Truyen co tich VN 1

Truån cưí tđch Viïåt Nam 1

MC LC
Mc lc 1
Chuån châng Lđa 2
Ai mua hânh tưi (hay Lổ nûúác thêìn) 4
Êm dûúng giao chiïën 7
Anh châng hổ Àâo 10
Anh châng nghêo khưí 13
Anh khúâ àûúåc kiïån 17
Biïín hưì lai lấng 20
Bđnh vâ Àinh 23
Bđch Cêu k ngưå 27
Bố àa 29
Búåm giâ mùỉc bêỵy cô ke 30
Bưën anh tâi 32
Bưën ngûúâi bẩn 35
Cêy huët d 39
Cêy khïë 41
Cêy nïu ngây tïët 45
Cêy tre trùm àưët 48
Châng Na A' 50
Chiïëc ấo tâng hònh 55
Chiïëc cêìu phc àûác 59


Truån cưí tđch Viïåt Nam 2


CHUÅN CHÂNG LĐA

Ngây xûa úã mưåt lâng nổ cố vúå chưìng ngûúâi lâm vûúân nghêo khưí,
sinh àûúåc àûáa con trai àùåt tïn lâ Lđa. Chûa qua àúâi, Lđa côn nhỗ tíi
chõu cẫnh mưì cưi chûa. Thûúâng ngây Lđa theo mể bùỉt ưëc hấi rau àïí
sưëng. Lûc lïn múâi tíi, mể Lđa àem Lđa àúå cho mưåt ngûúâi nhâ giâu
trong vng àïí chùn trêu.

Thêëy mể ùn ëng cûåc khưí, Lđa múái trưåm gâ ca ch àem vïì lâm
thõt cho mể ùn. Mể Lđa biïët chuån rêìy la dûä lùỉm, Lđa múái thưi khưng
trưåm gâ nûäa.

Thûúâng ngây, Lđa àíi trêu ra àưìng àïí mùåc trêu ài àêu thò ài,
côn Lđa t têåp vâi ba àûáa trễ hoang, hïët bây viïåc àấnh nhau bùçng gêåy
gưåc, lẩi r nhau trưåm bêìu bđ, khoai lang c sùỉn.

Mưåt lêìn nổ, thùçng Lđa àïí trêu lẩc vâo vûúân ca ph ưng lâng
bïn cẩnh. Ưng ph hưå truìn bùỉt trêu cưåt lẩi àïí bùỉt àïìn kễ àïí trêu
phấ vûúân ưng.

Bõ mêët trêu, thùçng Lđa khưng dấm vïì nhâ, nố r thùçng Hung
vâ thùçng Hoang ài tòm. Tònh cúâ nố nhòn àûúåc con trêu trong nhâ ưng
ph hưå. Nố liïìn bân kïë hoẩch vúái hai thùçng bẩn ca nố, àưët nhâ ưng
ph hưå, àïí mổi ngûúâi lo cûáu, bêëy giúâ nố lễn vâo bùỉt trêu àem vïì cho
ch.

Ch hay àûúåc, súå liïn lûu, nïn àíi thùçng Lđa ài. Nố trúã vïì
sưëng vúái mể giâ, vâ xin vúái mể nố cho nố ài hổc. Mể nố phẫi van lẩy
ưng thêìy àïí cho nố àûúåc hổc. Nố rêët tưëi dẩ, lẩi hay sinh sûå àûấnh
nhau, nïn thêìy hổc khưng dấm dẩy nố nûäa. Thùçng Lđa liïìn húåp vúái
thùçng Hung vâ Hoang vâ vâi àûáa trễ ngưỵ nghõch ài bùỉt trưåm gia sc
ca ngûúâi giâu trong lâng, rưìi àem vïì chia cho ngûúâi nghêo. Hânh

Truån cưí tđch Viïåt Nam 3

àưång ca thùçng Lđa câng ngây câng lưång hânh, ngûúâi trong lâng múái
hiïåp nhau àêìu cấo vúái quan trïn. Lâng lđnh liïìn tòm bùỉt Lđa. Nố
hoẫng súå trưën lïn tónh, àûúåc mưåt viïn àưåi têm phc ca quan tónh
thêu nhêån lâ thåc hẩ. Lđa bên hổc têåp cưn quìn vộ nghïå. Câng lúán
lïn, Lđa câng cố sûác mẩnh hún ngûúâi. Tấnh nghơa hiïåp nïn gùåp
chuån bêët bònh lâ xưng vâo can thiïåp, vò vêåy giûäa Lđa vâ bổn cûúâng
hâo ấc bấ thûúâng cố nhûäng trêån gêy gưí àấnh nhau.

Nùm àố cố múã khoa thi, nhûäng ai giỗi lûìn ci hóåc cố tiïìn àt
lốt thò àûúåc àưỵ, bùçng khưng thò bõ àấnh hỗng d vùn hay chûä tưët. Tuy
hổc hânh dúã dang, Lđa cng vâo thi, nhên thêëy bổn tham quan bùỉt
nẩt, ngúåc àûậi kễ nghêo nân, Lđa vư cng bêët bònh. Thûâa àïm tưëi,
cng àûấm bẩn lễn vâo nhâ viïn ch khẫo giïët chïët ngûúâi nây rưìi
trưën vâo rûâng.

Qn múã cåc truy nậ rấo riïët. Lđa chiïu têåp àấm ngûúâi vư
nghïì nghiïåp lêín lt trong rûâng chưëng lẩi quan qn. Nhiïìu trêån hai
bïn giấp chiïën dûä dưåi, quan qn àûẩi bẩi phẫi rt lûui. Lđa àem bưå
hẩ trân ra lâng xốm chiïëm àoẩt tâi sẫn ca ngûúâi giêìu chia cho ngûúâi
nghêo. Thanh thïë ngây câng lúán. Triïìu àònh phẫi treo giẫi thûúãng
cho ai bùỉt sưëng hóåc phẫi giïët chïët àûúåc thùỉng Lđa. Nhûng Lđa giỗi
lêín trưën, thânh ra quan qn phẫi bùỉt mể Lđa àem ra thõ oai. Nïëu
thùçng Lđa khưng chõu ra nẩp mònh thò mể nố bõ giïët. Àưång lông hiïëu
àïỵ, thùçng Lđa phẫi chõu nẩp mònh cho mể àûúåc tha. Nhûng chùèng bao
lêu Lđa trưën thoất.

Bêëy giúâ, Lđa phẫi trưën trấnh rêët lâ cûåc khưí, àối khất nhiïìu
ngây. Bêët àùỉc dơ, Lđa phẫi cẫi trang sûãa dẩng trưën vâo trong thânh àïí

kiïëm sưëng. Quan qn dô xết biïët liïìn bao vêy lêëy thânh múã cåc
lûc xết khùỉp núi. Lđa trưën vâo nhâ mưåt ưng lậo hiïìn lânh. Lc nây,
Lđa nghe tin mể mònh bõ bïånh mâ chïët, cấc bưå hẩ lúáp bõ bùỉt, lúáp bõ
giïët thò àau lông, khưng thiïët gò sưëng nûäa. Mưåt hưm, Lđa nối vúái ưng
lậo rùçng: "Chûa bao giúâ tưi bõ thêët bẩi chua cay nhû lêìn nây. Cố lệ
trúâi hẩi tưi. Vêåy ưng hậy chùåt àêìu tưi àem nẩp cho quan trïn àïí lậnh
thûúãng, chó côn cấch àố àïí àïìn àấp ún ưng".

Ưng lậo bùçng lông. Lđa tûå trối mònh àïí cho ưng àểm nẩp quan
trïn. Thïë rưìi Lđa bõ àem ra trẫm quët.
Truån cưí tđch Viïåt Nam 4

Àïën sau cố cêu hất cẫm thûúng Lđa nhû sau:

Chiïìu chiïìu ến liïång Trng Mêy
Cẫm thûúng ch Lđa bõ vêy trong thânh

AI MUA HÂNH TƯI (HAY LỔ NÛÚÁC THÊÌN)

Ngây xûa cố mưåt anh châng trễ tíi chûa cố vúå, sưëng bùçng nghïì
lâm rång. Mưåt ngây nổ anh xấch ba lïn rûâng àưën ci. Trong khi
àûang li hi chùåt cêy, anh trưng thêëy mưåt con quẩ tha mưåt con chim
sễ túái àêåu trïn mưåt phiïën àấ úã gêìn chưỵ mònh àang lâm viïåc. Nhòn
thêëy thïë, anh bưỵng àưång lông thûúng con chim bế bỗng sùỉp sûãa lổt
vâo miïång loâi ấc àiïíu. Anh bên nhùåt hôn àûấ nếm con quẩ. Quẩ giêåt
mònh bỗ mưìi vưỵ cấnh bay lïn. Tûác mònh vò hỗng ùn, quẩ chûãi ra om
sôm. Anh nhùåt àûấ nếm thïm vâ mùỉng:
- "Àưì chim dûä! Hậy ct ngay!".
Quẩ hêåm hûåc bay ài, miïång côn àe dổa sệ bấo th. Anh châng
chẩy lẩi nhùåt con chim sễ àûang thoi thốp, cưë tòm cấch êëp cho nố

sưëng lẩi. Quẫ nhiïn, chó chûâng giêåp bậ trêìu, con chim sễ àậ hưìi tónh
vâ bay àûúåc. Nố cẫm ún anh vâ bẫo anh ngưìi chúâ àïí nố àûa biïëu mưåt
vêåt. Mưåt lất sau, con chim àậ bay trúã lẩi miïång ngêåm mưåt cấi lổ bế
àùåt xëng bïn cẩnh vâ nối
- "Àêy lâ lổ nûúác thêìn cố phếp lâm cho ngûúâi giâ thò trễ lẩi, vêåt
nhỗ thò lúán thïm, trêìn gian khưng ai cố".
Nối rưìi nố vưỵ cấnh bay ài. Anh ngưìi têìn ngêìn múã nt ra xem thò
thêëy àêìy mưåt lổ nûúác mi thúm ngâo ngẩt. Anh nghơ bng: "Nhûäng
thûá nây chó àïí cho cấc bâ quan lâm àỗm, cố àêu àïí hẩng chng ta
dng". Rưìi anh nt lổ lẩi cêín thêån, khi gấnh ci vïì, treo lổ trïn kêo
nhâ. Vâ rưìi thúâi gian trưi qua, vò bêån cưng viïåc lâm ùn, anh cng
qụn ài, khưng nghơ túái cấi lổ êëy nûäa.

