GIÁO TRÌNH KIỂM TRA, BẢO DƯỠNG HỆ THỐNG PHUN XĂNG ĐIỆN TỬ

Bộ LAO ĐộNG - THƯƠNG BINH Và Xã HộI
TổNG CụC DạY NGHề
Chủ biên - biên soạn:
Diệp minh hạnh - Hoàng thị lợi
Giáo trình
kiểm tra, bảo dỡng
Hệ thống phun xăng điện tử
NGHề: SửA CHữA ô tô
trình độ: cao

Dự án giáo dục kỹ thuật và dạy nghề (VTEP)
Hà Nội - 2008
1
114-2008/CXB/29-12/LĐXH
Mã số:
0122
1229



2
Tuyên bố bản quyền :
Tài liệu này thuộc loại sách giáo trình.
Cho nên các nguồn thông tin có thể đợc
phép dùng nguyên bản hoặc trích dùng cho
các mục đích về đào tạo và tham khảo. Mọi
mục đích khác có ý đồ lệch lạc hoặc sử
dụng với mục đích kinh doanh thiếu lành
mạnh sẽ bị nghiêm cấm.
Tổng cục Dạy nghề sẽ làm mọi cách để
bảo vệ bản quyền của mình.

Tổng cục Dạy nghề cám ơn và hoan
nghênh các thông tin giúp cho việc tu sửa
và hoàn thiện tốt hơn tài liệu này.
Địa chỉ liên hệ:
Tổng cục Dạy nghề
37B Nguyễn Bỉnh Khiêm Hà Nội
Lời nói đầu
Giáo trình môđun Sửa chữa và bảo dỡng hệ thống nhiên liệu phun xăng điện
tử đợc xây dựng và biên soạn trên cơ sở chơng trình khung đào tạo nghề Sửa chữa ôtô
đã đợc Giám đốc Dự án Giáo dục kỹ thuật và Dạy nghề quốc gia phê duyệt dựa vào
năng lực thực hiện của ngời kỹ thuật viên trình độ lành nghề.
Trên cơ sở phân tích nghề và phân tích công việc (theo phơng pháp DACUM) của
các cán bộ, kỹ thuật viên có nhiều kinh nghiệm, đang trực tiếp sản xuất cùng với các
chuyên gia đã tổ chức nhiều hoạt động hội thảo, lấy ý kiến.v.v, đồng thời căn cứ vào
tiêu chuẩn kiến thức, kỹ năng của nghề để biên soạn. Ban giáo trình môđun Sửa chữa
và bảo dỡng hệ thống nhiên liệu phun xăng điện tử do tập thể cán bộ, giảng viên, kỹ s
của Trờng Cao đẳng Công nghiệp Huế và các kỹ thuật viên giàu kinh nghiệm biên
soạn. Ngoài ra có sự đóng góp tích cực của các giảng viên Trờng Đại học Bách khoa
Hà Nội và cán bộ kỹ thuật thuộc Công ty Cơ khí Phú Xuân, Công ty Ô tô Thống Nhất,
Công ty sản xuất vật liệu xây dựng Long Thọ.
Ban biên soạn xin chân thành cảm ơn Trờng Đại học Bách khoa Hà Nội, Trung
tâm kiểm định ô tô Thừa Thiên Huế, Công ty ô tô Thống Nhất, Trờng Cao đẳng Công
nghệ Đà Nẵng và trờng Trung học Giao thông Vận tải Thừa Thiên Huế, Ban quản lý
dự án GDKT&DN và các chuyên gia của Dự án đã công tác, tạo điều kiện giúp đỡ
trong việc biên soạn giáo trình. Trong quá trình thực hiện, Ban biên soạn đã nhận đợc
nhiều ý kiến đóng góp thẳng thắn, khoa học và trách nhiệm của nhiều chuyên gia,
công nhân bậc cao trong lĩnh vực nghề Sửa chữa ô tô. Song do điều kiện về thời gian,
mặt khác đây là lần đầu tiên biên soạn giáo trình dựa trên năng lực thực hiện, nên
không tránh khỏi những thiếu sót nhất định. Rất mong nhận đợc những ý kiến đóng
góp để giáo trình môđun Sửa chữa và bảo dỡng hệ thống nhiên liệu phun xăng điện tử

đợc hoàn thiện hơn, đáp ứng đợc yêu cầu của thực tế sản xuất của các doanh nghiệp
hiện tại và trong tơng lai.
Giáo trình môđun Sửa chữa và bảo dỡng hệ thống nhiên liệu phun xăng điện tử
đợc biên soạn theo các nguyên tắc: Tính định hớng thị trờng lao động; Tính hệ thống
và khoa học; Tính ổn định và linh hoạt; Hớng tới liên thông, chuẩn đào tạo nghề khu
vực và thế giới; Tính hiện đại và sát thực với sản xuất.
Giáo trình môđun Sửa chữa và bảo dỡng hệ thống nhiên liệu phun xăng điện tử
cấp trình độ Cao đã đợc Hội đồng thẩm định Quốc gia nghiệm thu và nhất trí đa vào sử
dụng và đợc dùng làm giáo trình cho học viên trong các khóa đào tạo ngắn hạn hoặc cho
công nhân kỹ thuật, các nhà quản lý và ngời sử dụng nhân lực tham khảo.
Đây là tài liệu thử nghiệm sẽ đợc hoàn chỉnh để trở thành giáo trình chính thức
trong hệ thống dạy nghề.
Ngày 15 tháng 4 năm 2008
Hiệu trởng
Bùi Quang Chuyện
3



