Nâng cao khả năng cạnh tranh của hàng nông sản Việt Nam trong điều kiện hội nhập quốc tế

BQ
GIAO
Dl)C
VA
DAO
T~O
TRu'<JNG
D~I
HOC KINH
TE
TP
HO
CHI
MINH
DE TAl:
NGHIEN
CUU KHOA HOC
CAP
CO SO
A ?
~
NANG CAO KHA NANG
C~NH
TRANH
? ' A
?·
A
CUA HANG NONG SAN
VIETNAM
.
TRONG

DIEU
KitN
HOI
NH~P
QUOC
TE
MA SO : CS-2006-23
THANH
VIEN
THAM
GIA:
THS.
NGUYEN
VAN
SANG
~
, ¥
TP. HO
CHI
MINH NAM 2007

~
TRUONG
DH
KINH
lt:
TP.HCM
THUVI~N
~
Attl

k~
' I
Ml)C Ll)C
Trang
PHAN
M6
E>AU

1
CHU'dNG
1.
LY
LUAN
CHUNG
VE
CANH
TRANH
CUA
HANG
NONG
SAN
TRONG
E>IEU
KI$N
HQI
NHAP
KINH
TE
QUOC
TE

8
l.l
Kh{ti
ni~m
va
phan
lo~i
c~nh
tranh trong nSn kinh
t~
thi trucmg

8
1.1.1
Khai
ni~m
c~nh
tranh

8
1.1.2
Phan
lo~i
c~nh
tranh trong nSn kinh
t~
thi trucmg

11

1.2 Nhli'ng
d~c
di~m
cua
quan
h~
cung
c~u
nang
s~m

18
1.3
Nhli'ng
nhan
t6 anh
huang
d~n
kha
nang
c~nh
tranh
cua
hang
nang
san
va
phuong
phap danh gia kha
nang

c~nh
tranh

27
1.3
.1
Nhtl'ng nhan t6 anh
huang
d~n
kha
nang
Clitnh
tranh
hang
nang
san

27
1.3
.2
Phuong
phap danh gia
kha
nang
c~nh
tranh
cua
hang
nang
san

nu6c
ta

38
CHVdNG
2.
E>ANH
GIA
KHA
NANG
CANH
TRANH
MQT
SO
HANG
NONG
sAN
CHU
YEU
CUA
VI$T
NAM

.44
2.1
Nhli'ng
ti~n
b9
trong nang cao
kha

nang
Clitnh
tranh
cua
hang
nang
san
nu6c
ta

44
2.2 Nhli'ng
h?n
ch~,
y~u
kern trong
nang
h;rc
C?nh tranh
cua
hang
nang
san
Vi~t
Na1n

55
2.3
Nguyen
nhan

cua
nhli'ng
h?n
ch~,
y~u
kern

61
CHU'dNG
3.
NHUNG
GIAI
PHAP
NANG
CAO
KHA
NANG
CANH
TRANH
CUA
HANG
NONG
SAN
VI$T
NAM
TRONG
DIEU
KI$N
HQI
NHAP

KINH
TE
QUOC
TE

71
3.
1 Nhli'ng,quan
di~m
nang
cao
kha
nang
Clitnh
tranh hang
nang
san
Vi~t
Nam
trong di6u
ki~n
hoi
nh~p

71
3.
1.1
Nhung
quan diSm, dinh hu6'ng

71
3 0 1 .2
Nh~n
thuc
nhfrng
thu~n
lqi, kh6 khan,
CO'
h9i va thach
thuc
v6
vi~c
nang
cao
kha
nang
c~nh
tranh
hang
nong
san nuac
ta
trong
aisu
h9i
nh~p

75
3.2 Nhi:i'ng giai phap chu y6u
nh~m

nang cao nang
ll,.rt
c~nh
tranh
cua
hang
nong san mrac ta trong diSu
ki~n
h9i
nh~p
kinh
t6
qu6c t6

78
3 .2. 1
Kh~n
truang thvc
hi~n
nhfrng
bi~n
phap
h~
gia thanh
va
nang cao
ch~t
l
uqng
nong

san 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 • 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 • 0 0 0 0 • 0 0 0 0 0 0 0 78
3 .2.2 Ti6p
tvc
hoan
thi~n
moi
truong
c~nh
tranh qu6c
gia
va
kha
nang
C~nh
tranh cua
h~
th6ng cac
dun
vi
kinh doanh nong
nghi~p

81
3.2.3 Nang cao
ch~t
luqng ngu6n lao d9ng cua
ca
nu6'c-tru6'c h6t
Ia
lao

rt
~
~
g h ·
~ ~
th
~
n 92
u9ng
non
ng
lyp,
nong
o

.
3 .2.4 Ti6p tvc diSu chinh ca
c~u
kinh
t6
nong
nghi~p

94
3 .2.5
Dua
nhanh ti6n b9
khoa
h9C
cong

ngh~
vao san
xu~t
nong
nghi~p
va
cac
ho~t
d9ng lien quan d6n san
xu~t,
ch6
bi~n,
luu
thong
nong
san. 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0
••
98
3 .2.6 Tfch
Cl}'C
thvc
hi~n
nhil'ng
bi~n
phap
dS
vuqt
qua
Cclc
rao can

t
th
0
~
'
J.
tJ.
104
rong uang
111~1
nong san quoc e


KET
LUAN
0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0
0.
0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0
••••
0
••
0 0 0 0
•••
0 0
••
0
••••
0 0

1 07

T
AI
LI$U
THAM
KHAO
CHINH.
,
•}
, ,
PHAN
MO
DAU.
1. St! cdn
thitt
cua
de'
tai nghien cftu.
-
Trong
xu
the
to~m
diu
boa,
Dang
va
Nha
nll'6c ta
kh~ng
djnh:

Vi~t
Nam
ph~ti
chi:t
d<)ng
tham gia vao qua trlnh
h<)i
nh~p
kinh
te
quoc
te. Nghj
quyet
D~i
h<)i
D~l.ng
C<)ng
san
Vi~t
Nam
lfin
thu
IX
(nam
2001)
da
chi ro:
"Chu
d<)ng
h<)i

nh~p
kinh
te
quoc
te
va
khu
Y\fC
theo
tinh
than
phat
buy
toi
da
n<)i
1\rc,
nang
cao
hi~u
qua
quoc
te,
bao
dam
d<)c
I~p
t\r
chi:t
va djnh

hu6ng
xa
h<)i
chi:1
nghla,
bao
v~
lqi feb dan
t<)c,
an
ninh
quoc
gia, gill'
g1n
b~tn
sac
van
boa
dan
t<)c,b~to
v~
mc)i
trU'cmg"
11
). 6 khfa
c~nh
thj
tnrong
hang
boa,

djch
Y\t,
vi~c
Vi~t
Nam
th\rc
hi~n
h<)i
nh~p
kinh
te
quoc
te
co
nghla
la
lanh
th6
Vi~t
Nam
tr6'
th~mh
thj
truong
ban
hang
hoa
duqc
t~o
ra

t[r
hang
tram
quoc
gia
va vung
lanh
th6
tren
the
gi6i.
Nguqc
l~i,
h~mg
hoa,
d!ch
V\}
dw
Vi~t
Nam
cling
co
th~
tieu th\t
6'
h~mg
tram
quoc
gia
va

vung
lanh
th6.
D~
th\fC
hi~n
h¢i
nh~p
thanh
c6ng,
Vi~t
Nam
din
th\fC
hi~n
kh£\n
trU'ang va
c6
hi~u
qu~t
hang
lo~tt
cac
giai phap.
Trong
do, vi¢c nang cao khd nang c(lnh
tranh
quae·
gia,
nang

cao
nang
Ivc
cua
h~
thong
doanh
nghi~p
va
nang
cao
nfmg
lvc
c~nh
tranh
cua
tung
hang
hoa,
dtch
Y\1
c6
tam
quan
tn;mg
d~c
bi~t.
.,
M~c
dau

trong
thai
ky
d6i
m6i, ca cau
kinh
te
Vi~t
Nam
da
chuy~n
d!ch
theo
huang
tang
ty
tr9ng
c6ng
nghi~p
Ya
djch
Y\}
trong
t6ng
san
pham
va lao
d<)ng
nhnng
den cuoi nam 2005

n6ng
nghi~p
v~n
chiem
20,5%
GDP,
t~to
vi~c
Htm
cho
57%
lao
d<)ng
xa
h¢i<
2
l
lien
quan
den
thu
nh~p,
doi
song
cho
74%
dan so.
N6ng
nghi~p
v~n

t~o
ra
gfin
30%
t6ng
kim
ng~ch
xuat
kh<lu.
Nhi~u
m~t
hang
n6ng
san
Vi~t
Nam
nhll'
g~o,
ca
phe,
h~tt
tieu, dieu,
tom,
chi
em
thj ph
fin
dang
k~
tren thj tru·ong

nong
s~m
the
gi6i.
Den
nay,
n6ng
nghi~p
vltn
la
nganh
co
t£im
quan
tr9ng
d~c
bi~t
trong
phat
trie'n
he'rz
'
1
'
D<\ng
C(>ng
Sftn
Vi~l
Nam,
Yftn

ki9n
D~ti
h6i
clai
hi6u
lo~tn
qu6c
l<ln
tht."r
IX,
Nxb Chfnh
tri
qu6c
gia,
1-111
N6i, 200 I. tnt.
II
Y-120.
'"'
B(>
K H
va
Dau
tu:
D~r
thao
ke
hoach
ph
ill

tri6n kinh
te-
xii
h(>i
.'i
nam 2006-20 l 0, tr. 22
1
viing 6
Vi¢t
Nam
cd
3 m)i
dung:
b~n
vfrng
v~
kinh
te,
b~n
vfrng
v~
xa
h¢i va
b~n
vfrng
v~
moi
tnrong,
sinh
thai.

