NGHIÊN CỨU BIỆN PHÁP KỸ THUẬT TỔNG HỢP PHÁT TRIỂN LÚA LAI Ở VÙNG DUYÊN HẢI NAM TRUNG BỘ VÀ TÂY NGUYÊN

Hội thảo Quốc gia về Khoa học Cây trồng lần thứ nhất
687
NGHIÊN CỨU BIỆN PHÁP KỸ THUẬT TỔNG HỢP PHÁT TRIỂN LÚA LAI
Ở VÙNG DUYÊN HẢI NAM TRUNG BỘ VÀ TÂY NGUYÊN
Lại Đình Hòe
1
, Đặng Bá Đàn
2
,
Hồ Công Trực
3
,

Nguyễn Văn Năm
4
và ctv.
1
Viện KHKT Nông nghiệp duyên hải Nam Trung Bộ
2
Viện KHKT Nông Lâm nghiệp Tây Nguyên
3
Trung tâm Đất, Phân bón và môi trường đất Tây Nguyên
SUMMARY
Research on the integrated cultivated solutions to develop the hybrid rice in
Southern coastal center (SCC) and Highland of Vietnam
This study purpose is to improve the efficiency of growing rice in Southern coastal central (SCC) and
Highland of Vietnam. The study on the integrated cultivation solutions to expand hybrid rice in the region
was carried out from 2009 to 2011.
The study resuts showed that: In Dak lak provice three determined varieties HYT108, BTE-1, TH3-5,
Nam ưu 603 with the yield (8.51-8.80 tons/ha) are higher 6.4- 11.2% than check-variety; in Kon Tum
three determined varieties HYT106, TH3-5, BiO404 with the yield (8.29- 9.01 tons/ha) are higher 6.7-

9.2% than check-variety; in Binh Dinh three etermined varieties HYT108, BTE-1, Nam ưu 611, TH3-5
gave higher yield (8.45-8.89 tons/ha) from 5.5-13.,5% than check-variety;; in Quang nam the
determined a variety BTE-1 gave high yield (8.51-8.67 tons/ha). Determine the suitable rice flowering
time for propagating three lines F1 hybrid seed in the Highland is from April 1st to April 20th; with
regard to propagate two lines F1 hybrid seed, the suitable rice flowering time is from April 20th to April
30th (Dak Lak); from April 11th to April 30th (Kon Tum). The climate condition in Gia Lai province is
unsuitable for propagating two lines F1 hybrid seed because the temperature go down to less than
24.0oC during months. The climate condition in SCC is suitable for the rice, flowering time is from March
10th to March 30th. With regard to hybrid combination of HYT108 variety, amount of female line seed is
50 kg/ha and sow on 2.0m in width hill reach to the highest yield of hybrid seed in both Winter-spring
and Summer – fall seasons (2.96-3.15 tons/ha in Dak Lak and SCC respectively); With regard to hybrid
combination of TH3-5 variety, amount of female line seed is 50 kg/ha and sow on 2.0-2.0m in width hill
reach to the highest yield of hybrid seed in both Winter-spring and Summer – fall seasons (2.96- 3.39
tons/ha in Dak Lak and SCC respectively)
For Southern Central, the results have identified that seed volume of 40 kg/ha combining with
fertilizer volume of 140N+ 80 P
2
O
5
+ 100 K
2
O/ha are suitable for hybrid rice in the spring-winter and
autumn-summer crop., the yield attained to 85,14-89.28 quintal/ha, net interset is 32,534 - 36.218
million VND/ha, the profit rate is from 154.2 to 166.0%. For Highlands, seed volume of 40 kg/ha
combining with fertilizer volume of 120N + 60 P
2
O
5
+ 80 K
2

O/ha are suitable for hybrid rice in the spring-
winter season, the highest yield (86,19 quintal/ha) can be obtained; the net interest is 32.291 million
VND/ha, the profit rate is by 126.9%. In the autumn-summer, seed volume of 40 kg/ha combining with
fertilizer volume of 140N + 80P
2
O
5
+100 K
2
O/ha can help to get highest yield by 88,92 quintal/ha, net
interest : 31,894 million VND/ha, the profit rate is 123,1%.
Keywords: Hybrid rice, cultivation, integrated, highland.

I. ĐẶT VẤN ĐỀ
*

Duyên hải Nam Trung Bộ và Tây Nguyên
thuộc Nam Trung Bộ là vùng có nhiều lợi thế để
phát triển nông nghiệp. Tuy nhiên phát triển lúa tại
vùng này còn gặp nhiều khó khăn do đặc điểm thhời
tiết khí hậu của vùng. Với mục tiêu:
- Tuyển chọn được 2 - 3 giống lúa lai thích
hợp cho mỗi vùng, tiềm năng năng suất cao (> 80


Người phản biện: TS. Lưu Văn Quỳnh.
tạ/ha), khả năng thích ứng rộng, đáp ứng nhu cầu
sản xuất lúa ở vùng duyên hải Nam Trung Bộ và
Tây Nguyên đồng thời xác định được vùng và quy
trình sản xuất hạt lai F1 cho một số tổ hợp lai

cũng như quy trình thâm canh lúa lai cho vùng là
việc làm cấp thiết để giải quyết nhu cầu lương
thực (lúa gạo), tăng thu nhập cho người dân nơi
đây. Trên cơ sở thực tiễn đó, nhóm tác giả đã đề
xuất và thực hiện đề tài “Nghiên cứu biện pháp

