Tổng quan lý luận về tỷ giá hối đoái và chính sách tỷ giá hối đoái.doc

Tỷ giá hối đoái
MỤC LỤC
Lời mở đầu 1
Nội dung
Chương 1: Tổng quan lý luận về tỷ giá hối đoái và chính sách tỷ giá hối đoái
3
1.Tỷ giá hối đoái 3
1.1. Tỷ giá hối đoái là gì 3
1.2. Các loại tỷ giá trên thị trường 5
1.3 .Vai trò của tỷ giá hối đoái trong nền kinh tế mở 6
1.4. Các yếu tố cơ bản tác động đến tỷ giá hối đoái 8
1.5. Tầm quan trọng của tỷ giá hối đoái 9
2. Chính sách tỷ giá hối đoái và những tiền đề ,mục tiêu cho việc hoạch định chính
sách tỷ giá hối đoái 10
2.1 Chính sách tỷ giá hối đoái 10
2.2 Lựa chọn chế độ TGHĐ 12
Chương 2 Sự ảnh hưởng của chính sách tỷ giá hối đoái tới tốc độ phát triển
kinh tế của Việt Nam 21
1.Sự hình thành và vận động của tỷ giá cùng chính sách TGHĐ trong giai đoạn
trước tháng 3/1989 thời kế hoạch hoá , tập trung kinh tế. 21
2. Sự vận động của tỷ giá và chính sách TGHĐ từ tháng 3/1989 đến nay, thời kì
nền kinh tế vận hành theo cơ chế thị trường với định hướng xã hội chủ nghĩa.
24
2.1. Giai đoạn từ 1989-1992. 24
2.2. Giai đoạn cố định tỷ giá 1993-1996 25
2.3. Giai đoạn từ tháng 7/1997 đến ngày 26/2/1999 30
2.4. Giai đoạn từ 26/2/1999 đến nay 33
Chương 3 Một số giải pháp và kiến nghị 34
1.Một số nhận định chung 34
2. Định hướng về điều hành chính sách tỷ giá của NHNNVN. 36
3.Một số giải pháp . 37

Kết luận 41
Tû gi¸ hèi ®o¸i
LỜI MỞ ĐẦU
Với sự phát triển như vũ bão của nền kinh tế thế giới , các mối quan hệ kinh
tế trên mọi lĩnh vực của một nước ngày càng được mở rộng ra các nước , do đó vấn
đề thanh toán ,định giá , so sánh ,phân tích đánh giá về mặt giá trị và hiệu quả trở
nên phức tạp hơn nhiều . Đơn vị thanh toán không chỉ là tiền tệ trong nước mà còn
phải sử dụng các loại ngoại tệ khác nhau liên quan đến việc trao đổi tiền của nước
khác . Tiền của mỗi nước được quy định theo pháp luật của nước đó và đặc điểm
riêng của nó ,vì vậy phát sinh nhu cầu tất yếu là phải so sánh giá trị ,sức mua của
đồng tiền trong nước với ngoại tệ và giữa các ngoại tệ với nhau . Hoạt động chuyển
đổi đồng tiền này thành đồng tiền khác trong quá trình quan hệ giữa các nước
nhóm nước với nhau đã làm nảy sinh phạm trù tỷ giá hối đoái
Tỷ giá hối đoái là một phạm trù kinh tế nhạy cảm và rất phức tạp . Kinh tế thị
trường thường xuyên vận động thì tỷ giá hối đoái cũng như những hiện tượng kinh
tế khác biến động là lẽ tất nhiên ,là hợp với quy luật vận động của sự vật ,của hiện
tượng . Tuy nhiên những diễn biến có tính bất thường , khác lạ của hiện tượng kinh
tế tất phải do những nguyên nhân ,hoặc do những trục trặc nào đó làm cho hiện
tượng kinh tế đó diễn ra “chệch hướng” theo logic bình thường . Điều đó làm
chúng ta phải thận trọng xem xét các nguyên nhân từ mọi phía,một cách toàn diện
để có nhận thức , quan điểm đúng đắn , làm cơ sở tin cậy cho việc điều chỉnh các
hoạt động thực tiễn …
Nghiên cứu sự vận động của tỷ giá hối đoái là một vấn đề phức tạp nhưng cũng
đầy mới mẻ và hấp dẫn , nhất là trong bối cảnh nền kinh tế phát triển và vận động
không ngừng .Do đó , để lựa chọn đề tài nghiên cứu trong đề án môn học Lý thuyết
Tài chính - Tiền tệ ,
tôi đã lựa chọn việc tìm hiểu về "Tỷ giá hối đoái và quản lý tỷ giá hối đoái ở Việt
Nam hiện nay"
Cơ cấu bài viết gồm 3 chương :
Tû gi¸ hèi ®o¸i

Chương 1 Tổng quan lý luận về tỷ giá hối đoái và chính sách tỷ giá hối đoái
Chương 2 Sự ảnh hưởng của chính sách tỷ giá hối đoái tới tốc độ phát triển
kinh tế của Việt Nam
Chương 3 Một số giải pháp và kiến nghị
Tû gi¸ hèi ®o¸i
NỘI DUNG
Chương 1
TỔNG QUAN LÝ LUẬN VỀ TỶ GIÁ HỐI ĐOÁI VÀ CHÍNH SÁCH TỶ
GIÁ HỐI ĐOÁI.
