tiết 56: Hình hộp chữ nhật

Ngày soạn:10/04/2007 TU Ầ N 30 Ngày giảng:13/04/2007
Tiết 56 HÌNH HỘP CHỮ NHẬT (tiếp theo)
I. MỤC TIÊU BÀI HỌC :
− Nhận biết qua mô hình khái niệm về hai đường thẳng song song. Hiểu được các vò trí
tương đối của hai đường thẳng trong không gian
− Bằng hình ảnh cụ thể, HS bước đầu nắm được những dấu hiệu đường thẳng song song
với mặt phẳng và hai mặt phẳng song song
− HS nhận xét được trong thực tế hai đường thẳng song song, đường thẳng song song với
mặt phẳng, hai mặt phẳng song song
− HS nhớ lại và áp dụng được công thức tính diện tích trong hình hộp chữ nhật
II. CHUẨN BỊ CỦA THẦY VÀ TRÒ :
1. Giáo viên :
− Mô hình hình hộp chữ nhật, các que nhựa
− Tranh vẽ hình 75, 78, 79, bảng phụ (hoặc giấy trong) ghi sẵn bài tập 5, 7, 9 tr
100, 101 SGK
− Thước kẻ, phấn màu
2. H ọc sinh : − Thực hiện hướng dẫn tiết trước
− Thước kẻ, compa, bảng nhóm
III. TIẾN TRÌNH TIẾT DẠY :
1. Ổn đònh : 1’ kiểm diện
2. Kiểm tra bài cũ : 5’
HS
1
: − GV đưa tranh vẽ hình 75 SGK lên bảng phụ : cho hình hộp chữ nhật
ABCD. A’B’C’D’ cho biết :
+ Hình hộp chữ nhật có mấy mặt , các mặt là hình gì ? kể tên vài mặt.
(Trả lời : Có 6 mặt, các mặt đều là hình chữ nhật. ví dụ : ABCD ; ABB’A’)
+ Hình hộp chữ nhật có mấy đỉnh và mấy cạnh ?
(Trả lời : Hình hộp chữ nhật có 8 đỉnh, 12 cạnh)
+ AA’ và AB có cùng nằm trong một mặt phẳng hay không ? Có điểm chung hay
không ?

(Trả lời : AA’ và AB có cùng nằm trong mặt phẳng (ABB’A’), có 1 điểm chung là A)
+ AA’ và BB’ có cùng nằm trong một mặt phẳng hay không ? Có điểm chung hay
không?
(Trả lời : AA’ và AB có cùng nằm trong mặt phẳng (ABB’A’), không có điểm
chung nào).
3. Bài mới :
Hoạt động của Giáo viên Hoạt động của Học sinh Kiến thức
HĐ 1 : Hai đường thẳng song
song trong không gian 14’
GV nói : Hình hộp chữ nhật
ABCD. A’B’C’D’ có AA’ và BB’
cùng nằm trong một mặt phẳng và
không có điểm chung. Đường
thẳng AA’ và BB’ là hai đường
thẳng song song
Hỏi : Vậy thế nào là hai đường
thẳng song song trong không
gian ?
GV lưu ý HS : Đònh nghóa này
cũng giống như đònh nghóa hai
đường thẳn song song trong hình
phẳng
GV yêu cầu HS chỉ ra vài cặp
đường thẳng song song khác
Hỏi : Hai đường thẳng D’C’ và
CC’ là hai đường thẳng thế nào
? Hai đường thẳng đó cùng
thuộc mặt phẳng nào ?
Hỏi : Hai đường thẳng AD và
D’C’ có điểm chung không ?

Có song song không vì sao ?
GV giới thiệu : AD và D’C’là
hai đường thẳng cắt nhau
Hỏi : Vậy hai đường thẳng a, b
phân biệt trong không gian có
thể xảy ra vò trí tương đối nào ?
GV Hãy chỉ ra vài cặp đường
HS : Quan sát hình vẽ và
nghe GV trình bày
HS : − Cùng nằm trong
một mặt phẳng
− Không có điểm chung
HS : nghe GV trình bày
HS Có thể nêu : AB //
CD ; BC // AD ; AA’ //
DD’
HS : D’C’ và CC’ là hai
đường thẳng cắt nhau. Hai
đường thẳng đó cùng
thuộc mặt phẳng (DCC’D’)
HS : AD và D’C’ không
có điểm chung, nhưng
chúng không song song vì
không cùng thuộc một
1. Hai đường thẳng song song
trong không gian
− Trong không gian, hai đường
thẳng a và b gọi là song song
A
B

C
D
A ’
B ’
C ’
D ’
A
B
C
D
D ’
D
B ’
A ’
thẳng chéo nhau trên hình hộp
chữ nhật hoặc ở lớp học
GV giới thiệu : Trong không gian
hai đường thẳng phân biệt cùng song
song với đường thẳng thứ 3 thì song
song với nhau (giống như trong hình
phẳng)
a // b ; b // c ⇒ a // c
p dụng : Chứng minh
AD // B’C’
mặt phẳng
HS : Có thể xảy ra :
+ a // b
+ a cắt b
+ a và b chéo nhau.
HS : lấy ví dụ về hai

đường thẳng chéo nhau
HS : nghe GV trình bày
HS : AD // BC (cạnh đối
hình chữ nhật ABCD)
BC // B’C’ (cạnh đối hình
chữ nhật. BC C’B’)
⇒AD// B’C’ (Cùng // BC)
với nhau nếu chúng cùng nằm
trong cùng một mặt phẳng và
không có điểm chung.
Với hai đường thẳng phân biệt
a ; b trong không gian chúng có
thể :
+ Cắt nhau
+ Song song
+ Không cùng nằm trong một
mặt phẳng nào.
− Hai đường thẳng phân biệt,
cùng song song với đường thẳng
thứ ba thì song song với nhau
HĐ 2 : Hai đường thẳng song
song với mặt phẳng
Hai mặt phẳng song song 12’
GV yêu cầu HS làm ?2 tr 99
SGK
GV nói : AB ⊄ mp (A’B’C’D’)
AB // A’B’. A’B’ ⊂ mp () thì ta
nói AB song song với mặt
phẳng A’B’C’ D’. Ký hiệu :
AB // mp (A’B’C’D)

GV yêu cầu HS tìm trên hình
hộp chữ nhật ABCD. A’B’C’D’
các đường thẳng song song với
mp (A’B’C’D’),
Các đường thẳng song song với
mp (ABB’A’)
GV yêu cầu tìm trong lớp hình
ảnh của đường thẳng // với mặt
phẳng
GV lưu ý HS : nếu một đường
thẳng song song với một mặt
phẳng thì chúng không có điểm
chung
Hỏi : Trên hình hộp chữ nhật
ABCD. A’B’C’D’, xét hai mặt
phẳng (ABCD) và (A’B’C’D’),
nêu vò trí tương đối của các cặp
đường thẳng
+ AB và AD
HS : quan sát hình hộp
chữ nhật trả lời :
− AB // A’B’
− AB không nằm trong
mặt phẳng (A’B’C’D’)
HS : nghe GV trình bày và
ghi bài
HS : − AB ; BC ; CD ; DA
là các đường thẳng song
song với mp (A’B’C’D’)
− DC, CC’ ; C’D’ ; D’D là

các đường thẳng song
song với mp(AB B’A’)
HS : lấy ví dụ trong thực
tế
HS : nghe GV trình bày
HS Trả lời :
+ AB cắt AD
2. Hai đường thẳng song song
với mặt phẳng. Hai mặt phẳng
song song
a) Đường thẳng song song với
mặt phẳng : sgk
Kí hiệu
AB // mp (A’B’C’D)
+ Một đường thẳng song song
với một mặt phẳng thì chúng
không có điểm chung
b) Hai mặt phẳng song song :
sgk
Ký hiệu :
mp (ABCD) //mp(A’B’C’D’)
+ Hai mặt phẳng song song thì
không có điểm chung
Ví dụ : SGK tr 99
A
B
C
D
D ’
D