đt nùm sau àố, chêåt vêåt mậi anh châng múái cûúái àûúåc vúå. Vúå
anh cng con nhâ nưng, quanh nùm chên lêëm tay bn, nïn àen ài,
xêëu xđ. Nhûng hai vúå chưìng thò rêët thûúng u nhau.
Truån cưí tđch Viïåt Nam 5


Mưåt hưm chưìng ài cây vùỉng, vúå úã nhâ quết dổn khùỉp núi. Thêëy
mưåt cấi lổ con treo trïn kêo nhâ, chõ bên bùỉc ghïë lêëy xëng múã nt ra
xem. Khi ngûãi thêëy mi thúm, chõ ta àưì lâ dêìu thúm gưåi àêìu. Lất
sau, chõ nêëu nûúác tùỉm gưåi rưìi tiïån tay àưí lổ nûúác ra bưi khùỉp tốc tai
mònh mêíy. Khưng ngúâ sau khi bưi xong chõ ta tûå nhiïn trúã nïn xinh
àểp trùỉng trễo, nhan sùỉc m miïìu đt ai sấnh kõp. Nûúác thêìn trưi
xëng mêëy lëng hânh bïn cẩnh giïëng, khiïën cho nhûäng cêy hânh
cng tûå nhiïn lúán phưíng lïn mưåt cấch lẩ thûúâng: c to nhû bònh vưi,
dổc dâi bùçng àôn gấnh.

Khi ngûúâi chưìng ài cây vïì nhòn mùåt vúå thò ngêín cẫ ngûúâi cûá

tûúãng lâ tiïn sa xëng cội trêìn, nïëu khưng cố tiïëng nối thò cú hưì anh
khưng nhêån ra lâ vúå mònh. Nghe vúå nhùỉc àïën lổ nûúác thúm, anh múái
sûåc nhúá túái chuån bấo àïìn ca con chim sễ ba nùm vïì trûúác. Nưỵi
mûâng biïët lêëy chi cên, anh ngùỉm vúå mậi khưng chấn mùỉt, rưìi kïí lẩi
cêu chuån c cho vúå nghe.

Tûâ àêëy anh cûá qën qut lêëy vúå khưng rúâi. Cưng viïåc àưìng ấng
vò thïë cng múâi phêìn bï trïỵ. Nhûng cûá úã nhâ mậi thò àối mêët nïn
anh àânh phẫi ài lâm. Àïí khỗi nhúá vúå, anh thụ thúå vệ hònh vúå. Mưỵi
khi ra àưìng lâm viïåc, anh lẩi treo bûác tranh úã búâ rång àïí nhòn cho
thỗa.

Mưåt hưm anh àang cây rång, bûác tranh àûúåc treo lïn mưåt cấi
cổc cùỉm úã trïn búâ. Vûâa cây àûúåc mûúi lûëng, tûå nhiïn con quẩ nùm
xûa úã àêu sâ xëng qúỉp lêëy bûác tranh mang ài. Anh chûâng úã bïn
kia búâ thêëy vêåy, bên hô hết àíi theo nhûng khưng kõp nûäa. Quẩ àûậ
cêët cấnh bay cao vâ bay ài rêët xûa, chó mưåt loấng àûậ mêët ht. Bấo
th viïåc anh nếm àûấ giânh mưìi ca nố ngây xûa, quẩ mang bûác
tranh vâo àïën têån kinh àư, thẫ xëng úã sên rưìng. Bổn lđnh thõ vïå
thêëy sûå lẩ lng, bên nhùåt lïn àem trònh vua. Cêìm lêëy bûác truìn
thêìn vua ngùỉm nghđa mậi khưng chấn mùỉt, bng bẫo dẩ: "Trong ba
cung sấu viïån ca ta àậ cố nhiïìu ngûúâi àểp, nhûng chûa cố ngûúâi nâo
àểp bùçng ngûúâi àân bâ trong tranh nây. Hùèn lâ trúâi sai con quẩ àïën
mấch cho ta àêy!".

Truån cưí tđch Viïåt Nam 6

Lêåp tûác vua ra lïånh cho mưåt quan àûẩi thêìn vâ mưåt trùm thõ vïå
phẫi tòm cho àûúåc ngûúâi àân bâ àûậ vệ trong tranh mang vïì. Quan
àûẩi thêìn cho ngûúâi vïì cấc àõa phûúng sc sẩo khùỉp hang cng ngộ

hễm. Àïí viïåc tòm tôi cố hiïåu quẫ, chng bây ra trô múã hưåi úã cấc vng
chng àïën àïí cho mổi ngûúâi àưí vïì xem. Mưỵi lêìn thêëy dên têåp húåp
àưng àc, chng àûa bûác tranh ra giẫ tẫng nối lâ tònh cúâ bùỉt àûúåc,
ngûúâi nâo mêët thò àïën mâ nhêån.

Mưåt hưm, chng túái vng qụ hai vúå chưìng anh châng cố lổ nûúác
thêìn vâ cng bây trô múã hưåi ba àïm ngây. Quẫ nhiïn anh châng sa
vâo mûu gian. Khi nhòn thêëy bûác tranh anh khưng àùỉn ào gò cẫ, lêåt
àêåt bûúác túái àïí nhêån. Nhûng anh khưng ngúâ bổn lđnh chưåp lêëy anh
nhû chưåp con mưìi. Chng theo ngay anh vïì nhâ vâ chng tòm thêëy
ngay ngûúâi àân bâ trong tranh. Mûâng quấ chng vưåi àûa kiïåu rûúác
vïì kinh àư, mùåc kïå cho ngûúâi chưìng vêåt mònh than khốc.

Sau khi bõ bùỉt vâo cung, ngûúâi àûân bâ khưng cûúâi khưng nối,
ấo àểp khưng mùåc, àêìu khưng chûẫi vâ khưng cho mưåt ai àïën gêìn.
Àem àûúåc ngûúâi àểp vïì cung, nhâ vua hïët sûác mûâng rúä, nhûng cng
hïët sûác bìn phiïìn vò mổi thûá dưỵ dânh, dổa nẩt àïìu khưng thïí lâm
cho ngûúâi ngổc núã mưåt n cûúâi. Vua bên hẩ lïånh cho rao trong dên
chng hïỵ ai cố cấch gò lâm cho nâng cûúâi nối lïn àûúåc, thò sệ ban
thûúãng cho quan cao lưåc hêåu. Nghe tin nây, cố nhiïìu ngûúâi, tûâ nhûäng
vai hïì nưíi tiïëng, nhûäng ưng trẩng cûúâi cho àïën cấc bêåc lûúng y, cấc
phấp sû ph thy v.v àua nhau trêíy kinh hy vổng dng tâi phếp
lâm cho ngûúâi àûân bâ phẫi båt miïång nối cûúâi àïí mong ên thûúãng.
Nhûng d àûậ giúã à mổi trô, àïìu vư hiïåu.

Lẩi nối chuån anh chưìng tûâ khi vúå bõ quan qn bùỉt ài thò
khưng côn thiïët lâm ùn gò nûäa. Khi nghe tin loan bấo ai lâm cho
ngûúâi àểp trong cung nối cûúâi àûúåc thò vua sệ ban thûúãng, anh biïët lâ
vúå mònh àûang úã cung vua, bên quët vâo kinh tòm vúå. Trûúác khi ài,
anh nhưí mêëy c hânh úã cẩnh giïëng båc lâm mưåt gấnh, quẫy theo.

Àïën kinh àư, anh quẫy gấnh ca mònh ài lẩi trûúác cûãa hoâng cung
rao to lïn nhûäng cêu:

Dổc bùçng àôn gấnh
C bùçng bònh vưi
Truån cưí tđch Viïåt Nam 7

Ai mûua hânh tưi
Thò thûúng tưi vúái!
Tiïëng rao ca anh vổng vâo cung mưỵi lc mưåt lúán. Nết mùåt ca
vúå anh tûå nhiïn cng mưỵi lc mưỵi túi. Cëi cng, nâng quay lẩi bẫo
thõ nûä:
- Hậy gổi ngûúâi hâng hânh vâo cho ta!

Khi nhòn thêëy mùåt chưìng, vúå anh cûúâi lïn mưåt tiïëng. Thêëy
ngûúâi àân bâ lêìn àêìu tiïn cûúâi nối, vua sung sûúáng nhû múã cúâ trong
bng; lẩi thêëy nhûäng cêy hânh to lúán lẩ thûúâng thò lêëylâm kinh ngẩc.
Vua ngúä lâ nhúâ nhûäng cêy hânh k lẩ nây mâ ngûúâi àểp nối cûúâi.
Vua liïìn nêíy ra nghơ mûën tûå mònh cẫi trang gấnh hânh àïí lâm
vui lông ngûúâi àểp. Vua bẫo anh chưìng:
- Hậy àùåt gấnh hânh lẩi àố vâ cúãi ấo ra mau!
Vua cúãi ấo long bâo vûát cho anh vâ mùåc ấo ca anh vâo. Vua
côn bùỉt anh bây cho mònh hổc thåc cêu rao, rưíi quẫy gấnh qua lẩi
trûúác mùåt ngûúâi àûân bâ, cêët tiïëng rao múái hổc àûúåc. Thêëy vêåy, vúå
anh hâng hânh cûúâi nghùåt nghệo. Vua thđch th lẩi câng lâm giâ.
Nhûng àưåt nhiïn ngûúâi àân bâ bẫo thõ nûä thẫ àûân chố ra. Chố thêëy
vua ngúä lâ ngûúâi lẩ liïìn nhẫy xưí túái cùỉn chïët. Ngûúâi àân bâ vưåi bẫo
chưìng:
- Mònh hậy mau mau trêo lïn ngai vâng ài!
Anh chưìng lêåt àêåt trêo lïn ngai vâng giûäa lûc trùm quan vâ

cung nûä rêåp àêìu bấi mẩng. Tûâ àố anh lâm vua vâ úã vúái vúå trổn àúâi.

ÊM DÛÚNG GIAO CHIÏËN

Ngây êëy, cố mưåt trêån ma lt rêët dûä dưåi; khc àï úã xûa Thổ
Triïìn bõ vúä, ma mâng hû hẩi, nhâ cûãa sc vêåt trưi nưíi theo dông
nûúác bẩc. Mưåt ưng qån cưng hổ Àiïìn àûúåc lïånh vua ài àưëc sët dên
phu hân lẩi àoẩn àï àố. Thuìn ca ưng sùỉp àïën khc sưng lâng Kim
Lû, bổn thu th bẫo ưng rùçng:

Truån cưí tđch Viïåt Nam 8

- úã àêy cố miïëu Thu Thêìn rêët thiïng, ai cố thuìn qua àêy
phẫi ghế vâo lâm lïỵ múái cố thïí ài àûúåc. Vêåy xin ngâi hùéng cng Thu
Thêìn àïí ài cho àûúåc n ưín.
Qån cưng vưën lâ mưåt nhâ bấc hổc un thêm lẩi thưng thẩo
phếp ph thu nïn vûâa nghe nối thò trûâng mùỉt bẫo hổ:
- Ta àêy phng mïånh vua ài lâm viïåc nûúác. D hùỉn lâ thêìn ài
chùng nûäa, dấm cẫn ta .
Nối xong cûá thc thu th chêo ài mâ khưng ghế vâo àïìn.