VI
the,
Dang
ta
khang
djnh:
"hi~n
nay
cong
nghi~p
h6a,
hi~n
d~ti
h6a
nong
nghi~p,
nong
th6n
la
m¢t
trong
nhu·ng
nhi~m
Yt;i
quan
tr9ng
hang
dilu
ci:w
cong

nghi~p
h6a,
hi~n
d~li
h6a
d£tt
mr6c"<:ll.
-
Nong
nghi~p
Vi~t
Nam
da
tht;!'c
s~r
chuytSn
sang
san
xuat
hang
h6a.
Nong
sim ntr6c
ta
da
dnqc
xuat
khau
sang
hon

80
nll'6c
va
vung
lanh
th6
tren
the
gi6i.
Vi~t
Nam
da
cam
ket
tham
gia
khu
vvc
mqtu
djch
tv
do
ASEAN
-
AFTA,
ky ket
hi~p
djnh
thll'ong
m~ti

v6i
Hoa
Ky.
Nong
s~m
cua
nhi~u
nn6c,
trong
d6
nhi~u
nu6c
c6
trlnh
d¢
san
xuat
nong
nghi~p
cao
nhu·
Hoa
Ky,
Phap,
Niudilan,
Th<:H
Lan,
Trung
Quoc,
cling

da
dtrqc nhqtp
khau
va
ban
r¢ng
rai a nn6·c ta.
Trong
khi
do,
nang
lt;!'c
c~mh
tranh
ella
nhi~u
lo~i
nong
san
hang
h6a
cua
nn6c
ta
con
thap.
S~r
yeu
kem
bitSu

hi~n
tren
cac
m~t
chit
yeu
sau:
+
Nang
suftt
cay
trong,
v~t
nuoi
con
thap. niing suftt
lua
cl:ta
Vi~t
Nam
m6i
d~tt
khoang
45
-
46
t<;t/ha,
trong
khi
Trung

Quoc,
Nh~t
B~m,
Han
Qu6c
d~t
62
t~/ha,
nang
suat
ngo
cua
Vi~t
Nam
chi
d~t
31-32
t~/ha
trong
khi
cib
My, Uc,
Phap
d1;1t
80
t~/ha<
4
>.
+
Cong

nghi~p
che
bien
nong
san
va
cong
ngh~
sau
thu
ho~ch
con
b¢c
1¢
nhi~u
yeu
kem.
Hao
h~tt
sau
thu
ho~tch
cua
san
xuftt
lua
g~o
kho~mg
12-13%,
ella rau

qua
khoang
20-25%;
chi phf
cong
nghi~p
che
bien
cho
1
tan dLrong
tinh
luy~n
elta
Vi~t
Nam
la
220
USD,
nhnng
cua
Thai
Lan
chi
la
72
USD
, ella
An
D¢

Ia 118
USD
csl.
+
Djch
V~l
v~n
tai
con
cao.
Chang
h~n,
d!ch Y\1
cang
Sai
Gon
thnong
cao
bon
nhi~u
dmg
trong
khu
v~rc
Dong
Nam
A
la
40%,
chi phf

v~n
Uti
bitSn
dw
Vi~t
Nam
cao
g£\p
giln 2 lfin
nhi~u
quoc
gia
khac.
1
\;
D~lllg
C(mg
s<ln
Vi¢1
Nam,
Vfm
ki¢n
1-I(>i
ngh! ian
thu·
nam,
Ban
chf\p
hi111h
Trung

LtO'ng
D~tng,
Kh<la
IX,
Nxb CTQG,
2002,
lr.
86.
141
Bo
KH
vit
Dfiu
ltr,
Titi lieu
da
cl!\n,
tr
19.
1
'
1
TS·.
Nguy~n
Tl.r,
N6ng nghi¢p
Vi<;t
Nam trong phal lridn
b0n
vCi'ng,

Nxb CTQG, 2004, lr
XX.
2
+ Chi
phf
nhi~u
lo(;li
v~tt
tu'
cho
n6ng
nghi¢p
nhLr
phan
bon,
h6a
chat,
di¢n

d~u
6
mCrc
cao.
+
Ngoai
ra,
do
trlnh
de)
S~Ul

xuat
thap
va
nhat
Ia
thieu
t6n
tr9ng
tieu
chu&n v¢
sinh,
an
toan
thl;l'c
pham
nen
nhi~u
lo~i
n6ng
san
chua
d~tt
chat
luqng
theo
yeu
cciu
nghiem
ng~t
ella

khach
hang.
-
Theo
qui
d~nh
cua
AFTA,
cua
WTO,
ca
che
v~n
hanh
ella
thuang
m(;li
nong
s~1n
c6
nhi~u
di~m
khac
bi¢t doi hoi phiti
nang
cao
kha
nang
C(;lnh
tranh

ella
n6ng
san.
Han
nu·a,
theo
qui
d~nh
CLia
Hi¢p
d~nh
n6ng
nghi¢p
(cua
WTO),
Nha
nu6c
chi
dLrqc
tac
de)ng nhfrng bi¢n
phap
kh6ng
lam
sai l¢ch
th~
truong
n6ng
san.
Do

d6,
Vi¢t
Nam
ccin
sua
d6i
nhi6u
chfnh
sach
d~
nang
cao
kh~t
nang
c~nh
tranh
ciia
n6ng
s~1n
nhtrng
phai
phu
hqp
voi nhf'i·ng
cam
ket
thuang
m(;li
quoc
te

v~
n6ng
san
rna Vi¢t
Nam
da
va
se
tham
gia.
-
Hi¢n
nay,
nhi~u
nu6c
phat
tri~n
th~rc
hi¢n
bao
he)
n6ng
s~m
v6i
mCrc
cao.
Nhi6u
tai li¢u
nghien
eCru

cho
biet,
hang
nam
cac
nn6c
giau
da
dtmg
tren
300
ty
USD
d<i
bao
h¢
nong
san,
gay
kh6
khan
cho
cac
nu6c
dang
phat
tri~n
trong
phat
tri~n

n6ng
nghi¢p.
M~c
dciu
duqc
cac
nlfOC
dang
phat
tri~n
lien
t9C
phim
doi
nhung
t(;li
Hoi
nghi
Be)
tnrong
thuang
m~ti
cac
nLr6c
thue)c t6
chCrc
WTO
cuoi
nam
2005

t~ti
H6ng
Cong
cho
thay
cac
nu6c
giau
chi hu·a bttt
dciu
cat
gi<:\m
bao
he)
n6ng
san
vao
nam
2013.
Trll'oc
th~rc
te
d6
doi
hoi,
me)t
m~t,
Vi¢t
Nam
phai

tiep
l\lC
ci:mg
VOi
cac
nUOC
dang
phat
tri~n
dau
tranh
cho
vi¢c
th9'C
hi¢11
quan
h¢
n6ng
san
blnh
ding
nhung
quan
tr()ng
hO'n
la
cdi
hiel'l
nen
kinh te:

nang
cao
khd
nang
cqmh tranh cua nang sdn
dl
hc)i
nh~p.
HC)i
nh~p
quoc
te
dang
t(;lo
ra
ca he)i,
d6ng
thai
cung
dat
ra
nhi~u
thach
thll'c
16n
cho
n6ng
nghi¢p
nuoc
ta.

Muon
he)i
nhi[tp
h~mh
cong,
bue)c
chung
ta
phai
kh6ng
ngLrng
n£mg
cao
nang
l~rc
C(;lnh
tranh
ella n6n
kinh
te
6
ca
3
cap
d¢:
nang
lvc
c~mh
tranh
quoc

gia,
nang
l~rc
c~nh
tranh
ella
cac
dan
vi
kinh
te
va
kh~'t
nang
C(;lnh
tranh
cua
tung
hang
h6a
d~ch
V~l.
V1
v~y,
vi~c
nghien
c(ru
d~
tim
ra

nhfrng giai
phap
nham
nang
cao
kha
n[mg
c~mh
tranh
3
cua
hang
nong
san
nn6c
ta
trong
di6u
ki~n
h¢i
nh~p
qu6c
te
Ia vftn d6
c~n
thiet.
2. Tinh hinh nghien cuu:
H¢i
nh~p
kinh

te
qu6c
te,
nang
cao
kha
nang
qmh
tranh
eLla
nong
s~1n
la
chLl
d6 du9·c nhi6u
ca
nhan
v~t
t6
chCrc
quem tam.
6
nn6c
ngoai,
cac
t6
cht:l'c
qu6c
te
nhu

di~n
dan
kinh
te
the
gi6i(
WEF),
t6
chu·c
hqp
tac
va
phat
tri~n
kinh
te
(DECD
), t6
chuc
Sida
( Th\lY
dl~n),
Pajero,
Jica
(
Nh~t
Ban )
da
c6
nhi6u

c6ng
trlnh
nghien
cuu
C(;lnh
tranh
tren
the
gi6i
va
btr6c dfiu
da
c6
nhung
nghien
CULl
v6
C(;lnh
tranh
ella n6n
kinh
te
Vi~t
Nam.
Hang
nam,
WEF
d6u
c6
nhU'ng

cong
b6
v6
xep
h~mg
qmh
tranh
cho
h2mg
trfun mr6c tren
the
gi6i,
trong
d6
c6
Vi~t
Nam.
Trong
ph~tm
vi
nu6c
ta, van d6
qmh
tranh
da
dnqc
nghien
cuu
tren
nhi6u

g6c
d(>.
0
cap
d(>
C(;lnh
tranh
quoc
gia,
CO
cac
c6ng
trlnh
nghien
CUU
nhLr"
Nang
cao
nang
Ivc
quoc
gia"
ella
dl.J'
an
VIE
01/ 025
do
vi~n
nghien

c(ru
quan
ly
kinh
te
Trung
Ll'O'ng
va
UNDP
tien
hanh
nftm 2003.
"Kha
nfmg
C(;lnh
tranh
CLia
cac
qu6c
gia"
do
trung
tam
nghien
CUll
dv
bao
v8
th6ng
tin

quoc
te
(
CEPI
)
v~t
vi~n
quitn
ly
kinh
te
Trung
uang
tien
hanh
nam
2004 v.
v.
0
cap
d¢
nang
l\('c
c~mh
tranh
ella
doanh
nghi~p.
Da
c6

nhi6u
ca
quan,
t6
chuc,
nhi6u
tac
gia
v6i
nhi6u
cong
trlnh
nghien
cuu
duqc
cong
b6,
nhu
"
nang
cao
nang
Ivc
C(;lnh
tranh
cua
cac
doanh
nghi~p
trong

tien
trlnh
h¢i
nh~p
kinh
te
qu6c
te"
do
TS.
VG
tn;mg
Lam
chu
bien,
Nxb
Chfnh
trj
quoc
gia
an
hanh
nftm 2006. "
Nang
cao
nfmg
l~;rc
C(;lnh
tranh
cua

cac
doanh
nghi~p
nLr6c
ta
trong
xu
the
h¢i
nh~p
kinh
te
quoc
te"
do
TS
Nguy~n
HU'u
Thang
lam
chu
nhi~m.
D6 tai
cap
B¢ nftm 2005
do
H9c
vi~n
CTQG
H6

Chf
Minh
th\rc
hi~n.
V6
qmh
tranh
ci.'w
hanh
h6a,
d~ch
v\1;
den
nay
cung
da
c6
nhi6u
cong
trlnh
nghien
cuu
v6
kha
nang
qmh
tranh
ctla
hang
cong

nghi~p,
nong
san,
dtch
Yl;l.
4
Rieng
v6
kha
nang
qmh
tranh
Cl\a
h~mg
nong
san
da
co
nh[i'ng
cong
trlnh
tieu
bieu
nhu:
"Bao
h(>
hqp
ly
nong
nghi~p

trong
h(>i
nh~tp
kinh
te
qu6c
te"
Do
GS.
TS.
Bl:ti
Xu£m
Lull lam
chLt
bien,
Nxb
Th6ng
ke an
hanh
n[tm 2004.
Trang
cong
trlnh
nay,
cac
t<k
gia
da
CO
Sl!