kỹ thuật tổng hợp phát triển lúa lai ở vùng duyên
hải Nam Trung Bộ và Tây Nguyên.
VIỆN KHOA HỌC NÔNG NGHIỆP VIỆT NAM
688
II. VẬT LIỆU VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
2.1. Nghiên cứu tuyển chọn giống lúa lai năng
suất cao thích hợp với điều kiện sản xuất ở
vùng DHNTB và TN
Gồm 14 tổ hợp lúa lai triển vọng sau:
HYT102; HYT106, HYT108, BTE-1, TH8-3,
TH7-2, TH3-3, TH5-1, TH3-5, Nam ưu 611,
Nam ưu 603, Dưu527, BiO404, Nam ưu 69, Nhị
ưu 838 (Đ/C). Phương pháp bố trí thí nghiệm và
đánh giá các chỉ tiêu theo Quy phạm của ngành
(10TCN-2004). Bố trí kiểu khối hoàn toàn ngẫu
nhiên, lặp lại 3 lần.
2.2. Nghiên cứu xác định vùng thích hợp cho
sản xuất hạt giống lú
a lai F1
Điều tra, thu thập số liệu khí tượng quan trắc
tại các trạm khí tượng (Buôn Ma Thuột, Kon
Tum, Pleiku). Tiến hành xử lý số liệu, tổng hợp,
phân tích, đánh giá đặc điểm của các yếu tố khí
tượng qua các tuần, các tháng trong vụ sản xuất

Đông Xuân. Dựa trên kết quả phân tích để đề
xuất khung thời vụ thích hợp trong sản xuất hạt
lai F1 cho mỗi vùng.
2.3. Nghiên cứu quy trình sản xuất hạt giống
lúa lai F
1 cho một số tổ hợp được lựa chọn
2.2.1. Nghiên cứu kết cấu dòng bố và dòng mẹ
Thí nghiệm 2 nhân tố được thiết kế gồm kích
thước băng (ô chính) và mật độ gieo sạ (ô phụ).
Phương pháp bố trí thí nghiệm về chiều rộng
luống gieo và mật độ gieo dòng mẹ theo khối
ngẫu nhiên, nhắc lại 3 lần, diện tích một ô thí
nghiệm 10 m
2
.
2.2.1.1. Chiều rộng băng: Gồm có 3 công thức
(1). Băng rộng 2,4m (dòng mẹ 2,0m và 2
hàng bố 0,4m) (ký hiệu K1)
(2). Băng rộng 2,7m (dòng mẹ 2,3m và 2
hàng bố 0,4m) (ký hiệu K2)
(3). Băng rộng 3,0m (dòng mẹ 2,6m và 2
hàng bố 0,4m) (ký hiệu K3)
2.2.1.2. Lượng giống gieo dòng mẹ: Gồm
có 3 mức
- Gieo 40 kg/ha (M1); Gieo 50 kg/ha (M2);
Gieo 60 kg/ha (M3).
Đánh giá các chỉ tiêu theo quy phạm của
ngành (10TCN - 2004).
* Địa điểm: Tại Bình Định, Đắk Lắk, từ
Hè Thu 2009, Đông Xuân 2010 và Hè Thu

2010; tại Quảng Nam thực hiện vụ ĐX2010 v
à
Hè Thu 2010.
2.2.2. Kỹ thuật điều khiển dòng bố mẹ trỗ bông
trùng khớp
Thí nghiệm được bố trí theo phương pháp
khối ngẫu nhiên, lặp lại 3 lần. Sử dụng cấy 2 bố,
bố 2 sau bố 1 là 5 ngày. Các công thức thí
nghiệm gồm
CT1: Đối chứng không phun
CT2: Phun KH
2
PO
4
nồng độ 50g/10lít, phun
400 lít/ha, phun 2 ngày liên tiếp (B.3&4)
CT3: Bón 100 kg KCl/ha
CT4: Phun NH
4
NO
3
nồng độ 50g/10 lít,
lượng 400 lít/ha. Phun 2 ngày liên tiếp.
CT5: Bón 80kg urea/ha.
CT6: Phun GA
3
nồng độ 50g pha trong 500
lít nước/ha, phun 2 ngày liên tiếp (B.7).
Chỉ tiêu theo dõi: Số ngày từ khi gieo đến trỗ
bông 10% so với đối chứng.

Địa điểm: An Nhơn - Bình Định, vụ Đông
Xuân và Hè Thu 2010.
2.4. Nghiên cứu xây dựng quy trình thâm canh
lúa lai thương phẩm cho vùng Nam Trung Bộ
và Tây Nguyên
Thí nghiệm 2 nhân tố được thiết kế gồm
phân bón (ô chính) và mật độ gieo sạ (ô phụ).
* Về mức phân bón: Gồm có 2 mức phân bón
Mức bón 120N + 60P
2
O
5
+ 80K
2
O (ký hiệu P1)
Mức bón 140N + 80P
2
O
5
+ 100K
2
O (ký hiệu
P2)
* Về mật độ gieo. Gồm có 4 mức mật độ gieo
Mức gieo 30 kg/ha (ký hiệu M1); Mức gieo
40 kg/ha (ký hiệu M2); Mức gieo 50 kg/ha (ký
hiệu M3); Mức gieo 60 kg/ha (ký hiệu M4)
Phương pháp bố trí thí nghiệm về mật độ
gieo, liều lượng phân bón được bố trí theo khối
ngẫu nhiên, nhắc lại 3 lần.