Lc àố thu thêìn àang úã búâ sưng nghe nối thïë, tûác mònh bên
hoấ phếp bùỉt thuìn àûáng lẩi. Bổn thu th cưë chêo mậi nhûng mêëy
chiïëc thuìn khưng tiïën lïn àûúåc bûúác nâo. Biïët lâ thu thêìn bùỉt àêìu
ngùn trúã cưng viïåc ca mònh, qån cưng sai ghế thuìn lẩi gêìn àïìn,
rưìi àûáng trûúác mi thuìn lúán tiïëng thoấ mẩ thu thêìn mâ bẫo rùçng:
- Nhâ ngûúâi ngûå trõ úã mưåt phûúng nây, nhên dên hûúng khối
ln nùm khưng khi nâo tùỉt. Vêåy mâ àậ khưng biïët gip dên àïí cho
àï vúä lâm sinh linh trưi nưíi khưën khưí, lẩi côn ngùn cẫn cưng viïåc hân
àï ca ta, nghơa lâ thïë nâo. Nhâ ngûúi biïët àiïìu thò hậy gip ta lâm

cho xong viïåc, nïëu khưng ta sệ cho ngûúâi phấ àïìn ài àố.

Nghe nối thïë, thu thêìn nưíi giêån bên sai xët hiïån trïn sưng
nùm chiïëc thuìn àêìy nhûäng qn hònh ngûúâi mùåt cấ cêìm giấo mấc
vêy xung quanh mêëy chiïëc quan thuìn. Qån cưng hổ Àiïìn khưng
lêëy thïë lâm lo súå, liïìn giúã phếp ph thy: ngưìi trong thuìn chó gúm,
àûấnh quët, niïåm ch, vệ ba rưìi ra lïånh cho lđnh trấng ca mònh
bùỉn tïn, lao thûúng vâo àõch. Hai bïn giao chiïën kõch liïåt. Thu thêìn
thêëy khố lông thùỉng nưíi, bên lâm trúâi àêët m mõt khùỉp cẫ mưåt vng
ûúác àïën mưåt trưëng canh. Khi trúâi sấng ra, mổi ngûúâi thêëy nùm chiïëc
thuìn kia àûậ biïën mêët. Rưìi sau àố, àoân quan thuìn cng tiïën
àûúåc àïën chưỵ àï vúä.

Nhûng thu thêìn vêỵn tûác mònh, cưë sûác àíi theo àïí phấ cho
àûúåc. Qån cưng dưëc sët qn phu thuìn bê quët àùỉp nưíi àï. Khi
àï vûâa hân xong, mổi ngûúâi sûãa soẩn ra vïì thò thu thêìn sai cấc
giưëng cấ lúán, hc vâo chưỵ àï múái àùỉp lâm cho àêët long lúã trưi ài.
Riïng thu thêìn hoấ lâm mưåt con cấ chếp rêët lúán, nưíi lïn mùåt nûúác
giûúng vêy nhû cấnh bìm. Cấ vng vêỵy mêëy cấi, sống nưíi êìm êìm,
nûúác àûấnh vâo chưỵ hân àï rêët dûä. Thïë lâ cưng phu khố nhổc ca bao
Truån cưí tđch Viïåt Nam 9

ngûúâi lẩi trưi theo dông nûúác. Qån cưng vêỵn khưng nẫn chđ, lẩi bùỉt
dên phu huån khấc àưí túái àùỉp. Cng nhû lêìn trûúác, lêìn nây sùỉp
thânh cưng lẩi bõ thu thêìn ngêëm ngêìm phấ hoẩi.
Mổi ngûúâi nẫn lông, khun qån cưng hậy àêëu dõu àïí khỗi khưí
dên. Qån cưng àânh phẫi àïën miïëu thu thêìn khêën rùçng:
- Hưm trûúác tưi qua miïëu trốt lúä lúâi nối mêëy cêu xc phẩm. Vêåy
mong ngâi ngi giêån ph hưå cho mn dên àúä khưí. Àùỉp xong tưi sệ
tẩ lïỵ ngâi.

Lêìn nây àï hân rêët nhanh vâ rêët chùỉc, to gêëp hai àï c. Cưng
viïåc chẫ mêëy chưëc hoân thânh. Khi têët cưng, Qån cưng cho thuìn
àïën trûúác àïìn nối to lïn:
- Búá thu thêìn! Lêìn trûúác ta lûâa ngûúi àố thưi. Ta àêu cố súå
ngûúi. Bêy giúâ àï ta hân xong vâ rêët vûäng d cố trùm thu thêìn cng
khưng lâm gò nưíi.
Nghe thêëy thïë thu thêìn giêån sưi lïn, àïm êëy lâm nưíi sống lïn
rêët dûä, vò thïë àï lẩi bõ sẩt mưåt àoẩn lúán. Qån cưng tûác mònh nối
rùçng:
- â àậ thïë, tao quët trõ àïën núi cho mây biïët tay.
Nối rưìi, ưng sai mêëy thu th giỗi ài àiïìu tra khc sưng àố. Hổ
vïì cho ưng biïët úã gêìn àoẩn àï vúä cố mưåt cấi vûåc sêu lâ sâo huåt th
hẩ ca thu thêìn. Qån cưng lêåp tûác ra sûác cho cấc lâng nẩp tre, gưỵ
àïí àống cûâ xung quanh vûåc. Àoẩn dûång mêëy lô vưi, sai qn vâ dên
ài lêëy àấ trùỉng vïì nung, mễ nây tiïëp mễ khấc. Qån cưng côn trûng
dng têët cẫ cấc thuìn bê ài chúã àấ tẫng, gẩch ngối cưëi àấ thng v.v
àûa vïì chêët bïn nây vûåc cao nhû mưåt hôn àưìi. Bïn kia vûåc àấ vưi
nung cng àưí cao nhû mưåt hôn àưìi. Rưìi àố Qån cưng sai mưåt bïn
nếm àấ vưi, mưåt bïn nếm gẩch àậ vn. Nûúác sưi lïn sng sc. Bổn
th hẩ thu thêìn àưåi lưët thu tưåc khưng kõp chûẩy trưën, chïët nưíi lïình
bïình trïn mùåt nûúác vư sưë. Àoẩn ưng múái quay sang hân àï. Quẫ
nhiïn nhúâ cố viïåc lêëp vûåc nïn àï hân xong ngay.

Thu thêìn th Àiïìn Qån cưng vư hẩn. Hùỉn quët chđ ấm hẩi
ưng. Hún mưåt thấng sau hùỉn lâm cho Qån cưng ưëm nùång. Trïn
giûúâng bïånh, ngûúâi Qån cưng cûá nống nhû lûãa. Nhâ vua phấi cấc
danh sû túái nhâ, thëc men àiïìu trõ nhûng bïånh ngây câng trêìm
trổng. Sau àố thò chïët. Qån cưng cố mưåt ngûúâi chõ lâ Ngư Thån Phi
lêëy vua. Mưååt hưm Qån cưng ûáng àưìng úã lâng mònh nối:
Truån cưí tđch Viïåt Nam 10

- Ta mùỉc kïë àưåc ca thu thêìn mâ chïët. Ta quët bấo th chûá
khưng chõu thua. Hậy bấo gip vúái chõ ta sùỉn sûãa voi ngûåa khđ giúái àïí
ta trẫ th.
Nghe tin bấo, Ngư Thån Phi lâm theo lúâi em vâ khêën:
Dêìu àûúåc hay chûa, em cng tin cho chõ biïët!

Tûâ khi àûúåc voi ngûåa, thuìn bê, khđ giúái, qån cưng giao chiïën
vúái thu thêìn nhiïìu trêån kõch liïåt. Ngûúâi ta thêëy trûúác àïìn thu thêìn
sống giố êìm êìm, nûúác bùỉn tûá tung bổt nưíi trùỉng xoấ cẫ mưåt vng mùåt
sưng. Cấc loâi tưm cấ têåp húåp rêët àưng, thónh thoẫng chẩy giẩt tûâ
nhấnh sưng nây sang nhấnh sưng kia. Sau cng lẩi thêëy sống giố im
lùång, cấc loâi thu tưåc chïët nưíi lïn nhiïìu lùỉm, nhûäng con côn lẩi cng
bỗ trưën khùỉp núi. Khc àï sẩt úã lâng Thổ Triïìn sau àố khưng vúä thïm
nûäa.
đt lêu sau àố, Qån cưng bấo mưång cho chõ mònh biïët mònh mêëy
lêìn àûấnh vúái thu thêìn, thùỉng thò cố thùỉng, nhûng thïë lûåc ca hùỉn
vêỵn côn mẩnh lùỉm. Vêåy nhúâ chõ hậy lêåp cho mưåt ngưi àïìn àïí úã, hùéng
tẩm àònh chiïën mưåt thúâi gian.

Tûâ àố ngưi àïìn thu thêìn cng khưng thiïng nhû trûúác.

ANH CHÂNG HỔ ÀÂO

Ngây xûa úã huån Àưng Sún cố mưåt anh hổc trô hổ Àâo. Anh
àểp trai, hổc giỗi, chó phẫi mưåt tưåi nhâ rêët nghêo. Thûúâng ngây anh
cùỉp sùỉch sang lâng bïn cẩnh hổc vúái mưåt ưng àưì. Nhûng cng cố
nhûäng lûc anh phẫi ài lâm thụ, lâm mûúán àïí kiïëm tiïìn gẩo ni
thên. Cåc sưëng bûäa no, bûäa àối khất vâ vêët vẫ. Trong nùm nùm,
mùåc cho kễ cûúâi ngûúâi chï, anh vêỵn vûâa lâm vûâa hổc, khưng chõu bỗ

dúã. úã chưỵ lâng anh àïën hổc, cố mưåt cư gấi con nhâ khấ giẫ u anh vâ
cng àûúåc anh u lẩi. Hai bïn cố tònh vúái nhau nhû vêåy àậ àûúåc
vâi nùm.