ph£m
tfch
vt
nang
1\tC
qmh
tranh
cua
m(>t
s6
nong
san
nu6"c
ta.
Bao
cao
khoa
h<;>c
"
Kha
n[mg
qmh
tranh
nong
san
Vi~t
nam
trong
h(>i
nh~p

AFT
A "
do
Vi~n
kinh
te
nong
nghi~p,
B(>
NN
va
PTNT
th\rc
hi~n
nam
2005.
Day
Ia
cong
trlnh
nghien
eCru
khoa
hqc
dt
c~p
kha
to~m
di~n
kh2t

nang
qmh
tranh
cua
nong
S~ln
Vi~t
Nam
sau
khi
Vi~t
Nam
tham
gia
khu
v~rc
m~u
d!ch
w·
do
ASEAN-
AFTA.
Ngoai
danh
gia
th\fc
tr~mg
xuat
nh~p
kh~u

nong
san
trong
kh6i
A
SEAN,
bao
cao
khoa
h<;>c
con
co
S\t
danh
gia
kha
nang
C(;lnh
tranh
ella
m(>t
s6
nong
san
Vi~t
Nam.
Tuy
nhien,
bao
cao

chU'a
ph£m
tfch r5 nhfrng
nguyen
nhan
anh
hu·ang
den
kha
nang
qmh
tranh
etta
n6ng
s2m
r1Lr6"c
ta.
Bao
cao
khoa
hoc
"
Nghien
cuu
kha
nang
qmh
tranh
ci:1a
m(>t

s6
nganh
san
xuat
nguyen
li~u
che
bien
th(tc an
chan
nuoi
(
ngo,
d~u
wang)
a
Vi~t
Nam".
Do
cac
tac
gia
Nguy~n
Tuan
San,
Tr~n
Dlnh
Thao
va
c(>ng

s~r
thlfc
hi~n
nam
2005. Sau
khi
ph
an
tfch
m(>t
s6
trang
thai
ph
at
trien
nganh
chan
nuol,
cac
tac
gi~l
da
danh
gia
tlnh
hlnh
cung
cap
va

che
bien
m(>t
s6
thCrc
an
cho
ch[m nuoi a
nn6"c
ta.
D\f
an
"
H(>i
nh~p
kinh
te
qu6c
te
va
anh
hu·ong
eLla
n6
den
nganh
nong
nghi~p
Vi~t
Nam".

Do
qui
FES
(
C(>ng
hoa
Lien
Bang
Dti'c) tai trq,
dnqc
th\tchi~n
boi
m(>t
s6
nha
nghien
cuu
do
TS.
Nguy~n
Tu
lam
chu
bien
nam
2005.
Sau
khi
phan
tfch

cac
cam
ket
ci:1a
Vi~t
Nam
trong
thLrang
m~ti
nong
san.
D\r
an
da
phan
tfch r6 nhu·ng qui
d~nh
ella
WTO
vt
thLrang
m(;li
n6ng
s2m.
Danh
gia
qua
trlnh
h(>i
nh~tp

kinh
te
nganh
nong
nghi~p,
qua
trlnh
hoan
thi~n
chfnh
sacb
nong
nghi~p,
kha
nang
C(;lnh
tranh
ci:ta
m(>t
s6
nong
san
nn6"c
ta.
Cu6i
cung
cac
tac
gia
tham

gia
nghien
e-cru
dV
an
da
5
khuyen
nght
nhG'ng
chfnh
sckh
d~
phat
tri~n
n6ng
nghi~p
Yi¢t
Nam
trong
di~u ki~n
h¢i
nh~p
kinh
te
quoc
te.
Nhu'
v~y'
van

d~
qmh
tranh
Clla
n6ng
san
da
duqc
nhi~u
ca
nhan
va t6
chuc
nghien
cuu
va
chl
d~o
thl;fc
ti~n
6
nu6c
ta
quan
tam.
3.
Mf!c
dich, nhi¢m
v~
cita

de'
tai:
3.1.
M~1c
dfch.
-
Danh
gia
thvc
tr~ng
kha
nang
qmh
tranh
Clta
m<)t
so
n6ng
san
chu
yeu
ci:ta
Vi~t
Nam.
-
D~
xufit nhG'ng
gi~l.i
phap
chi:t

yeu
de
nang
cao
kha
nang
c~nh
tranh
ciia
nong
s~m
Vi~t
Nam
trong
di~u ki~n
h<?i
nhi;lp
kinh
te
quoc
te.
3.2.
Nhi~m
V9
cua
d6 tai.
-
H~
thong
h6a

nhfrng
nh~n
thuc
v~
c~nh
tranh,
danh
gia
kha
nfmg
c~nh
tranh
ci:w
m¢t
so
n6ng
s~m
nu6c
ta
hi~n
nay.
-
Lam
ro
can
c(r,
n<?i
dung
nhG'ng
bi~n

phap
chtt
yeu
de
nfmg
cao
kha
nang
c~nh
tranh
ella
hang
nong
sAn
mr6c
ta
trong
thai
gian
t6i.
4.
Pht,lm vi
va
phuang phap nghien citu.
4.1.
Ph~m
vi
nghien
cuu.
-

Nghien
cu'L1
nang
l~rc
qmh
tranh
elta
m¢t
so
n6ng
sAn
chi:1
Ivc tren
ph~l111
vi
ca
nLi'OC.
M~lC
dfiu
giG'a
m6i
trLrong
qmh
tranh
quoc
gia,
khA
nang
c~nh
tranh

cua
doanh
nghi~p
va
kh~l
nang
c~mh
tranh
cua
hang
n6ng
san
c6
quan
h~
ch~t
che
v6i
nhau.
Nhung
tr9ng
tam
cua
d6
tai
la
nghien
Cli'U
khA
nang

c~nh
tranh
cua
hang
h6a
nong
s~m.
M6i
tnrong
c~nh
tranh
quoc
gia,
nang
lvc
c~nh
tranh
cua
cac
dO'n
v!
kinh
doanh
nong
san
chi
dtrqc
xem
xet
nhn

la
nhan
to
anh
hn6ng
den
khA
nang
qmh
tranh
ella
hang
nong
san.
4.2.
Phnang
phap
nghien
cu'L1:.
- Phll'O'ng
phap
duy
V~lt
bi~n
chu·ng
phan
tfch
moi
lien
h~

n<)i
tai ella
cac
nhan
to.
6
~-~~
thong h6a, ke
thLra
nhCi'ng
nghien
CU'U
ve
C<;tnh
tranh. 86 sung
m()t
so
nh~n
thu·c
moi
ve
c~mh
tranh hang n6ng san.
- Ngoai
d~nh
tfnh , c6
d~nh
luqng cv
th~
cho

m<?t
so
n<?i
dung.
5.
Ke't
cd'u
nl)i
dung.
Ngoai
ph<in
m6'
d<iu,
ket
lu~n,
danh m9c tai
li~u
tham khao.
N<?i
dung chinh
cua de tai duqc chia lam 3 chuang.
7
Chuang 1
LY
LU!N
CHUNG VE CANH
TRANH
CUA
HANG
NONG

sAN
TRONG
DIEU
KI~N
H(.H
NH!P
KINH
TE
QUOC
Tif.
1.1. Khai niem
va
phtin
lo(li
C(lnh
tranh trong
ne'n
kinh
tt
thf truang
1.1.1. Khai niem canh tranh
. .
6 mr6c ta, trong
nhung
nftm
gan
day, van
d~
qmh
tranh

dtrqc
d~
c~p
khong
chi
trong
cac
tai
li~u
nghien
CULl
kinh
te
va
con
a
cac
phuong
ti~n
thong
tin
d<;1i
chung.
Nang
cao
kha
nang
c~mh
tranh
cua

n~n
kinh
te
V
i~t
N am
da
tro
thanh
m6i
quan
tam
h~mg
dau
d6i v6i
Nha
nu6c
va
cac
chtl
th~
kinh
doanh.
Trang
iich
st:r
phat
tri~n
eLla
khoa

h9c
kinh
te
,
ph<;lm
tru
C<;lnh
tranh
da
duqc
nghien
c(ru
rat
s6m.
Trang
thai
ky
n~n
kinh
te
mr6c
ta
v~n
hanh
thea
ca
che
ke
hO<;lCh
hoa

t~p
trung, trong
cac
giao
trlnh
kinh
te
h9c,
van
d~
C<;ll1h
tranh
thuong
dngc
d~
c~tp
nhu
la nh\Ing
nghien
cuu
v~
l!ch
sa
kinh
te
ho~tc
danh
cho
vi~c
nghien

cuu
phuong
thuc
s~\n
xuat
tLr
b~m
chLI
nghia.
Trang
b¢
Tu
bEm,
C.Mac
da
nghien
CULl
van
d~
qmh
tranh trong
di~u
ki~n
phtrong th(rc
s~\n
xuflt
tu
b~m
chl:1
nghla

m<)t
each
cong
phu
thong
qua
vi~c
nghien
c(ru
sv
v~n
hanh
d1a
cac
ho~tt
d<)ng
kinh
te
- dau
tu
ella
cac
nha
kinh
doanh.
Di~m
n6i
b~t
lien
quan

den
c<;1nh
tranh
duqc
nhi~u
tai
li~u
nghien
c(ru
kinh
te
nhac
den
la nhfrng ·
chi dfm ella
C.Mac
v~
C<;ll1h
tranh va
hlnh
thanh lqi
nhu~m
b!nh
quan;
C<;lnh
tranh
d~
danh
lqi
nhu~n

sieu
ng<;lch
cua
c·ac
nha
kinh
doanh.
C.Mac
da
cho
ding :
"C~mh
tranh
Ia
s~r
ganh
dua,
s~r
df{u
tranh gay
g2tt
giG'a
cac
nha
tll'
band~
d~mh
d~t
nhung
di~u

ki¢n
thu~n
lqi trong
san
xuat
V~l
tieu
tlW
hang
boa
d~
thu
dU'qc
lqi nhu(m sieu
ng~tch"('l.
Ngoai
nghien
c(ru
ella
C.M<:k
v~
qmh
tranh va
11
)
C.
Mac
va
Ph.Angghcn: Toim t\IJI, Nxb Chfnh
tr!

quoc gia I
lJ9.'i,
Ph
I
tr
25
quem
ni~m
qmh
tranh duqc
nht
tren cua
C.M<:tc,
nhieu nha kinh te
h<;>c
cling da
trlnh bay nhfrng quan
ni~m
khtk
ve
c~mh
tranh. Nha kinh
te
Samuelson da cho
rang:
"c1;1nh
tranh
la
Sl;f
klnh

d~ch
gifra cac doanh
nghi~p
VOi
nhau de
gi~mh
khach hang, thi truong"(2). Theo quan
ni~m
cua C.Mac va Somuelson thl
C(;lnh
tranh la
sy-
"ganh dua"
gili'a
c<:k
chl:t
the kinh doanh de chiem
vj
the tren thj
tnrong
va
tim kiem
lqi
nhu~n.
NhLI'
Y~lY,
quan
ni~m
C(;lnh
tranh 6 day

dH<,YC
de
c~p
U1
s~r
qmh
tranh
giU'a
cac
chl:t
the kinh doanh tren thj tnrong.
Tiep
tJ!c
giac d¢ xem xet d6, nhieu nha kinh te Vi¢t Nam cling da neu
len nhfrng
quan
ni~m
ve
c~mh
tranh gili'a cac
chl:1
the kinh doanh trong
ho~tt
d¢ng kinh te. Theo
TS.
H6 Van Nga thl
c<;tnh
tranh la qua trlnh "gianh
lqi
the

ve gia ca hang hoa
- djch
V~l
(mua
Va
ban)
Ya
d6
lacon
dUong,
phLtong
thUc
de
gianh lay
lqi
nhu~n
cao cua cac
chl:1
the kinh te"
0
l.
Nhu
v~y,
quan
ni~m
cua
TS
H6 Van Nga
vtra
de

c~p
n¢i dung ella
ho(;lt
d¢ng
c1;1nh
tranh la
v[{n
de
gi~mh
lqi
the
Ve
gia ca hang boa - djch
V~l
Vlra
cho dmg
qmh
tranh la con
dU'ong,
la
phU'O'ng
thuc
CLla
kinh doanh
va
m~lC
dfch
eLla
qmh
tranh chinh la

vi~c
gianh
lqi
nhu~n.
M¢t so nha nghien cuu khac 0
Vi~t
Nam
cLing
de
c~p
try-c
tiep
m~tc
tieu cua
C<;tnh
tranh va cho ding:
"M~lC
dfch
trl;fC
tiep ella cac
ho<;tt
d¢ng
C<;tnh
tranh lren
th!
trU'cJ'Ilg
ella cac chlt
th~
kinh
tela

gianh nhfrng lqi the
de
Jw
thap
gia ca cac yeu to
d[iu
VaO
ella chu trlnh
SSJ1
XU[tt
kinh doanh
Ya
nflng cao gia
ca
d[iu
ra sao cho
mu·c
chi phf thap nha't nhnng c6 the gianh duqc lgi
nhu~n
cao
nhat"<
4
l . Theo quan ni¢m cua tac gia
Nguy~n
Tien Trien da neu tren thl
canh tranh c6 muc dich toi cao la thu duoc loi nhuan cao nhat va
d~
thnc hien
. . . . . . .
dU'<;>'C

m~lC
tieu
d6
thl cac
chLt
th~
kinh doanh phai
th~rc
hi~n
nhu'ng
bi~n
phap
d~
t<;to
ra
lgi the nham
hC;l
thap gia ca cac yeu to dau vao va nang cao gia ca cac
yeu to
ctau
ra.
Nhu·
v~y,
theo
quem
ni~m
nay,
ho1;1t
cl¢ng
kinh doanh la m¢t qua

trlnh
t~lO
ra san
ph~m
hang hoa, djch
Y~l.
De thvc
hi~n
qua trlnh san xuat kinh
121
A.P Samelson, W.D.Norhanns (2002), Kinh
tc'
hqc, Nxb Th6ng ke,
T~p
I,
tai
bim
lan thv
nhf\t
,,, TS H6 Van Nga,
N<1ng
cao
SLI'c
qmh tranh
Clla
cac san
ph<im
c6ng
nghi~p
Hit

N(>i
.
T~tp
chf
CCJng
sitn, D
~
2002, tr 27.
'"' Nguy0n Tic'n Tri6n,
Luftn
an
Ph6 ticn sl khoa hqc kinh te,
Mtm
ILJ%,
Cac
gi<'ti
phap
nf111g
cao
s(rc
c~tnh
tranh
Cll(l
cloanh nghicp Nha
ntr(J'C
a
VietNam.
Thlf
vi¢n
C)u6c

Gia.
9
doanh thl tru6c bet phai tlm kiem cac yeu to dau vao
v6i
chi phf
th£tp
nhat,
d6ng thai
sau khi
t<;to
ra
s~m
ph~m
thl chu
th~
kinh doanh se thvc hi¢n vi¢c tieu
thy cac hang boa
- d!ch
V~l
t<;tO
ra.
C~mh
tranh a qua trlnh nay duqc
hi~u
la
vi¢c
tim kiem
nhC:i'ng
thach thuc tieu tlw
d~

ban
h~mg
hoa
v6i
gia cao nhat.
D~ti
ttr
di~n
tieng Vi¢t da djnh nghla qmh tranh nhu sau:
"C~mh
tranh
Ht
s~r
ganh dua
giG'a
nhung ca nhtm,
t~p
the c6
cht.l'c
nang nhn nhau nham gianh
phan
han, phan thang
v~
minh"<
5
J.
Nhfrng quan ni¢m
v~
c<;tnh
tranh da duqc neu tren chu yeu

Ia
d~
c~p
sv
qmh
tranh giua cac
chLl
th~
kinh doanh hang hoa -
d~ch
V~l
trong
n~n
ki~h
te
thj
tnrang. Trong
th~rc
te con c6
nhu·ng
ph~tm
trt1
c~mh
tranh khac
nhu·
c~nh
tranh
giCta
cac
lo~ti

hang boa - djch
Y~l
;
qmh
tranh
giu·a
cac chtl
th~
san
XU<lt
cling
m(>t
lo~ti
hang boa - dtch
V~l;
d6ng thai
C~mh
tranh
COn
dU'9'C
d~ C~p
a
c£{p
d¢
VI
mo
giUa
cac quoc gia. Trong
di~u
ki¢n toan cau boa va h¢i

nh~p
kinh
te
quoc
te
th!
vi¢c xem xet
ph<;tm
tftl
C<;tnh
tranh a tam quoc gia cang dtrqc chu
tn;mg.
Trong nhung nam gan day, trong cac sach bao nghien
eCru
ci:ta
Vi¢t
Nam thuang neu len sv
qmh
tranh
gili'a
Vi¢t Nam
v6i
Trung qu6c
ho~c
giCra
Trung quoc v6i cac nn6c ASEAN trong thu hut dau tu' trvc tiep nn6c ngoai.
Ngoai
quem
h¢
chung

v~
m6i trnang
qmh
tranh qu6c gia, cac nghien
eCru
v~
ph~m
trll nay con duqc trlnh bay m¢t each chi tiet cac b¢
ph~n,
n¢i dung cau
thanh nen plwm tru
d6 nhn
h¢
thong phap
lu~t,
chfnh sach; chat luqng va phf
SL(
d~mg
h¢
thong ket cau
h~l
tang; chat luqng ella b¢ may hanh chfnh, hai
quem
v.v

Rttt kh6 co
th~
dna
ra
m('t khai ni¢m qmh tranh co

th~
bao ham
dU'qc
tat
ca cac giac d¢
C<;tnh
tranh da neu tren.
D~
tiep tyc tlm
hi~u
va
dU'a
ra m('t
qmm
ni¢m co
th~
chap
nh~n
dU'qc
v~
ph<;tm
tru
c~nh
tranh, theo chung t6i,
trU'6c
bet
can phai ly giai m¢t so van
d~
sau day:
- Ai th\rc hi¢n qua trlnh

c<;tnh
tranh?
-
M~tc
dfch elta vi¢c
th~rc
hi¢n qmh tranh
Ia
gl?
c<,
Dai
lLr
dicn Ticng Yi9l, Nxb
Yftn
hoa-
ThClilg
lin,
l-Et
N(li
Jl)l)IJ.
10
-
N<?i
dung-
hay
n6i r6
hem
Ht
c:k
h~mh

vi,
cong
c~1
d~
thtJc
hi~n
qmh
tranh
Ia
gl? v.v
Nhu
V~ty,
ITI<?i
hanh
vi
th~rc
hi~n
qua
tr1nh san
xuat
kinh
doanh-
trong
d6
c6
h~mh
vi
c~mh
tranh Ia
ho~tt

d¢ng
ci:w
nhfrng
chu
th~
xac
dinh.
Chu
th~
d6
c6
th~
duqc
xac
d!nh a
nhi~u
g6c
d<?
khac
nhau. V6i ttr
each
Ut
chi:1
th6
kinh
doanh,
h~mh
vi
c~mh
tranh

duqc
xem
xet
la
s~r
c~mh
tranh gili'a
cac
chu
th6 kinh
te
(nhU'
gili'a
cac
t~p
do~m,
CaC
cong
ty,
cac
h¢ ),
l~l
S~l'
C~tnh
tranh gili'a
CC:lc
qu6c
gia, chfnh
phl:1
trong phat

tri~n
kinh
tea
qui
mo
qu6c
te.
Con
c~mh
tranh
giCi'a
cac
lo~ti
h~mg
hoa
hay
la
qmh
tranh gili'a
cac
chl:1
th6 trong
kinh
doanh
dmg
m<?t
lo~ti
hang
hoa
la nhu·ng

bi~u hi~n
c~1
th~
nham
tim
kiem
lqi the,
gianh
thang
lqi trong
ho~t
d¢ng
kinh
doanh.
Tren
co
sa
quan
ni~m
d6,
theo
chung
t6i
nen
c6
nhung
quan
ni~m
v~
qmh

tranh tHong thfch v6i tung
lo~1i
hlnh
neu
tren. ( 0 cu6i
m~1c
1.2
cua
phan nay,
sau
khi
nghien
eCru
vi~c
phan
loai
c~nh
tranh,
chung
toi se neu len
quan
ni~m
c~
th6
v~
c~nh
tranh).
1.1.2.
Phiin
lo{li C{lnh

tranh
trong
ne'n
kinh
te'
thf
trttifng
Nhu
a tren
da
trlnh
bay,
c6
th~
tiep
c~n
c~nh
tranh a
nhi~u
giac
d<?
khac
nhau
tHong thfch v6i
vi~c
phan
lo~i
c~nh
tranh trong
n~n

kinh
te
th! truong.
Hi~n
nay
c6
nhi~u
each
thCrc
phan
lo~i
qmh
tranh tuy
theo
tung
giac
d<?
nghien
CUll.
Theo
chung
toi, sau
day
la
nhi:i'ng
each
ph£m
]o~i
-
hay

con
g<;>i
Ut
hlnh
thu·c
qmh
tranh
chi:1
yeu.
+.
D
u6'i
giac
d(J
cac chu
thl
tham gia qua
trz'nh
hor;tt
d(Jng
kinh
te:
Du6i
g6c
d<?
nay
c6
th~
phan
lo~i

c~mh
tranh
thanh
2
nh6m
a 2
cap
d<?
khac
nhau.
C~mh
tranh gili'a nhli'ng nguoi
san
xuat
(ho~c
ngu·oi
ban)
v6i
nhau
va
qmh
tranh giu·a nhu·ng nguoi tieu
dLmg
(ngu·(yi
mua) v6i nhau.
Thong
thuong
trong
ntn
kinh

te
qmh
tranh giu·a
cac
chLI
th6 kinh
doanh
-
nguoi
s~'tn
xuat,
mua
ban
hang
boa
d!ch
V~l
di~n
ra
rat
phuc
t~p
Va
thong
qua
hang
lo~i
Cclc
moi
quan

h~
kinh
te-
th!
tnrong
rat
ch~t
che.
II
Vf
d~l,
nguo·i ta hay n6i
den
c~mh
tranh
gii:i:a
Cclc
c6ng
ty san
xuat
thep
dta
Vi~t
Nam.
Tuy
v~y,
khi
d~
c~p
c~nh

tranh gifra
cac
Cong
ty
san
xuat
thep
Clla
Vi~t
Nam,
thtl'ong
d~
c~p
tru·oc
het
la
S9'
qmh
tranh gifra
cac
nha
san
xuat
thep
voi
nhau
trong
vi~c
nang
cao

chat
lm;mg,
h~l
thap
gia
cava
gianh
thj phan.
Trong
th~rc
te,
d~
tien hanh
qua
trlnh sim xuftt,
cac
nha
san
XLlat
thcp
kh6ng
chi
c~mh
tranh v6i nhau
6·
vi~c
t~to
ra
hang
hoa

v~t
tieu
th~1
chung
tren thj
trLl'Ong
rna
con
c~mh
tranh v6i
cac
doanh
nghi~p
khac
6
vi~c l~a
ch9n
, tim
kiem
CclC
ngu6n
1\{c
dau
VaO
cho
san
XUat
thep
nhU'
nang

lLt<:,mg,
c6ng
ngh~,
hoa
chat
v.v
-
C~nh
tranh gifra cac
qu6c
gia.
Trong
di~u
ki~n
qu6c
te
hoa
n~n
kinh
te
thl gifra
cac
quoc
gia
xu£\t
hi¢n m6i
quem
h~
kinh
te

ngay
cang
ch~t
che .
Ok
m6i
quan
h~
nay
VLI'a
c6 tfnh lien ket,
hqp
tac vua
c6
tfnh
c~nh
tranh ngay
dmg
gay
gat.
D~
thang
lqi
trongvi~c
c~nh
tranh,
bu¢c
m6i
qu6c
gia

phai
c6
nhfrng
ho~t
d¢ng
d~
gi~mh
d~t
cac
nha
dau
tu,
cac
khach
hang
tren thi tnl'ong
qu6c
te, ttr
d6
xua't
hi~n
s~
ganh
dua
giu·a
c<:k
qu6c
gia
trong
vi~c

ho~m
thi~n
m6i
truong
de
t~o
ra lqi the. Lqi
the
ciht
qu6c
gia
trong
c~mh
tranh, suy cho
CLmg
phl;l
thu¢c
vao
Sl;l'
c6
gang
cua
Nha
nn6c-
Chfnh phu. Vai tro
cua
Chfnh
phu 6
day
tnr6c

het
du'Q'c
th~
hi~n
la
vi~c
xac djnh ro nhfrng lqi
the
v~
vj
trf dta
ly, tai
nguyen
va
nhung
giai
phap
d~
chtl
d¢ng
hoan
thi¢n h¢
th6ng
phap
lu~t,
chfnh
Scich,
ket
cau
h~

tang, thu
t9C
hanh
chfnh
d~
gi~mh
d~t
khach
hang.
Tu
d6,
gii:i:a
cac
qu6c
gia
thuong
xuyen
phai
c6
s~
c~nh
tranh
trong
vi~c
ho~m
thi~n
m6i
tnrong.
+.
Du6'i

g6c
d(J
tiejJ
c¢n theo tinh chat
cua
phurJng
tht:tc
qmh
tr~nh:
Du6i
g6c
d¢
nay,
c~nh
tranh
dnqc
chi a
th~mh
2
nh6m:
c~mh
tranh
Umh
m~mh
v~t
c~nh
tranh
kh6ng
lanh
m~mh.

Tuy
con
nhi~u
quem
ni~m
khac
nhau
v~
hai
ph~tm
trt• nay nhtrng
c6
the
hlnh
dung
nhfrng
Sl;l'
phan
bi¢t
chung
nhat.
C~nh
ti'anh
kh6ng
Hmh
m~nh
la
nhfrng
h~mh
vi

c~nh
tranh
bang
nhfrng
thi:1
do~m
khong
phu
hqp
VOi
qui djnh
ella
ph{tp
}u~t
va
d~lO
Jy
nhtun
gi~tnh
Jf{y
lq'i
the. Con
c~mh
tranh
l~mh
m~mh
Ia
qmh
tranh duqc
th~rc

hi~n
theo
dung
lu~t
12
phap
va
d<;to
ly.
Tuy
v~y,
gili'a
cac
quoc
gia
va trong
ph<;tm
vi
tung
quoc
gia
Vi~c
phan
bi~t
m(>t
each
f(;lCb
roi
banb
vi

C(;lnh
tranh Janh
m<;tnh
Va
khong
lanh
m~mh
nhi6u khi
khong
phai don giim. Vf d\I, 6 mr6c
ta
da
c6
m(>t
thai
ky nhieu
lu{;U
phap, chfnh sach
khong
phu
hqp
khong
nhiJ'ng
khong
khuyen
khfch
cac
ho~tt
d<?ng
kinh

doanh
rna
con
tr6
thanh
yeu
to
can
tr6
qua
trlnh
d6.
D~
thgc
hi~n
qua
trlnh
kinh
doanh
theo
dung
cac
qui
lu~t
kinh
te, nhi6u
doanh
nghi~p
bu(>c
phai

thgc
hi~n
qua
tr1nh
pha
rao-
tt:l'c
la
khong
ton trQng
cac
qui
d~nh
dw
lu~t
phap-
chfnh sach.
Ngay
nay, sau
20
nfun d6i
m6i,
tuy
h~
thong
lu~t
phap, chfnh sach
eLla
Yi~t
Nam da c6

nhung
thay d6i vuqt
b~tc
theo
hLr6ng
tien
b<?
nhung
vlm
con
khong
ft
nhu·ng qui
dinh
chua
phu
hqp. Vl the, yeu
diu
c~mh
tranh
phai phtl
hqp
v6i
lu~t
phap
Ia yeu
c~u
tftt yeu
nhung
phai

duqc
nhln
nh~n
trong
nhfrng tlnh
huong
C\1
th{
Trong
di~u
ki~n
toan
c~u
boa,
gili'a
cac
quoc
gia, nhfrng qui
d+nh
v~
lu~t
phap
va
chinh
sach
cung
con
rat
nhi~u
di~m

khac
bi~t.
Do
d6,
m(>t
hanh
vi
kinh
doanh
nay
6·
m(>t
quoc
gia
c6
th~
dU'qc
xem la
hqp
phap,
Ia
lanh
m<;tnh
nhung
so v6i
lu~t
phap
ci:w
m(>t
nu6c

khc'ic
l<;ti
duqc
xem
la
khong
lanh
m~mh.
0
khia
c<;tnh
d~w
d(rc,
t~p
quan,
truy~n
thong
cung
CO
nhfrng
khac
bi~t
ro
r~t
gifra
Cl:lc
Vtmg, gifra
cac
nhom
xa

h(>i
trong
m(>t
quoc
gia
va
gifra
cac
quoc
gia. Vi the,
vi~c
cho
ding
qmh
tranh
lanh
m<;tnh
la
nhfrng
hanh
vi
qmh
tranh
phu
hqp
v6i
d<;to
ly, v6i
t~p
quan

truy~n
thong
ctw con
ngli'oi va
c~mh
tranh
khong
lanh
m<;tnh
la nhfrng
hanh
vi
c<;tnh
tranh
vi
ph<;tm
nhung
chuan
mgc
da
neu tren nhi6u khi
khong
don
gian.
Vi~c
ph£m
lo<;ti
qmh
tranh
lanh

m<;tnh
va
C<;tnh
tranh
khong
lanh
m<;tnh
phai
duqc
nhln
nh~n
theo
quan
di~m
bi~n
chung
va
phai
lay
chuan
m\rc
v~
lu~t
phap
va
d<;to
d(rc
t1rng
thai
ky

lam
can
c(r
xem
xet
CO'
ban.
Trong
di~u
ki~n
h<?i
nh~p
kinh
te
quoc
te,
nhat
la
vi~c
cac
quoc
gia
tham
gia
ngay
cang
nhi~u
vao
cac
cam

ket kinh
te
qu6c
te
thl
vi~c
xem
xct
h~mh
vi
qmh
tranh lanh
m~mh
va
khong
l~mh
m~mh
cung
ph~ii
dU'qc
nhln
nh~n,
danh
gia
tren
plwm
vi
toan
c£iu.
Vf

dl;l,
6 mr6c ta trong nhfrng nftm
g~n
day
bj
m(>t
so
khach
hang
nn6c
ngoai
ki~n
ban
pha
gia
ca
ba
sa,
xe
d<;tp,
quyyt
li:ra
ga

cac
quoc
gia
nay
th\rc
hi~n

13
vi~c
kho·i
ki~n
VI
cho
rang
h~mh
vi
c~nh
tranh
cua
phia
Vi~t
Nam
la
khong
Hmh
m~nh.
Nhung
cac
chu
th~
kinh
doanh
v~t
Nha
nn6c
Vi~t
Nam

l<;ti
cho
rang,
vi~c
cac
mr6c
ki~n
ban
pha
gia
va
thl;fc
hi~n
nhfrng
hanh
vi
tang
thue
doi
v6i
cac
m~t
hang
n6i tren
cua
Vi~t
Nam
khi
tham
nh~p

vao thi
truong
cua
l19
l<;ti
la
hanh
vi ap
d~t,
la
hanh
vi
qmh
tranh
khong
lanh
m~nh.
Nhtr
v~y,
trong
di~u
ki¢n
h<?i
nh~p
kinh
te
quoc
te,
vi~c
phfm

d~nh,
danh
gia
c~mh
tranh lanh
m~mh
va
khong
lanh
nwnh
6'
nu6c
ta phai
duqc
xem
xet
d.
ph<;tm
vi
quoc
gia
va
qu6c
te.
+.
Du6'i
giac
d()
Sf! hoan thi¢n cua cac quan h¢
cqmh

tranh:
Du6i
gi:k
d<)
nay,
c~nh
tranh trong
n~n
kinh
te
thi
tnrong
du·qc chi a
thanh
2
nh6m
chLt
yeu:
C<;tnh
tranh hoan
hao
va
c~mh
tranh
khong
hoan
h~lO.
-
C~mh
tranh hoan