4
giới thiệu về mô đun
Vị trí, ý nghĩa, vai trò mô đun:
Hiện nay trên nhiều loại ôtô sử dụng hệ thống phun xăng điện tử nhằm mục đích
để việc thải khí xả sạch hơn chống ô nhiễm môi trờng, tiêu hao nhiên liệu kinh tế hơn,
cải thiện khả năng tải Hệ thống phun xăng điện tử đợc sử dụng thay thế cho bộ chế
hoà khí bằng việc phun nhiên liệu điều khiển điện tử. Với mô - đun này sẽ giúp cho
những ngời lái xe và thợ sửa chữa ôtô một số kiến thức về hệ thống nhiên liệu phun
xăng điện tử để thực hiện việc kiểm tra, bảo dỡng thờng xuyên và kịp thời, đảm bảo
cho hệ thống nhiên liệu phun xăng điện tử phát huy đợc hiệu quả trong quá trình hoạt
động.

Mục tiêu của mô đun:
Nhằm trang bị cho học viên có đầy đủ kiến thức cơ bản về, khái niệm, phân loại,
cấu tạo và nguyên tắc hoạt động của hệ thống phun xăng điện tử. Để có đủ kỹ năng
phân định về cấu tạo các bộ phận của hệ thống để tiến hành kiểm tra và bảo dỡng
các bộ phận của hệ thống phun xăng điện tử, với việc sử dụng đúng, hợp lý các trang
thiết bị, dụng cụ đảm bảo đúng quy trình, yêu cầu kỹ thuật, an toàn và năng suất cao.
5
Mục tiêu thực hiện của mô đun:
Học xong mô đun này học viên có khả năng:
1. Trình bày đúng khái niệm, phân loại, u nhợc điểm của hệ thống phun xăng
điện tử
2. Trình bày đúng thành phần cấu tạo của hệ thống phun xăng điện tử
3. Trình bày đúng nhiệm vụ, cấu tạo và nguyên tắc hoạt động của: Môđun điều
khiển điện tử, các bộ cảm biến, bầu lọc xăng, bơm xăng điện tử, vòi phun
xăng điện tử
4. Phân tích đúng hiện tợng, nguyên nhân h hỏng và phơng pháp kiểm tra, bảo
dỡng các bộ phận hệ thống phun xăng điện tử.
5. Kiểm tra, bảo dỡng, hệ thống phun xăng điện tử đúng quy trình quy phạm,
đúng phơng pháp và đúng tiêu chuẩn kỹ thuật do nhà chế tạo quy định.
6. Sử dụng đúng, hợp lý dụng cụ, thiết bị dùng tháo lắp, kiểm tra, bảo dỡng hệ
thống phun xăng điện tử.
6
Nội dung chính của mô đun:
Mô đun gồm 6 bài:
1. Đại cơng về hệ thống phun xăng điện tử
2. Kiểm tra bảo dỡng máy tính và các bộ cảm biến
3. Kiểm tra, bảo dỡng bầu lọc
4. Kiểm tra, bảo dỡng vòi phun xăng điện từ
5. Kiểm tra, bảo dỡng bơm xăng điện từ
6. Kiểm tra, bảo dỡng bộ điều áp

Bài Danh mục các bài học
Lý
thuyết
Thực
hành
Các hoạt
động
khác
Bài 1 Đại cơng về hệ thống phun xăng điện tử 6 16
Bài 2 Kiểm tra bảo dỡng máy tính và các bộ cảm
biến
8 20
Bài 3 Kiểm tra, bảo dỡng bầu lọc 3 8
Bài 4 Kiểm tra, bảo dỡng vòi phun xăng điện từ 5 16
Bài 5 Kiểm tra, bảo dỡng bơm xăng điện từ 4 12
Bài 6 Kiểm tra, bảo dỡng bộ điều áp 4 8
Cộng 30 80


7
S¬ ®å quan hÖ theo tr×nh tù häc nghÒ
8
HAR 01 01
Điện
kỹ thuật
HAR 01 19
SC-BD phần
cố định động cơ
HAR 01 18
Kỹ thuật về

động cơ đốt trong
H AR 01 08
Kỹ thuật
đIện tử
HAR 01 10
Vật liệu
cơ khí
HAR 01 11
Dung sai
và lắp ghép
HAR 01 12
Vẽ
kỹ thuật
HAR 01 13
An toàn
HAR 01 17
Nhập môn
nghề s/c ô tô
HAR 01 14
Thực hành
nghề bổ trợ
HAR 01 20
SC- BD phần
c/động động cơ
HAR 01 21
SC-BD Cơ cấu
phân phối khí
HAR 01 22
SC-BD Hệ thống
bôi trơn

HAR 01 23
SC-BD Hệ
thống làm mát
HAR 01 24
SC-BD Hệ thống
nhiên liệu xăng
HAR 01 25
SC-BD Hệ thống
nhiên liệu diêden
HAR 01 26
SC-BD Hệ thống
khởi động
HAR 01 27
SC-BD Hệ thống
đánh lửa
HAR 01 28
SC-BD Trang
thiết bị điện ô tô
HAR 01 29
SC-BD Hệ thống
truyền lực
HAR 01 30 SC-BD
Cầu chủ động
HAR 01 31
SC-BD Hệ thống
di chuyển
HAR 01 32
SC-BD Hệ
thống lái
HAR 01 33

SC-BD Hệ
thống phanh
HAR 01 35
SC Pan ô tô
HAR 01 34
K.tra tình trạng kỹ
thuật đ/cơ và ô tô
HAR 01 36
nâng cao
hiệu quả công
việc
Bằng
công nhân
lành nghề
HAR 02 06
Xác suất
& thống kê
HAR 02 07
Kỹ thuật tự động điều
khiển bằng điện tử
HAR 02 08
Vẽ
Auto CAD
HAR 02 19
Tổ chức
quản lý và
sản xuất
Chứng chỉ
bậc cao
HAR 02 11

Chẩn đoán
động cơ
HAR 02 12
Chẩn đoán
HT truyền
động ô tô
đoán hệ
thống
truyền
động ô
tô
HAR 02 14
SC-BD bộ
tăng áp
HAR 02 15
SC-BD Hệ
thống phun
xăng điện tử
HAR 02 16
SC-BD BCA
điều khiển bằng
điện tử
HAR 02 17
SC-BD HT
đ/khiển bằng
khí nén
Bằng
công nhân

bậc cao

Chứng
chỉ
nghề
HAR 01 09
Cơ
kỹ thuật
HAR 02 13
Công nghệ phục hồi
chi tiết trong s/chữa
HAR 02 09
Công nghệ khí
nén và thủy lực
HAR 02 10
Nhiệt
kỹ thuật
HAR 02 18
SC-BD Biến
mô men
thủy lực
9
Các hình thức học tập chính trong mô đun
1 . Học trên lớp về:
- Đại cơng về hệ thống phun xăng điện tử, sơ đồ cấu tạo và nguyên lý hoạt động
của hệ thống phun xăng điện tử
- Nhiệm vụ các bộ phận: Môđun điều khiển điện tử, các bộ cảm biến, bầu lọc
xăng, bơm xăng điện tử, vòi phun xăng điện tử.
- Cấu tạo, nguyên tắc hoạt động của các bộ phận trong hệ thống phun xăng
điện tử.
2 . Học tại phòng học chuyên môn hoá về:
- Hiện tợng, nguyên nhân h hỏng của các bộ phận trong hệ thống phun xăng

điện tử: Môđun điều khiển điện tử, các bộ cảm biến, bầu lọc xăng, bơm xăng
điện tử, vòi phun xăng điện tử.
- Kiểm tra, bảo dỡng các bộ phận của hệ thống phun xăng điện tử.
3 . Thực tập tại xởng trờng về:
- Thực hành tháo lắp, kiểm tra, bảo dỡng các bộ phận của hệ thống phun xăng
điện tử.
4 - Tự nghiên cứu và làm bài tập về:
- Tài liệu tham khảo về các loại hệ thống phun xăng điện tử.
- Nêu đợc u, nhợc điểm của các loại hệ thống phun xăng điện tử thông dụng
hiện nay và nguyên tắc hoạt động của hệ thống.
10
Yêu cầu về đánh giá hoàn thành mô đun
Kiến thức:
- Trình bày đợc đầy đủ nhiệm vụ, cấu tạo và nguyên tắc hoạt động các bộ
phận của hệ thống nhiên liêu phun xăng điện tử.
- Giải thích đúng những hiện tợng, nguyên nhân h hỏng và phơng pháp kiểm
tra, bảo dỡng các bộ phận của hệ thống nhiên liệu phun xăng điện tử.
Kỹ năng:
- Tháo lắp, kiểm tra và bảo dỡng, đợc các chi tiết, bộ phận của hệ thống
phun xăng điện tử đúng quy trình, quy phạm và đúng các tiêu chuẩn kỹ thuật
trong sửa chữa.
- Sử dụng đúng, hợp lý các dụng cụ kiểm tra, bảo dỡng và đảm bảo chính
xác và an toàn.
- Chuẩn bị, bố trí và sắp xếp nơi làm việc vệ sinh, an toàn và thoáng có đủ
ánh sáng.
Thái độ:
- Chấp hành nghiêm túc các quy định về kỹ thuật, an toàn và tiết kiệm trong
bảo dỡng.
- Có tinh thần trách nhiệm hoàn thành công việc đảm bảo chất lợng và
đúng thời gian .

- Cẩn thận, nghiêm túc, chu đáo trong công việc luôn có ý thức bảo quản
dụng cụ thiết bị quan tâm đúng, đủ không để xảy ra cháy.

11
Bài 1
đại cơng về Hệ ThốNG phun xăng điện tử
Mã bài: HAR 02 15 01
Giới thiệu:
Động cơ ô tô xăng sử dụng một trong hai thiết bị để cung cấp hỗn hợp khí với
một tỷ lệ chính xác đến các xy lanh của động cơ tại tất cả các chế độ hoạt động của
động cơ. Một bộ chế hoà khí hay hệ thống phun xăng điện tử. Cả hai hệ thống đều đo
lợng khí nạp thay đổi theo góc độ mở của bớm ga và tốc độ của động cơ và chúng
đều cung cấp một tỷ lệ nhiên liệu - không khí thích hợp đến các xy lanh phụ thuộc vào
lợng khí nạp.
Do kết cấu của bộ chế hoà khí khá đơn giản, nó đã đợc sử dụng hầu hết trên
các động cơ xăng trớc đây. Mặc dù vậy, để đáp ứng các nhu cầu hiện nay về việc thải
khí xả sạch hơn để chống ô nhiễm môi trờng, tiêu hao nhiên liệu kinh tế hơn và cải
thiện khả năng tải , bộ chế hoà khí ngày nay phải đợc lắp đặt các thiết bị hiệu chỉnh
khác nhau, vì vậy nó trở thành một hệ thống phức tạp hơn.
Do đó hệ thống phun xăng điện tử đợc sử dụng thay cho bộ chế hoà khí, đảm
bảo tỷ lệ hỗn hợp khí thích hợp cho động cơ bằng cách phun nhiên liệu điều khiển
điện tử theo các chế độ làm việc khác nhau. Sau đây sẽ giới thiệu hệ thống phun xăng
điện tử thờng gặp trên các động cơ và quy trình tháo lắp các bộ phận của hệ thống
phun xăng điện tử.
Mục tiêu thực hiện:
Học xong bài này học viên có khả năng:
1. Phát biểu đợc khái niệm, phân loại hệ thống phun xăng điện tử
2. Trình bày đợc thành phần cấu tạo và nguyên tắc hoạt động của hệ thống
phun xăng điện tử.
3. Nhận dạng đúng thành phần và vị trí lắp đặt các bộ phận của hệ thống phun

xăng điện tử trên động cơ, phát hiện h hỏng và thay thế đúng chủng loại.
Nội dung chính:
I. Khái niệm
II. Phân loại hệ thống phun xăng điện tử
1. Phun xăng một điểm
2. Phun xăng nhiều điểm
III. Sơ đồ cấu tạo và nguyên tắc hoạt động chung của hệ thống phun xăng điện tử
1. Sơ đồ cấu tạo
12
2. Nguyªn t¾c ho¹t ®éng
IV. Th¸o l¾p c¸c bé phËn cña hÖ thèng phun x¨ng ®iÖn tö.
13
học tại phòng chuyên môn hoá
I. khái niệm
Động cơ xăng sử dụng bộ chế hoà khí hay hệ thống phun xăng điện tử đều cung
cấp hỗn hợp khí với một tỷ lệ chính xác đến các xy lanh động cơ. Cả hai hệ thống đo l-
ợng khí nạp, mà thay đổi theo góc mở của bớm ga và tốc độ động cơ. Chúng đều
cung cấp một tỷ lệ nhiên liệu và không khí thích hợp đến các xy lanh động cơ phụ
thuộc vào lợng khí nạp. So với bộ chế hoà khí hệ thống phun xăng điện tử có u điểm
hơn, do mỗi xy lanh đều có một vòi phun và do lợng phun đợc điều khiển chính xác
bằng ECU theo sự thay đổi về tốc độ động cơ và tải trọng, nên có thể phân phối đều
nhiên liệu đến từng xy lanh. Hơn nữa tỷ lệ khí nhiên liệu có thể điều khiển tự do nhờ
ECU bằng cách thay đổi thời gian hoạt động của vòi phun tức là thay đổi khoảng thời
gian phun nhiên liệu. Vì các lý do đó mà hỗn hợp khí-nhiên liệu đợc phân phối đều
đến tất cả các xy lanh và tạo ra đợc tỷ lệ tối u. Hệ thống phun xăng điện tử có u điẻm
về mặt kiểm soát khí xả, lẫn tính năng về công suất.
Trên động cơ xăng lắp bộ chế hoà khí, từ bộ phận phun nhiên liệu đến các xy
lanh có một khoảng cách dài cũng nh có sự chênh lệch lớn giữa tỷ trọng riêng của
xăng và không khí, nên xuất hiện sự chậm trễ khi xăng vào xy lanh tơng ứng với sự
thay đổi của luồng khí nạp. Hơn nữa ở hệ thống phun xăng điện tử, vòi phun đợc bố trí

ở gần xy lanh và nhiên liệu đợc nén với áp suất khoảng 2 -3 kG/cm
2
, cao hơn so với
áp suất đờng nạp và nhiên liệu đợc phun qua lỗ nhỏ, nên dễ dàng tạo thành dạng s-
ơng mù. Do đó lợng phun xăng thay đổi tơng ứng với sự thay đổi của lợng khí nạp tuỳ
theo vị trí của bớm ga. Chính là đáp ứng kịp thời với sự thay đổi của vị trí chân ga.
14
ii. phân loại
Trong hệ thống phun xăng điện tử, xăng đợc phun vào ống góp hút dới áp suất
nhất định nhờ bơm xăng và các vòi phun xăng. Có hai kiểu bố trí cơ bản các van phun
xăng:
- Bố trí phun nơi cửa hút của từng xy lanh. Mỗi xy lanh bố trí một vòi phun xăng.
Kiểu này còn đợc gọi là phun xăng nhiều điểm (hình 1-1).
Hình 1-1: Phun xăng nhiều điểm trớc mỗi xu
páp hút đợc bố trí một vòi phun xăng
- Bố trí phun nơi họng cánh bớm ga.
Kiểu này còn đợc gọi là phun xăng một điểm.
1. Phun xăng một điểm
Loại phun xăng một điểm, gồm một hay hai vòi phun đợc bố trí phía trên cánh b-
ớm ga bên trong họng bớm ga
(hình 1-2). Xăng đợc phun vào
dòng không khí đang hút đi qua
cánh bớm ga ngay trớc khi vào
ống góp góp hút. Trên thân bớm
ga hai họng, bố trí mỗi họng một
vòi phun xăng, các bớm ga điều
tiết lợng không khí nạp.
Với kỹ thuật phun xăng
một điểm số lợng các vòi phun
xăng cũng nh đờng ống dẫn

xăng đợc giảm, tuy nhiên kiểu
phun xăng này cung cấp một tỷ
lệ xăng-không khí không thống
nhất với nhau giữa các xy lanh
động cơ, giống khuyết điểm của
hệ thống cung cấp hỗn hợp bằng
bộ chế hoà khí.
2. Phun xăng nhiều điểm
Trên loại phun xăng nhiều điểm, mỗi xy lanh đợc trang bị một vòi phun xăng. Vòi
phun xăng đợc bố trí gần ở phía trớc xu páp hút (hình 1-3).
Ưu điểm của hệ thống phun xăng nhiều điểm:
Vòi phun
xăng
Xu páp
hút
Hình 1-2: Hệ thống phun xăng một điểm trang
bị hai vòi phun
Vòi phun xăng
Bầu lọc gió
Thân họng
b ớm ga
B ớm ga
15
Mỗi xy lanh một van phun xăng cung cấp một lợng khí hỗn hợp đều nhau và có
tỷ lệ xăng-không khí đồng nhất. Ưu điểm này giúp tiết kiệm nhiên liệu, tăng hiệu suất
động cơ, giảm hơi độc trong khí thải.
- Chế tạo ống góp hút đơn giản, không cần hệ thống sởi nóng ống góp hút.
Chuyển động của cánh bớm ga nhạy và nhanh hơn vì xăng đợc phun ra dới áp suất
ổn định. Hệ thống phun xăng đợc trang bị một bơm điện tạo ra áp suất đẩy xăng thoát
ra khỏi vòi phun xăng. Vì vậy hiện nay hệ thống phun xăng nhiều điểm đợc sử dụng

rộng rãi trên ô tô.
iii. sơ đồ cấu tạo và nguyên tắc hoạt động chung của hệ
thống phun xăng điện tử
1. Sơ đồ cấu tạo
Các bộ phận của hệ thống phun xăng điện tử bao gồm cả thiết bị phụ có thể
chia theo chức năng của chúng gồm các hệ thống sau (hình 1-4):

Hình 1-3: Hệ thống phun xăng nhiều điểm
Bơm xăng
Bình xăng
Vòi phun
Lọc nhiên liệu
Bộ ổn định
áp suất
16
a) Hệ thống cung cấp nhiên liệu.
Hút nhiên liệu từ thùng chứa để bơm đến các vòi phun, tạo áp suất cần thiết để
phun xăng, duy trì ổn định áp suất nhiên liệu trong hệ thống cung cấp nhiên liệu gồm
có: thùng chứa nhiên liệu, bơm nhiên liệu, bầu lọc, ống phân phối, bộ ổn định áp suất,
các vòi phun xăng.
b) Hệ thống cung cấp không khí
Các bộ phận này làm nhiệm vụ cung cấp đủ lợng không khí cần thiết cho quá
trình cháy và gồm có bầu lọc gió, cảm biến lu lợng khí, cổ họng gió, van khí phụ.
c) Hệ thống điều khiển điện tử
Bao gồm các loại cảm biến khác nhau nh cảm biến lu lợng khí nạp, cảm biến
nhiệt độ nớc làm mát, cảm biến nhiệt độ khí nạp, cảm biến tốc độ động cơ Bên cạnh
đó ECU quyết định khoảng thời gian hoạt động của các vòi phun. Ngoài ra còn có một
rơ le chính để cung cấp nguồn cho ECU, công tắc định thời vòi phun khởi động để
điều khiển vòi phun khởi động khi lạnh trong quá trình khởi động động cơ.
Có một rơ le mở mạch để điều khiển hoạt động của bơm nhiên liệu và một điện

trở để làm ổn định hoạt động của vòi phun.
2. Nguyên tắc hoạt động
Khi động cơ hoạt động bớm ga mở ra không từ bên ngoài đi qua bầu lọc gió đến
các xy lanh sẽ qua cảm biến lu lợng gió, nó sẽ ấn mở tấm đo. Lợng không khí đợc
cảm nhận bằng độ mở của tấm đo, đồng thời nhiên liệu đợc nén lại nhờ bơm nhiên
liệu chạy bằng điện đi qua bầu lọc nhiên liệu, đến giàn phân phối để đến các vòi
phun. Mỗi xy lanh có một vòi phun, nhiên liệu đợc phun ra khi van điện từ của nó mở
ngắt quãng. Do có bộ ổn định áp suất giữ cho áp suất nhiên liệu không đổi nên lợng
Hình 1-4: Sơ đồ hệ thống phun xăng điện tử loại phun xăng nhiều điểm
17
nhiên liệu phun ra đợc điều khiển bằng cách thay đổi khoảng thời gian phun. Do đó
khi lợng khí nạp nhỏ, khoảng thời gian phun ngắn, còn khi lợng khí nạp lớn khoảng
thời gian phun dài hơn.
Cảm nhận lợng khí nạp bằng cách, bớm ga điều khiển lợng khí nạp vào động cơ.
Bớm ga mở lớn thì lợng khí nạp vào các xy lanh nhiều hơn. Khi tốc độ động cơ thấp l-
ợng khí nạp vào ít và tấm đo sẽ mở ra nhỏ. Khi tốc độ cao và tải nặng dòng khí nạp
vào sẽ lớn hơn và tấm đo mở rộng hơn.

Điều khiển lợng phun cơ bản. Lợng không khí cảm nhận tại cảm biến đo lu lợng
gió đợc chuyển hoá thành điện áp, điện áp này đợc gửi đến ECU nh một tín hiệu.
Tín hiệu đánh lửa sơ cấp theo số vòng quay của động cơ cũng đợc gửi đến ECU
từ cuộn dây đánh lửa. Sau đó ECU tính toán bao nhiêu nhiên liệu cần cho lợng khí đó
và thông báo cho mỗi vòi phun bằng thời gian mở van điện. Khi van điện của vòi phun
mở nhiên liệu sẽ đợc phun vào đờng ống nạp.
Thời điểm và thời gian phun. Tín hiệu từ cuộn đánh lửa chỉ thị số vòng quay của
động cơ và làm cho tất cả các vòi phun của động cơ sẽ đồng thời phun nhiên liệu tại
mỗi vòng quay của trục khuỷu (hoặc phun thành hai nhóm hay phun độc lập, tuỳ theo
từng loại). Động cơ 4 kỳ thực hiện các kỳ nap, nén, nổ và xả trong 2 vòng quay của
trục khuỷu. Khoảng thời gian của mỗi lần phun chỉ cần một nữa yêu cầu, do đó nó
phun 2 lần để cung cấp một lợng nhiên liệu chính xác cho quá trình cháy của một chu

kỳ.
Nh vậy tuỳ theo tốc độ động cơ và lợng khí nạp đo đợc tại cảm biến lu lợng khí
ECU sẽ thông báo cho các vòi phun bao nhiêu nhiên liệu cần phun và khí hỗn hợp đ-
ợc tạo ra bên trong đờng ống nạp. Khái niệm lợng phun cơ bản đợc sử dụng để chỉ
lợng nhiên liệu cần phun để tạo ra tỷ lệ hỗn hợp lý thuyết.
Tuy nhiên động cơ sẽ không hoạt động tốt chỉ với lợng phun cơ bản. Bởi vì động
cơ phải vận hành dới rất nhiều chế độ, do đó cần có một vài thiết bị hiệu chỉnh để điều
chỉnh tỷ lệ khí hỗn hợp tuỳ theo các chế độ khác nhau. Chẳng hạn khi động cơ còn
lạnh hay khi tải nặng, cần có hỗn hợp đậm hơn.
Iv. nội dung BảO DƯỡNG bên ngoài các bộ phận hệ thống phun
xăng
a b c
Hình 1-5: a) Hệ thống cung cấp không khí; b) Hệ thống cung cấp nhiên liệu;
c) Độ mở của tấm đo gió
Không
khí
Tấm
đo
Cảm biến
l u l ợng
khí
B ớm ga
Bàn đạp ga
Bình
xăng
Bơm
xăng
Lọc nhiên
liệu
Vòi

phun
Bộ ổn
định
áp
suất
18
- Làm sạch bên ngoài các bộ phận của hệ thống phun xăng điện tử.
- Tháo các bộ phận của hệ thống phun xăng ra khỏi động cơ
- Làm sạch, kiểm tra bên ngoài các bộ phận của hệ thống phun xăng điện tử.
- Lắp lại các bộ phận của hệ thống phun xăng điện tử lên động cơ.
V- Câu hỏi và bài tập
1. Hệ thống phun xăng một điểm và hệ thống phun xăng nhiều điểm hệ thống
nào đợc sử dụng rộng rải trên ô tô ? Giải thích ?
2. Trên động cơ dùng hệ thống phun xăng điện tử, lợng phun nhiên liệu của các
vòi phun xăng phụ thuộc vào yếu tố nào ?


Thực tập TạI xởng thực hành
i. mục đích yêu cầu
1. Mục đích:
- Rèn luyện kỹ năng tháo lắp các bộ phận của hệ thống phun xăng điện từ
- Nhận dạng các bộ phận và vị trí lắp các bộ phận trên hệ thống.
2. Yêu cầu:
- Tháo lắp các bộ phận đúng quy trình, đảm bảo đúng yêu cầu kỹ thuật
- Nhận dạng đợc các bộ phận và vị trí lắp đặt các bộ phận trên hệ thống phun
xăng điện tử.
- Sử dụng dụng cụ hợp lý, chính xác.
- Tổ chức nơi làm việc khoa học, ngăn nắp, gọn gàng.
3. Chuẩn bị:
a. Dụng cụ tháo lắp:

- Dụng cụ đồ nghề tháo lắp hệ thống phun xăng điện tử.
- Dụng cụ làm sạch các bộ phận của hệ thống phun xăng điện tử.
b. Vật t:
- Xăng, giẻ sạch, khay đựng.
19
- C¸c chi tiÕt vµ bé phËn th¸o rêi cña hÖ thèng ®Ó thay thÕ khi bÞ háng.
20
II. Các bớc tiến hành
1. Nhận biết hệ thống nhiên liệu phun xăng điện tử trên động cơ
Quan sát tổng quát các bộ phận của hệ thống nhiên liệu phun xăng điện tử
trên động cơ
Nhận dạng các bộ phận và vị trí lắp ghép của các bộ phận trên động cơ.
2. Tháo, lắp các bộ phận của hệ thống phun xăng điện tử
iii. quy trình và yêu cầu tháo lắp hệ thống phun xăng điện tử
a. quy trình tháo
1. Làm sạch bên ngoài các bộ phận của hệ thống phun xăng điện tử
- Dùng giẻ lau sạch bụi bẩn, dầu, mỡ bám bên ngoài các bộ phận từ thùng
nhiên liệu đến các bộ phận.
2. Tháo dây cáp nối cọc âm ắc quy ra. Chú ý nới lỏng, kéo từ từ nhẹ nhàng,
tránh để chập điện.
3. Tháo bầu lọc gió. Chọn đúng dụng cụ tháo, nới đều, tránh làm rơi bầu lọc.
4. Tháo các đờng ống dẫn nối với bầu lọc xăng
- Chú ý: khi tháo ống dẫn có áp suất cao, một lợng xăng lớn sẽ phun ra vì vậy
phải đặt một khay chứa xuống dới vị trí tháo. Đặt một miếng giẻ lên trên cút nối để
tránh xăng phun ra, nới lỏng dần chỗ nối và tháo chỗ nối. Dùng nút cao su nút chặt
chỗ nối lại.
5. Tháo bầu lọc xăng ra ngoài để đúng vị trí.
6. Tháo đờng ống dẫn chân không nối với bộ ổn áp. Tháo bộ ổn áp ra khỏi ống
phân phối để đúng vị trí.
7. Tháo các dây dẫn điện nối đến bơm điện, tháo bơm điện ra khỏi hệ thống.

- Bơm nhiên liệu bố trí trên đờng dẫn nhiên liệu, tháo hai đầu nối ống dẫn
xăng, sau đó lấy bơm điện ra để đúng vị trí. Nếu bơm nhiên liệu bố trí bên trong thùng
chứa, tháo một đầu ống dẫn, tháo bơm và bộ lọc ra khỏi thùng chứa.
8. Tháo các rắc cắm điện nối đến các vòi phun trên động cơ.
- Chú ý: nhả khoá hãm trớc khi kéo rắc cắm ra
9. Tháo giàn phân phối và các vòi phun ra khỏi động cơ
- Yêu cầu chọn đúng dụng cụ tháo các bu lông bắt giữ giàn phân phối, nới
đều, đối xứng các bu lông. Tránh để rơi đệm cách nhiệt. Để đúng vị trí không làm biến
dạng đầu vòi phun.
10. Tháo các vòi phun ra khỏi giàn phân phối, sắp xếp đúng vị trí.
- Chú ý vòi phun lắp vào giàn phân phối có đệm tròn chữ o hơi chặt, khi tháo
kéo thẳng ra, giữ cẩn thận tránh làm rơi vòi phun.
21
11. Tháo máy tính ra khỏi vị trí lắp trên động cơ.
12. Tháo vỏ bảo vệ bên ngoài máy tính (nếu có), nhả khoá hãm trớc khi tháo vỏ.
13. Tháo rắc cắm điện ra khỏi máy tính
- Yêu cầu mở khoá hãm trớc khi tháo rắc cắm, giữ chắc chắn không để rơi
máy tính, hoặc va chạm với các bộ phận khác. Để riêng máy tính ở vị trí sạch sẽ khô
ráo.
14. Tháo các rắc cắm điện nối với các bộ cảm biến
- Nhả khoá hãm trớc, sau đó rút rắc cắm ra.
15. Tháo lần lợt các bộ cảm biến trên động cơ ra, sắp xếp đúng vị trí
- Yêu cầu chọn đúng dụng cụ tháo để không làm biến dạng các bộ cảm biến.
16. Làm sạch bên ngoài các bộ phận của hệ thống phun xăng điện tử .
- Cẩn thận, nhẹ nhàng không để rơi hoặc va chạm mạnh làm biến dạng các
bộ phận. Sau khi làm sạch sắp xếp các bộ phận đúng vị trí.
17. Tháo thùng nhiên liệu ra khỏi động cơ. Chọn đúng dụng cụ tháo.
b. quy trình lắp
Quy trình lắp hệ thống phun xăng điện tử (ngợc lại với quy trình tháo). Các bộ
phận sau khi đã đợc lau chùi sạch sẽ lần lợt lắp lại lên động cơ đảm bảo đúng yêu cầu

kỹ thuật:
1. Khi lắp đai ốc dẫn vào cút nối của đờng ống dẫn nhiên liệu luôn dùng đệm mới.
- Lau sạch cặn bẩn hay dầu, mỡ bám xung quanh đai ốc dẫn và cút nối.
- Bôi dầu sạch vào đai ốc và cút nối
- Giữ thẳng đế cút nối, dùng tay xiết cho đến khi chặt.
- Dùng hai cờ lê một hãm, một vặn đến mômen tiêu chuẩn.
2. Khi lắp các rắc cắm điện cầm thân rắc cắm đẩy thẳng vào, lắng nghe tiếng
kêu nhẹ của khoá hãm.
- Kiểm tra, lắp lại cao su chống thấm lên rắc cắm một cách chắc chắn.
3. Chú ý khi lắp các vòi phun
- Thay mới các vòng đệm chữ O
- Cẩn thận để không làm hỏng các vòng đệm chữ O khi lắp vào các vòi phun
- Gióng thẳng vòi phun và ống phân phối rồi ấn thẳng vào không để nghiêng
- Lắp đầy đủ các vòng đệm kín, đệm cách nhiệt.
4. Lắp rắc cắm điện vào máy tính, lắp đúng vị trí, hãm khoá hãm lại chắc chắn.
5. Lắp lần lợt các bộ cảm biến lên động cơ, nối rắc cắm điện đúng vị trí, hãm
khoá hãm lại.
6. Đấu dây cáp nối với cọc âm ắc quy. Bắt chặt chắc chắn.
22
Chú ý: Khi tháo lắp máy tính và các bộ phận của hệ thống phun xăng điện tử
phải đảm bảo chắc chắn rằng khoá điện ở vị trí OFF hoặc đã tháo dây cáp nối với cọc
âm ắc quy.
23
Bài 2
kiểm tra bảo dỡng máy tính và các bộ cảm biến
Mã bài: HAR 02 15 02
Giới thiệu:
Máy tính (ECU) còn gọi là bộ vi xử lý, là bộ phận chỉ huy trung ơng, tiếp nhận
thông tin về chế độ hoạt động của động cơ từ các bộ cảm biến và từ các thông tin này
ECU xử lý và phát tín hiệu điều khiển mở van phun xăng, lợng xăng phun ra nhiều hay