Truån cưí tđch Viïåt Nam 11

đt lêu sau anh châng hổ Àâo mûúån mưëi àïën dẩm hỗi cư gấi.
Nhûng cha mể cư gấi chï anh nhâ nghêo, khưng gẫ. Hổ bẫo thùèng
ngûúâi mưëi:
- Nhâ anh êëy cố mưåt thên mưåt mònh kiïëm ùn côn chêåt vêåt. Con
gấi tưi vïì àêëy câng lâm cho anh thïm bêën.
Khi ngûúâi mưëi cho biïët tâi hổc ca châng cố thïí mai sau thay
àưíi sưë phêån, thò hổ trẫ lúâi:
- Nïëu thïë, thò hậy àúåi lc ngûåa xe vộng lổng trúã vïì hậy hay.

Thêëy vêåy, anh châng hổ Àâo vûâa giêån vûâa thển. Anh nghơ bng
phẫi bỗ nhâ ra ài, quët trđ lêåp àûúåc cưng danh múái trúã vïì àïí cho
chûa mể nâng khưng dấm giúã giổng khinh bẩc vúái mònh nûäa. Nghơ
vêåy, anh bỗ nhâ àïën kinh àư. úã àêëy, anh vêỵn lâm thụ, vûâa hổc. Nhúâ
sấng dẩ, anh hổc rêët têën túái. Sau nùm nùm, anh ài thi àưỵ ln cûã
nhên.

Hưm vinh quy trúã vïì nhâ, lông anh mûâng khêëp khúãi. Bng bẫo
dẩ "Nhêët àõnh bưë mể cư ta sệ vui lông gẫ con cho mònh vâ hưëi hêån vïì
nhûäng cêu nối khinh ngûúâi trûúác àêy". Nhûng khưng ngúâ, khi anh
àïën châo thêìy hổc c, ngûúâi ta cho biïët lâ cư gấi, sau khi anh bỗ lâng
ra ài, àậ bõ chûa mể ếp gẫ cho mưåt ngûúâi lâng, mùåc dêìu cư khưng ûng
thån vâ cố bng chúâ anh. Nghe nối, châng hổ Àâo rêët bìn. Anh bỗ
dûå àõnh àïën nhâ cha mể ngûúâi u; cng chùèng mën àïën nhâ ngûúâi
u vò sûå gùåp mùåt lc nây chó câng lâm anh thïm àau khưí vâ cố thïí

lâm cho chưìng nâng ngúâ vûåc. Nhûng lc trúã vïì, trïn àûúâng ài giûäa
cấnh àưìng, anh bưỵng gùåp nâng mang cúm ra àưìng cho chưìng. Hai
ngûúâi dûâng lẩi hân hun; hổ bây tỗ nưỵi àau khưí ếo le ca dun
phêån. Khi châng hổ Àâo tûâ giậ, cư gấi gẩt nûúác mùỉt nhòn theo. Nâng
àêu cố ngúâ rùçng tûâ àùçng xûa, ngûúâi chưìng ca mònh àậ nhòn thêëy
cẫnh chuån trô vûâa rưìi, vâ cún ghen ca hùỉn bưëc lïn bûâng bûâng. Khi
nâng ài àïën núi, hùỉn ta lêëy cúá àûa cúm chêåm chẩp, liïìn xưng lẩi gêy
sûå. Vúå nối lẩi mêëy cêu thò con ngûúâi v phu àố nưíi xung lïn, khưng
àúåi tòm hiïíu phẫi trấi trong tay cêìm cấi cëc khoai, hùỉn thån àûâ
nếm vâo ngûúâi vúå. Khưng ngúâ phẩm nhùçm chưỵ hiïím, ngûúâi vúå gc
xëng bêët tónh nhên sûå. Hùỉn lo súå, lến lût vûåc vúå vïì nhâ, nối dưëi lâ
ngưå cẫm, rưìi sau àố cûã hânh chưn cêët khưng mưåt ai ngúâ vûåc.

Truån cưí tđch Viïåt Nam 12

Nghe tin ngûúâi u chïët àưåt ngưåt, anh châng hổ Àûâo khưng
ngùn àûúåc kinh ngẩc vâ thûúng cẫm. Anh bên lâm mưåt cưỵ cng, rưìi vò
khưng thån tiïån àïën nhâ, chúâ lc àïm khuya, anh àem cng úã mưå
ngûúâi u. Nhûng àiïìu khưng ngúâ lâ: trong lûc anh àûang sp si
khêën khûáa, thò nghe trong mưå cố tiïëng àưång phất ra. Thêëy sûå lẩ, anh
vưåi trúã vïì gổi ngûúâi nhâ àem cëc thíng àïën àûâo lïn. Khi nẩy nùỉp
ấo quan thò múái biïët lâ ngûúâi chïët sưëng trúã lẩi. Sưë lâ cư nâng bõ chưìng
nếm cëc ngêët lõm ài nhûng chûa chïët thêåt, côn ngûúâi chưìng thò súå
mang tưåi giïët ngûúâi nïn vưåi khấm nghiïåm rưìi chưn cêët sú sâi cho
xong. Sau àố bõ chưn, ngûúâi chïët dêìn dêìn hưìi tónh vâ co cùèng àẩp vâo
ấo quan vâ cêìu cûáu àng vâo lc ngûúâi u àang cng mưå.

Anh châng hổ Àâo trong lông mûâng rúä, bên cng vúái ngûúâi nhâ
àùỉp mưå lẩi nhû c rưìi vûåc nâng vïì nhâ hïët sûác chûäa chẩy. Khi àậ trúã
lẩi bònh thûúâng cư gấi kïí hïët têët cẫ sûå tònh cho anh nghe. Anh dùån

ngûúâi nhâ giûä kđn viïåc nây, mâ sau àố bđ mêåt àûa ngûúâi u àïën chưỵ
lâm quan. Hai ngûúâi trúã thânh vúå chưìng khưng cheo cûúái.

Lẩi nối chuån anh chưìng c cng nhû mổi ngûúâi trong lâng
vêỵn khưng ngúâ rùçng ngûúâi chïët àûậ àûúåc cûáu sưëng lẩi. Cho nïn hùỉn
vêỵn cng cng àúm àúm theo àng tc lïå.

Ba nùm sau, mưåt hưm hùỉn cố dõp ài trêíy hưåi cha úã mưåt trêën
àâng ngoâi. Trïn àûúâng àïën cha, hùỉn bưỵng thoấng gùåp mưåt bâ quan
ài cấng trưng nết mùåt hao hao giưëng vúå mònh. Hùỉn lêëy lâm lẩ, vưåi
àíi theo àïí mong àûúåc nhòn k têån mùỉt. Àûáng àốn nêëp sau cưíng
cha, hùỉn thêëy bâ quan êëy tûâ mùåt mi, têìm vốc cho àïën dấng ài,
giổng nối quẫ àng lâ vúå c mònh, khưng nghi ngúâ gò nûäa. Rưìi hỗi
thùm mêëy ngûúâi lđnh hêìu, hùỉn biïët thïm rùçng chưìng ca nâng khưng
phẫi ai xûa lẩ mâ chđnh lâ ngûúâi hổc trô thi àêåu cûã nhên úã lâng bïn
cẩnh, àûậ àûáng trô chuån vúái vúå mònh trûúác khi hùỉn nếm cëc vâo
nâng. Nhûng tẩi sao hùỉn àậ chưn nâng hai nùm rộ múâi mâ bêy giúâ
nâng lẩi sưëng àûúâng hoâng nhû thïë kia? Trong ngûúâi hùỉn nghi nghi
hóåc hóåc, àoấn chùỉc cố sûå lûâa gẩt chi àêy. Cho nïn trúã vïì lâng, hùỉn
àậ bây ra chuån bối toấn, cấi tấng àïí àûâo mưå lïn xem cho rộ sûå
thêåt. Vâ khi thêëy ấo quan rưỵng, hùỉn vưåi phất àún kiïån anh chûâng hổ
Àûâo àûậ quën r vúå mònh.

Truån cưí tđch Viïåt Nam 13

Nhûng sau khi nùỉm àûúåc mổi ín khc, quan xûã cho hùỉn
khưng nhûäng mêët vúå mâ con bõ ấn khưí sai chung thên vïì tưåi àûậ ph
phâng àûấnh chïët vúå vâ lến lt àem chưn, cố àêìy à tang chûáng do
tưåi nhên tûå khai ra. Côn vúå hùỉn àûúåc phếp lêëy anh châng hổ Àâo,
ngûúâi àậ cố cưng giânh lẩi nâng khỗi tay tûã thêìn.

ANH CHÂNG NGHÊO KHƯÍ

Ngây xûa cố hai mể con anh châng nghêo rúát mưìng túi. Anh
châng lang thang ài kiïëm viïåc lâm nhûng chẫ cố ai cho thụ cẫ. Mậi
sau, cố mưåt ch thuìn bn thêëy anh khoễ mẩnh, lẩi biïët búi lưåi múái
thụ lâm thu th. Hùỉn hûáa cho anh cúm mưåt ngây ba bûäa vâ mưåt
nùm bưën mûúi quan tiïìn trẫ trûúác. Anh châng tûúãng khưng cố mûâng
nâo hún thïë nûäa, vưåi cêìm ba mûúi quan vïì cho mể tiïu, côn múâi quan
thò mang theo àõnh àïí dânh may mùåc.

Thuìn cêët hâng, vúåt biïín ln nùm ngây àïën mưåt thõ trêën lúán.
Trïn bïën ngûúâi mua kễ bấn chen chc nhû hưåi. Bổn thu th bẫo
châng:
- úã àêy bn thûá gò cng àûúåc. Cûá mua mưåt đt àûa vïì qụ nhâ
bấn lâ tûå khùỉc cố lậi.
Anh châng xûa nay khưng quen bn nïn cùỉm múâi quan tiïìn
trong tay, chûa biïët nïn mua thûá hâng gò. Bưỵng chưëc, anh thêëy cố
mưåt ngûúâi mang ra bïën mưåt con chố trối toan vûát xëng sưng. Lêëy
lâm thûúng, anh vưåi ngùn lẩi vâ hỗi dun cúá. Ngûúâi êëy cho biïët chố
nây lâ ca ch mònh. Hưm nay ch ài chúå mua thõt dổn tiïåc, khưng rộ
cêët àùåt thïë nâo àïí chố ùn vng mêët cẫ. Ch tûác giêån trối chố àấnh
mưåt trêån thûâa sưëng thiïëu chïët rưìi sai ài bng sưng. Nghe kïí thïë,
anh châng xin mua lẩi con chố. Ngûúâi kia cûúâi mâ rùçng:
- Nố chó chun mưn ùn vng, anh mua vïì lâm gò?
Truån cưí tđch Viïåt Nam 14

Châng àấp:
- Thêy kïå, cûá bấn nố cho tưi ài!
Cëi cng anh châng xóa ra ba quan mua lẩi con chố cúãi trối cho

nố; àoẩn xđch lẩi bïn chưỵ mònh lâm viïåc.