Phương pháp xử lý số liệu
Xử lý thống kê các số thí nghiệm bằng
chương trình phần mềm Statistix 8.2 và Excel.
III. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU
3.1. Nghiên cứu tuyển chọn giống lúa lai năng
suất cao thích hợp với điều kiện sản xuất ở
vùng duyên hải Nam Trung Bộ và Tây Nguyên
3.1.1. Một số đặc điểm nông học của các giống
* Về thời gian sinh trưởng:
Hội thảo Quốc gia về Khoa học Cây trồng lần thứ nhất
689
Tại Đắk Lắk, thời gian sinh trưởng của các
giống biến động từ 98-124 ngày và có 3 giống
dài hơn đối chứng từ 1 - 4 ngày là N.ưu 69,
Bio404, BTE1.
Tại Kon Tum, thời gian sinh trưởng của các
giống biến động từ 100 - 125 ngày và có 4 giống
dài hơn đối chứng Nhị ưu 838 từ 2 - 5 ngày
(N.ưu 69, Bio404, D.ưu 527, BTE1).
Tại Quảng Nam, thời gian sinh trưởng của
các giống biến động từ 94 - 114 ngày. Giống Bio
404, BTE1 dài hơn đối chứng 2
ngày.
Tại Bình Định, thời gian sinh trưởng của các
giống biến động từ 94 - 114 ngày, trong đó giống
BiO404 và BTE-1 dài hơn đối chứng từ 2 - 3
ngày, các giống cón lại đều ngắn ngày hơn giống
đối chứng.
* Chiều cao cây: Tại điểm Đắk Lắk, chiều
cao cây biến động từ 92 - 98cm, thấp cây hơn là

TH3-3 (83cm), giống cao cây hơn là BTE-1,
BiO404 (98cm). Tại Kon Tum, chiều cao cây của
các giống từ 81 - 102cm, giống TH3-3 thấp cây
hơn (81cm
), giống cao cây hơn là BiO404, BTE-
1 (100 - 102cm). Các giống còn lại < 100cm. Tại
điểm ở Quảng Nam, chiều cao cây từ 90 (TH3-3)
đến 112 (BTE-1 và BiO404). Tại Bình Định
chiều cao của các giống từ 98cm (TH3-3) đến
109cm (BTE-1, BIO404).
* Độ dài giai đoạn trổ bông: Phần lớn các
giống có độ dài giai đoạn trỗ trong khoảng 3
ngày (điểm 1), một số ít giống có độ dài giai
đoạn trỗ từ 4 - 5 ngày (điểm 5).
* Độ cứng cây: Kết quả đánh giá ch
o thấy
các giống có độ cứng cây từ cứng đến trung bình
(điểm 1 - 5).
3.1.2. Mức độ nhiễm sâu, bệnh của các giống
Kết quả theo dõi cho thấy: Sâu cuốn lá nhỏ,
mức độ bị hại ở các giống ở điểm 1 - 3.
Hầu hết các giống bị sâu đục thân gây hại
nhẹ (điểm 0 - 1), một số ít giống có tỷ lệ cây bị
hại cao hơn n
hư Nam ưu 603 và BiO404 (điểm 0
- 3); Rầy nâu, qua các vụ thí nghiệm cho thấy rầy
nâu không xuất hiện hoặc xuất hiện gây hại ở
mức độ nhẹ (điểm 1). Bệnh khô vằn, xuất hiện
trên hầu hết các giống nhưng ở mức độ nhẹ (điểm
1 - 3); bệnh đạo ôn, không xuất hiện hoặc xuất

hiện gây hại ở mức độ nhẹ (điểm
0 - 1).
3.1.3. Một số yếu tố cấu thành năng suất và
năng suất của các giống lúa lai
* Tại Đắk Lắk: Kết quả thu được tại Đắk Lắk
(bảng 1) cho thấy, trong vụ Đông Xuân giống đạt
năng suất cao là HYT108, BTE-1, TH3-5, Nam ưu
603 (85,39 - 88,09 tạ/ha), cao hơn giống đối chứng
từ 6,4 - 9,7%). Có 5 giống đạt năng suất trung bình
trong vụ Hè Thu cao là BTE-1, HYT108, TH3-5,
Nam ưu 611, Nam ưu 603
(84,17 - 86,64 tạ/ha),
năng suất cao hơn đối chứng từ 9,2 - 11,2%.
Bảng 1. Trung bình các yếu tố cấu thành năng suất và năng suất tại Đắk Lắk
(Năm 2009 và 2010 tại Krông Pắc - Đắk Lắk)
Năng suất thực thu (tạ/ha)
NSTT so
Đ/C (%)
TT Tên giống Bông/m
2
Hạt
chắc
/bông

Tỷ lệ
lép
(%)
P 1000
hạt (g)
NSLT

(tạ/ha)
ĐX
2009
HT
2009
ĐX2010 HT2010
TB
ĐX
TB
HT
Đông
Xuân
Hè
Thu
1 HYT 102 370 110 16,1 24,8 100,94 78,43 78,23 76,42 76,62 77,43 77,43 96,4 99,4
2 HYT 106 368 115 16,1 25,2 106,65 83,40 83,24 82,63 79,83 83,02 81,54 103,3 104,6
3 HYT108 376 118 14,4 25,4 112,69 87,42 87,70 85,63 85,58 86,53 86,64 107,7 111,2
4 BTE1 374 120 17,7 24,9 111,75 89,42 86,06 86,76 86,26 88,09 86,16 109,7 110,6
5 TH 8-3 372 113 14,4 24,0 100,89 77,07 74,82 80,30 77,82 78,69 76,32 98,0 97,9
6 TH 7-2 371 115 15,9 24,3 103,68 81,57 77,64 78,64 78,36 80,11 78,00 99,7 100,1
7 TH 3-3 377 114 13,9 24,2 104,01 80,72 81,23 77,86 81,12 79,29 81,18 98,6 104,2
8 TH 5-1 368 110 15,0 24,7 99,99 78,07 74,28 76,27 75,37 77,17 74,83 96,1 96,0
9 TH 3-5 377 117 17,6 25,1 110,71 86,27 85,60 84,50 84,62 85,39 85,11 106,4 109,2
10 Nam ưu 611 359 113 13,9 26,2 106,29 79,16 82,70 79,28 85,64 79,22 84,17 98,7 108,0
11 Nam ưu 603 365 116 15,3 26,2 110,93 87,47 86,17 85,53 84,07 86,50 85,12 107,7 109,2
12 D ưu 527 355 109 15,2 26,4 102,15 78,63 75,26 77,52 75,32 78,08 75,29 97,2 96,6
13 Bio 404 371 115 17,6 25,3 107,94 81,26 82,42 82,70 82,61 81,98 82,52 102,1 105,9
14 N ưu 69 366 108 14,3 26,4 104,35 76,82 81,30 81,64 79,24 79,23 80,27 98,7 103,0
15
Nhị ưu 838