1. Tỷ giá hối đoái.
1.1 Tỷ giá hối đoái là gì?
Khái niệm của tỷ giá hối đoái rất phức tạp có thể tiếp cân nó từ những góc
độ khác nhau.
Xét trong phạm vi thị trường của một nước ,các phương tiện thanh toán quốc
tế được mua và bán trên thị trường hối đoái bằng tiền tệ quốc gia của một nước
theo một tỷ giá nhất định .Do đó có thể hiểu tỷ giá là giá cả của một đơn vị tiền tệ
một được biểu hiện bằng số lượng đơn vị tiền tệ của nước khác hay là bằng số
lượng ngoại tệ nhận được khi đổi một đơn vị nội tệ hoặc bằng số lượng nội tệ nhận
được khi đổi một đơn vị ngoại tệ .Các nước có giá trị đồng nội tệ thấp hơn giá trị
ngoại tệ thường sử dụng cách thứ hai .Chẳng hạn ở Việt Nam người ta thường nói
đến số lượng đồng Việt nam nhận được khi đổi một đồng USD ,DEM hay một FFR
…Trong thực tế ,cách sử dụng tỷ giá như vậy thuận lợi hơn .Tuy nhiên trong
nghiên cứu lý thuyết thì cách định nghĩa thứ nhất thuận lợi hơn
Tỷ giá hối đoái còn được định nghĩa ở khía cạnh khác ,đó là quan hệ so sánh
giữa hai tiền tệ của hai nước với nhau . Một đồng tiền hay một lượng đồng tiền nào
đó đổi được bao nhiêu đồng tiền khác được gọi là tỷ lệ giá cả trao đổi giữa các
Tû gi¸ hèi ®o¸i
đồng tiền với nhau hay gọi tắt là tỷ giá hối đoái hay ngắn gọn là tỷ giá .Như vậy
,trên bình diện quốc tế ,có thể hiểu một cách tổng quát : tỷ giá hối đoái là tỷ lệ giữa
giá trị của các đồng tiền so với nhau.

Tỷ giá dùng để biểu hiện và so sánh những quan hệ về mặt giá cả của các
đồng tiền các nước khác nhau . Có hai loại giá : giá trong nước (giá quốc gia )
phản ánh những điều kiện cụ thể của sản xuất trong một nước riêng biệt ,và giá
ngoại thương ( giá quốc tế ) phản ánh những điều kịên sản xuất trên phạm vi thế
giới . Do phạm vi ,điều kiện sản xuất cụ thể trong mỗi nước và trên phạm vi thế
giới khác nhau nên hàng hoá có hai loại giá : giá quốc gia và giá quốc tế . Giá trị
quốc gia được biểu hiện dưới hình thức giá cả trong nước bằng đơn vị tiền tệ của
nước đó . Giá trị quốc tế biểu hiện qua giá cả quốc tế bằng các ngoại tệ trên thị
trường thế giới .Tiền tệ là vật ngang giá chung của toàn bộ khối lượng hàng hoá và
dịch vụ trong nước . Vì vậy trong sức mua của đồng tiền được phản ánh đầy đủ các
quan hệ tái sản xuất trong nước đó ,hay nói cách khác ,sức mua của một đồng tiền
do mức giá cả của toàn bộ các loại hàng hoá dịch vụ trong nước đó quyết định.Tỷ
giá thể hiện sự tương quan giữa mặt bằng giá trong nước và giá thế giới . Do sự
khác nhau giữa hai loại giá cả trong nước và giá cả thế giới mà tiền tệ vừa làm
thước đo giá trị quốc gia vừa làm thước đo giá trị quốc tế. Trong các hoạt đọng
kinh tế đối ngoại khi tính đến vấn đề hiệu quả kinh tế ,thì phảI thường xuyên so
sánh đối chiếu hai hình thức giá cả với nhau : giá quốc gia và giá quốc tế . Muốn
thế phải chuyển từ đồng tiền này sang đồng tiền khác , phải so sánh giá trị đồng
tiền trong nước với ngoại tệ thông qua công cụ tỷ giá .Tỷ giá dùng để tính toán và
thanh toán xuất , nhập khẩu ( không dùng để ổn định giá hàng hoá sản xuất trong
nước ) . Tỷ giá hàng xuất khẩu là lượng tiền trong nước cần thiết để mua một
lượng hàng xuất khẩu tương đưong với một đơn vị ngoại tệ .Tỷ giá hàng nhập khẩu
là số lượng tiền trong nước thu được khi bán một lượng vàng nhập khẩu có giá trị
một đơn vị ngoại tệ.