Sau àố mưåt chưëc, anh lẩi trưng thêëy cố mưåt ngûúâi àân bâ mang
mưåt con mêo toan vûát xëng sưng. Anh châng vưåi ngùn lẩi vâ hỗi
dun cúá. Khi biïët tưåi trẩng ca mêo cng chó lâ ùn vng, anh nâi àïí
con vêåt lẩi cho mònh. Thêëy ngûúâi àân bâ khun khưng nïn mua thûá
mêo xêëu nïët, anh khưng nghe vâ nối:
- Thêy kïå! Chõ cûá bấn cho tưi ài!
Thïë lâ cëi cng mêo cng thoất chïët. Vâ ngûúâi ch múái ca nố
sau khi xóa ra ba quan àïí mua, àem båc lẩi gêìn bïn con chố. Ngưìi
mưåt mònh trïn thuìn, thêëy bìn, anh châng bên bỗ thuìn lïn bưå ài
dẩo búâ sưng. Bưỵng chưëc anh thêëy cố ba àûáa trễ chùn trêu bùỉt àûúåc
mưåt con rùỉn nûúác, toan dng roi xûã tưåi. Anh châng vưåi chẩy lẩi ngùn
cẫn:
- Cấc em àûâng àấnh nố, nố lâ rùỉn nûúác, cố lâm hẩi ai àêu?
- "Mùåc kïå chng tưi", bổn trễ àấp "Chng tưi bùỉt àûúåc nố, chng
tưi àấnh, ưng cẫn lâm gò?"

Thêëy bổn chng khùng khùng cưë tònh giïët rùỉn, anh châng lẩi
dng tiïìn àïí cûáu con vêåt vư tưåi. Chng àôi nùm quan. Mậi sau anh
múái búát àûúåc mưåt. Thïë lâ têët cẫ sưë tiïìn mang theo lêìn lûúåt vúi àïën
hïët. Mua àûúåc con rùỉn, anh vưåi thẫ xëng sưng cho nố trúã vïì xûá súã.
Bổn thu th khi nghe anh kïí lẩi nhûäng viïåc mua bấn ca mònh, thò
àïìu cûúâi ngêët, cho lâ mưåt ngûúâi khúâ dẩi đt cố. Anh chó ngưìi lùång n,
khưng nối gò cẫ.

Khi thuìn bùỉt àêìu trúã vïì vâo khoẫng nûãa àïm, anh àang chêo
bưỵng thêëy con rùỉn nûúác tûâ dûúái sưng búi lïn trao cho mònh mưåt viïn
ngổc mâ nối:
- Chûa tưi lâ Long Vûúng cẫm ún anh cûáu mẩng tưi, cho tưi àem

biïëu anh viïn ngổc "bùng xun" àïí múâi anh xëng chúi. Mang ngổc
vâo mònh, anh cố thïí ài àûúåc dûúái nûúác cng nhû ài trïn bưå.

Anh châng nghe nối vưåi vâng chêo ài theo con rùỉn nûúác xëng
thu ph. Quẫ nhiïn anh àûúåc Long Vûúng tiïëp àậi rêët hêåu, tưëng
Truån cưí tđch Viïåt Nam 15

tiïỵn ngổc vâng chêu bấu rêët nhiïìu. Sau àố, anh àûúåc ngûúâi ca Long
Vûúng àûa vïì àïën têån nhâ.

Ch thuìn mêët ht anh, tûúãng anh àậ rúi xëng nûúác, bên àưỵ
thuìn lẩi trònh xûa súã tẩi. Nhûng khi mổi ngûúâi vïì àïën qụ hûúng
thò hổ rêët lêëy lâm ngẩc nhiïn vò anh thu th trễ àûậ vïì àïën nhâ ba
ngây trûúác rưìi.
Tûâ àố anh trúã nïn giêìu cố. Nhûng anh vêỵn sưëng mưåt cåc àúâi
bònh thûúâng vúái mể giâ. Con chố, con mêo àûúåc anh cûáu vêỵn theo anh
khưng rúâi. Vïì sau, anh lêëy vúå. Vúå anh lâ mưåt cư gấi rêët àểp. Nâng rêët
thđch àeo nûä trang, thêëy viïn ngổc "bùng xun" chiïëu sấng mưåt gốc
t, nâng thđch lùỉm, nïn mưåt hưm lêëy trưåm mang àïën cho mưåt ngûúâi
thúå kim hoân, bẫo àûấnh cho mònh mưåt chiïëc nhêỵn. Khưng ngúâ,
ngûúâi thúå kim hoân biïët lâ ngổc qu đt cố trong thïë gian, bên ài kiïëm
mưåt viïn khấc túng tûå nhû thïë àấnh trấo mâ cûúáp lêëy bẫo vêåt.

Khi biïët rộ chuån mêët cùỉp thò anh châng thu th trúã nïn
bìn bậ. Hâng ngây anh ra búâ sưng, mong tòm lẩi con rùỉn nûúác
nhûng chûa lâm sao gùåp àûúåc. Chố vâ mêo thêëy ch khưng vui, mưåt
hưm nối vúái ch xin ài tòm viïn ngổc.

Àûúâng ài àïën nhâ ngûúâi thúå kim hoân phẫi qua mưåt con sưng
rưång. Khưng cố cấch gò àïí vúåt cẫ, hai con vêåt cûá loanh quanh úã trïn

búâ. Vïì sau chng nố tòm àûúåc vâo nhâ mưåt con rấi cấ nghe vâ nhúâ nố
àûa gip qua sưng. Rấi cấ vui lông gổi cho cấc bẩn bê ca nố àûáng sất
vâo nhau, kïët thânh mưåt cấi bê cho chố vâ mêo ngưìi lïn lûng, chúã qua
sưng n lânh.

Khi àïën nhâ ngûúâi thúå kim hoân, mêo bẫo chố:
- Àïí tao trêo lïn nốc nhâ kïu lïn mêëy tiïëng cho nhûäng con chố
trong xốm xm lẩi sa. Thïë lâ mây cûá àûúâng hoâng theo cưíng mâ
vâo, khưng ai biïët.
Quẫ nhiïn, bêìy chố ca nhâ ngûúâi thúå kim hoân nghe mêëy
tiïëng mêo kïu vưåi xưng ra àíi. Mêo dêỵn chng ài thêåt xa nïn cho ta
lễn vâo nêëp dûúái cấi hêìm, vư sûå.

Khi hai con vêåt gùåp nhau lẩi, chng tòm tôi khùỉp trong nhâ. Têët
cẫ ca cẫi ca lậo kim hoân àïìu bỗ trong cấi rûúng xe, ln ln
Truån cưí tđch Viïåt Nam 16

khoấ kđn, khưng dïỵ gò lổt vâo àûúåc. Mêo bên cưë sûác tòm, chp bùỉt
àûúåc, chp bùỉt àûúåc mưåt con chåt. Chåt van lẩy xin tha mẩng. Mêo
bẫo nố dêỵn mònh àïën gùåp chåt cha àân. Mêo nối rộ viïåc mònh àïën
àêy vâ nhúâ hùỉn gip mònh lêëy cho àûúåc viïn ngổc, àưíi lẩi mêo hûáa sệ
khưng chẩm àïën gia tưåc nhâ hùỉn. Chåt cha àûân vêng dẩ rưëi rđt.
- Àïí tưi bẫo l con chấu, tưi túá trong nhâ khoết chiïëc rûúng cuẫ
nố ra, tòm cho cấc ưng.
Nhûng àïën khi lổt vâo àûúåc vâo rûúng, l chåt tòm mậi vêỵn
khưng thêëy ngổc. Chåt cha àân ra bấo cho mêo biïët, vâ nối:
- Trong rûúng nây cố mưåt cấi hưåp bùçng bẩc. Cố lệ nố giêëu trong
àố; cấi hưåp àố thò khố lông mâ gùåm àûúåc.
- Vêåy lâm thïë nâo bêy giúâ? - mêo hỗi.
- Chó cố cấch lâ chng tưi sệ nhúâ xốm giïìng húåp sûác cng chng

tưi khoết rưång lưỵ thng lâm sao àûa lổt cấi hưåp êëy ra àêy cho cấc ưng
tòm.
- Thïë thò lâm gêëp ài.
Chó trong mưåt àïm, cẫ xốm nhâ chåt àûa lêëy àûúåc cấi hưåp àûa
cho mêo. Hai con vêåt tòm cấch phấ hưåp ra, quẫ thêëy viïn ngổc ca
ch. Chng vư cng mûâng rúä.
Sau khi ra khỗi nhâ ngûúâi thúå kim hoân, chố tranh mêo mang
ngổc. Nhûng àïën lc sùỉp sûãa sang sưng, vò mùỉng nhau vúái mưåt con
chố khấc, nïn chố àậ àïí cho ngổc vùng xëng nûúác. Mưåt con cấ trưng
thêëy ngổc vưåi búi túái àúáp vâ nët ngay.
Thêëy chố àïí mêët ngổc, mêo giêån quấ, mùỉng cho mưåt trêån thêåm
tïå. Chố biïët lưỵi, lùång thinh, cëi cng mïëu mấo:
- Biïët lâm sao bêy giúâ?
Suy nghơ mưåt lất, mêo tòm àûúåc mưåt kïë bẫo chố:
- Chng ta sệ tòm àïën nhâ thuìn châi úã vng nây xin úã vúái hổ.
Thïë rưìi chúâ khi hổ cêu àûúåc con cấ àậ nët viïn ngổc thò sệ kiïëm cấch
cûúáp lêëy àem vïì.
Chố khen mûu kïë hay, bên cng mêo tòm àïën mưåt gia àònh ưng
châi àang àưỵ thuìn lẩi úã búâ sưng phúi lúái. Hai con vêåt tỗ ra rêët khưn
ngoan, hiïìn lânh nïn àûúåc cẫ nhâ àưëi àậi tûã tïë.

Mêëy hưm sau, ưng châi àấnh mễ lúái àûúåc mưåt con cấ chây rêët
lúán, mưí råt ra, thêëy cố viïn ngổc. Chố vâ mêo khêëp khúãi mûâng
thêìm. Trong khi cẫ nhâ àang trao ngổc cho nhau àïí xem ca lẩ, thò
mêo tiïën lẩi cổ vâo ngûúâi ch. Nhên khi ch sú , nố nhẫy lïn ngoẩm
Truån cưí tđch Viïåt Nam 17

lêëy viïn ngổc vâ lêåp tûác cong ài nhẫy lïn búâ chẩy mêët. Thêëy thïë,
chố cng ba chên bưën cùèng chẩy theo trûúác con mùỉt ngú ngấc ca
mêëy bưë con nhâ ưng châi.

