Bài giảng về bài tập ném ngang - Trần Thị Thanh Tâm

BÀI GIẢNG ĐIỆN TỬ DỰ THI
Trường THPT Buôn Ma Thuột
Người soạn: Trần Thị Thanh Tâm
Tiết: 24 – Lớp 10 Ban Cơ Bản
Bài 15: BÀI TOÁN VỀ CHUYỂN ĐỘNG NÉM NGANG
I. Mục tiêu.
a. Về kiến thức:
Hiểu được khái niệm chuyển động ném ngang và nêu được đặc điểm chính của chuyển động đó.
Viết được các phương trình của 2 chuyển động thành phần của chuyển động ném ngang và nêu được tính chất của
mỗi chuyển động thành phần đó.
Viết được phương trình quỹ đạo của chuyển động ném ngang, các công thức tính thời gian chuyển động và tầm ném
xa.
b. Về kĩ năng:
Biết dùng phương pháp tọa độ để khảo sát chuyển động phức tạp, cụ thể trong bài là chuyển động ném ngang.
Biết cách chọn hệ tọa độ thích hợp và biết phân tích chuyển động ném ngang trong hệ tọa độ đó thành các chuyển
động thành phần, biết tổng hợp hai chuyển động thành phần thành chuyển động tổng hợp.
Biết vận dụng định luật II để lập công thức cho các chuyển động thành phần của chuyển động ném ngang.
c. Thái độ:
II. Chuẩn bị.
GV: Hình 15.1 SGK, phiếu học tập, bình phung nước có vòi phun nằm ngang, bố trí TN kiểm chứng (nếu có)
HS: Ôn lại các công thức của chuyển động thẳng biến đổi đều & sự rơi tự do, định luật II Niu tơn, hệ tọa độ.
III. Tiến trình giảng dạy.
1. Ổn định lớp
2. Kiểm tra bài cũ.
3. Bài mới.
TG
Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Nội dung
2’
15’
- Búng viên phấn nhỏ đặt trên đầu
thước nằm ngang (búng vài lần)

- Cho hs quan sát tia nước phung ra
từ vòi phung nằm ngang. Thay đổi
độ cao bình chứa để thay đổi v
0
.
- Quỹ đạo chuyển động là đường gì?
- Tầm bay xa của nước phụ thuộc
vào gì?
- chuyển động ném là chuyển động
rất thường gặp. Trong bài này chúng
ta chỉ khảo sát chuyển động ném
ngang. Bỏ qua ảnh hưởng của không
khí.
- ĐVĐ: Một vật M bị ném ngang với
vận tốc đầu v
0
từ độ cao h so với mặt
đất. Ta hãy khảo sát chuyển động của
vật. (bỏ qua ảnh hưởng của không
khí)
- Để tiện, chúng ta dùng một hệ trục
tọa độ. Các em hãy suy nghĩ xem
chúng ta nên chọn hệ trục tọa độ như
thế nào?
- Đúng chúng ta nên chọn một hệ
trục như thế thuận lợi trogn việc
khảo sát chuyển động ném ngang.
- PP khảo sát chuyển động: nghiên
cứu chuyển động của hình chiếu của
M trên Ox, Oy (phân tích chuyển

động), sau đó tổng hợp hai chuyển
động thành phần lại để có được các
thông tin về chuyển động của vật.
- Các em gấp SGK lại, phát phiếu
học tập cho từng học sinh.
- Nhận xét ý kiến trả lời của hs rồi
Hoạt động 1: Tổ chức tình huống
học tập.
- Hs quan sát gv làm TN
- Suy nghĩ trả lời: (dự đoán…)
Hoạt động 2: Khảo sát chuyển
động ném ngang
- Suy nghĩ rồi trả lời: (chúng ta sử
dụng hệ trục tọa độ Oxy, với trục Ox
nằm ngang, trục Oy thẳng đứng
hướng xuống mặt đất.)
- Vẽ hình 15.1
- Gấp SGK lại, nhận phiếu học tập
I. Khảo sát chuyển động ném ngang.
Một vật M bị ném ngang với vận tốc đầu v
0
từ độ cao h so với mặt đất. Ta hãy khảo sát
chuyển động của vật. (bỏ qua ảnh hưởng
của không khí)
1. Chọn hệ tọa độ.
O
0
v
M
x

x(m)

g
r

P
r
M
y
M

P
r
2. Phân tích chuyển động ném ngang.
Chuyển động ném ngang có thể phân tích
thành 2 chuyển động thành phần theo 2 trục
tọa độ (gốc O tại vị trí ném, trục Ox theo
hướng vận tốc đầu
0
v
r
, trục Oy theo hướng
của trọng lực
P
r
)
3. Xác định chuyển động thành phần.
a. Các pt của chuyển động thành phần theo
trục Ox của M
x

15’
8’
ghi tóm tắt kết luận.
- ĐVĐ: Nếu biết được chính xác
hình dạng của quỹ đạo, ta phải lập
được phương trình liên hệ giữa x và
y gọi là phương trình quỹ đạo.
- Làm thế nào để lập được phương
trình đó?
- Các em lập pt quỹ đạo.
- Pt đó cho ta quỹ đạo là đường gì?
- Hãy vẽ quỹ đạo vào hình vẽ có sẵn
trong phiếu học tập?
- Gọi hs lên bảng vẽ.
- Dùng vòi phung để thấy dạng quỹ
đạo. Thay đổi v
0
để thấy quỹ đạo
thay đổi phù hợp với công thức 15.7
- Qua tính toán, ta thấy thời gian
chuyển động của vật bị ném ngang
bằng thời gian rơi tự do từ cùng một
độ cao h hãy tính thời gian đó?
- Làm thế nào để tính được tầm ném
xa?
- Từ đó L phụ thuộc vào những yếu
tố nào? Có phù hợp với hiện tượng
mà em quan sát không?
- Giải thích về mục đích và cách bố
trí TN ở hình 15.3 SGK

- Gõ búa
- Các em đọc &trả lời C3 (Thí
nghiệm đã xác định điều gì?)
- Các em quan sát hình 15.4.
và hoàn thành vào phiếu.
- Một số học sinh trả lời trước lớp
về từng nội dung trong phiếu.
Hoạt động 3: Xác định chuyển
động của vật.
- Nhận thức vấn đề
- Rút t từ pt 15.3 thay vào 15.6 SGK
- Lập pt quỹ đạo:
2
2
0
2
g
y x
v
=
- Đường parapol
- Hoàn thành vào phiếu học tập
- Một hs lên bảng vẽ.
- Thay y = h vào pt 15.6 SGK để rút
ra:
2h
t
g
=
- Thay giá trị t và pt 15.3 để tính L

max 0 0
2h
L x v t v
g
= = =
- Phụ thuộc vào
0
v
và h. Phù hợp
với hiện tượng quan sát được.
Hoạt động 4: Làm thí nghiệm
kiểm chứng.
- Chú ý lắng nghe tiếng 2 hòn bi
chạm sàn nhà.
- Trả lời C3 (Thời gian rơi chỉ phụ
thuộc vào độ cao, không phụ thuộc
vào vận tốc đầu)
( )
0 0
0; ; 15.3
x x
a v v x v t= = =
M
x
chuyển động đều (chuyển động theo
phương ngang là chuyển động thẳng đều)
b. Các pt của chuyển động thành phần theo
trục Oy của M
y
2

1
; ; (15.6)
2
y y
a g v gt x gt
= = =
M
y
chuyển động nhanh dần đều (chuyển
động theo phương thẳng đứng là chuyển
động rơi tự do)
II. Xác định chuyển động của vật
1. Dạng quỹ đạo
Từ 15.3:
0
0
x
x v t t
v
= → =
thay vào 15.6
suy ra:
2 2
2
0
1
2 2
g
x gt x
v

= =
(15.7)
Quỹ đạo của vật là đường Parabol
2. Thời gian chuyển động
Thay y = h ta được:
2h
t
g
=
3. Tầm ném xa
max 0 0
2h
L x v t v
g
= = =
III. Thí nghiệm kiểm chứng.
6’ Hoạt động :Củng cố, dặn dò.
- Viết các phương trình của 2 chuyển động thành phần & cho biết tính chất của mỗi chuyển động thành phần? Lập phương
trình quỹ đạo của chuyển động ném ngang, các công thức tính thời gian chuyển động & tầm ném xa.
- Về nhà làm bài tập và ôn lại toàn bộ kiến thức từ đầu chương, chuẩn bị tiết thực hành.
Bài tập
Câu hỏi: Có hai vật cùng độ cao h so với mặt đất được ném ngang cùng lúc
Câu1. Chọn câu ĐÚNG
Câu1. Chọn câu ĐÚNG
:
:
A. Vật được ném với vận tốc lớn sẽ chạm đất trước
B. Vật được ném với vận tốc nhỏ sẽ chạm đất trước
C. Thời gian vật chạm đất tỉ lệ với khối lượng của vật
D. Thời gian vật chạm đất tỉ lệ với căn bậc 2 của độ cao

Câu 2. Chọn câu SAI :
A. Tầm xa của các vật tỉ lệ nghịch với khối lượng khi hai vật được ném đi cùng vận tốc
B. Tầm xa của các vật tỉ lệ với vận tốc được ném
C. Tầm xa tỉ lệ với căn bậc 2 của độ cao
D. Tầm xa phụ thuộc độ cao và vận tốc ban đầu
Bài 3.
Một viên bi lăn dọc theo cạnh của một mặt bàn hình chữ nhật nằm ngang có độ cao 1,25 m so với nền nhà. Bi
rời khỏi mép bàn và nó chạm nền nhà tại điểm cách mép bàn 1,50 m theo phương ngang. Bỏ qua sức cản của
không khí. Lấy g = 10 m/s
2
.Vận tốc của viên bi khi vừa rời khỏi mép bàn là:
Bài 4.
Một máy bay bay theo phương ngang ở độ cao 4,5 km so với mặt đất với tốc độ 720 km/h. Viên phi công phải
thả quả bom từ cách xa mục tiêu (theo phương ngang ) bao nhiêu để quả bom rơi trúng mục tiêu ? Bỏ qua sức
cản không khí lên quả bom và lấy g = 10 m/s
2
.
IV. Rút kinh nghiệm.