Tỷ giá là tỷ lệ so sánh giữa các đồng tiền với nhau . Do đó muốn so sánh giá
trị giữa các đồng tiền với nhau ,cần phải có vật ngang giá chung làm bản vị để so
Tû gi¸ hèi ®o¸i
sánh .Tiền tệ là vật ngang giá chung để biểu hiện giá trị của các hàng hoá ,nhưng
giờ đây đến lượt cần so sánh giá cả giữa các đồng tiền với nhau lại phải tìm một
vật ngang giá chung làm bản vị để so sánh.

1.2. Các loại tỷ giá thông dụng trên thị trường
Để nhận biết được tác động của tỷ giá hối đoái đối với các hoạt động của
nền kinh tế nói chung ,hoạt động xuất nhập khẩu nói riêng ,người ta thường phân
loại tỷ giá theo các tiêu thức sau đây :
* Dựa trên tiêu thức là đối tượng quản lý :
Tỷ giá chính thức : đây là loại tỷ giá được biết dến nhiều nhất và là tỷ giá
được nêu trên các phương tiện thông tin đại chúng do ngân hàng công bố chính
thức trên thị trường để làm cơ sở tham chiếu cho các hoạt động giao dịch , kinh
doanh ,thống kê…
Tỷ giá thị trường : tỷ giá được hình thành thông qua các giao dịch cụ thể
của các thành viên thị trường .
Tỷ giá danh nghĩa : là tỷ lệ giữa giá trị của các đồng tiền so với nhau
,đồng này đổi được bao nhiêu đồng kia .
Tỷ giá thực: là tỷ giá phản ánh tương quan giá cả hàng hoá của hai nước
được tính theo một trong hai loại tiền của hai nước đó hoặc là giá trị tính bằng
cùng một đồng tiền của hàng xuất khẩu so với giá hàng nhập khẩu..v.v..
* Dựa trên kỹ thuật giao dịch : cơ bản có hai loại tỷ giá :
Tỷ giá mua/bán trao ngay, kéo theo việc thay đổi ngay các khoản tiền
Tỷ giá mua/bán kỳ hạn ,kéo theo việc trao đổi các khoản tiền vào một ngày
tương lai xác định.
Bên cạnh đó ,trong quá trình theo dõi hoạt động kinh doanh của ngân
hàng ,người ta còn đưa ra các khái niệm tỷ giá :
Tû gi¸ hèi ®o¸i
Tỷ giá điện hối : tức là tỷ giá chuyển ngoại hối bằng điện ,thường được
niêm yết tại ngân hàng . Tỷ giá điện hối là tỷ giá cơ sở để xác định các loại tỷ giá
khác.
Tỷ giá thư hối : là tỷ giá chuyển ngoại hối bằng thư .
Tỷ giá của sec và hối phiếu trả tiền ngay : được mua và bán theo một tỷ
giá mà cơ sở xác định nó bằng tỷ giá điện hối trừ đi số tiền lãi của giá trị toàn bộ
của sec và hối phiếu phát sinh theo số ngày cần thiết của bưu điện để chuyển sec từ

nước này sang nước khác và theo số ngày kể từ lúc ngân hàng bán hối phiếu đến
lúc hối phiếu được trả tiền .
Tỷ giá hối phiếu có kỳ hạn bằng tỷ giá điện hối trừ đi số tiền lãi phát sinh
tính từ lúc ngan hàng bán hối phiếu đến lúc hối phiếu đó được trả tiền .Thời hạn
này thường là bằng thời hạn trả tiền ghi trên hối phiếu cộng với thời gian chuyển tờ
hối phiếu đó từ ngân hàng bán hối phiếu đến ngân hàng đồng nghiệp của nó ở nước
của con nợ hối phiếu .Thông thường lãi suất được tính theo mức lãi suất của nước
mà đồng tiền được ghi trên hối phiếu.