Lêìn nây mêo tranh chố mang ngổc. Mêo lïn mùåt khưng, bẫo
chố:
- Lêìn trûúác ngêåm bõ rúi mêët, lêìn nây cố cấch rêët hay lâ àưåi lïn
àêìu. Sùỉp àïën nhâ rưìi, chẫ súå gò nûäa.
Nố nối thïë nâo thò lâm nhû thïë.
Nâo ngúâ múái ài àûúåc mưåt quậng àûúâng, bêëy giúâ cố mưåt con quẩ
àûang bay trïn àêìu mêo, thònh lònh sâ xëng àúáp lêëy rưìi bay lïn àêåu
trïn cânh cao. Thêëy ngổc lẩi mêët, àïën lûúåt chố mùỉng mêo rêët dûä, rưìi
nối:
Ngổc rúi xëng nûúác côn cố thïí lêëy àûúåc, chûá bay lïn trúâi thò
àûâng cố hông.
Mêo bìn rêìu, nhûng ngêỵm nghơ mưåt lất, nố lẩi bẫo chố:
- Àng rưìi. Tao àậ nghơ ra àûúåc mưåt kïë.
Chố hỗi:
- Kïë gò?
Àấp:
- Giẫ chïët bùỉt quẩ.
Nối xong mêo chẩy xëng búâ sưng ëng mưåt bng nûúác àêìy
cùng. Àoẩn trúã vïì xua chố trưën ài mưåt chưỵ, côn mònh thò túái gưëc cêy
phúi bng trùỉng hïëu giẫ vúâ chïët. Quẩ àang ngêåm ngổc, àêåu trïn cêy
cao nhòn xëng thoấng thêëy cố bống con vêåt chïët, vưåi vâng bay xëng
toan róa thõt. Nhûng khi quẩ vûâa xấp lẩi thò mêo àậ nhẫy xưí lïn vưì
lêëy Quẩ. Quẩ van lẩy xin trẫ lẩi viïn ngổc cho mêo àïí àûúåc tha
mẩng. Mêo chó àúåi cố thïë, ngoẩm lêëy viïn ngổc ra ài.

Lêìn nây, cẫ hai con àûa ngổc vïì àïën nhâ vển toân. Anh chûâng
thu th lêëy lẩi àûúåc mốn tùång vêåt ca Long Vûúng, hïët sûác vui
mûâng câng thïm qu mïën hai con vêåt cố tònh cố nghơa.

ANH KHÚÂ ÀÛÚÅC KIÏÅN
Truån cưí tđch Viïåt Nam 18


Cố mưåt anh châng nổ quấ àưỵi thêåt thâ nïn mổi ngûúâi gổi anh lâ
thùçng Ngưëc. Châng Ngưëc khoễ mẩnh, u àúâi vâ lao àưång giỗi. Anh
châng nghêo khưí, khưng cûãa khưng nhâ phẫi ài úã mûúán cho mưåt tïn
trổc ph. Anh lâm lng qìn qåt sët ngây nây sang ngây khấc,
nùm nây sang nùm khấc. Thêëy anh khoễ mẩnh dïỵ sai bẫo nïn sau
nùm nùm nghe anh ta àôi tiïìn cưng, hùỉn dưỵ dânh anh thïm cho hùỉn
nùm nùm nûäa. Lẩi nùm nùm nûäa trưi qua. Thêëy anh àôi tiïìn cưng àïí
vïì, lậo trổc ph lẩi dưỵ:
- Mây úã vúái tao àậ lêu thânh ra thên tònh trong nhâ nïn tao
khưng núä chia tay ngay vúái mây. Thưi mây úã vúái tao thïm nùm nùm
nûäa rưìi tao àûa tiïìn cưng cẫ múâi lùm nùm ba nến vâng. Lc àố thò
mây tha hưì giâu cố.

Nghe bi tai, châng Ngưëc lẩi dưìn hïët sûác lûåc lâm viïåc qìn qåt
cho lậo trổc ph thïm nùm nùm nûäa. Lêìn nây hïët hẩn anh mưåt mûåc
àôi thưi viïåc. Dưỵ mậi cng khưng àûúåc, lậo trổc ph bên mang vâng
ra trẫ. Châng Ngưëc cêìm vâng h hûãng ài mâ àêu biïët àûúåc lậo trổc
ph àûa cho toân vâng giẫ. Cố tiïìn trong tay châng Ngưëc àõnh ài
ngao du thiïn hẩ cho thoẫ lông mong ûúác àûúåc biïët àố biïët àêy sau
bao nhiïu nùm lao àưång nhổc nhùçn. Ài àûúåc mưåt hưìi anh ghế vâo nhâ
mưåt ngûúâi thúå bẩc. Ngûúâi thúå bẩc hỗi cho biïët anh lâ ai vâ ài àêu, thò
châng Ngưëc kïí hïët chuån mònh ra sao, àûúåc trẫ cưng nhû thïë nâo.
Nhòn mêëy nến vâng anh ta khoe ngûúâi thúå bẩc thêëy anh chûâng nây
ngưëc nghïëch nïn àõnh bng lûâa, hùỉn bẫo:
- úã chưën thânh àư chó cố nhâ quìn uy múái xûâi àûúåc, chúá dên
thûúâng thò rất khố lùỉm, tưët hún hïët anh nïn àưíi ra bẩc nố dïỵ tiïu

lùỉm. Sùén àêy tưi cố mêëy nến bẩc anh thđch thò tưi àưíi hưå cho, cûá mưåt
vâng ùn hai bẩc.

Nghe cố l châng Ngưëc khêín khoẫn xin àưíi hưå. Khưng ngúâ lậo
thúå bẩc lẩi àûa sấu thỗi chò giẫ bẩc. Châng Ngưëc cêìm lêëy cêìm lêëy
cấm ún rưëi rđt vâ lẩi vui vễ lïn àûúâng.

Àïën mưåt núi khấc trïn àûúâng túái kinh àư anh châng gùåp mưåt
thúå giây. Mẫi nối chuån vui miïång vúái ngûúâi àố anh kïí lâ mònh cố
sấu thỗi bẩc. Hùỉn biïët lâ bẩc giẫ song àang cêìn chò nïn gẩ àưíi lêëy
mưåt nghòn túâ giêëy, hùỉn chó vâo thûá giêëy lûa giẫ ca mònh vâ bẫo:
Truån cưí tđch Viïåt Nam 19

- Àêy lâ thûá "la àinh kiïën" qu lùỉm, anh nïn àem túái kinh àư
bấn, cûá mưỵi vng lêëy mưåt quan tiïìn thò tha hưì mâ tiïu.
Nghe bi tai châng Ngưëc àưìng ngay. Khi ngang qua trûúâng
hổc thêëy mưåt ngûúâi hổc trô àang chúi chong chống thêëy giêëy xanh mâ
cẫ àúâi anh chûa thêëy bao giúâ nïn thđch lùỉm bên túái xem vâ hỗi:
- Cấi gò thïë nây?
Cêåu hổc trô lấu lónh nối àa:
- Àêy lâ cấi "thiïn àõa vêån" dng nố cố thïí biïët àûúåc viïåc trúâi
àêët, mổi viïåc thïë gian àïìu tỗ tûúâng, nố qu lùỉm vò àiïìu gò cng àoấn
àûúåc trûúác.
Chûâng Ngưëc nghe vêåy bên gẩ àưíi lêëy mưåt nghòn vng la
àinh kiïën ca mònh. Cêåu hổc trô têët nhiïn lâ àưìng ln.
Vúái "thiïn àõa vêån" trong tay, chûâng Ngưëc nghơ àûậ àïën lûc
àûúåc mổi ngûúâi sệ kđnh phc hïët nhệ. Qua mưåt cấnh àưìng rưång châng
Ngưëc thêëy àûấm trễ chùn trêu àang chúi mưåt con niïìng niïỵng lúán cố
àưi cấnh xanh àỗ rêët àểp. Tô mô anh lẩi xem. Bổn chng khưng mën
cho anh xem nïn chng nối dốc anh hưët hoẫng.

- Anh trấnh ra ài, àêy lâ "ngổc lûu ly" qu hiïëm lùỉm. Àeo nố
vâo ngûúâi thò hê mất, àưng êëm, àïën àûác vua cng chûa chùỉc àậ cố.

Châng Ngưëc nghe vêåy nghơ lâ khưng ngúâ lïn àúâi cố ca qu àïën
thïë, qu túái mûác àïën àûác vua cng chûa cố. Anh châng bên àem
"thiïn àõa vêån" ca mònh ra gẩ àưíi, l chùn trêu thêëy chong chống
àểp nïn bùçng lông àưíi. Chng bỗ con niïìng niïỵng vâo ti côn thùỉt
miïång lẩi dùån thùçng Ngưëc:
- Lc nâo vïì àïën nhâ thò múã xem. Khưng thò ngổc bay mêët àêëy.

Àûúåc viïn ngổc qu rưìi châng Ngưëc àõnh bng vâo triïìu dêng
vua àïí ngùỉm cẫnh Vûúng triïìu. Nhûng túái cûãa ngổ mưn thò châng ta
bõ lđnh gấc chêån lẩi. Châng Ngưëc than vận:
- Tưi ài lâm thụ, lâm mûúán nhûäng múâi lùm nùm trúâi vêët vẫ
múái àûúåc ba nến vâng, rưìi àưíi lêëy sấu thỗi bẩc, àïën mưåt ngân vng
"lûa àõnh kiïën", àïën cấi "thiïn àõa vêån" cëi cng viïn ngổc qu àố,
vêåy cúá sao khưng cho tưi vâo.

Lc àố cố mưåt gian thêìn ài ngang qua nghe châng Ngưëc nối cố
hưåt ngổc lûu ly hùỉn liïìn nưíi lông tham liïìn nhêån lúâi dêỵn châng Ngưëc
vâo bấi kiïën, hùỉn bẫo anh cûá tẩm thúâi chúâ úã cûãa. Cêìm àûúåc cấi ti,
Truån cưí tđch Viïåt Nam 20

tïn quan thêëy cố gò àố trôn trôn úã trong thò khêëp khúãi mûâng thêìm.
Hùỉn bûúác qua ngûúäng cûãa hoâng cung bên giúã ra xem thûåc hû nhû
thïë nâo àïí tòm cấch chiïëm àoẩt. Ai dê múã ti ra nố bay vt mêët.