h~to
duqc
quan
ni~m
la
s~r
c~mh
tranh trong
di~u ki~n
cac
doanh
nghi~p
tham
gia
d~u
khong
c6
sCrc
m~nh,
n[mg
l~rc
d~
ki~m
soat
duqc
so
lm;mg va
gic1
ca
hang

hoa
tren
thi tnrong.
Trong
di~u
ki~n
d6, ngnoi
tieu
dung
c6
quy~n
Iva
ch9n
nhi~u
lo~li
h~mg
hoa
ho~c
m<)t
lo~i
hang
hoa
do
nhi~u
chLt
th~
cung
Crng
d~ra
vao

kha
nang
elta ngan
sach
va nhli'ng uu
the
cua
hang
boa
ma
chLt
th~
cung
Crng.
Dong
thai
cac
chu
th~
kinh
doanh
h~mg
boa
bu<)c
phai
gianh
d~t
khach
hang
bang

vi~c
nang
cao
chat
Inqng,
h~
thap chi
phf,
ho~m
thi~n
h~
thong
dich
v~t
d~
chiem
llnh
khach
hang.
-
C~mh
tranh
khong
ho~m
hao:
c<;tnh
tranh
khong
hoan
hao

la
hlnh thuc
c~nh
tranh
mang
tinh
d<)c
quy~n
va
duqc
bi~u hi~n
tnr6c
het
la
cac
ca
nhan
ho~c
cac
nha
san xuat c6
th~
chi phoi
dnqc
so
lnqng, gia
ca
va
th~
ph&n

san
phf{m
eLla
mlnh
tren th! tru'ong.
Trong
truong
hqp d6, ngnoi tieu
dung
rf1t
ft
c6
sv
l~ra
ch9n
va
nha
cung
u·ng
c6
th~
dua
ra nhli'ng
muc
gia
c6
tinh
d<)c
quy~n
d~

thu lqi
nhu~n
cao
nhat.
C<;tnh
tranh
khong
hoan
h~1o
l~li
chia
thanh
2
nh6m
nho
Ia
c~mh
tranh
theo
ki~u
d<)c
quy~n
va
c<;tnh
tranh
mang
tinh
d<)c
quy~n.
Hi~n

nay
trong
lu~t
phap
elta
nhi~u
mr6c,
cac
qui d!nh
v~
chong
d<)c
quy~n
da
dU'<Jc
ban
h~mh
nham
t<;to
ra moi tnrong
c~mh
tranh
Hmh
m~nh
cho
ho~tt
d<)ng
kinh
te.
6 tren

eta
nghien
eCru
v~
hanh
vi
c~nh
tranh Emh
m~mh
v~t
khong
Hmh
14
m~mh,
trong
tnrong
hqp nay,
ce;tnh
tranh
d(>c
quy~n
chfnh
la
bitiu
hi~n
ro
r~t
etta
vi~c
ce;tnh

tranh
kh6ng
lanh
me;tnh.
+.
Du6'i
giac
d9
qua
trz'nh
sdn xuat kinh doanh :
DHoi
giac
d¢
qua
tr1nh san
xuat
kinh doanh,
qmh
tranh c6
th~
duqc
phan
chia
theo
cac
giai
do~m
ella
qua

trlnh
san
xuat
kinh
doanh
tuy thu(>c vao
d~c
di~m
kinh
te
- ky
thu~t
cua
h~mg
boa
-
d~ch
\f\1
va
phl;l
thu(>c vao
sv
tham
gia
cua
cac
chu
th~
kinh
doanh

vao
cac
qua
tr!nh d6.
Ching
he;tn,
trong
san
xuat
n6ng
nghi~p,
duong
la
san
phflm
cu6i
cling
cua
ngLl'Oi
n6ng
dan
san
xuat
mfa
va
nha
may
che
bien
duong

dua
ra
ban
tren thj trll'ong.
D~
nang
cao
ch£\t
luqng
v~t
he;t
thap
chi phf, doi hoi phai
nang
cao
chat
luqng
va chi phf 6
dt
khftu
s~m
XU[tt
mfa
va khfw
che
bien
dll'<)ng.
Cling
tLrong
tv

nhu
v~y'
d6i voi
m¢t
doanh
nghi~p
s~m
xuat
hang
d~t
may,
qua
tr1nh
qmh
tranh
cling
duqc
chia
thanh
cac
hoe;tt
d(>ng
ce;tnh
tranh
truoc
khi
san
xuat;
cac
giai

phap
qmh
tranh
trong
qua
tr1nh
san
xuat
,
ban
h~mg
va
ce;tnh
tranh
sau
khi
ban
hang.
Tru6'c
luc
san
xuat
va
ban
hang,
doanh
nghi~p
may
phai
thy-c

hi~n
vi~c
quang
cao, tim
kiem
thj tnl'ong.
Trong
qua trlnh
s~m
xuat, doanh
nghi~p
may
phai
te;to
ra
dnqc
mltu
ma
phi:t
hqp
v6'i
nhu
cfru
th~
trlfong,
nang
cao
chat
luqng
s~m

pham
may
va
h<;t
thap
cac
chi phi.
Tiep
theo phai
thvc
hi~n
vi~c
ban
hang
m¢t
each
r(>ng
rai
d~
tiep
c~n
th!
tnrong
t6t
nhat
va
sau
ban
h~mg
la

nhfrng
hlnh
thuc
bao
v~
quy€n
lqi
cho
khach
hang
dti gifr uy tfn
CUa
hang
hoa
d!ch Y\l
tren
th~
tnfOng
nh&m
duy
trl
khach
hang
m¢t
each
lau dai.
+.
Theo giac
de)
qui

nu5
cq~nh
tranh:
Du6'i
giac
d¢
qui m6
qmh
tranh,
c6
th~
c6
nhi~u
each
phan
lo<;ti
khac
nhau.
Hi~n
nay
trong
nhi~u
tai
li~u
nghien
cuu
v~
c<;tnh
tranh
thuong

chi
xem
xet
0
khfa
ce;tnh
qui
m6
lanh
th6
qu6c
gia
d~
neu
len
loe;ti
C<;tnh
tranh
trong
nU'oc
va
lo<;ti
ce;tnh
tranh tren thj
tnrong
qu6c
te.
Vi~c
phan
d~nh

nhH
v~y
theo
chung
t6i rftt
c£in
nhung
chua
di:t.
Phe;tm
vi
ce;tnh
tranh
din
phai
duqc
xem
xet
them
0
g6c
d(>
m6i
trlfO'llg
c~mh
tranh
qu6c
gia, nfmg
ly-e
c~mh

tranh
Clta
h~
15
th6ng
doanh
nghi~p
va kha nang
qmh
tranh cua tung hang
hoa-
d!ch vy. Theo
quan
ni~m
d6, du6i giac d¢
ph~m
vi
c~nh
tranh c6
th~
duqc phan
chia
nhu
sau:
-
C~mh
tranh a
ph(;lm
vi
qu6c gia va

ph(;lm
vi
qu6c
te
(hay g9i la
C(;lnh
tranh trong nu6c va
c~mh
tranh qu6c
te}
Ci;lnh
tranh trong mr6c c6
th~
hi~u
m(>t
each don gian
la
C(;lnh
tranh gili'a
cac
doanh
nghi~p
cua
m(>t
qu6c gia trong
vi~c
san xuat, cung (rng hang hoa -
d!ch vy
d~
gianh

d~t
th! tnrong va thu
nhi~u
lqi
nhu~n.
Con
c~nh
tranh qu6c
te
la
c~nh
tranh gifra cac doanh
nghi~p
va gifra cac qu6c gia trong
vi~c
tim hut
kh;:kh hang gianh
th!
ph~n
d~
dlfa
l~ti
lqi
fch
nhi~u
han cho qu6c gia va doanh
nghi~p.
D6i v6i doanh
nghi~p
thl

qmh
tranh
gii:i'a
c<:k
doanh
nghi~p
ella cac
qu6c
gia
thll'ong dnqc
th~
hi~n
tru6c
bet
va
t~p
trung nhat la
19'i
nhu~n
thu
duqc.
Nhung
d6i v6i qu6c gia thl phai duqc xem xet a
ca
lqi fch
v~
chfnh trj,
kinh
te,
xa

h¢i va moi truong.
- Moi truong
c~nh
tranh qu6c gia ; nang
I~rc
c~nh
tranh
ci:w
h~
th6ng
doanh
nghi~p
va
kha nfmg
C~lllh
tranh ella
ti:tng
Jo~ti
hang hoa - d!ch
V~l.
M6i tnrong
C(;lnh
tranh qu6c gia trong
di~u
ki~n
toan
diu
hoa la van
d~
c6

tfnh
thai
sv
hi~n
nay. Khi
d~
c~p
den moi trnong
c~nh
tranh
qu6c
gia,
nhi~u
tieu chf
dnqc
d~
c~p
d~
phan imh nhli'ng
bi~u
hi~n
cua
moi tnrong nay.
Nhi~u
nha
nghien
CULl
va chi
d~o
th~rc

ti~n
a
nU'6c
ta
nhu
nguyen Ph6 thtl tu6ng
Vu
Khoan, PGS.TS
Tr~n
Dlnh Thien, (
6
)
da c6 nhfrng nghien cull rat c6ng phu
v~
cac
cftp d¢
qmh
tranh nhat la
v~
nhfrng n¢i dung,
bi~u
hi~n
CL!a
moi tnrong
c~mh
tranh qu6c gia. Theo chung toi, c6
th~
neu nhli'ng
bi~u hi~n
chfnh sau

day
eLla
m6i truong
c~nh
tranh qu6c gia:
+ V
j trf dja chfnh
tr!
+ Mtrc d¢
6n
d!nh chfnh
tr!-
xa h¢i
+Qui
mo
va
chat Iuqng tai nguyen thien nhien
11
'
1
-
VCi
Khoan,
B~li
giang
t~p
hufin
can
b<)
H9c

vi¢n
CTQG
H6
Chi Minh, 2004
- PGS.TS
Trfin
Dlnh Thien, Tap chi Nghicn cull kinh
t6,
2/2007.
16
+ Chtlt luqng ella
h~
thong
phap
lu~t,
chfnh sach,
b¢
may
h~mh
chfnh va
c6ng
cht:i'c.
+
Chat
luqng
cua
h~
thong
ket cau
h~

u:lng
va phf
Slr
dyng.
+
Chat
lnqng
cua
d¢i
ngu
lao
d¢ng
v.v
-
Cung
v6'i
m6i
tnrang
c~nh
tranh
quoc
gia,
c~nh
tranh
con
duqc
xem
xet
a
nang

ll;l'c
c~nh
tranh
cua
h~
thong
doanh
nghi~p.
Trong
n6n kinh
te
thi
tnrang,
cac
doanh
nghi~p
thu¢c m9i qui m6, thu¢c
m9i
thanh
ph£in
kinh
te
6
nuoc
ta duqc kh<ing dtnh la
nhung
nguoi lfnh chu
l~rc
trong
ho~t

d¢ng
kinh te.
VI
the,
nang
ll;l'c
c~nh
tranh
cua
doanh
nghi~p
la nhan
to
rat
quan
tr9ng
quyet
dtnh
s~r
th&ng
lqi trong
ho~t
d¢ng
kinh
te. Nhli'ng
bi~u
hi~n
n¢i
dung
nang

l~rc
c~nh
tranh
cua
h~
thong
doanh
nghi~p
bao
g6m
m¢t
h~
thong
cac
tieu chf rtlt phuc
t~lp.
Sau
day
la nhli'ng
bi~u hi~n
chfnh :
+ Tht phan ella doanh
nghi~p
tren th! tru·(mg.
+ V! trf d!a
ly
cl:1a
doanh
nghi~p.
+

Truy6n
thong.
thuong
hi~u.
+Nang
1\l'C
v6 von,
c6ng
ngh~,
quan
ly
+
Hi~u
qua
san
xuat
kinh
doanh
.V.V

-
Trong
n6n kinh
te
thi
truang,
hang
hoa - d!ch
V~l
Ut

te
bao
kinh
te-
nhn
C.Mac
eta
tLrng
kh~ng
d!nh.
VI
the, ngoai plwm
vi
c~nh
tranh 6 tam
quoc
gia,
giCi'a
cac
lo~i
doanh
nghi~p
nhu
eta
neu
tren,
vi~c
c~nh
tranh
cua

hang
hoa
- dtch vy
dU'9'C
xem
xet mt)t
each
ph6
bien
Va
trong chtrng
ffil;l'C
nhtlt
dtnh
la
SV
phan
anh
chtlt
luqng
cua
m6i
truang
c~nh
tranh quae
gia
va
nang
l~rc
c~nh

tranh ella
h~
thong
doanh
nghi~p.
Nang
lvc
c~nh
tranh
cib
hang
hoa
- d!ch
V~l
thuang
dLrqc
bi~u
hi~n
a
nhi6u tieu chf. Nhu·ng tieu chf
dnqc
neu ra
cih
kh~i
nang
c~nh
tranh
hang
hoa -
dich

vy
chl:1
yeu
nhat
thuong
ctu·qc
quan
tam la
chat
lnqng,
m~u
ma,
gia
d.,
thnong
hi~u
v.v
Trong
m6i n¢i
dung
tren, tuy ttrng
lo~i
hang
boa
va tuy
tLrng
thai
ky, tuy vao
sv
quan

tam rieng
c6
ella
tung
quoc
gia
cac
bi~u hi~n
tren
ella
khan"
hoa
-
d~ch
vy
l~i
dU'qc
phan d!nh rat
pht:i'c
t~p.
so
GIAO
D!JC
\1

6
OAO
TAO
TRUONG
DH

KINH
lE
TP.HCM
THUVI~N
17
Vf
d~1,
tieu
chu~n
v6
chat
lli'Q'I1g
hang hoa, tuy tung
lo<;ti
hang
hoa
li;li
c6
th~
neu ra rat nhi6u bieu
hi~n
nhu
la
tieu
chu~n
v6
m6i tnrong, tieu chudn
v6
v~
sinh an toan thtfc

ph~m,
tieu
chu~n
v6
an toan dnqc phdm, tieu chudn
v6
an
toan d6i v6i d6 choi tre em.v.v
Ttr
s~r
phan
tfch
cac
khai
ni~m
ve
qmh
tranh va
cac
hlnh
th(rc
C<;tnh
tranh
trong
ho(;lt
d<'mg
kinh te, c6 the hieu
cc;znh
tranh
La

nhfing each
th~tc
mit cdc
doarzh
nghi¢p
hor;ic
CQC
qu()'c
gia
thl:('C
hi¢rz
d(f
gictnh
fc)'i
the'
ve'
gia ca, djch
Vl;l
trong qua trinh kinh doanh,
tr;zo
l(lp
lt;Ji
the' trong
hor;zt
d(Jng
kinh
tl
1.2. Nhiing
dt;ic
diim

cua quan h¢ cung
ca'u
nong
sdn
Qua
trlnh
chuyen
tv
n6n n6ng
nghi~p
t~r
cap,
1\f
tuc
sang
n6n
nang
nghi¢p
h~mg
hoa
la
bU'6c
tien c6 tfnh each
me;tng.
TrLr6c
bet
d6
Ia
ket qua
cLJa

vi¢c phfm
c6ng
lao d¢ng xa h¢i va phat trien ella ltfc lw;mg
san
xuat trong
nang
nghi¢p.
Trong
n6n
nang
nghi¢p W cap,
tV
tuc ngll'oi
san
xuat
nang
nghi¢p chtl yeu xac d!nh nhu
diu
ella
gia
dlnh va
xem
xet
nhfrng
nhan
to
anh
hnang
den
qua

trlnh
san
xuat
ra
s~m
ph~m
de
thoa
man
nhu
c~u
trong
ph(;lm
vi
h~p.
VI
the,
cac
quan
h~
kinh
te
duqc phat sinh va giai
quyet
a trong
ph~tm
vi
h¢
ho~c
m¢t

c¢ng
d6ng
nho
h~p.
Chuyen sang san xuat
hang
hoa, nguoi
san
xuftt n6ng nghi¢p can phai tfnh
tm1n
den nhu
c£iu
eLla
th! tnrong,
ly·a
ch9n
co
cau cay
tr6ng,
v~t
nu6i, Iva
ch9n
phnong
phap
canh
tac, ngtroi tieu thv de thu
duqc
lqi fch
cao
nhat.

Nhu
v~y,
trong n6n n6ng
nghi~p
tv·
cap,
1\f
tuc nhu
c~u
va
kha
nang
gia
dlnh
la
co
sa
de
xac
d~nh
cac
loe;ti
cay
tr6ng
v~t
nuoi. Con
chuyen
sang
n6n kinh
te

hang boa th! nhu cau ella
xa
h<)i,
nhu
dlu
Clla
thj
trtrong
Ia
co
sa
xu£1t
phat ella
h~mh
vi
san
xu£1t.
Tren
co
sa
kha
n[mg, lqi
the
ella
tirng gia dlnh,
ngLI'oi
san xufit
n6ng
nghi~p
ph~li

tfnh toan,
ly-a
ch9n
co
cau
S~l11
Xllflt,
Celeb
th(rc
S~Hl
xuat va
ban
san
ph~m
phu
hqp
v6i
nhu
C~U
th! tnrong
nham
phM huy lqi the. Khi chuyen
sang
san xufit
hang
hoa
c6
nghia
la
quan

h~
cung
cau
va nhfrng each thli'c di6u tiet quan
h~
cung
c~u
hang
n6ng
slm
xuat
hi~n.
Quan
h~
cung
cau
va
difu
tiet quan h¢
cung
C~U
la bieu hi¢n
Clla
18
cac
quan
h~
kinh
te'
cua

n~n
s~m
xuat
h~mg
hoa.
Tuy
v~y,
d~c
di~m
quan
h~
cung
cau
ella
nong
s~m
khac
v6i quan
h~
cung
cau
cua
nhi~u
lo~i
h~mg
hoa
khac. Nhfrng
d~c
di~m
nay

chi phai
vi~c
th~rc
hi~n
nhfrng giai phap
d~
nang
cao
nang
Ivc
c~nh
tranh hang nong san.
+.
D(tc
dilrn
ve'
cung
hcmg
n(Jng
sdn
So v6i
hang
cong
nghi~p
va d!ch
Vlf,
cung
hang
nong san c6 nhfrng
d~c

di~m
rieng n6i
b~t
sau day:
- San xuftt nong san dtrqc trai r(lng tren m(lt
khong
gian rat
16n.
D~tc
di~m
nay
cua
cung
nong san do
d~c
di~m
ella
san xuftt nong
nghi~p
quyet dtnh. Lau nay trong nghien cuu nong
nghi~p,
nhi~u
cong
trinh
khoa
h<;>c
da
kh~ng
djnh m(lt trong nhfrng
di~m

khac
bi~t
ciia san xuat nong
nghi~p
d6
la: dat dai
la
ttr
li~u
san xuat
chi1
ye'u
va
d~c
bi~t.
Tfnh
chat
dat dai
ella
tung vung
c6
nhung
d~c
tfnh rieng va khong gian
c6
th~
huy
d(lng vao san
xuat
nong

nghi¢p
b!
gi6i
h~m.
Do d6, sim xuat hang nong san
dU'qc
tdti r(lng
tren
khong
gian l6n v6i
nhi~u
VLII1g
sinh thai. 6
nhi~u
quae
gia,
ho~t
d(lng san
xuat
nong
nghi~p
dtrqc tie'n hanh hau khap lanh th6. 6
Vi~t
Nam
hi~n
nay, dat
nong
nghi~p
duqc huy d(lng
d~

t~o
ra nong san chiem
khoang
25%
di~n
tfch tv
nhien.
Nhu
v~y
la, khac v6i san xuat cong
nghi~p
djch
V~l
c6
th~ t~p
trung tren
qui
mo
nh6
hyp
th1
san xuat nong
nghi~p
duqc trai r(lng tren
khap
lanh th6
quae
gia.
Tu·
d6 c6

sv
tach roi
v~
m~t
lanh th6 gili'a
cac
khu
V~l'C
dan
CH
va
cong
nghi~p
che' bie'n nong san v6i khu
Y\l'C
t~lO
ra nong
san
hang
hoa.
Do
cung
nong
san du·qc trai r(mg tren
khong
gian
16n
nen anh
huang
rat

16n
den nhfrng
giiti
phap
d~
nang
cao
kha
nang
c~nh
tranh. Vf
d~1,
quan
h~
gifra noi san xuat
nong
nghi~p
nguyen
Jj~u
v6i
cac
CO'
SO
che
bien nong san,
khoang
each
gifra
khu vvc san
xuf-lt

nong san v6i
d.c
khu
v~rc
dan
CU'
t~p
trung
Et
nhfrng
chLJ
th~
tieu
dLmg
nong
sc\n.
Trong nhfrng tnrong hqv nay ty
I~
hao
h~1t
sau thu
ho~tch,
19
chi
phf
v~n
tai se
tro
th~mh
nhfrng

b<)
ph~n
chi phf rat
16n
cua
san xuat nong
san v6i
tu' each
Ht
n~n
nong
nghi~p
t~lO
ra
hang boa
cho
thJ
truang.
-
Nong
san cung
Crng
c6 tfnh chat thai
V~l
va
mang
tinh
chat
vung rat r5
r~t.