1.3. Vai trò của tỷ giá hối đoái trong nền kinh tế mở .
Đối với từng quốc gia hay nhóm quốc gia ( nếu có sự liên kết và có đồng
tiền chung ) thì tỷ giá hối đoái mà họ quan tâm hàng đầu chính là tỷ giá giữa đồng
tiền của chính quốc gia đó ,hay nhóm các quốc gia đó (đòng nội tệ) với các đồng
tiền của các quốc gia khác ( các đồng ngoại tệ) Tỷ giá giữ vai trò quan trọng đối
với mọi nền kinh tế.Sự vận động của nó có tác động sâu sắc mạnh mẽ tới mục
tiêu,chính sách kinh tế vĩ mô của mỗi quốc gia thể hiện trên hai điểm cơ bản sau :
Thứ nhất, TGHĐ và ngoại thương:Tỷ giá giữa đồng nội tệ và ngoại tệ là
quan trọng đối với mỗi quốc gia vì trước tiên nó tác động trực tiếp tới giá cả hàng
hoá xuất nhập khẩu của chính quốc gia đó.Khi đồng tiền của một quốc gia tăng
giá(Tăng trị giá so với đồng tiền khác)thì hàng hoá nước đó ở nước ngoài trở thành
đắt hơn và hàng hoá nước ngoài tại nước đó trở nên rẻ hơn.Ngược lại khi đồng tiền
một nước sụt giá,hàng hoá của nước đó tại nước ngoài trở nên rẻ hởn trong khi
Tû gi¸ hèi ®o¸i
hàng hoá nước ngoài tại nước đó trở nên đắt hơn(các yếu tố khác không đổi).Tỷ giá
tác động đến hoạt động xuất nhập khẩu vì vậy nó tác động tới cán cân thanh toán
quốc tế,gây ra thâm hụt hoặc thặng dư cán cân.
Thứ hai,TGHĐ và sản lượng, công ăn việc làm, lạm phát.Tỷ giá hối đoái
không chỉ quan trọng là vì tác động đến ngoại thương ,mà thông qua đó tỷ giá sẽ có
tác động đến các khía cạnh khác của nền kinh tế như mặt bằng giá cả trong nước
,lạm phát khả năng sản xuất , công ăn việc làm hay thất nghiệp…
Với mức tỷ giá hối đoái 1USD =10500VND của năm 1994 thấp hơn mức

1USD = 13500VND của năm 1998 ,tức tiền Việt Nam sụt giá và nếu giả định
mặt bằng giá thế giới không đổi ,thì không chỉ có xe con khi nhập khẩu tính thành
tiền Việt Nam tăng giá mà còn làm tất cả các sản phẩm nhập khẩu đều rơi vào tình
trạng tương tự và trong đó có cả nguyên vật liệu ,máy móc cho sản xuất . Nếu các
yếu tố khác trong nền kinh tế là không đổi,thì điều này tất yếu sẽ làm mặt bằng giá
cả trong nước tăng lên . Nếu tỷ giá hối đoái tiếp tục có sự gia tăng liên tục qua các
năm ( đồng nội tệ Việt Nam liên tục mất giá ) có nghĩa lạm phát đã tăng . Nhưng
bên cạnh đó , đối với lĩnh vực sản xuất chủ yếu dựa trên nguồn lực trong nước ,thì
sự tăng giá của hàng nhập khẩu sẽ giúp tăng khả năng cạnh tranh cho các lĩnh vực
này , giúp phát triển sản xuất và từ đó có thể tạo thêm công ăn việc làm , giảm thất
nghiệp ,sản lượng quốc gia có thể tăng lên . Ngược lại , nếu các yếu tố khác không
đổi thì lạm phát sẽ giảm ,khả năng cạnh tranh của các lĩnh vực trong nước cũng có
xu hướng giảm ,sản lượng quốc gia có thể giảm ,thất nghiệp của nền kinh tế có thể
tăng lên … nếu tỷ gá hối đoái giảm xuống ( USD giảm giá hay VND tăng giá )
Tû gi¸ hèi ®o¸i
1.4. Những nhân tố tác động tới tỷ giá:
Về dài hạn có 4 nhân tố tác động tới tỷ giá :Năng suất lao động,mức giá cả
tương đối ở thị trường trong nước,thuế quan và hạn mức nhập khẩu,ưa thích hàng
nội so với hàng ngoại.
- Năng suất lao động(NSLĐ)trong nước đóng một vai trò quan trọng trong
việc ảnh hưởng đến tỷ giá hối đoái của đồng nội tệ.NSLĐtrong nước tăng lên
tương đối so với nước ngoài, đồng nghĩa với việc các nhà kinh doan có thể hạ giá
thành sản phẩm,dich vụ của mình tương đối so với hàng ngoại nhập,dẫn đến sự gia
tăng mức cầu của hàng nội dịa so với hàng ngoại nhập,làm cho hàng nội địa vẫn
bán tốt khi giá đồng nội tệ tăng lên(TGHĐ)giảm xuống và ngược lại. Thực tế trên
thị trường thế giớiTGHĐ của đồng tiền phụ thuộc rất khăng khít vào NSLĐ tương
đối của nước đó.Một nền kinh tế phát triển có NSLĐ cao trong thời kì nào đó
thường sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến sự tăng giá của đồng tiền nước đó.
- Mức giá tương đối ở thị trường trong nước là nhân tố quan trọng ảnh
hưởng trực tiếp đếnTGHĐ.Theo thuyết mức giá cả tương đối,khi mức giá cả hàng

nội địa tăng tương đối so với hàng ngoại nhập thì cầu của hàng nội địa sẽ
giãmuống và đồng nội địa có xu hướng giảm giá để cho hàng nội bán được tốt hơn
và ngược lại nó sẽ làm đồng nội tệ có xu hướng tăng giá,bởi vì hàng nội đíãe vấn
bán tốt ngay cả với giá trị cao hơn của đồng nội tệ.
- Thuế quan và hạn mức nhập lhẩu là những công cụ kinh tế mà chính phủ
dùng để điều tiết và hạn chế nhập khẩu.Chính công cụ này nhiều hay ít đã tác động
và làm tăng giả cảcủa hàng ngoại nhập,làm giảm tương đối nhu cầu với hàng nhập
khẩu, góp phần bảo hộ và khuyến khích tiêu dùng hàng sản xuất trong nước.Những
công cụ mà nhà nước dùng để hạn chế nhập khẩu sẽ ảnh hưởng và làm cho tỷ giá
hối đoái của đồng nội tệ có xu hướng giảm về lâu dài.
- Ưa thích hàng nội so với hàng ngoại. Nếu sự ham thích của người nước
ngoài về mặt hàng trong nước tăng lên thì cầu về hàng nội sẽ tăng lên làm đồng nội
tệ tăng giá,bởi hàng nội địa vẫn bán được nhiều ngay cả với giá cao hơn của đồng
Tû gi¸ hèi ®o¸i
nội tệ.Cầu đối với hàng xuất của một nước tăng lên làm cho đồng tiền nước đó
giảm giá.
1.5. Tầm quan trọng của tỷ giá.
Bất kì một quốc gia nào cũng luôn luôn tìm cách để đạt được hai mục tiêu
lớn của nền kinh tế : Đó là mục tiêu cân bằng ngoại (cân băng ngoại thương) và
mục tiêu cân bằng nội(cân bằng sản lượng,công ăn việc làm và lạm phát)
Ta biết rằng, tỷ giá tác động đến giá cả tương đối của hàng hoá trong nước
và hàng hoá nước ngoài . Khi đồng tiền của một nước tăng giá ( Tăng giá trị so với
đồng tiền khác ) thì hàng hoá nước đó tại nước ngoài trở lên đắt hơn và hàng hoá
nước ngoài trở lên rẻ hơn(giá nội địa tại hai nước giữ nguyên ) . Ngược lại, khi
đồng tiền của một nước sụt giá , hàng hoá nước đó tại nước ngoài trở lên rẻ hơn
trong khi hàng hoá nước ngoài tại nước đó trở lên đắt hơn.
Từ đó tỷ giá ảnh hưởng tới quá trình sản xuất và xuất nhập khẩu của các
quốc gia và trở thành yếu tố chính ảnh hưởng tới việc thực hiện 2 mục tiêu lớn của
nền kinh tế . Điều này có thể nhận thấy một cách rõ ràng khi xem xét nền kinh tế
Việt Nam. Hiện nay,đồng VND đang được coi là tăng giá tương đối so với các

đồng tiền trong khu vực ( do đồng tiền của các nước này giảm giá so với đồng
USD ) nên giá cả của hàng Việt Nam trên thị trường quốc tế đang cao hơn so với
hàng hoá cùng chủng loại của các nước trong khu vực dẫn đến bị cạnh tranh một
cách gay gắt và thực tế là tổng kim ngạch xuất khẩu của nước ta trong năm 2000 và
mấy tháng đầu năm 2001 là không tăng mà có tăng thì cũng chỉ tăng một lượng
nhỏ.
2. Chính sách tỷ giá hối đoái và những tiền đề, mục tiêu cho việc hoạch
định chính sách tỷ giá hối đoái.
2.1. Chính sách tỷ giá hối đoái .
2.1.1 Khái niệm:
Tû gi¸ hèi ®o¸i
Chính sách TGHĐ là một hệ thống các công cụ dùng để tác động tới cung cầu
ngoại tệ trên thị trường từ đó giúp điều chỉnh tỷ giá hối đoái nhằm đạt tới những
mục tiêu cần thiết.
Về cơ bản , chính sách tỷ giá hối đoái tập trung chú trọng vào hai vấn đề lớn là :
vấn đề lựa chọn chế độ ( hệ thống ) tỷ giá hối đoái ( cơ chế vận động của tỷ giá hối
đoái ) và vấn đề điều chỉnh tỷ giá hối đoái .