(Đ/C)
360 110 14,8 26,4 104,54 81,32 78,23 79,26 77,60 80,29 77,92 100,0 100
Trung bình 368,6 113,5 15,5 25,3 105,8 81,8 81,0 81,0 80,7
CV (%) 3,20 3,13 3,35 2,76
VIỆN KHOA HỌC NÔNG NGHIỆP VIỆT NAM
690
LSD
.05
4,38 4,22 4,52 3,70
Bảng 2. Trung bình các yếu tố cấu thành năng suất và năng suất tại điểm Kon Tum
(Đắk Hà - Kon Tum - Năm 2010)
Năng suất thực thu
(tạ/ha)
NSTT so với Đ/C
(%)
TT Tên giống Bông/m
2
Hạt chắc
/bông
Tỷ lệ
lép (%)
P. 1000
hạt (g)
NSLT
(tạ/ha)
ĐX2010 HT2010 ĐX HT
1 HYT 102 376 115 21,1 24,1 104,21 81,83 79,4 100,5 100,2
2 HYT 106 388 119 16,4 24,4 112,66 87,34 86,36 107,3 109,0
3 HYT108 366 119 24,2 25,4 110,63 84,20 85,74 103,4 108,2
4 BTE1 394 115 30,2 24,5 111,01 85,47 85,12 105,0 107,4

5 TH 8-3 361 107 28,5 24,4 94,25 78,37 73,65 96,3 92,9
6 TH 7-2 363 115 19,4 25,3 105,61 82,57 81,3 101,4 102,6
7 TH 3-3 372 118 23,6 24,3 106,67 85,30 78,46 104,8 99,0
8 TH 5-1 359 111 26,3 25,5 101,61 80,13 77,62 98,4 98,0
9 TH 3-5 378 117 23,6 25,0 110,57 87,50 85,64 107,5 108,1
10 Nam ưu 611 365 112 18,4 26,3 107,51 85,33 82,98 104,8 104,7
11 Nam ưu 603 395 107 25,1 26,0 109,89 83,21 86,17 102,2 108,7
12 D ưu 527 357 108 16,6 26,4 101,79 78,73 77,68 96,7 98,0
13 Bio 404 375 121 14,0 24,8 112,53 88,92 84,52 109,2 106,7
14 N ưu 69 357 107 19,8 26,1 99,70 78,77 78,27 96,7 98,8
15 N,ưu 838 (Đ/C) 360 110 17,6 26,3 104,15 81,42 79,24 100,0 100,0
Trung bình 371.1 113.4 21,7 25,3 106,2
CV (%) 3.82 3.85
LSD
.05
5.30 5.23
Bảng 3. Trung bình các yếu tố cấu thành năng suất và năng suất tại điểm Quảng Nam
Năng suất thực thu
(tạ/ha)
NSTT so với Đ/C
(%)
TT Tên giống Bông/m
2
Hạt chắc
/bông
Tỷ lệ lép
(%)
P 1000
hạt (g)
NSLT

(tạ/ha)
ĐX2010 HT2010 ĐX HT
1 HYT 102 356 122 21,3 24,2 104,31 78,60 76,23 96,3 96,95
2 HYT 106 350 127 16,05 24,5 108,47 81,40 84,16 99,8 107,03
3 HYT108 356 129 20,4 24,6 112,38 83,20 82,42 102,0 104,82
4 BTE1 359 132 24,55 24,4 115,63 86,70 85,11 106,3 108,24
5 TH 8-3 339 128 17,8 24,3 104,88 81,70 75,54 100,1 96,07
6 TH 7-2 360 130 17,75 24,4 113,36 85,20 80,56 104,4 102,45
7 TH 3-3 350 129 15,4 24,0 108,36 78,40 78,42 96,1 99,73
8 TH 5-1 347 125 19,6 24,4 105,47 76,90 76,62 94,2 97,44
9 TH 3-5 343 132 18,1 24,4 109,83 84,30 83,68 103,3 106,42
10 Nam ưu 611 344 122 18,6 26,2 109,59 82,40 77,12 101,0 98,08
11 Nam ưu 603 347 122 19 26,4 111,76 86,00 86,25 105,4 109,69
12 D ưu 527 341 120 17,95 26,3 106,81 80,30 76,43 98,4 97,20
13 Bio 404 350 120 23,1 24,8 103,73 75,90 81,72 93,0 103,93
14 N ưu 69 339 120 18,05 25,9 105,36 83,20 74,43 102,0 94,66
15 N.ưu 838 (Đ/C) 336 121 19,4 26,0 105,11 81,60 78,63 100,0 100,00
Trung bình 347.8 125.3 19.1 25.0 108.3
Hội thảo Quốc gia về Khoa học Cây trồng lần thứ nhất
691
CV (%) 3.15 3.45
LSD
.05
4.29 4.71
Bảng 4. Trung bình các yếu tố cấu thành năng suất và năng suất tại điểm Bình Định
(An Nhơn - Bình Định - 2009 & 2010)
Năng suất thực thu
(tạ/ha)
NSTT so Đ/C
(%)

TT Tên giống
Bông/
m
2

Hạt
chắc
/bông

Tỷ lệ
lép
(%)
P1000
hạt (g)
NSLT
tạ/ha)
ĐX
2009
HT
2009
ĐX
2010
H
2010
TB
ĐX
TB
HT
Đông
Xuân

Hè
Thu
1 HYT 102 349 120 20,2 24,2 101,31 74,2 77,23 79,83 77,42 77,02 77,33 96,9 99,3
2 HYT 106 345 122 19,7 25,1 105,68 81,16 80,24 83,64 80,38 82,40 80,31 103,7 103,1
3 HYT108 353 127 20,7 25,0 111,63 84,75 83,81 90,54 84,46 87,65 84,14 110,3 108,0
4 BTE1 354 128 25,3 25,3 114,67 87,4 84,06 92,95 85,23 90,18 84,65 113,5 108,7
5 TH 8-3 343 120 25,6 23,9 98,40 76,42 73,46 78,9 76,3 77,66 74,88 97,7 96,2
6 TH 7-2 346 122 22,9 24,4 102,74 82,23 76,25 83,42 77,28 82,83 76,77 104,2 98,6
7 TH 3-3 350 125 21,5 24,4 106,06 83,42 82,46 83,76 80,36 83,59 81,41 105,2 104,5
8 TH 5-1 337 118 23,1 24,6 97,58 77,68 73,52 78,4 72,40 78,04 72,96 98,2 93,7
9 TH 3-5 352 126 25,1 24,6 108,30 83,66 83,14 84,05 82,72 83,86 82,93 105,5 106,5
10 Nam ưu 611 344 122 16,4 26,2 109,81 84,28 83,46 85,32 85,76 84,80 84,61 106,7 108,7
11 Nam ưu 603 339 120 20,8 26,3 106,69 80,24 79,38 83,82 83,24 82,03 81,31 103,2 104,4
12 D ưu 527 334 119 17,7 26,3 104,06 78,45 76,62 83,14 83,7 80,80 80,16 101,7 102,9
13 Bio 404 349 123 23,9 25,3 108,09 84,18 82,27 88,12 79,93 86,15 81,10 108,4 104,1
14 N ưu 69 332 120 16,6 26,1 104,08 77,43 78,06 82,79 80,86 80,11 79,46 100,8 102,0
15
N,ưu (838
(Đ/C)
330 117 19,8 26,2 100,85 78,16 77,42 80,75 78,32 79,46 77,87 100,0 100,0
Trung bình 343,8 121,9 21,3 25,2 105,3 80,9 79,4 84,0 80,6
CV (%) 3.20 4.44 4.66 3.58
LSD
.05
4.22 5.83 6.52 4.81

* Tại Kon Tum: Kết quả ở bảng 2 cho thấy,
có 3 giống đạt năng suất cao hơn Nhị ưu 838 cả
trong Đông Xuân và Hè Thu là HYT106, TH3-5,
BiO404, năng suất đạt từ 84,52 - 88,92 tạ/ha, cao

hơn đối chứng từ 6,7 - 9,2%. Riêng trong vụ Hè
Thu còn có thêm giống HYT108, BTE-1, Nam
ưu 603 đạt năng suất cao hơn Nhị ưu 838 rõ rệt
(85,12 - 85,74 tạ/ha).
* Tại Quảng Nam: Số liệu ở bảng 3 cho
thấy, có 2 giống đạt năng suất cao hơn đối chứng
rõ rệt cả trong Đông Xuân
và Hè Thu là BTE-1,
Nam ưu 603 (85,11 - 86,70 tạ/ha). Vụ Hè Thu có
thêm giống HYT106 và TH3-5 (83,68 - 84,16
tạ/ha), cao hơn đối chứng từ 6,4 - 7,0%.
* Tại Bình Định: Kết quả ở bảng 4 thấy, trong
vụ Đông Xuân có 3 giống đạt năng suất trung bình
2 vụ cao hơn đối chứng từ 8,0% trở lên là
HYT108, BTE-1, BiO404 (86,15 - 90,18 tạ/ha).
Vụ Hè Thu, có 3 giống đạt năng suất trung bình 2
vụ cao hơn đối chứng từ 8,
0% trở lên là HYT108,
BTE-1, Nam ưu 611 (84,14 - 84,65 tạ/ha).
3.2. Nghiên cứu xác định vùng thích hợp cho
sản xuất hạt giống lúa lai F1
Từ kết quả điều tra, thu thập, tiến hành
nghiên cứu, xử lý và phân tích số liệu đã rút ra
nhận xét như sau:
- Trong sản xuất hạt giống lúa lai F1 hệ 3
dòng ở Đắk Lắk, điều kiện thời tiết thuận lợi hơn
khi cho lúa trỗ từ ngày 1 đến 20/4 (nhiệt độ TB
tuần 25,7 - 26,2
o
C, số giờ nắng trung bình 8,6

giờ/ngày; ẩm độ không khí 73,3 - 73,8%, số ngày
mưa 1,8 - 3,6 ngày/tuần).
- Ở tỉnh Kon Tum, trong sản xuất hạt giống
lúa lai F1 hệ hệ 3 dòng, thời tiết thuận lợi hơn
khi cho lúa trỗ trong tháng 4 (nhiệt độ TB các
VIỆN KHOA HỌC NÔNG NGHIỆP VIỆT NAM
692
tuần từ 25,9 - 26,3
o
C, số giờ nắng 8,1 - 8,3
giờ/ngày; ẩm độ không khí 68,5 - 70,9%, số
ngày mưa 2,0 - 3,7 ngày).
- Ở tỉnh Gia Lai, thời gian lúa trỗ thuận lợi là
từ ngày 1 đến 20/4 (nhiệt độ TB tuần từ 22,9 -
24,4
o
C, số giờ nắng 8,0 - 8,2 giờ/ngày; ẩm độ
không khí 75,4 - 75,7%, số ngày mưa trung bình
2,0 - 2,2 ngày/tuần).
- Trong sản xuất lúa lai hệ 2 dòng, điều kiện
thời tiết thuận lợi hơn khi cho lúa trỗ từ ngày
20/4 đến 30/4 đối với Đắk Lắk (nhiệt độ 26,2 -
26,3
o
C, số giờ nắng 8,6 - 8,7 giờ/ngày; ẩm độ
không khí 73,3 - 74,5%, lượng mưa 31,6 -
33,9mm) và ở Kon Tum là từ ngày 11 - 30/4
(nhiệt độ 26,3 - 26,4
o
C, số giờ nắng 8,3 - 8,4