San xuat nong
nghi~p
c6
nhfrng
d~c
di~m
rieng
kh6ng
duqc
bo
qua.
Nhi~u
tai
li~u
nghien
c(ru
v~
nong
nghi¢p da chi ra
d~c
di~m
chu
ye'u
ella nong
nghi~p
la
: d6i tuqng
cua
san xuat nong
nghi~p

la
co
th~
s6ng;
qua
trlnh tai
si'm
xuat kinh
te
lien quan
ch~t
che
VOi
l)Ua
tr!nh tai san xuat
t~l'
nhien, thai
gian lao
d<)ng
khong
hoan toan an kh6p v6i thai gian san
xuat
lam
cho
s~m
XUat
nong
nghi~p
CO
tfnh thai

V~l
cao trong
vi~c
Sll'
d~ng
lao
d<)ng,
v6n va cac
nguon
l~rc
khac
Ttr
nhung
d~c
di~m
d6, trong nong nghi¢p gifra dat, ntr6c,
khf
h~u,
thai
tiet v6i cay trong,
v~t
nuoi
c6
quan h¢
ch~t
che
v6i nhau.
Vl
the,
m6i

lo~i
cay
trong,
v~t
nuoi
thuang
chi sinh tnrong
phat
tri~n
t6t
nh£tt
trong
nhfrng thai gian,
mLJa
v~1
thfch h9p.
Trang
di~u
ki¢n
khoa
h9c,
cong
ngh¢
nong nghi¢p phat
tri~n
cao, c6
th~
t~to
ra
ho~t

d<)ng
nong nghi¢p
cho
sim phftm
quanh
nam
nhung
doi hoi v6n dttu
tu
16n
nen
thuang
chi th\fc hi¢n duqc tren
qui
mo
nho.
Di~m
ph6 bien
nhat
hi¢n nay vtln
la
vi¢c
cung
(rng san phftm nang
nghi~p
theo
mua
v~.
Cung
nong

san
di~n
ra
trong nhfrng thai
ky
nhat
dJnh,
nhu cau
nong
san
l~i
tuong d6i dong
d~u.
Vl
the, doi hoi phai c6 nhung gdti
phap
v~
bao
quan,
che
bien nong san
d~
gdti quyet mau thutln gifra
cung
nong
san
CO
tfnh thai
V~l
va

CtlU
nong san
tHOng
d6i dong
d~U.
-
Nong
san la san phftm ttroi s6ng.
D~c
di~m
n6i
b~t
ella san xuat
nong
nghi¢p
la
qua
trlnh
di~n
ra
cac
bien
d6i
v~
sinh hqc
g~n
v6i
sJ!
tac
d<)ng

ctla
tl;l'
nhien.
Trong
nhi~u
tnrang
hqp, khi
ket thuc qua trlnh
S~ll1
XUat
nong nghi¢p, do nhu'ng tac nhan ben ngoai
CO
th~
l~un
bien d6i nhanh ch6ng
phf{m
chftt ella nong san.
Vi
the, hi¢n nay
vi~c
tieu
dung
nong
san ella con ngtrai
thuang
di~n
ra dtr6i hai
d~ng:
d~ng
nong

san
tLl'Oi
s6ng
va
nong
san duqc
che
bien. Du theo phuong thuc
n~to
thl vi¢c
gi~tm
ty
l~
hao
h~1t
sau thu
ho~ch,
c6 nhfrng phnong th(rc hfru hi¢u
d~
gifr duqc
chat
20
Jwmg nong san,
b~to
dam
v¢
sinh
an
to~m
th~rc

phflm
den tay ngnoi tieu dung
]a
yeu cau cap bach. Neu khong
chCt
y den
vi¢c
phat
tri~n
cong ngh¢ bao
quim
sau thu
ho~ch
ho~c
che bien nong san
th1
khong nhll'ng
ty
l~
hao
hl;lt
sau thu
ho~ch
l6n rna con c6
th~
Htrn
bien d6i chat
lm;mg
cua nong san,
th~rn

chf
khong
th~
tieu tlw nong san a nhfrng noi
xa
khu
vvc
san xuat nong
nghi~p.
a
Vi¢t Nam
hi~n
nay,
ty
l~
hao
h~1t
sau
thu
ho<;tch
eLla
san
xuf{t
lua
g~to
van
a
mu·c
tren I 0% san luqng, doi
v6i

rau quit thuong hao
hl;lt
tren 20%
stm
luqng.v.v

Do
d6
d~
nong san hang hoa den
tay
nguoi tieu dung
bu(>c
phai
chu
y phat
tri~n
cong
ngh~
sau thu
ho~tch,
cong
nghi~p
che bien nong san.
Do
do kha nang
C<;tnh
tranh
ella
hang nong san khong

Chi
plW
thu(>c
vao chat
luqng
ctb
san xuat nong nghi¢p rna con
pht;~
thu(>c
rat Ian vao
tr'inh
d(>,
hi~u
qua
cib
cong
ngh~
sau
thu
ho~tch,
che bien nong san.
- San
phflm
nong san cung cap cho thi tnrong thuong khong dong nhat.
Tfnh khong dong nhat cua hang nong
sim
khong chi
th~
hi~n
gifra

cac
san phtlrn nong
nghi~p
trong cling
rn(>t
lua rna con
th~
hi~n
tfnh chat da
d~ng
ngay trong cling
rn(>t
lo<;ti
san
phflrn.
Vf
dl;l,
doi
v6i
cay dua, muon che
t<;to
hang
my
ngh¢ tu cac qua
di:ra
doi
hoi
cac
qu~l
di:ra

phai c6
d(>
dong
d~u
nhat
djnh. Cling tuong
tV
nhu
v~lY
doi
v6i
qua
du·a
d~
che bien, dong
h(>p
thl
d(>
dong
d~u
cua qua tra thanh yeu
cfiu
b~t
bu(>c.
Nhu
v~y,
khong phai toan
b(>
h~mg
nong san duqc san xuat tren cling

rn(>t
canh dong, cung
rn(>t
lua
d~u
c6
phfirn
cap nhu nhau
va
d~u
duqc nguoi tieu dung tra gia giong nhau. Ngoai ra,
ngay trong thu
ho~ch
rn(>t
so
lo~i
nong san, ben
c~nh
san phtlrn chfnh con c6
cac san
phfirn
plw.
Vf
d~t,
doi
v6i
ch[m
nuoi
bo
sua, san phtlrn chfnh

la
sll'a,
ngoai ra con c6 san philm
ph~1
Ia
be, phan b6n. Cling wong
tl;l'
nhu·
v~y,
khi nha
thu rnua
Sll'
d~mg
cui
di:ra
d~
che bien thvc
phflm
thl san
phflrn
pht) la
VO
du·a,
XO
di:ra

Neu khong
t~n
dt;~ng
duqc cac san

phftm
plw
thl
c6 nguy co san
phflrn
chfnh se chiu toan
b(>
chi
phf
va
lt1c
d6
gia se cao, khach
h~mg
r£1t
kh6
chap
nh~n.
Th~rc
te cho thay, a tinh
Ben
Tre, c6 thai
ky
san xuat
di:ra
g~p
nhi~u
kh6
kh[m
bC'Yi

vi
chi
st:r
d~mg
s~m
phflm
chfnh duy
nh£1t
la
di:ra
d~
lay nu6c.
21
Trong truang hqp nay qua dua chiu toan b¢ chi phf ella qua trlnh
s~m
xuat
dLra.
Thai gian vua qua, do
ma
r¢ng
dLrqc
nhu cau cua
th!
tnrang va phat
tri~n
cong
nghi~p
che
bien,
vi~c

si.:r
d~mg
t6ng hqp
s~in
ph~m
ci:ta
c~y
dua duqc
th~rc
hi~n,
ngoai
cLti
dLra,
nu6c
dLra,
con dung
du·a
d~
lam than
ho~tt
tfnh, xo dua
d~
d~t
th~tm,
b~n
thu'ng

Cctc
sim
pham

phl;l
cua cay dua ban
dLT<;>'C
gia se "cong" m¢t
phan
chi phf cho
sim
phftm
chfnh
elLa
dLra
t<;to
di~u
ki~n
d~
h<;t
gia
s~m
ph~m
chfnh,
ma
r¢ng
th!
tnrang tieu
th~l.
Nhu
v~y'
kha
ncing
C<;tnh

tranh ella nong
san
a day vua
phl;l
thu¢c vao d¢ d6ng
d~u
cua san pham n6ng
nghi~p
vua plw
thUQC
VaO
cac
phU'Ong
thu·c
d~
Sll' d\mg
S~m
ph~m
nong
nghi~p
m¢t each t6ng
hqp.
-
Do san xuat nong
nghi~p
c6 nhung
d~c
di~m
rieng nen
vi~c

di~u
chinh
co
cau san xuat n6ng
nghi~p
la c6ng
vi~c
khong don gian va thuong c6 d¢
tr~
nhat dinh
SO
v6i
S\1'
thay d6i ella cau.
Nhtr phan tren da
trlnh bay, san xuat nong
nghi~p
la qua trlnh lao d¢ng
CUa
con nguai Sll'
d~mg
nhfrng ngu6n
Jvc
tV
nhien
d~
tac d¢ng vao
cfty
tr6ng
Va

v~t
nuoi.
C6
nhung
c£ty
tr6ng,
v~t
nuoi c6 chu
ky
sim
xu£\t
dai nhu cay lam
nghi~p,
cay
an
qua, cay cong
nghi~p
lau nam, chan nuoi
d<;ti
gia sue.
NhLrng
cilng c6 nhung cay tr6ng,
v~t
nuoi c6
elm
ky ngan nhu rau, m¢t
so
lo<;ti
boa
mau luang

th\l'C,
gia cam

C6
hi~n
ttrqng khi gia nong san tang thl ngll'ai nong
dan
l<;ti
rna
r¢ng qui m6 san xuat
lo<;ti
hang boa d6
nhU'ng
ngnqc
l<;ti
khi gia
nong san nao
d6
h<;t
thl
ngw)'i
nong
d£m
bu¢c phai giam qui m6 va
chuy~n
sang
san xuat
lo<;ti
nong san khac. Nhung khac
v6i

cong
nghi~p,
c6
th~
tang ca, tang
kfp
d~
CO
th~
sau
illQt
thai gian ngan
t(;lO
ra ltrqng san pham du l6n
d~
chiem
llnh
thi tnrang thl san xuat nong
nghi~p
phai trai qua m¢t thai ky phat
tri~n
nhat dinh c6 khi vai ba nam m6i cho san
ph~m.
Trong nhli'ng nam 1999, 2000,
gia ca phe tren thj
trLI'o'ng
h~t,
Cctc
gia d!nh nong dan da
ch~t

bo hang tram
nghln ha
dt
phe
d~
chuy~n
sang canh
tic
cay tr6ng khac.
Hai
nam
g£in
day,
gia ca phe tang m¢t so
gia dlnh nong dan
l<;ti
bat dau khoi plwc
ma
r¢ng
di~n
tfch. Nhung trong
di~u
ki~n
b1nh
thnang, sau khi tr6ng 3
nftm
dt
phe m6i bat
22