Châng Ngưëc thêëy vêåy tm lêëy tïn quan bùỉt àïìn. Anh giú tay
àấnh trưëng úã hoâng cung vang lïn. Bổn lđnh kếo anh ra cûãa àấnh.
Châng khốc êìm ơ. Thêëy àưång vua sai ngûúâi ra dêỵn châng Ngưëc vâo

hỗi sûå tònh. Ngưëc têu:
- Mn têu bïå hẩ, tưi ài úã múâi lùm nùm àûúåc ba nến vâng, rưìi
sấu nến bẩc, rưìi mưåt ngân vng "lûa àinh kiïën" rưìi cấi "thiïn àõa
vêån" múái àûúåc hôn "ngổc lûu ly" àïí àem vâo dêng bïå hẩ, thïë mâ cấi
ưng quan kia múã ti lâm viïn ngổc bay mêët. Xin ngâi r lông thûúng
xûã cho con vúái. Tïn gian thêìn thò ra sûác chưëi cậi, xong vua vêỵn phấn:
- Tïn dên nây àem hôn ngổc lẩ dêng ta. Àố lâ tưët. Àïí mua
viïn ngổc àố hùỉn tưën bao nhiïu cưng sûác vâ tiïìn ca, vêåy kễ lâm mêët
viïn ngổc khưng chó cố tưåi vúái ta, mâ côn phẫi bưìi thûúâng cho ngûúâi cố
ngổc à sưë chi phđ àïí cố viïn ngổc qu àố.
Àoẩn vua quay sang nối vúái châng Ngưëc:
- Trêỵm ban cho ngûúi mưåt chûác quan nhỗ àïí thûúãng cưng cho
lông trung hiïëu vúái trêỵm.
Châng Ngưëc sûúáng àïën run ngûúâi, chûâng nhêån à sưë tiïìn bưìi
thûúâng vâ vui vễ ài nhêåm chûác quan mâ nhâ vua àậ ban cho châng.

BIÏÍN HƯÌ LAI LẤNG

Xûa, cố hai vúå chưìng mưåt nhâ nổ lâm ùn chđ th. Hổ sinh àûúåc
ba ngûúâi con, àïìu lâ con trai. Hai vúå chưìng ni con rêët chùm cht.
Tûâ lêu, tay hổ lâm ra rêët nhiïìu tiïìn ca, rång vûúân, nhûng cố
miïëng gò cng nhõn ùn àïí dânh, nhûäng mong gêy dûång cho mưỵi con
mưåt cú nghiïåp riïng. Cho àïën ngây cûúái vúå cho àûáa con thûá ba xong,
chưìng bẫo vúå.

Chng ta nhúâ trúâi" con cố ca nïn." Nay chng ta àûậ àïën thúâi
k rùng long àêìu bẩc mâ con thò àûậ khưn lúán cẫ. Vêåy cng nïn chia
Truån cưí tđch Viïåt Nam 21

tâi sẫn cho chng nố lâm ùn, àûáa nâo lo phêån nêëy, àïí khỗi tranh

giânh sau nây. Cố vêåy múái n têm an húãng tíi giâ àûúåc!

Thêëy vúå àưìng , ưng giâ bên cho múâi hổ hâng lâng nûúác lẩi lêåp
chc th. Ưng chó àïí lẩi cho mònh vâ vúå mưåt phêìn nhỗ tâi sẫn àïí
dûúäng lậo, côn bao nhiïu ca chòm ca nưíi àïìu chia hïët cho cấc con.
Tuy àậ ngoâi sấu mûúi tíi, nhûng ưng giâ vêỵn khoễ mẩnh vâ
chûa chõu àïí tùỉt chđ kinh doanh. Vò thïë, sau khi phên chia tâi sẫn
ca cấc con xong, hai vúå chưìng lẩi lao vâo cưng viïåc lâm ùn. Vúái phêìn
ca dûúäng lậo, hổ lẩi àûa ra bn bấn. Khưng ngúâ thêìn tâi côn vúång,
lậi mể àễ lậi con. Tiïìn bẩc lẩi tn nhû nûúác chẫy. Khưng àêìy bẫy
tấm nùm sau, hổ trúã nïn giâu cố nhû trûúác. Trong khi àố ba àûáa con
ca ưng phêìn thò thiïëu kinh nghiïåm, phêìn thò siïng ùn nhấc lâm,
nïn cú nghiïåp múái nhen lïn chûa àûúåc bao lêu àậ trúã nïn sa st.

Mưåt hưm, cẫ ba àûáa con àïìu tòm àïën gùåp bưë mể rưìi nối:
- Bêy giúâ bưë mể ngây mưåt ëu. Theo chng con, bưë mể chó nïn
nghó ngûúi tơnh dûúäng cho khoễ, àïí phêìn tâi sẫn lẩi cho anh em
chng con quẫn l, chng con xin phng dûúäng bưë mể àïën mận àúâi.
Ưng giâ trẫ lúâi:
- Bưë mể cng mën nhû vêåy lùỉm. Nhûng ngùåt vò xûa nay chûa
mể ni con thò àûúåc, côn con ni chûa mể cố phẫi dïỵ àêu!
- "Bưë mể àûâng lo gò cẫ", bổn con nối tiïëp. "Ngûúâi ta khưng cố ca
chûa mể àïí lẩi cng ni àûúåc chûa mể thay, hëng hưì lâ phêìn tâi
sẫn ca bưë mể nhû thïë thò lo gò mâ chùèng ni àûúåc!"
Ưng giâ nghơ ngúåi hưìi lêu rưìi hển ba thấng nûäa sệ trẫ lúâi.

Xung quanh nhâ ưng giâ lâ mưåt vûúân cêy ùn quẫ. úã àêy cố rêët
nhiïìu tưí chim. Mưåt hưm ưng bẫo bổn trễ con lưëi xốm trêo lïn cêy
mỵm tòm cho mònh mưåt tưí chim. Àûáa trễ trêo mưåt chưëc bùỉt xëng
cho ưng mưåt tưí trong cố bưën con: mưåt cùåp vúå chưìng châo mâo vâ hai

con chim con. Ưng giâ thẫ bưë mể nố ra rưìi lâm mưåt cấi lưìng rêët àểp,
bỗ hai con chim non vâo àố. Àoẩn cho treo lưìng lïn cêy. Vâ ưng thêëy
hâng ngây chim chûa vâ chim mể rđu rđt mang mưìi vïì bấm vâo lưìng,
thô cưí vâo mâ àt cho chim con. Ưng giâ ngêỵm nghơ: "Loâi chim rêët
u con, d con cố bõ bùỉt cng khưng chõu bỗ". Khi hai con chim con
àậ khưn, ưng giâ lẩi sai bổn trễ tòm cấch bùỉt cho àûúåc hai con chim
chûa vâ mể lẩi. Bùỉt àûúåc rưìi, ưng bỗ chng vâo lưìng mâ thẫ hai con
Truån cưí tđch Viïåt Nam 22

chim con kia ra. Nhûng mưåt khi àûúåc giẫi phống hai con chim con
bay mưåt mẩch mêët ht, khưng hïì trúã lẩi. Viïåc àố lâm cho ưng suy
nghơ nhiïìu:
- Àưì bưåi bẩc! Chùèng cố àûáa con nâo nhúá túái bưë mể nố cẫ, chûa
nối túái chuån àt mưìi nûäa.
Vâ sau àố ưng giâ kïët lån:
- Con ngûúâi ta cng vêåy thưi. Chó cố trẫ núå xëng mâ khưng trẫ
núå lïn!

Ba thấng trưi qua, ba àûáa con ca ưng giâ lẩi àïën gic bưë mể
trẫ lúâi. Ưng giâ kïí cho hổ nghe chuån chim châo mâo vûâa qua, nối
lïn nhûäng nhêån xết ca mònh rưìi tiïëp:
- Bưë mể chùèng mën giûä chng lâm gò àêu! Khi hai tay bng
xi rưìi, cố mang àûúåc tđ gò xëng êm ph àêu mâ giûä. Nhûng bưë mể
nghơ rùçng nhûäng àûáa con thûúâng chùm cht cho con mònh hún lâ
chùm cht cho bưë mể. Vẫ chùng, khi àang cố ùn thò côn cố tònh nghơa,
khi àậ tng thiïëu rưìi thò nâo biïët bưë mể lâ gò nûäa. Vò vêåy, bưë mể úã
riïng ra nhû thïë nây cho àïën lc tùỉt húi, lâm àûúåc gò, ùn nêëy, khưng
phẫi lâm phiïìn àïën cấc con.

Nghe nối thïë ba àûáa con hïët lúâi thïì thưët. Àûáa con thûá nhêët thïì

rùçng d cấc em cố bỗ bưë mể chùng nûäa thò nố cng chùm lo cho bưë mể
àêìy à. Àûáa thûá hai thïì rùçng nố sệ khưng àïí cho bưë mể phiïìn hâ lêëy
mưåt cêu. Àûáa thûá ba thïì rùçng d nố cố nghêo khưí àïën àêu, thò cng
ùn xin vïì ni bưë mể. Bâ vúå ưng cng bẫo:
- Cấc con thïì thưët thïë, ưng nïn nghơ lẩi. Chim khấc, ngûúâi khấc
ưng ẩ!
Cëi cng thêëy vúå con nối ài nối lẩi mậi, ưng giâ dêìn dêìn xiïu
lông, bên lẩi múâi hổ hâng mưåt lêìn nûäa chia phùỉt gia sẫn côn lẩi cho
ba àûáa con mâ khưng dânh lẩi cho mònh mưåt t gò.