B ’
A ’
A
B
C
D
D ’
D
B ’
A ’
a
b
c
A
B
C
D
D ’
A ’
B ’
C ’
A
B
C
D
D ’
A ’
B ’
C ’
H

I
K
L
+ A’B’ và A’D’
+ AB và A’B’
+ AD và A’D’
GV giới thiệu : Mặt phẳng
(ABCD) song song với mặt
phẳng (A’B’C’D’)
Hỏi : Hãy chỉ ra hai mặt phẳng
song song khác của hình hộp
chữ nhật.
GVlưu ý HS : hai mặt phẳng
song song thì không có điểm
chung
GV cho HS đọc ví dụ tr 99 SGK
GV yêu cầu HS lấy ví dụ về
hai mặt phẳng song song trong
thực tế.
GV gọi 1 HS đọc nhận xét cuối
cùng tr 99 SGK
GV nhấn mạnh : Hai mặt phẳng
phân biệt có một điểm chung thì
chúng có chung một đường thẳng đi
qua điểm chung đó. Ta nói hai mặt
phẳng này cắt nhau
+ A’B’ cắt A’D’
+ AB // A’B’
+ AD // A’D’
HS : mp (ADD’A’) // mp

(BCC’B’) vì mp
(ADD’A’) chứa hai đường
thẳng cắt nhau AD và
AA’, mp (BCC’B’) chứa
hai đường thẳng cắt nhau
BC và BB’; mà AD // BC ;
AA’ // BB/
HS : đọc ví dụ
HS : có thể lấy ví dụ : Mặt
trần phẳng song song với mặt
sàn nhà, mặt bàn song song với
mặt trần nhà
− Một HS đọc to nhận xét
SGK tr 99
HS : nghe GV trình bày và
ghi nhớ
τ Nhận xét
SGK tr 99
HĐ 3 : Luyện tập 8’
Bài 5 tr 100 SGK
GV đưa hình vẽ 80 lên bảng phụ, yêu cầu HS
dùng phấn màu tô đậm những cạnh song song
và bằng nhau
Bài 7 tr 100 SGK : Đề bài bảng phụ
HS : dùng bút màu tô vào SGK
GV Hỏi : Diện tích cần quét vôi là bao
gồm những diện tích nào ?
− Hãy tính cụ thể
Bài 9 tr 100, 101 SGK
(đề bài bảng phụ)

HS : diện tích cần quét vôi gồm diện tích trần nhà và
diện tích bốn bức tường trừ diện tích cửa
Bài giải : Diện tích trần nhà là :
4,5 . 3,7 = 16,65(m
2
)
Diện tích bốn bức tường trừ cửa là :
(4,5 + 3,7) . 2.3 − 5,8 = 43,4(m
2
)
Diện tích cần quét vôi là :
16,65 + 43,4 = 60,05 m
2
HS Trả lời :
a) Các cạnh khác song song với mặt phẳng (EFGH)
là AD, DC, CB
b) Cạnh CD // mp (ABFH) và // mp (EFGH)
c) Đường thẳng AH // mp (BCGF)
4. Hướng dẫn học ở nhà : 2’
− Nắm vững ba vò trí tương đối của hai đường thẳng phân biệt trong không gian (cắt nhau, song
song, chéo nhau)
− Khi nào thì đường thẳng song song với mặt phẳng, khi nào thì hai mặt phẳng song song với
nhau. Lấy ví dụ thực tế minh họa
− Bài tập về nhà số 6, 8 tr 100 SGK, số 7, 8, 9, 11, 12 tr 106 ; 107 SBT
− Ôn công thức tính thể tích hình hộp chữ nhật, hình lập phương