giờ/ngày; ẩm độ không khí 69,3 - 70,9%, lượng
mưa 37,0 - 39,1mm, số ngày mưa 2,6 - 3,7
ngày/tuần).
Ở Gia Lai, điều kiện thời tiết không thuận lợi
cho sản xuất hạt F1 hệ 2 dòng bởi có nhiều ngày
trong mỗi tuần của các tháng trong vụ Đông
Xuân nhiệt độ 24,0
o
C sẽ làm cho tỷ lệ hạt tự
thụ cao.
Ở vùng Nam Trung Bộ, điều kiện thời tiết
thuận lợi cho lúa trỗ là từ 10 - 30/3 trong vụ
Đông Xuân.
3.3. Nghiên cứu biện pháp kỹ thuật sản xuất
hạt lai F1 - tổ hợp HYT108 và TH3-5
3.3.1. Kết quả nghiên cứu về lượng giống gieo
dòng mẹ và chiều rộng luống gieo
(1) Tại An Nhơn - Bình Định:
Tổng hợp kết quả về năng suất hạt lai F1
(bảng 5) cho
thấy, ở Bình Định, sản xuất hạt F1
đối với tổ hợp HYT108 nên bố trí ở mật độ gieo
dòng mẹ 50 kg/ha (M2) và chiều rộng luống
dòng mẹ 2,0m (K1) cả trong vụ Đông Xuân và
Hè Thu. Với tổ hợp TH3-5, trong vụ Đông Xuân
nên gieo ở mật độ 50 kg/ha (M2) và chiều rộng
luống gieo dòng mẹ từ 2,0 - 2,3m.
Bảng 5. Ảnh hưởng của các công thức đến năng suất thu hoạch
(Năm 2009
& 2010 - An Nhơn - Bình Định)

Vụ thí nghiệm
TT Công thức
HT2009
(HYT108)
ĐX2010
(HYT108)
ĐX2010
(TH3-5)
HT2010
(HYT108)
TB 2 vụ Hè Thu
(2009 + 2010)
1 K1M1 24,27 a 25,56 c 27,74 abc 28,31ab 26,29
2 K1M2 26,21 a 31,47 a 31,44 ab 33,04 ab 29,63
3 K1M3 25,50 a 27,69 bc 28,94 abc 29,84 ab 27,67
4 K2M1 23,23 a 25,74 c 26,24 c 27,81 ab 25,52
5 K2M2 25,79 a 29,66 ab 31,57 abc 31,45 ab 28,62
6 K2M3 24,58 a 27,33 bc 29,65 abc 28,82 ab 26,70
7 K3M1 21,75 a 24,60 c 27,29 bc 26,07 b 23,91
8 K3M2 23,28 a 24,71 c 29,51 abc 28,05 ab 25,66
9 K3M3 23,07 a 25,61 c 28,04 abc 29,21 ab 26,14
CV (%) 9.87 6.26 8.55 11.56
LSD
.05
5.32 3.69 4.19 5.47

(2) Tại Quảng Nam
Kết quả trong vụ Đông Xuân 2009 - 2010
cho thấy, với tổ hợp TH3-5 khi gieo 50kg dòng
mẹ/ha và chiều rộng băng 2,3m (K2M2) cho

năng suất hạt lai F1 cao hơn (32,59 tạ/ha).
Kết quả trong vụ Hè Thu 2010 thấy rằng, đối
với tổ hợp HYT108 chiều rộng băng 2,0m và
gieo 50kg dòng mẹ/ha (K1M2) đạt năng suất cao
hơn về giá trị tuyệt đối (28,57 tạ/ha).
(3) Tại Đắk Lắk
Kết quả trong vụ Đôn
g Xuân 2009 - 2010
cho thấy, với tổ hợp TH3-5 năng suất hạt F1 đạt
cao hơn khi gieo dòng mẹ 50 kg/ha và kích thước
băng gieo dòng mẹ từ 2,0 - 2,3m (công thức
K1M2 và K2M2) (32,06 - 33,91 tạ/ha).
Với HYT108 năng suất hạt F1 đạt cao khi
gieo dòng mẹ 50 kg/ha và kích thước băng
gieo dòng mẹ là 2,0m (công thức K1M2)
(32,29 tạ/ha).
3.3.2. Nghiên cứu biện pháp điều chỉnh thời
gian từ gieo đến trỗ của dòng bố, mẹ
Hội thảo Quốc gia về Khoa học Cây trồng lần thứ nhất
693
Kết quả cho thấy, trong vụ Đông Xuân, khi
phun KH
2
PO
4
với nồng độ 50g pha trong 10 lít
nước, phun 400 lít/ha và phun 2 ngày liên tiếp
hoặc bón 100kg KCl/ha đều có thể rút ngắn thời
gian từ gieo đến trỗ bông từ 1 - 2 ngày đối với
dòng bố (R5, R108) và 1 ngày đối với dòng mẹ

(T1S - 96; 827S). Trong vụ Hè Thu, thời gian từ
gieo đến trỗ được rút ngắn 1 ngày ở cả dòng bố
và dòng mẹ.
- Khi phun 50g GA
3
pha trong 500 lít
nước/ha, phun trong 2 ngày liên tiếp có tác dụng
thúc đẩy dòng bố và dòng mẹ sớm hơn đối chứng
từ 2 - 3 ngày trong vụ Đông xuan và từ 1 - 2 ngày
trong vụ Hè Thu.
- Khi phun NH
4
NO
3
với nồng độ 50g/10 lít,
phun 400 lít/ha và phun trong 2 ngày liên tiếp sẽ
làm chậm thời gian từ gieo đến trỗ bông của dòng
mẹ là 2 ngày và dòng bố từ 1 - 2 ngày cả trong vụ
Đông Xuân và Hè Thu.
- Bón 80kg urê/ha làm chậm thời gian trỗ
của dòng mẹ từ 2 - 3 ngày và dòng bố là 2 ngày
trong Đông Xuân. Vụ Hè Thu, dòng mẹ và dòng
bố đều chậm từ 1 - 2 ngày so với đối chứng.
3.4. Kết quả nghiên cứu xây dựng quy trình
thâm canh lúa lai thương phẩm
Từ kết quả thí nghiệm đã xác định được các

công thức đạt năng suất cao trong từng vụ ở tại
mỗi vùng. Tiến hành hạch toán hiệu quả kinh tế
đối với các công thức đạt năng suất cao để lựa

chọn được công thức thích hợp hơn. Kết quả tính
hiệu quả kinh tế một số công thức đạt năng suất
cao ở bảng 6 cho thấy:
- Ở điểm Bình Định mức đầu tư P2
M2 là
thích hợp nhất cho cả vụ Đông Xuân và Hè Thu,
năng suất đạt từ 85,14 - 89,28 tạ/ha, lợi nhuận thu
được từ 32,534 - 36,218 triệu đồng/ha. Tỷ suất lợi
nhuận từ 1,54 - 1,66. Tại Quảng Nam, mức đầu tư
P1M2 thích hợp cả cho vụ Đông Xuân và Hè Thu,
năng suất đạt cao từ 83,60 - 86,40 tạ/ha, lợi nhuận
thu được từ 52,66 - 56,16 triệu đồng/ha, tỷ suất lợi
nhuận đạt từ 1,23 - 1,26. Tại Đắk Lắk, mức đầu tư
P1M2 thí
ch hợp hơn cho vụ Đông Xuân, năng
suất đạt cao (86,19 tạ/ha), mức lợi nhuận đạt
32,291 triệu đồng/ha, tỷ suất lợi nhuận 1,26. Vụ
Hè Thu, mức đầu tư P2M2 thích hợp hơn, năng
suất đạt 88,92 tạ/ha, mức lợi nhuận đạt 31,894
triệu đồng/ha. Tỷ suất lợi nhuận là 1,23.
Bảng 6. Hạch
toán hiệu quả kinh tế một số công thức đạt năng suất cao
Địa điểm Vụ sản xuất Công thức
Năng suất
(tạ/ha)
Tổng chi
(1000đ)
Tổng thu
(1000đ)
Lợi nhuận

(1000đ)
Tỷ suất
lợi nhuận
P1M2 83,87 20718 54515 33797 1,63
P1M3 84,19 20718 54723 33205 1,54
Đông
Xuân

P2M2 89,28 21813 58032 36218 1,66
P1M3 82,58 20808 52025 31217 1,50

B.Định


Hè Thu
P2M2 85,14 21103 53638 32534 1,54
P1M2 86,19 25456 57747 32291 1,26
Đông Xuân
P2M2 88,49 26264 59288 33024 1,25
P1M2 84,80 24696 55120 30424 1,23
P1M3 86,80 25596 56420 30824 1,20
Đắk Lắk
Hè Thu
P2M2 88,92 25904 57798 31894 1,23
P1M2 86,40 22031 56160 34129 1,54
Đông Xuân
P2M2 87,90 23181 56160 32978 1,42
P1M2 83,60 22131 52668 30537 1,38
Quảng Nam

Hè Thu
P1M3 84,30 22931 52266 29335 1,27

IV. KẾT LUẬN VÀ ĐỀ NGHỊ
4.1. Kết luận
(1). Giống lúa lai thích hợp cả trong Đông
Xuân và Hè Thu ở Đắk Lắk là: HYT108, BTE-1,
TH3-5, Nam ưu 603, năng suất đạt 85,11 - 88,09
VIỆN KHOA HỌC NÔNG NGHIỆP VIỆT NAM
694
tạ/ha, cao hơn giống đối chứng từ 6,4 - 11,2%; ở
Kon Tum là HYT106, TH3-5, BiO404, năng suất
đạt từ 84,52 - 88,92 tạ/ha, cao hơn đối chứng từ
6,7 - 9,2%; ở Bình Định là HYT108, BTE-1,
Nam ưu 611, TH3-5, năng suất đạt từ 83,66 -
92,95 tạ/ha. Vùng Quảng Nam là BTE-1, Nam ưu
603 (85,11 - 86,70 tạ/ha), cao hơn đối chứng
trung bình từ 8,24 - 9,69%.
(2). Trong sản xuất hạt giống lúa lai F1 hệ 3
dòng ở Đắk Lắk, điều kiện thời tiết thuận lợi hơn
khi cho lúa t
rỗ là từ ngày 1đến 20/4 (nhiệt độ
trung bình tuần 25,7 - 26,2
o
C, số giờ nắng trung
bình 8,6 giờ/ngày; ẩm độ không khí 73,3 -
73,8%, số ngày mưa 1,8 - 3,6 ngày/tuần).
- Ở Kon Tum, trong sản xuất hạt giống lúa
lai F1 hệ hệ 3 dòng, thời tiết thuận lợi hơn khi