Trong nhûäng nùm àêìu, ba anh em phng dûúäng bưë mể tûã tïë.
Miïëng ngon vêåt lẩ hïỵ nghe àêu cố bấn lâ cưë tòm mua cho bưë mể ùn.
Nhûng tûâ nùm thûá ba trúã ài, viïåc hêìu hẩ àậ cố phêìn chïính mẫng.
Thïm vâo àố, cưng viïåc lâm ùn ca hổ lẩi khưng khêëm khấ gò. Cẫ ba
àûáa con ưng c àïìu lâ nhûäng tay "phấ gia chi tûã" khưng kếm cẩnh gò
nhau, nïn sưë tâi sẫn ca bưë mể chia cho khưng mêëy chưëc àưåi nốn ài
mêët cẫ. Sûå khố khùn ngây mưåt in sêu trïn nết mùåt hổ. Vâ sûå chùm
Truån cưí tđch Viïåt Nam 23

sốc bưë mể lẩi câng chïính mẫng. Hún nûäa, ba anh em hổ, nhêët lâ ba
chõ em dêu thûúâng ghanh tõ nhau tûâng àưìng tiïìn bất gẩo. Trûúác kia
cẫ ba hâng nùm gốp tiïìn lẩi cho mưåt ngûúâi àïí ni bưë mể. Dêìn dêìn
sûå àống gốp khưng côn àêìy à nh trûúác. Thêëy kễ nây thiïìu vâi quan,
ngûúâi nổ cng nhêët àõnh giûä lẩi chûâng êëy khưng chõu àûa. Vïì sau, hổ
bân nhau mưỵi ngûúâi ni bưë mể mưåt nùm. Nhûng ngûúâi anh cẫ lẩi súå
rùçng lúä ra bưë mể chïët súám thò ngûúâi chûa ni cố lúåi mâ ngûúâi àậ
ni sệ chõu thiïåt thôi, nïn rt xëng côn nûãa nùm, rưìi rt xëng ba
thấng. Cëi cng hổ àưìng mưỵi ngûúâi ni mưåt thấng, nhûng khưng
theo thûá tûå nâo cẫ mâ bùçng cấch rt thùm. Câng giâ gên cưët câng
suy, ài lẩi khưng àûúåc, do àố câng àôi hỗi phẫi chùm sốc nhiïìu. Thïë

mâ trấi lẩi, mưỵi ngây sûå ni nêëng chûa mể mưỵi tïå, thêåm chđ con chó
mong mau àïën thúâi hẩn àïí tưëng chûa mể ài.

Cûá nhû vêåy chûa àêìy ba nùm, bưë mể vò khưng chõu àûúåc àối rết,
lêìn lûúåt qua àúâi. Do truån nây mâ cố cêu:

Cha mể ni con bùçng trúâi bùçng bïí
Con ni chûa mể con kïí tûâng ngây
hay lâ:
Cha mể ni con bïí hưì lai lấng

BĐNH VÂ ÀINH

Cố hai anh em nhâ hổ Nguỵn; anh tïn lâ Bđnh àậ cố vúå, côn
em tïn lâ Àinh thò côn bế, chûa vúå con gò. Tûâ ngây bưë mể mêët, Àinh
sưëng chung vúái anh chõ mưåt nhâ. Nhûng tđnh vúå chưìng Bđnh tham
lam, thûúâng coi em nhû kễ ùn ngûúâi úã. Bao nhiïu rång tưët, nhâ gẩch
vâ àưì àẩc qu giấ ca bưë mể àïí lẩi, Bđnh giânh lêëy têët cẫ. Àậ thïë, àưëi
vúái em, vúå chưìng Bđnh thûúâng tiïëng chò tiïëng bêëc sët ngây. Àinh lúán
lïn, thêëy khố chiïìu ùn úã, bên xin ra úã riïng. Vúå chưìng Bđnh chia cho
Àinh mưåt gian nhâ tranh, mêëy àấm rång xêëu, mưåt đt àưì àẩc lùåt vùåt
khưng àấng kïí vâ nối:
Truån cưí tđch Viïåt Nam 24

- Ca bưë mể ngây xûa àïí lẩi chùèng cố gò. Tû cú ca anh chõ hiïån
nay lâ do anh chõ lâm ra. Anh chõ chia cho em nhû vêåy lâ lâ hêåu vúái
em lùỉm àố.

Àinh lâm viïåc qìn qåt mâ chùèng khấ hún cht nâo. Nùm hún
hai mûúi tíi, anh vêỵn chûa lêëy àûúåc vúå. Vò núå nêìn nïn lêìn lûúåt

nhûäng àấm rång anh àûúåc chia àïìu lổt vïì tay ngûúâi khấc. Àinh
hâng ngây phẫi ài lâm thụ lïn rûâng kiïëm ci ni thên. Mùåc dêìu
ngûúâi anh råt chùèng ngố ngâng gò àïën, Àinh vêỵn khưng cht phân
nân.

Mưåt ngây nhû thûúâng lïå, Àinh ài lâm thụ cho mưåt ph ưng.
Lûc vïì àïën nhâ thò trúâi bưỵng tưëi mõt. Sùỉp bûúác vâo ngộ, anh bưỵng va
phẫi mưåt ngûúâi nùçm co bïn vïå àûúâng. Àinh ci xëng àúä dêåy, nhûng
ngûúâi êëy mêëy lêìn gùỉng gûúång mâ vêỵn khưng àûáng nưíi. Bên kiïëm
àëc soi, thò thêëy àố lâ mưåt ưng lậo gêìy gô rấch rûúái, nùçm mï man,
lẩi phống ụë ra bïn cẩnh, mi hưi thưëi xưng lïn nưìng nùåc. Àinh lêëy
lâm thûúng hẩi, vưåi vûåc ưng lậo vâo nhâ lau rûãa, rưìi àùåt lïn giûúâng
xoa bốp. Àûúåc mưåt lất húi tónh, ưng lậo rïn ró nối mònh úã lâng bïn
cẩnh, ngây thûúâng vêỵn ài ùn mây, nhên àïën àêy bõ cẫn khưng thïí ài
àûúåc, àûânh nùçm vêåt xng, rưìi mï man khưng biïët gò nûäa. Àinh
nghe nối thïë, bên ài kiïëm lấ nêëu lïn cho ưng lậo xưng. Nhúâ vêåy mâ
ưng dêìn khoễ ra. Àinh lẩi thưíi cúm múâi ưng dêåy ùn. Ưng lậo khưng tûâ
chưëi. Àinh ngẩc nhiïn, tuy ưng ëu mâ ùn rêët khoễ, anh phẫi búát bất
nhûúâng khấch. Ùn xong, ưng lậo lẩi àùỉp chiïëu nùçm ng. Tiïëng ngấy,
tiïëng ho khẩc ca ưng, lêìm rêìm sët àïm. Àưå ba bưn lêìn Àinh àang
ng ngon giêëc, bõ ưng lậo thûác dêåy bẫo àûa mònh ài giẫi. Àinh vêỵn
khưng cho thïë lâ phiïìn.

Sấng súám hưm sau, Àinh lẩi dêåy súám thưíi cúm, rưìi àấnh thûác
ưng lậo dêåy ùn. Nhûng lêìn nây ưng lậo khưng ùn nûäa, cêët tiïëng dộng
dẩc bẫo Àinh.
- Con thêåt lâ mưåt ngûúâi tưët bng. Chẫ lệ mưåt ngûúâi tưët bng mâ
phẫi chõu nghêo khố mậi ? Tûâ tưëi hưm qua, con àậ hïët lông gip ta.
Vêåy ta cng cố đt nhiïìu gổi lâ gip àúä con. Con hậy mang ra àêy cho
ta mưåt cấi chêåu vâ mưåt cấi gấo.

Truån cưí tđch Viïåt Nam 25

Vêng theo lúâi ưng lậo, Àinh mang chêåu vâ gấo àïën. Anh khưng
ngúâ ưng lậo sau khi hûáng chêåu vâo sất mùåt, tay cêìm cấn gấo bêët
thònh lònh àấnh vâo mi mònh mưåt cấi rêët mẩnh. Àinh ngú ngấc
tûúãng ưng lậo àiïn vưåi giùçng lêëy gấo. Nhûng ưng khấch, tuy giâ mâ
rêët khoễ, xư Àinh ra rưìi cûá àêåp mậi gấo vâo mi mònh. Tûå nhiïn,
mấu úã trong mi ưng tn ra nhû xưëi, àûúåc mưåt lất àậ chẫy àêìy chêåu.
Àinh àang sûãng sưët vò hânh àưång k lẩ nây, chúåt nhòn k vâo chêåu
thò lẩ thay mấu àậ àưng lẩi thânh mưåt chêåu vâng. Anh chûa biïët nối
thïë nâo thò thoấng mưåt cấi ưng lậo àậ biïën ài àêu mêët.

Tûâ àêëy, Àinh trúã nïn giêìu cố: anh têåu rång, têåu vûúân, lâm
nhâ, sùỉm mổi àưì vêåt qu giấ, lẩi cûúái àûúåc mưåt cư vúå àểp. Vúå chưìng
Bđnh nghe tin Àinh tûå nhiïn khêëm khấ hùèn lïn thò rêët àưỵi ngẩc
nhiïn. Hai ngûúâi tòm àïën nhâ em lâm bưå vưìn vậ thùm hỗi. Trong cêu
chuån, Bđnh cưë dô la àïí hỗi cho ra cún cúá vò àêu mâ mưåt àûáa trễ nhû
Àinh vúái mêëy àấm rång côi lẩi tûå nhiïu giâu bưëc lïn mưåt cấch àưåt
ngưåt nhû vêy. Àinh khưng giêëu giïëm t nâo cẫ. Anh kïí tó mó nâo lâ
ưng tiïn giẫ lâm ưng lậo bõ cẫm thïë nâo, anh chùm sốc nhû thïë nâo
vâ ưng tiïn àêåp mi cho chẫy mấu thânh vâng àïí trẫ ún ra sao. Hai
vúå chưìng Bđnh nghe xong côn hỗi k mùåt mi hònh dấng ưng tiïn vâ
tỗ vễ ao ûúác àûúåc gùåp ưng àïí cố cấi may mùỉn nhû Àinh vûâa kïí.

đt lêu sau, mưåt hưm Bđnh ài chúi vïì àïën cưíng lâng, bưỵng gùåp
mưåt ưng lậo àêìu rêu tốc bẩc, qìn nêu ấo vấ àûang chưëng gêåy lêìn
tûâng bûúác. Bđnh nhòn ngùỉm nết mùåt ưng lậo thêëy hao hao giưëng ưng
tiïn mâ em mònh kïí chuån lêìn trûúác. Lêåp tûác, hùỉn tiïën àïën khêín
khoẫn múâi ưng vïì nhâ mònh chúi. Ưng lậo lêëy lâm ngêìn ngẩi, ngỗ lúâi

tûâ chưëi, nối mònh côn bêån. Nhûng Bđnh àûậ miïång múâi tay kếo, cưë
nêo ưng vïì cho àûúåc.

Àïën nhâ, hùỉn àûa ưng ngưìi lïn sêåp, rưìi gic vúå mua rûúåu lâm
gâ, dổn cưỵ linh àònh múâi ưng xúi. Thêëy ưng lậo mưåt mûåc tûâ chưëi, hai
vúå chưìng lẩi câng múâi, hổ thay nhau hêìu hẩ ưng lậo rêët kđnh cêín, lẩi
ếp ưng phẫi ùn ëng thêåt no say vâ nối:
- Xin tiïn ưng cûá thêåt tònh cho, chng tưi chó trưng chúâ vâo mi
ca tiïn ưng mâ thưi!
Ưng lậo tỗ khưng hiïíu cêu chuån ra sao cẫ, mêëy lêìn lùỉc àêìu
tûâ chưëi nối: