k Lk và các
đi th cnh tranh ………………………………… ……………………

98
Bng 2.20
: So sánh và kim đnh nng lc cnh tranh v cht lng sn
phm ca ngành công nghip ch bin lâm

sn tnh k Lk và các đi
th cnh tranh ………………………………… …………………………

100
Bng 2.21
: So sánh và kim đnh nng lc cnh tranh v cht lng bao
bì, đóng gói sn phm ca ngành công nghip ch bin lâm sn tnh k

Lk và các đi th cnh tranh ……………………………………………

101
Bng 2.22
: So sánh và kim đnh nng lc cnh tranh v s khác bit và
đc đáo ca sn phm ca ngành công nghip ch bin lâm sn tnh k
Lk và các đi th cnh tranh ……………………………………………

102
Bng 2.23
: So sánh và kim đnh nng lc cnh tranh v s đa dng v
chng loi, kiu dáng sn phm ca ngành công nghip ch bin lâm sn
tnh k Lk và các đi th cnh tranh ……………………………………

103
Bng 2.24
: So sánh và kim đnh nng lc cnh tranh v kh nng đáp ng
các đn hàng ca khách hàng ca ngành công nghip ch bin lâm sn
tnh k Lk và các đi th cnh tranh ……………………… …………

105
Bng 2.25
: So sánh và kim đnh nng lc cnh tranh v kh nng ch
đng v nguyên liu ca ngành công nghip ch bin lâm sn tnh k
Lk và các đi th cnh tranh ……………………………………………

106
Bng 2.26
: So sánh và kim đnh nng lc cnh tranh v trình đ thit b
và công ngh ca ngành công nghip ch bin lâm sn tnh k Lk và

các đi th cnh tranh ……………………………………………………

107
Bng 2.27
: So sánh và kim đnh nng lc cnh tranh v nng sut lao
đng ca ngành công nghip ch bin lâm sn tnh k Lk và các đi th
cnh tranh ………………………………………… ……………………

108

Bng 2.28
: So sánh và kim đnh nng lc cnh tranh v hot đng
marketing ca ngành công nghip ch bin lâm sn tnh k Lk và các
đi th cnh tranh ………………………………………………………….

109
Bng 2.29
: So sánh và kim đnh nng lc cnh tranh v thng hiu à uy
tín ca doanh nghip ca ngành công nghip ch bin lâm sn tnh k
Lk và các đi th cnh tranh ……………………………………………

110
Bng 2.30
: So sánh và kim đnh nng lc cnh tranh v kh nng bo tn
và m rng th phn ca ngành công nghip ch bin lâm sn tnh k
Lk và các đi th cnh tranh ……………………………………………

111
Bng 2.31
: Tác đng ca nhóm các nhân t thuc môi trng bên ngoài

đn nng lc cnh tranh ca ngành công nghip ch bin lâm sn tnh k
Lk …………………………………………………………………………

116
Bng 2.32
: Tác đng ca nhóm các nhân t do các doanh nghip chi phi
đn nng lc cnh tranh ca ngành công nghip ch bin lâm sn tnh k
Lk …………………………………………………………………………

120
Bng 2.33
: T trng các yu t chi phí chính trong tng chi phí sn xut
kinh doanh ca doanh nghip ch bin lâm sn tnh k Lk ……… …

123
Bng 2.34
: Mô hình lý thuyt v các nhân t tác đng đn nng lc cnh
tranh ca ngành công nghip ch bin lâm sn tnh k Lk ……… …

128
Bng 2.35
: Các ch tiêu tng hp ca mô hình hi quy (I) … ………… 128
Bng 2.36
: Kt qu hi quy đi vi mô hình lý thuyt v các nhân t tác
đng đn nng lc cnh tranh ca ngành công nghip ch bin lâm sn (I)

129
Bng 2.37
: Các ch tiêu tng hp ca mô hình hi quy (II) ………………. 130
Bng 2.38

: Kt qu hi quy đi vi mô hình lý thuyt v các nhân t tác
đng đn nng lc cnh tranh ca ngành công nghip ch bin lâm sn (II)

131












DANH MC CÁC BIU 

Trang
Biu đ 2.1
: Din tích rng phân theo các cp tr lng (ha) …………… 55
Biu đ 2.2
: Sn lng g khai thác ca tnh k Lk 1990 - 2008 … … 65
Biu đ 2.3
: C cu doanh nghip ngành công nghip ch bin lâm sn
tnh k Lk theo quy mô vn đu t ……………………………………

69
Biu đ 2.4
: C cu doanh nghip ngành công nghip ch bin lâm sn

tnh k Lk theo loi hình kinh t ………………………………………

69
Biu đ 2.5
: C cu doanh nghip ngành công nghip ch bin lâm sn
tnh k Lk theo công sut thit k ………………………… …… …

70
Biu đ 2.6
: Công sut ch bin ca ngành công nghip ch bin lâm sn
tnh k Lk (m
3

sn phm) ……………………………………………….

71
Biu đ 2.7
: Nguyên liu g s dng ca ngành công nghip ch bin lâm
sn tnh k Lk giai đon 2004 - 2008 …………………………… ……

74
Biu đ 2.8
: u t máy móc thit b sn xut ca các doanh nghip ch
bin lâm sn tnh k Lk giai đon 2004 - 2008 ……………… ……….

78
Biu đ 2.9
: Mc đ tiên tin ca máy móc thit b ch bin lâm sn (tính
theo thi gian sn xut) theo loi hình doanh nghip …………….………

79
Biu đ 2.10
: C cu doanh nghip ch bin lâm sn theo s lao đng và
loi hình doanh nghip nm 2008 ………………………………………….

82
Biu đ 2.11
: C cu lao đng trong doanh nghip theo loi hình doanh
nghip ch bin lâm sn ……………………………………………………

84
Biu đ 2.12
: Doanh s xut khu và tiêu th ni đa ca các doanh nghip
ch bin lâm sn tnh k Lk giai đon 2004 - 2008 ………………….….

85
Biu đ 2.13
: T trng các yu t chi phí chính trong tng chi phí SXKD
ca doanh nghip ch bin lâm sn tnh k Lk …… …………… …

90
Biu đ 2.14
: nh hng u tiên phát trin ca các doanh nghip ch
bin lâm sn tnh k Lk trong 2 - 3 nm ti …………………………

93
Biu đ 2.15
: Mc đ v nhu cu h tr ca các doanh nghip ………… 95
Biu đ 2.16
: Mong đi ca doanh nghip v vai trò, li ích ca hip hi 96

Biu đ 2.17
: Biu đ Rađa so sánh 12 ch s đnh v nng lc cnh tranh
ca ngành công nghip ch bin lâm sn tnh k Lk, Vit Nam, Thái
Lan, Malaysia, Indonesia và Trung Quc ………………………………….

112
Biu đ 2.18
: Biu đ đa hng 12 ch s đnh v nng lc cnh tranh ca
ngành công nghip ch bin lâm sn tnh k Lk, Vit Nam, Thái Lan,
Malaysia, Indonesia và Trung Quc ……………………………………….

114
Biu đ 2.19
: Tác đng ca các nhân t đn nng lc cnh tranh ca
ngành công nghip ch bin lâm sn tnh k Lk ………………………

115
Biu đ 2.20
:  th biu th hàm hi quy nng lc cnh tranh ………… 133
Biu đ 2.21
: Biu đ Scatterplot mô t đ phân tán ca hàm hi quy nng
lc cnh tranh ……………………………………… …………………

134



DANH MC CÁC S 

Trang
S đ 2.1
: Nng lc cnh tranh ca ngành công nghip ch bin lâm sn
tnh k Lk và các nhân t tác đng ……………………………………

132













M U

1. S CN THIT CA  TÀI NGHIÊN CU
Phát trin công nghip ch bin lâm sn không nhng to ra sn phm hàng
hóa đáp ng nhu cu th trng trong nc và xut khu, đóng góp vào nn kinh t
quc dân, mà còn có tác đng rt ln đn s dng ngun tài nguyên rng hp lý và
bn vng, góp phn không nh vào vic bo v và phát trin tài nguyên rng, gii
quyt vic làm, xóa đói, gim nghèo cho ngi dân nông thôn và min núi.
Trong nhng nm gn đây, ngành công nghip ch bin lâm sn Vit Nam,
đc bit là ngành công nghip ch bin g tng trng vi tc đ khá nhanh. Mt
hàng g đã vn lên tr thành mt trong 10 mt hàng xut khu ch lc ca Vit

Nam, đa Vit Nam tr thành mt trong 4 quc gia xut khu đ g ln nht khu
vc ông Nam Á, sau Malaysia, Indonesia và Thái Lan.
Nm  trung tâm Tây Nguyên, k Lk là tnh có tim nng rt ln v
rng, vi t l đ che ph trên 45%, trong đó din tích rng t nhiên trên 576.000
ha, tng tr lng g 59 - 60 triu m
3
và trên 355 triu cây tre na cùng vi nhiu
lâm sn quý khác.[60] Hàng nm theo phng án điu ch, rng t nhiên k Lk
có th cung cp hàng trm ngàn mét khi g cho ngành công nghip ch bin lâm
sn. Tuy nhiên, phát trin ca ngành công nghip ch bin lâm sn tnh k Lk
vn cha tng xng vi tim nng, hiu qu t vic khai thác và s dng tài
nguyên rng cha cao, cnh tranh khó khn trên th trng. Tng có thi gian gn
bó nhiu nm vi công tác qun lý ngành công nghip ca tnh k Lk, tác gi
nhn thy nguyên nhân c bn là do nng lc cnh tranh ca ngành công nghip
ch bin lâm sn tnh k Lk còn nhiu hn ch.
Xut phát t thc t trên, vi mong mun xây dng và đ xut các gii
pháp góp phn nâng cao nng lc cnh tranh ca ngành công nghip ch bin lâm
sn tnh k Lk, tác gi chn đ tài “Nâng cao nng lc cnh tranh ca ngành
công nghip ch bin lâm sn tnh k Lk” làm đ tài nghiên cu cho lun án
tin s ca mình.


2. TNG QUAN NGHIÊN CU
2.1. Ngoài nc:
Trên th gii, phát trin công nghip ch bin g và lâm sn đã đc nhiu
tác gi nghiên cu, đ cp c trên góc đ lý lun và nghiên cu trin khai. Do
nhng hn ch v thông tin và điu kin nghiên cu, di đây ch xin nêu mt s
tài liu đc nghiên cu, tham kho có liên quan đn đ tài lun án:
- N.A.Gontrarop, 1990, K thut to sn phm g, Nhà xut bn Công
nghip rng, Moscova;

- ITTO - International Tropical Timber Organization, Developments and
progress in timber - procurement policies as tools for promoting the sustainable
management of tropical forests, Technical series 34 - April 2010;
- Willeitner H, Liese W, 1992, Wood protection in tropical countries,
Technical cooperation Federal Republic of Germany;
- Aad van Noort, Hi đng Qun lý rng (FSC) Hà Lan: Mt phng pháp
tip cn tip th sn phm ca FSC Hà Lan, IUCN;
- A.A. Pizurin, 1972, Phng pháp xây dng công ngh ch bin g, Nhà
xut bn Công nghip rng, Moscova;
- Jade Saunders, Vin nghiên cu rng châu Âu: G bt hp pháp và s
giám sát cht ch trên th trng g châu Âu, IUCN;
- Koichi Yamoto, 2002, Xác đnh cht và s dng g rng trng mc nhanh
loài Acacia  Vit Nam, Trung tâm hp tác quc t lâm nghip Nht Bn.
2.2. Trong nc:
Trong nc, phát trin công nghip ch bin g và lâm sn cng đã có
nhiu tài liu, công trình đ cp, nghiên cu. Di đây là mt s tài liu, công
trình trong các tài liu, công trình nêu trên:

- H Tn Bình (1997), Mt s bin pháp nâng cao hiu qu s dng nguyên
liu ca ngành công nghip ch bin g Vit Nam, Trng i hc Kinh t TP.
H Chí Minh;
- Trn Vn Con (2007), Nghiên cu c s khoa hc đ xác đnh đng kính
khai thác ti thiu hp lý đi vi cây t nhiên  khu vc Tây Nguyên, Tp chí
Nông nghip và Phát trin Nông thôn, s 115;
- Bùi Quang Khánh (2000), Mt s gii pháp phát trin ngành công nghip
ch bin g thành ph H Chí Minh đn nm 2010, Trng i hc Kinh t TP.
H Chí Minh;
- Trn Quc Mnh, Ngành ch bin g Vit Nam sau hai nm gia nhp
WTO, Hi tho “ánh giá tác đng hi nhp sau hai nm gia nhp WTO đi vi
ngành ch bin g và th công m ngh”, TP. H Chí Minh - Tháng 11 nm 2008;

- Nguyn Th Bích Ngc, Nghiên cu công ngh bo qun, ch bin g
rng trng, Vin Khoa hc Lâm nghip Vit Nam;
- Nguyn Trng Nhân, Xác đnh tính cht nguyên liu g rng trng phc
v công nghip dm, ghép thanh vi Keo và Bch đàn, Vin Khoa hc Lâm
nghip Vit Nam;
- TS. Nguyn Th Nhiu (2003), nh hng phát trin th trng xut khu
g ca Vit Nam trong xu th hi nhp kinh t quc t, K yu hi tho “Thng
mi Vit Nam trong tin trình hi nhp kinh t quc t”, i hc Ngoi thng;
- Hoàng Liên Sn và nhóm tác gi (2008), ánh giá mt s d án lâm
nghip vùng Tây Nguyên giai đon 1995 -2005, kt qu và bài hc kinh nghim,
Nhà xut bn Nông nghip, Hà Ni;
- Trn Vit Trung và nhóm tác gi (2008), Mt s vn đ v th trng lâm
sn Vit Nam trong giai đon mi, Nhà xut bn Nông nghip, Hà Ni.
2.3. Tnh k Lk:
Thi gian qua, có mt s đ tài, công trình nghiên cu đ cp đn phát trin
công nghip ch bin g và lâm sn ca tnh k Lk, c th nh:

- B Nông nghip và Phát trin nông thôn (2007), Báo cáo kho sát Thc
trng công nghip ch bin g tnh k Lk;
- Ths. Trn Xuân Hi - Ths. Phan Ánh Hè (2004), Thc trng và các gii
pháp qun lý nhà nc v phát trin công nghip  tnh k Lk theo hng công
nghip hóa, hin đi hóa,  tài khoa hc cp tnh - Công b nm 2004;
- y ban nhân dân tnh k Lk (1989), Chin lc kinh t công nghip
k Lk 1990 - 2005;
- y ban nhân dân tnh k Lk (2005), Quy hoch phát trin lâm nghip
tnh k Lk giai đon 2006 - 2020;
- y ban nhân dân tnh k Lk (2005), Quy hoch ngành công nghip ch
bin lâm sn tnh k Lk giai đon 2006 - 2010 và tm nhìn 2020.
Cho đn nay, tuy đã có mt s các công trình, đ tài nghiên cu v ngành
công nghip ch bin g và lâm sn nói chung và ngành công nghip ch bin lâm

sn ca tnh k Lk nói riêng. Song, các công trình, đ tài trên ch yu mi đ
cp đn k thut công ngh, sn xut, th trng, t chc qun lý, quy hoch, đu
t Vn đ khc phc s yu kém ca ngành công nghip ch bin lâm sn tnh
k Lk, mà trng tâm là nng lc cnh tranh ca ngành vn cha đc quan tâm
nghiên cu, phân tích mt cách đy đ và khoa hc.

3. MC TIÊU NGHIÊN CU
Mc tiêu nghiên cu ca lun án nhm:
- Lun gii c s khoa hc và kinh nghim  mt s đa phng và quc
gia v nâng cao nng lc cnh tranh ca ngành công nghip ch bin lâm sn;
- Phân tích, đánh giá v hin trng nng lc cnh tranh ca ngành công
nghip ch bin lâm sn tnh k Lk;
- nh v nng lc cnh tranh và phân tích các yu t tác đng đn nng lc
cnh tranh ca ngành công nghip ch bin lâm sn tnh k Lk;
-  xut các gii pháp đ nâng cao nng lc cnh tranh ca ngành công

nghip ch bin lâm sn tnh k Lk.

4. I TNG VÀ PHM VI NGHIÊN CU
4.1. i tng nghiên cu:
i tng nghiên cu ca lun án là nng lc cnh tranh ca ngành công
nghip ch bin lâm sn tnh k Lk.
Trên thc t, công nghip ch bin lâm sn có rt nhiu các hot đng ch
bin khác nhau; trong đó, cn c theo đi tng ch bin, có th chia ra thành hai
loi, gm công nghip ch bin g và công nghip ch bin lâm sn ngoài g, nh
song, mây, tre, na, nha thông, cánh kin … Tuy nhiên, do công nghip ch bin
g là ngành có tim nng, li th phát trin và chim t trng ln trong c cu
ngành công nghip ch bin lâm sn ca tnh k Lk, nên lun án ch yu tp
trung nghiên cu v nng lc cnh tranh ca ngành công nghip ch bin g tnh
k Lk, trên c s các doanh nghip và c s ch bin thuc ngành.

4.2. Phm vi nghiên cu:
„ V quy mô: Hin trên đa bàn tnh k Lk có 61 doanh nghip, hp tác
xã ch bin g và lâm sn ngoài g và có 255 c s sn xut, gia công hàng mc
dân dng và mc m ngh. Lun án ch tp trung kho sát, nghiên cu ch yu 
các doanh nghip và mt s hp tác xã, c s sn xut, gia công hàng mc dân
dng và mc m ngh tiêu biu.
„ V không gian: Vic nghiên cu ch yu đc tin hành trong phm vi
tnh k Lk. Tuy nhiên, đ có th đnh v đc nng lc cnh tranh ca ngành
công nghip ch bin lâm sn tnh k Lk trong điu kin Vit Nam đã hi nhp
đy đ vào kinh t th gii, áp lc cnh tranh đi vi các doanh nghip đã mang
tính toàn cu, lun án có nghiên cu và so sánh vi ngành công nghip ch bin
lâm sn c nc nói chung và các đi th cnh tranh trong khu vc nh Thái Lan,
Malaysia, Indonesia, Trung Quc.
Ngoài ra, lun án còn nghiên cu khái lc v th trng lâm sn th gii
và kinh nghim phát trin, nâng cao nng lc cnh tranh ca ngành công nghip

ch bin lâm sn  mt s đa phng trong nc và mt s quc gia.
„ V thi gian: Thông tin, s liu nghiên cu, phân tích: Ch yu trong giai
đon 5 gn đây, t nm 2004 đn nm 2008.

5. PHNG PHÁP NGHIÊN CU
5.1. Phng pháp thu thp thông tin:
„ Thông tin th cp:
- Các lun c khoa hc v nng lc cnh tranh nói chung và nng lc cnh
tranh ca ngành công nghip ch bin lâm sn nói riêng; bao gm: các khái nim,
phng pháp nghiên cu, tiêu chí đánh giá và các nhân t tác đng đc nghiên
cu, tham kho t các ngun tài liu: t đin, giáo trình, tài liu chuyên ngành,
sách chuyên kho
- Thông tin liên h, tng kt kinh nghim v nâng cao nng lc cnh tranh
ca ngành công nghip ch bin lâm sn  mt s đa phng và quc gia đc

tng hp t các ngun: tài liu thu thp  các đa phng, các báo cáo và nghiên
cu trong và ngoài nc đã đc công b trên các tp chí khoa hc, báo cáo
chuyên đ khoa hc, trên internet
- Thông tin s dng đánh giá thc trng nng lc cnh tranh ca ngành
công nghip ch bin lâm sn tnh k Lk đc thu thp t các ngun: s liu
thng kê đc thu thp t các Niên Giám Thng Kê: Cc thng kê, Tng cc
thng kê; tài liu lu tr ca Trung tâm Lu tr S Ni v tnh k Lk; các báo
cáo điu tra, tng kt, hi tho, đ án, đ tài nghiên cu ca S Nông nghip và
Phát trin nông thôn tnh k Lk, S Công thng tnh k Lk, y ban nhân
dân tnh k Lk, B Nông nghip và Phát trin nông thôn và các b ngành trung
ng, các bài báo trên các tp chí khoa hc đã đc công b.
„ Thông tin s cp: đc tác gi trc tip điu tra, kho sát đi vi các
doanh nghip, c s ch bin lâm sn ca tnh k Lk và các chuyên gia (gm
giám đc các doanh nghip, nhà qun lý và các nhà nghiên cu) thông qua các
bng điu tra, câu hi đc thit k theo các mc tiêu nghiên cu. Mu nghiên cu

mang tính đi din (chim 69% s doanh nghip và 85% công sut thit k toàn
ngành). S liu nghiên cu, kho sát có h thng, trong 5 nm liên tc, t nm
2004 đn nm 2008.
5.2. Phng pháp phân tích, x lý thông tin:
Thông tin th cp đc phân loi, tng hp theo ni dung và phù hp vi
các mc tiêu đ làm tin đ cho vic nghiên cu. Thông tin s cp đc nhp và
phân tích, x lý thông qua các phn mm chuyên dng, nh: Exel, SPSS 16.0 …
Trên c s nghiên cu các thông tin th cp và s cp, tác gi vn dng
phng pháp phân tích đnh tính kt hp vi phng pháp phân tích đnh lng và
các phng pháp duy vt bin chng, logic hình thc, phng pháp mô t, phân
tích h thng, quy np … đ phân tích đánh giá hin trng phát trin, nng lc
cnh tranh và các nhân t nh hng trc tip đn nng lc cnh tranh ca ngành
công nghip ch bin lâm sn tnh k Lk.

6. NHNG ÓNG GÓP KHOA HC CA LUN ÁN
Vi nhng kt qu nghiên cu ca lun án, hy vng có nhng đóng góp
nht đnh v khoa hc và thc tin nhm nâng cao nng lc cnh tranh ca ngành
công nghip ch bin lâm sn tnh k Lk; c th:
Mt là, h thng mt s vn đ lý thuyt liên quan đn nng lc cnh tranh
và đc đim ca ngành công nghip ch bin lâm sn đn đánh giá nng lc cnh
tranh ca ngành.
Hai là, tng kt kinh nghim  mt s đa phng và quc gia v nâng cao
nng lc cnh tranh ca ngành công nghip ch bin lâm sn, rút ra bài hc tham
kho cho vic nâng cao nng lc cnh tranh ca ngành công nghip ch bin lâm
sn tnh k Lk.
Ba là, phân tích, đánh giá nng lc cnh tranh và xác đnh các nhân t tác
đng đn nng lc cnh tranh ca ngành công nghip ch bin lâm sn tnh k
Lk.

Bn là, đ xut các gii pháp đ nâng cao nng lc cnh tranh ca ngành
công nghip ch bin lâm sn tnh k Lk, nhm khai thác có hiu qu tim nng
th mnh ca tnh, đáp ng đc yêu cu hi nhp kinh t quc t và phát trin
bn vng.


*
* *

Chng 1
C S LÝ LUN V NNG LC CNH TRANH

1.1. LÝ LUN C BN V CNH TRANH VÀ NNG LC CNH
TRANH
1.1.1. KHÁI NIM V CNH TRANH, LI TH CNH TRANH VÀ
NNG LC CNH TRANH
1.1.1.1. Khái nim v cnh tranh
Có nhiu đnh ngha v cnh tranh xut phát t các góc đ nhìn nhn vn đ
khác nhau. Vy cnh tranh là gì?
Theo i t đin Ting Vit thì cnh tranh đc đnh ngha là s “tranh đua
gia nhng cá nhân, tp th có chc nng nh nhau, nhm giành phn hn, phn
thng v mình”.[68, tr.259] Theo đnh ngha này, có th hiu “cnh tranh” là s
ganh đua, đu tranh gia các đi th có cùng chung mc đích đ chim đc v trí
cao nht.
Trong i t đin Kinh t th trng đa ra đnh ngha: “cnh tranh th
trng là biu hin ca ch th hành vi kinh t cùng loi trong nn kinh t th

trng vì ngh đn li ích ca bn thân, nhm tng cng thc lc kinh t ca
mình, loi tr hành vi tng đng ca ch th hành vi kinh t cùng loi …”[63,
tr.119]
Nhà Kinh t hc Paul A.Samuelson trong cun Kinh t hc v cnh tranh,
cho rng: Cnh tranh là “s kình đch mnh m gia nhng doanh nghip kinh
doanh và nhng ngành khác nhau đ giành khách hàng hoc th trng”.[40, tr.
687]
T đin Ting Vit tng gii và liên tng do Nguyn Vn m ch biên
đnh ngha: “Cnh tranh là tìm mi cách đ giành kt qu cao hn mt hay nhiu
cá nhân, t chc cùng có mc đích nh mình”.[18, tr.106]

Theo Krugman (1994), cnh tranh ch ít nhiu phù hp  cp đ doanh
nghip vì ranh gii dn di  đây rt rõ ràng, nu doanh nghip không bù đp ni
chi phí thì không trc thì sau s phi t b kinh doanh hoc phá sn.
Din đàn cp cao v cnh tranh công nghip ca T chc Hp tác và Phát
trin Kinh t (OECD) đã chn đnh ngha v cnh tranh c gng kt hp c các
doanh nghip, ngành và quc gia: “ kh nng ca các doanh nghip, ngành, quc
gia và vùng trong vic to ra vic làm và thu nhp cao hn trong điu kin cnh
tranh quc t”.[64]
Theo PGS.TS Nguyn Vn Nam - Vin Nghiên cu Thng mi, cho rng:
cnh tranh là đng lc ca phát trin kinh t, th hin trên nhiu khía cnh và
phng din khác nhau.[2, tr.6] C th:
Xét trên bình din toàn b nn kinh t: cnh tranh có vai trò thúc đy phát
trin kinh t, góp phn phân b các ngun lc mt cách có hiu qu.
i vi doanh nghip: cnh tranh buc các doanh nghip phi ci tin,
nâng cao trình đ công ngh và phng pháp qun lý, sn xut nhm tng kh
nng cnh tranh, đm bo cho s tn ti và phát trin ca doanh nghip.
Vi ngi lao đng: cnh tranh to ra áp lc buc ngi lao đng phi
nâng cao tay ngh, k nng chuyên môn vì mc đích bo đm li ích cá nhân ca
mình.

 góc đ ngi tiêu dùng: cnh tranh to ra c hi la chn rng rãi cho
ngi tiêu dùng v hàng hóa, tha mãn nhu cu ngày mt gia tng. T đó to ra áp
lc điu tit th trng, hn ch s méo mó v giá c.
Trên bình din quc t: cnh tranh đòi hi doanh nghip phi nhn thc
đc li th so sánh, li th cnh tranh cng nh nhng yu kém, t đó xây dng
và hoàn thin các chin lc nâng cao kh nng cnh tranh ca hàng hóa, dch v
ca doanh nghip cung cp cho th trng th gii.
Nh vy, vi các khái nim “tranh đua”, “loi tr” hay “kình đch” đ mô
t mâu thun đi kháng v li ích có tính ph bin, tt yu gia các ch th trong
kinh t th trng, theo tác gi: cnh tranh đc hiu là s ganh đua, đu tranh

gia các ch th có cùng chung mc đích nhm có đc v th và li ích mong
mun.
Trong kinh t, đó là s ganh đua, đu tranh gia các ch th kinh t (nhà
sn xut, ngi tiêu dùng) nhm giành ly nhng v th tng đi trong sn xut,
tiêu th hay tiêu dùng hàng hóa đ thu đc nhiu li ích nht cho mình.
1.1.1.2. Li th cnh tranh
Li th cnh tranh là li th mà doanh nghip đang có hoc có th có, so
vi các đi th cnh tranh. ó chính là nhng giá tr đc thù mà doanh nghip
đang s hu, đc s dng đ nm bt c hi, to ra li nhun cho doanh nghip.
Theo các nhà kinh t c đin: các yu t sn xut nh đt đai, vn, lao
đng, nhng yu t tài sn hu hình là ngun lc quan trng to nên li th cnh
tranh. Adam Smith (1723 - 1790) cho rng: li th cnh tranh da trên c s li
th tuyt đi v nng sut lao đng, nng sut lao đng cao ngha là chi phí sn
xut gim, mun tng nng sut lao đng thì phi phân công lao đng và chuyên
môn hóa sn xut. Tuy nhiên theo David Ricardo (1772 - 1823): li th cnh tranh
không ch ph thuc vào li th tuyt đi, mà còn ph thuc vào c li th tng
đi tc là li th so sánh và nhân t quyt đnh to nên li th cnh tranh vn là
chi phí sn xut nhng mang tính tng đi.
Vi Heckscher-Ohlin-Samuel thì: li th cnh tranh là do li th tng đi

v mc đ di dào ca các yu t sn xut nh: vn, lao đng. Nhân t quyt đnh
hình thành li th cnh tranh là chi phí v vn và chi phí v lao đng.[29]
Theo Michael E. Porter: li th cnh tranh trc ht da vào kh nng duy
trì mt chi phí sn xut thp và sau đó là da vào s khác bit hóa sn phm so vi
đi th cnh tranh nh: cht lng sn phm dch v, mng li phân phi, c s
vt cht, trang b k thut.[72]
T nhng nghiên cu trên đây, có th hiu: li th cnh tranh là cái làm
cho doanh nghip hoc ngành sn xut nào đó có đc các u th vt tri so
vi đi th cnh tranh, đc s dng đ nm bt c hi, giành thng li trc
đi th.

Li th cnh tranh đc hình thành t tp hp nhng li th so sánh. Trong
đó có: li th so sánh tuyt đi: là tp hp nhng đc tính riêng có ca ch th mà
đi th ca nó không có; và li th so sánh tng đi, bao gm: tp hp nhng đc
tính vt tri (đc tính hn hn) ca ch th so vi đi th cnh tranh.
Mi doanh nghip, mi ngành có các li th cnh tranh khác nhau. Mt
khác, li th cnh tranh ca doanh nghip, ca ngành là không c đnh. Nó luôn
thay đi theo tng giai đon phát trin ca nn kinh t và s thay đi c cu ngun
lc ca doanh nghip, ca ngành cng nh hiu qu khai thác, phát huy các ngun
lc đ đt đc các mc tiêu trong cnh tranh.
Li th cnh tranh ca doanh nghip, ca ngành có th b gim sút hoc
mt do không bit cách nm bt, không đc chú trng đu t đúng mc hoc b
đi th đánh cp, bt chc. Do vy, đ to ra li th cnh tranh bn vng, tc duy
trì đc v th trong cnh tranh luôn là vn đ mang tính chin lc đi vi các
doanh nghip và ngành.
1.1.1.3. Nng lc cnh tranh và nâng cao nng lc cnh tranh
Theo đnh ngha trong i t đin Ting Vit ca Nguyn Nh Ý thì:
“nng lc cnh tranh là kh nng mt doanh nghip giành thng li trong cuc
cnh tranh đ tiêu th hàng hóa cùng loi trên cùng mt th trng.[68, tr.1172]
T đin Thut ng kinh t hc (trang 349) do Nhà xut bn T đin Bách

khoa Hà Ni phát hành (2001) li gii thích: nng lc cnh tranh là kh nng giành
đc th phn ln hn trc các đi th cnh tranh trên th trng, k c giành ly
mt phn hay toàn b th phn ca đng nghip.
Michael E. Porter thì cho rng, nng lc cnh tranh là kh nng to ra
nhng sn phm có quy trình công ngh đc đáo, giá tr gia tng cao, phù hp vi
nhu cu khách hàng vi chi phí thp, nng sut cao nhm nâng cao li nhun.[71]
Din đàn cp cao v cnh tranh công nghip ca T chc Hp tác và Phát
trin Kinh t (OECD) đã chn đnh ngha v nng lc cnh tranh c gng kt hp
c các doanh nghip, ngành và quc gia: “kh nng ca các doanh nghip, ngành,

quc gia và vùng trong vic to ra vic làm và thu nhp cao hn trong điu kin
cnh tranh quc t”.
Theo tác gi: nng lc cnh tranh là kh nng ni ti, hin có ca doanh
nghip hoc ngành trong vic duy trì li th cnh tranh, m rng th phn đ
thu li nhun. Theo đó, nng lc cnh tranh có th đt đc  các mc đ khác
nhau: yu, trung bình hoc mnh so vi các đi th cnh tranh, và tn ti di
dng hin thc hoc tim n.
Nâng cao nng lc cnh tranh có ngha là tìm và thc hin các bin pháp
tác đng vào quá trình sn xut và tiêu th sn phm ca doanh nghip hoc
ngành, làm cho nó có tính vt tri (nu cha có nng lc cnh tranh), hoc gia
tng tính vt tri (có nng lc cnh tranh nhng yu) so vi đi th cnh tranh,
nhm tng li nhun và m rng th phn cho doanh nghip hoc ngành. Tóm li,
mt doanh nghip hoc mt ngành có nng lc cnh tranh nu có nng lc duy trì
(hoc gia tng) đc li nhun và th phn trên th trng trong và ngoài nc.

1.1.2. CÁC CP  V NNG LC CNH TRANH VÀ TIÊU CHÍ
ÁNH GIÁ NNG LC CNH TRANH
1.1.2.1. Các cp đ v nng lc cnh tranh
„ Nng lc cnh tranh quc gia: Nng lc cnh tranh quc gia là mt
khái nim phc hp, bao gm các yu t  tm v mô, đng thi cng bao gm

nng lc cnh tranh ca các doanh nghip trong c nc. Hin có nhiu cách hiu,
đnh ngha khác nhau v nng lc cnh tranh quc gia:
Theo y ban cnh tranh Công nghip M thì: “cnh tranh đi vi mt quc
gia là mc đ mà ti đó, di các điu kin th trng t do công bng, có th sn
xut các hàng hóa và dch v đáp ng đc các đòi hi ca th trng quc t,
đng thi duy trì và nâng cao đc thu nhp thc t ca ngi dân nc đó”.
Báo cáo v cnh tranh toàn cu nm 2002, đnh ngha cnh tranh đi vi
mt quc gia là: “kh nng ca nc đó đt đc nhng thành qu nhanh và bn

vng v mc sng, ngha là đt đc các t l tng trng kinh t cao đc xác
đnh bng thay đi tng sn phm quc ni (GDP) trên đu ngi theo thi gian”.
Theo Din đàn Kinh t th gii (WEF - World Economic Forum): nng lc
cnh tranh ca mt quc gia là kh nng đt và duy trì đc mc tng trng cao,
là tng nng lc sn xut bng vic đi mi, s dng các công ngh cao, đào to
k nng liên tc, quan tâm đn công bng xã hi và bo v môi trng.
Theo Michael E. Porter, trình đ phát trin ca nn kinh t có ba cp đ
nh sau:

Phát trin da vào
các yu t đu vào
ö

Phát trin da vào
đu t và vn
ö

Phát tri

n
nh sáng to

ù


ù


ù

GIM PHI PHÍ HIU QU TÍNH C ÁO

Ngun: Vin Nghiên cu Qun lý Kinh t Trung ng - D án VIE 01/025
(2003), Nâng cao nng lc cnh tranh quc gia


Nh vy, nng lc cnh tranh quc gia đc hiu là nng lc tham gia vào
quá trình phân công lao đng và hp tác quc t, khng đnh v th ca mình trong
nn kinh t th gii, th hin  tng trng bn vng ca nn kinh t, thu hút đu
t trong và ngoài nc, bo đm n đnh kinh t, xã hi, nâng cao đi sng ca
ngi dân.
„ Nng lc cnh tranh ca ngành: Cho đn nay vn cha có đc mt
đnh ngha rõ ràng v nng lc cnh tranh  cp đ ngành. Ngoài ra, không ít ý
kin đng nht nng lc cnh tranh ca ngành vi nng lc cnh tranh ca quc
gia và nng lc cnh tranh ca doanh nghip.
Nng lc cnh tranh ca ngành là mt khái nim rng, trong đó không ch
th hin nng lc thu hút và s dng có hiu qu các yu t sn xut, kh nng tiêu
th hàng hóa, gia tng li nhun, mà c kh nng m rng không gian sinh tn ca
sn phm, kh nng sáng to sn phm mi. Mt khác, nng lc cnh tranh ca

ngành, mà ht nhân là nng lc cnh tranh ca các doanh nghip cn th hin đc
phng thc cnh tranh phù hp, bao gm c nhng phng thc truyn thng và

các phng thc hin đi, theo đó không ch da trên li th so sánh mà còn da
vào li th cnh tranh, da vào các chính sách và thit ch đnh hình ngành.
Vi cách tip cn trên, có th hiu: nng lc cnh tranh ca ngành là kh
nng duy trì và nâng cao li th cnh tranh ca ngành trong vic tiêu th sn
phm, m rng th phn, thu hút và s dng có hiu qu các yu t sn xut nhm
đt li ích kinh t cao và bn vng.
Theo Michael E. Porter, bi cnh ca cnh tranh trong ngành ph thuc vào
c cu ngành, đc biu hin  5 áp lc cnh tranh theo mô hình sau:

Nguy c t đi th mi
Áp lc
ca ngi
mua
Áp lc ca
nhà
cun
g
c
p

Nguy c t sn phm thay th
CNH TRANH
T CÁC I TH
HI

N TH

I

Ngun: Michael E. Porter (1985), Competitive advantage, New York Press


Mc đ tác đng ca 5 áp lc trên có s khác nhau gia các ngành và quyt
đnh đn kh nng sinh li ca ngành v dài hn. C cu ngành có tác đng rt ln
đn nng lc cnh tranh ca ngành, do: nó đa đn nhng đòi hi khác nhau đi
vi s thành công trong nhng ngành khác nhau; nhng ngành sn xut có tm
quan trng trong vic nâng cao mc sng thng là nhng ngành có c cu hp
dn; s thay đi c cu có th to ra c hi cho các đi th mi gia nhp vào
ngành.[72] Nh vy, trên góc đ c cu ngành nng lc cnh tranh ca ngành
chính là kh nng đng đu, thích ng ca các doanh nghip trong ngành trc
các áp lc cnh tranh trong c cu ngành.