cho lúa trỗ trong tháng 4 (nhiệt độ trung bình các
tuần từ 25,9 - 26,3
o
C, số giờ nắng 8,1 - 8,3
giờ/ngày; ẩm độ không khí 68,5 - 70,9%, số ngày
mưa 2,0 - 3,7 ngày).
- Ở Gia Lai, thời gian lúa trỗ thuận lợi là từ 1
- 20/4 (nhiệt độ trung bình tuần từ 22,9 - 24,4
o
C,
số giờ nắng 8,0 - 8,2 giờ/ngày; ẩm độ không khí
75,4 - 75,7%, số ngày mưa trung bình 2,0 - 2,2
ngày/tuần).
- Ở vùng Nam Trung Bộ, điều kiện thời
tiết thuận lợi cho lúa trỗ là từ 10 - 30/3 trong
Đông Xuân
(3). Trong sản lúa lai hệ 2 dòng, điều kiện
thời tiết thuận lợi hơn khi cho lúa trỗ từ 20/4 -
30/4 đối với Đắk Lắk (nhiệt độ 26,2 - 26,3
o
C, số
giờ nắng 8,6 - 8,7 giờ/ngày; ẩm độ không khí
73,3 - 74,5%, lượng mưa 31,6 - 33,9mm). Ở Kon
Tum là từ 11 - 30/4 đối (nhiệt độ 26,3 - 26,4
o
C,
số giờ nắng 8,3 - 8,4 giờ/ngày; ẩm độ không khí
69,3 - 70,9%, lượng mưa 37,0 - 39,1mm, số ngày
mưa 2,6 - 3,7 ngày/tuần). Ở Gia Lai thời tiết
không thuận lợi cho sản xuất hạt F1 hệ 2 dòng

bởi có nhiều ngày trong mỗi tuần của các tháng
nhiệt độ 24,0
o
C.
(4). Với tổ hợp HYT108 gieo dòng mẹ với
lượng 50 kg/ha với bề rộng luống gieo dòng mẹ
2,0m đạt năng suất hạt F1 cao hơn cả trong Đông
Xuân và Hè Thu (29,63 - 31,47 tạ/ha ở Đắk Lắk
và vùng Nam Trung Bộ. Với tổ hợp TH3-5, gieo
dòng mẹ với lượng 50 kg/ha và bề rộng luống
gieo mẹ từ 2,0 - 2,3m đạt năng suất cao trong vụ
Đông Xuân ở vùng Tây Nguyên và vùng duyên
hải Nam Trung Bộ (duyên hải Nam Trung Bộ đạt
29,63 - 33,91 tạ/ha).

(5). Khi phun KH
2
PO
4
nồng độ 50g trong
10 lít nước, phun 400 lít/ha hoặc bón 100kg
KCl/ha sẽ rút ngắn thời gian từ gieo đến trỗ từ 1
- 2 ngày với dòng bố (R5, R108) và dòng mẹ
(T1S - 96; 827S).
- Phun 50g GA
3
trong 500 lít nước/ha, phun
trong 2 ngày liên tiếp sẽ thúc đẩy dòng bố và
dòng mẹ trỗ sớm từ 2 - 3 ngày trong Đông Xuân
và 1 - 2 ngày trong Hè Thu.

- Phun NH
4
NO
3
nồng độ 50g/10 lít, phun
400 lít/ha trong 2 ngày liên tiếp sẽ làm chậm thời
gian từ gieo đến trỗ của dòng mẹ là 2 ngày và
dòng bố từ 1 - 2 ngày
- Bón 80kg urê/ha sẽ làm chậm thời gian từ
gieo đến trỗ bông của dòng bố, mẹ từ 2 - 3
ngày trong Đông Xuân và từ 1 - 2 ngày trong
vụ Hè Thu.
(6). Đối với vùng duyên hải Nam Trung Bộ,
với mật độ gieo lúa lai 40 kg/ha kết hợp mức phân
bón 140N + 80 P
2
O
5
+ 100 K
2
O thích hợp cho cả
vụ Đông Xuân và Hè Thu, năng suất đạt từ 85,14 -
89,28 tạ/ha, lợi nhuận từ 32,534 - 36,218 triệu
đồng/ha, tỷ suất lợi nhuận từ 1,54 - 1,66.
- Đối với vùng Tây Nguyên, mức gieo 40
kg/ha kết hợp mức phân bón 120N + 60P
2
O
5
+

80K
2
O thích hợp cho vụ Đông Xuân, năng suất
đạt cao (86,19 tạ/ha), lợi nhuận đạt 32,291 triệu
đồng/ha, tỷ suất lợi nhuận 1,26.
Vụ Hè Thu, mật độ gieo 40 kg/ha và mức
phân bón 140N + 80P
2
O
5
+ 100K
2
O đạt năng suất
cao (88,92 tạ/ha), lợi nhuận đạt 31,894 triệu
đồng/ha, tỷ suất lợi nhuận là 1,23.
4.2. Đề nghị
Nên có đề tài chọn tạo giống lúa lai cho vùng
đặc thù duyên hải Nam Trung Bộ và Tây Nguyên.
TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Nguyễn Văn Bộ và cs. (1996). Một số kết quả
nghiên cứu về phân bón cho lúa lai ở Việt Nam, Kết
quả NCKH quyển 2, Viện NHTN, NXBNN.
2. Nguyễn Thị Trâm (2002). Kỹ thuật sản xuất lúa lai
thương phẩm, Lúa lai ở Việt Nam, NXBNN, Hà Nội,
tr. 257 - 292.
3. Viên Cây lương thực và Cây thực phẩm (2009). Báo
cáo kết quả nghiên cứu đề tài “Nghiên cứu chọn tạo
và kỹ thuật thâm canh giống
lúa lai 2, 3 dòng có
năng suất, chất lượng cao”, Hà Nội.