ít phụ thuộc vào độ dài thời gian van kim của vòi phun mở.
Hệ thống các bộ cảm biến trên động cơ có nhiệm vụ tìm, nhận biết tình hình và
chế độ hoạt động cụ thể của động cơ, sau đó báo lên ECU bằng các tín hiệu điện.
Các bộ cảm bién cùng với máy tính hình thành hệ thống điều khiển trung ơng.
Nhận đợc thông tin từ các bộ cảm biến, ECU đánh giá và xử lý thông tin, sau đó
ra lệnh cho hệ thống xăng cung cấp một lợng nhiên liệu chính xác, thích hợp cho chế
độ đang hoạt động của động cơ.
Những thông tin do bộ cảm biến ghi nhận về các chế độ hoạt động khác nhau
của động cơ gọi là các biến số đo. Ngợc lại các biến số đo là đặc trng của chế độ
động cơ đang vận hành.
Mục tiêu thực hiện:
Học xong bài này học viên có khả năng:
1- Phát biểu đợc nhiệm vụ, cấu tạo và nguyên tắc làm việc của máy tính và các
bộ cảm biến
2- Phát biểu đợc hiện tợng, nguyên nhân h hỏng, phơng pháp kiểm tra và bảo
dỡng máy tính và các bộ cảm biến.
3- Bảo dỡng máy tính và các bộ cảm biến đúng phơng pháp và đúng tiêu chuẩn
kỹ thuật do nhà chế tạo quy định.
Nội dung chính:
I. Nhiệm vụ, cấu tạo, nguyên tắc làm việc của máy tính
II. Nhiệm vụ, cấu tạo, nguyên tắc làm việc của các bộ cảm biến.
1- Bộ cảm biến lợng ô xy trong khí xả
2- Bộ cảm biến nhiệt độ động cơ
3- Bộ cảm biến nhiệt độ không khí nạp
4- Bộ cảm biến tốc độ vòng quay và ĐCT của động cơ
5- Bộ cảm biến áp suất của không khí nạp
6- Bộ cảm biến độ mở bớm ga
24
III. Hiện tợng và nguyên nhân h hỏng của máy tính và các bộ cảm biến
IV.Phơng pháp kiểm tra, bảo dỡng máy tính và các bộ cảm biến.

học tại phòng chuyên môn hoá
i. máy tính (ecu)
1. Nhiệm vụ
Máy tính trong hệ thống phun xăng điện tử có hai chức năng chính là điều chỉnh
thời điểm phun và điều chỉnh lợng phun. Chức năng điều chỉnh thời điểm phun quyết
định khi nào từng vòi phun sẽ phun nhiên liệu vào xy lanh. Điều đó đợc quyết định
bằng tín hiệu đánh lửa sơ cấp (IG)
Chức năng điều khiển lợng phun quyết định bao nhiêu nhiên liệu sẽ đợc phun
vào các xy lanh, điều đó đợc xác định bằng tín hiệu phun cơ bản, nó lần lợt đợc xác
định bằng:
- Tín hiệu tốc độ động cơ và tín hiệu lu lợng khí nạp.
- Các tín hiệu hiệu chỉnh lợng phun.
2. Cấu tạo
Hình dáng bên ngoài của bộ điều khiển trung ơng (ECU), là một hộp kim loại tản
nhiệt tốt, thờng dùng hợp kim nhôm, đợc lắp đặt vào nơi thoáng mát không chịu ảnh h-
ởng do nhiệt độ động cơ toả ra. Các linh kiện điện tử của ECU đợc sắp xếp bố trí trên
những mạch in, linh kiện của bộ lọc khuyếch đại tín hiệu đợc lắp ráp trên một khung
tản nhiệt tốt. Nhờ ứng dụng kỹ thuật mạch tích hợp và các môđun nên kích thớc của
ECU thu nhỏ tối đa.
Bên ngoài của bộ ECU có trang bị ổ cắm dây cho phép ECU liên hệ với các vòi
phun xăng, với các bộ cảm biến và với các bộ phận khác. Mạch vào của ECU đợc
thiết kế đặc biệt sao cho mạch dây cuối cùng không thể bị đấu nhầm cực hay bị chập
mạch.
3. Nguyên tắc hoạt động
Hoạt động xử lý thông tin của ECU
+ Điều khiển thời điểm phun
Hình 2-1 giới thiệu sơ đồ khối về hoạt động điều khiển phun xăng của ECU.
Thông tin về vận tốc trục khuỷu động cơ và thông tin về lợng không khí nạp quyết định
độ dài của thời gian phun xăng. Trớc hết thông tin về vận tốc trục khuỷu cung cấp
xuyên qua khối chuẩn hoá tín hiệu. Khối này sẽ phát sinh ra tín hiệu xung vuông để

cung cấp cho khối chia tần số.
Khối tần số sẽ phân chia tín hiệu tần số thành hai tín hiệu cho mỗi chu kỳ công
tác của động cơ, không quan tâm đến số xy lanh của động cơ. Nh vậy mỗi vòng quay
của trục khuỷu mỗi vòi phun sẽ phun xăng ra một lần bất kể xu páp hút đang đóng
hay đang mở. Nếu xăng phun ra trong khi xu páp hút đang đóng thì dòng không khí sẽ
kéo lợng xăng này nạp vào xy lanh trong lần mở kế tiếp của xu páp. Điểm bắt đầu của
tín hiệu ra đồng thời là điểm bắt đầu phun xăng. Điện áp (tín hiệu) đến ECU.
Hình 2-1: Sơ đồ khối của bộ xử lý và điều khiển trung ơng ECU (T51 vẽ)
T
i
: Tín hiệu phun xăng đã hiệu chỉnh; T
p
: Thời l ợng phun xăng cơ bản;
n: Vận tốc trục khuỷu
Cuộn đánh lửa
L ợng
phun
cơ bản
Tín hiệu tốc
độ động cơ
Cảm biến l u l ợng
không khí
25