2.1.2. Mục tiêu của chính sách tỷ giá hối đoái
Trong nền kinh tế mở động cơ hoạch định chính sách là những mục tiêu
cân đối bên trong và bên ngoài .Trong khi đó tỷ giá hối đoái lại là một yếu tố có
khả năng ảnh hưởng trực tiếp đến những cân đối này nên việc hoạch định những
chính sách tỷ giá phải trực tiếp nhắm đến hai mục tiêu này.
Trên đây là hai nhóm mục tiêu cơ bản mà chính sách tỷ giá cuối cùng
phải hướng đến .Tuy nhiên trong giai đoạn nhất định nào đó , chính sách tỷ giá
cũng có thêm những mục tiêu cụ thể như : thường xuyên xác lập và duy trì mức tỷ
giá cân bằng , duy trì và bảo vệ giá trị đồng nội tệ, tiến tới thực hiện đầy đủ chức
năng của đồng tiền ( bao gồm việc thực hiện khả năng chuyển đổi của đồng tiền)
,gia tăng dự trữ ngoại tệ..
Bây giờ sẽ lần lượt xem xét hai mục tiêu : cân bằng nội và cân bằng
ngoại.

* Mục tiêu cân bằng nội : Là trạng thái ở đó các nguồn lực của một quốc
gia được sử dụng đầy đủ, thể hiện ở sự toàn dụng nhân công và mức giá cả ổn
định. Mức giá biến động bất ngờ có tác động xấu đến các khoản tín dụng và đầu tư.
Chính phủ cần ngăn chặn các đợt lên hay xuống phát triển đột ngột của tổng cầu để
duy trì một mức giá cả ổn định, có thể dự kiến trước được. Vì vậy, tỷ giá hối đoái
được xem như là một công cụ đắc lực, hỗ trợ hiệu quả cho Chính phủ trong việc
điều chỉnh giá cả, đặc biệt là trong nền kinh tế, xu thế hội nhập quốc tế như hiện
nay.
Tû gi¸ hèi ®o¸i
* Mục tiêu cân bằng ngoại : Khái niệm "cân bằng ngoại" khó xác định hơn
nhiều so với "cân bằng nội", nó chủ yếu là sự cân đối trong "tài khoản vãng lai".
Trên thực tế người ta không thể xác định được "tài khoản vãng lai" nên cân bằng,
thâm hụt hay thặng dư bao nhiêu chỉ có thể thống nhất rằng: không nên có một sự
thâm hụt hay thặng dư quá lớn mà thôi. Tuỳ thuộc vào điều kiện kinh tế, chính trị
xã hội của một quốc gia mà Chính phủ phải có cách để điều chỉnh tỷ giá hối đoái
của họ cho phù hợp, hiệu quả, chủ yếu tác động vào các hoạt động xuất nhập khẩu
và đầu tư xuyên quốc gia.
2.1.3. Các công cụ của chính sách tỷ giá hối đoái.
- Phương pháp lãi suất chiết khấu : Đây là phương pháp thường sử dụng để
điều chỉnh tỷ giá hối đoái trên thị trường.Với phương pháp này, khi tỷ giá hối đoái
đạt đén mức báo động cần phải can thiệp thì NHTƯ nâng cao lãi suất chiết khấu .
Do lãi suất chiết khấu tăng nên lãi suất trên thị trường cũng tăng lên . Kết quả là
vốn vay ngắn hạn trên thị trường thế giới sẽ dồn vào để thu lãi suất cao hơn . Nhờ
thế mà sự căng thẳng về nhu cầu về ngoại tệ sẽ bớt đi , làm cho tỷ giá không có cơ
hội tăng nữa. Lãi suất do quan hệ cung cầu của vốn vay quyết định . Còn tỷ giá thì
do quan hệ cung cầu về ngoại tệ quyết định . Điều này có nghĩa là những yếu tố để
hình thành tỷ giá và lãi suất là không giống nhau , do vậy mà biến động của lãi suất
không nhất thiết kéo theo sự biến động của tỷ giá.
- Các nghiệp vụ của thị trường hối đoái : Thông qua các nghiệp vụ mua bán
ngoại tệ điều chỉnh tỷ giá hối đoái là một trong những biện pháp quan trọng nhất

của nhà nước để giữ vững ổn định sức mua của đồng tiền quốc gia . Đây là biện
pháp trực tiếp tác động vào tỷ giá hối đoái . Việc mua bán ngoại tệ được thực hiện
trên nguyên tắc diễn biến giá cả ngoại tệ trên thị trường và ý đồ can thiệp mang
tính chất chủ quan của nhà nước . Việc can thiệp này phải là hành động có cân
nhắc, tính toán những nhân tố thực tại cũng như chiều hướng phát triển trong tương
lai của kinh tế, thị trường tiền tệ và giá cả.
Tû gi¸ hèi ®o¸i
- Quỹ dự trữ bình ổn hối đoái : Nguồn vốn để hình thành quỹ dự trữ bình ổn
hối đoái thường là : phát hành trái khoán kho bạc bằng tiền quốc gia . Khi ngoại tệ
vào nhiều,thì sử dụng quỹ này để mua nhằm hạn chế mức độ mất giá của đồng
ngoại tệ .Ngược lại , trong trường hợp vốn vay chạy ra nước ngoài quỹ bình ổn hối
đoái tung ngoại tệ ra bán và tiếp tục mua các trái khoán đã phát hành để ngăn chặn
giá ngoại tệ tăng .Theo phương pháp này , khi cán cân thanh toán quốc tế bị thâm
hụt , quỹ bình ổn hối đoái sẽ đưa vàng ra bán thu ngoại tệ về để cân bằng cán cân
thanh toán , khi ngoại tệ và nhiều , quỹ sẽ tung vàng ra bán thu về đồng tiền quốc
gia để thu ngoại tệ nhằm duy trì sự ổn định tỷ giá hối đoái.
2.2. Lựa chọn chế độ TGHĐ
2.2.1. Các chế độ tỷ giá hối đoái
2.2.1.1Chế độ tỷ giá hối đoái cố định
2.2.1.1.1 Chế độ đồng giá vàng (1880 - 1932):
Sau một quá trình phát triển lâu dài, tiền thống nhất từ các dạng sơ khai thành
hai loại: vàng và bạc sau đó cố định ở vàng. Chế độ bản vị vàng là chế độ ở đó,
vàng đóng vai trò là vật ngang giá chung, chỉ có tiền đúc bằng vàng hoặc dấu hiệu
của nó mới có thể đổi lấy nó. Theo đó, đồng tiền của các nước được đổi trực tiếp ra
vàng, tỷ giá hối đoái được hình thành trên cơ sở so sánh hàm lượng vàng của các
đồng tiền, sự so sánh đó được gọi là ngang giá vàng (gold parity).
Ví dụ: 1 GBP = 5 USD có nghĩa là: 1GBP có chứa "một hàm lượng vàng"
tương đương với 5 lần hàm lượng vàng của 1 USD. Nói cách khác, ngang giá vàng
của GBP so với USD là: GBP/USD = 5.
Trong chế độ bản vị vàng, khi việc đúc tiền vàng , đổi tiền ra vàng và xuất

nhập khẩu vàng được thực hiện tự do thì tỷ giá hối đoái tách khỏi ngang giá vàng
là rất ít vì nó bị giới hạn bởi các điểm vàng. Thực hiện xuất nhập khẩu vàng sẽ
quay quanh "điểm vàng". Giới hạn lên xuống của tỷ giá hối đoái là ngang giá vàng
cộng (hoặc trừ) chi phí vận chuyển vàng giữa các nước hữu quan. Điểm cao nhất
của tỷ giá hối đoái gọi là "điểm xuất vàng" vì vượt quá giới hạn này, vàng bắt đầu
Tû gi¸ hèi ®o¸i
"chảy ra khỏi nước". Điểm thấp nhất của tỷ giá hối đoái là "điểm nhập vàng" vì
xuống dưới giới hạn này, vàng bắt đầu "chảy vào trong nước".
Nhờ có đặc điểm trên, chế độ bản vị vàng có tính ổn định cao, tiền tệ không
bị mất giá, tỷ giá ít biến động, cán cân thương mại tự động cân bằng. Chế độ này
có khả năng tự điều tiết khối lượng tiền tệ trong lưu thông mà không cần đến sự
can thiệp của Nhà nước, do đó nó có tác động tích cực đối với nền kinh tế tư bản
chủ nghĩa trong giai đoạn đầu phát triển. Đây cũng là thời kỳ phát triển rực rỡ của
thương mại quốc tế.
Tuy nhiên chế độ bản vị vàng tồn tại không lâu, đến 1914 nó sụp đổ do hàng
loạt các nguyên nhân sau:
- Do xu thế phát triển kinh tế thế giới không đồng đều khiến cho một số
nước công nghiệp phát triển ngày càng giàu lên, dự trữ vàng lớn do xuất khẩu được
nhiều hàng hoá. Còn ở các nước kém phát triển kho vàng ngày càng cạn kiệt do
phải nhập khẩu hàng hoá. Do đó, thế giới được chia thành hai khối: các nước kinh
tế phát triển và các nước kinh tế kém phát triển.
- Lạm hành việc phát hành tiền vàng, các Chính phủ đã chi tiêu quá lớn dẫn
đến việc dự trữ vàng trong kho nhà nước không đủ để đảm bảo cho việc đổi tiền
phù hiệu ra tiền vàng, làm cho công chúng có tâm lý sử dụng tiền phù hiệu và cất
tiền vàng đi. Ai có vàng không đúc tiền vàng nữa mà dùng để đổi lấy tiền phù hiệu.
Dẫn đến tiền phù hiệu được lưư thông rộng rãi trên cơ sở ngang giá vàng. Các
nước kinh tế phát triển có đồng tiền được coi là tiền chủ chốt. Các nước kinh tế
kém phát triển có đồng tiền được coi là tiền phụ thuộc. Tiền phụ thuộc đến với tiền
chủ chốt sẽ đến được với vàng. Vì chỉ tiêu tiền phù hiệu nên các nước lớn đã phát
hành một lượng tiền phù hiệu lớn để thao túng kinh tế, chính trị, vơ vét của cải, tài

nguyên, xâm chiếm thuộc địa ở các nước kém phát triển. Khi lượng tiền phù hiệu ở
trong lưu thông quá lớn thì nó trở lại để đổi lấy tiền vàng sẽ không có lượng vàng
đủ lớn để đúc tiền vàng nữa.
Tû gi¸ hèi ®o¸i
Mạt khác, trước đại chiến thế giới I, chính phủ các nước chạy đua vũ trang
đã timg mọi cách vơ vét vàng, vì thế lượng vàng trong lưu thông giảm mạnh, các
dấu hiệu tiền tệ, tiêng giấy tăng lên, đến khi chiến tranh thế giới năm 1914 bùng
nổ, chế đọ bản vị vàng tan vỡ. Các nước bắt đầu áp dụng các hình thức biến tướng
của ngang giá vàng là chế độ bản vị vàng thoi và chế độ bản vị vàng hối đoái. Các
chế độ này không có tính chất ổn định như chế độ bản vị tiền vàng trước năm
1914. Đến năm 1923, Anh kêu gọi các nước thực hiện lại chế độ bản vị vàng
nhưng không nước nào tham gia. Năm 1925, Anh đơn phương thực hiện lại chế độ
bản vị vàng, các nước cùng nhau phá giá đồng tiền của mình mua GBP, đổi lấy
vàng gây nên nạn chảy máu vàng ở Anh. Năm 1931, Anh buộc phải xoá bỏ chế độ
đồng giá vàng - bảng Anh.
Đến cuộc khủng hoảng kinh tế thế giới năm 1929 - 1933 đã đánh dấu sự sụp
đổ hoàn toàn của chế độ bản vị vàng dưới mọi hình thức và điều đó cũng có nghĩa
là đánh dấu sự kết thúc của thời kỳ tỷ giá hối đoái ổn định và sức mua của đồng
tiền được giữ vững.
2.2.1.1.2. Chế độ tỷ giá cố định theo thoả ước Bretton Woods (1946 - 1971)
Nhằm ổn định lại sự phát triển thương mại quốc tế và thiết lập một trật tự thế
giới mới sau thế chiến thứ hai, Mỹ, Anh và 42 nước đồng minh đã họp hội nghị tại
Bretton Woods (Mỹ) tháng 7/1944 để bàn bạc xây dựng hệ thống tiền tệ và thanh
toán chung. Hội nghị được đánh giá là hội nghị thành công nhất thế kỷ. Tại đây 56
nước ký tên hiệp định chấp nhận thành lập Quỹ tiền tệ quốc tế (IMF), Ngân hàng
Thế giới (WB) và một chế độ tỷ giá hối đoái mới. Theo chế độ này, các nước cam
kết duy trì giá trị đồng tiền của mình theo đồng USD hoặc theo nội dung vàng
trong phạm vi biến động không quá ± 1% tỷ giá đăng ký chính thức tại quỹ. Nếu
các nước tự thay đổi tỷ giá mà không được sự đồng ý của IMF thì sẽ bị phạt cấm
vận. NHTW các nước phải can thiệp vào thị trường tiền tệ nước mình để giữ cho tỷ

giá nước mình không thay đổi bằng cách mua bán đồng USD. Điều này cũng có
nghĩa là các nước phải cùng nhau bảo vệ giá trị cho đồng USD. Đổi lại, Mỹ cam
kết ổn định giá vàng ở mức 35USD/ounce vàng ( biến động giá cả không quá 24
Tû gi¸ hèi ®o¸i
cent/ounce). USD là đồng tiền chủ chốt số 1 với tiêu chuẩn giá cả 1USD = 0,88714
gram vàng.
Ví dụ: Trên cơ sở so sánh hàm lượng vàng: 1USD = 5,55 FRF thì NHTW
Pháp phải duy trì tỷ giá ở mức 1USD = 5,4945 FRF (5,55*99%) đến 1USD =
5,6055 FRF (5,5*101%).
Trong thời kỳ đầu cứ 1USD giấy phát hành ra đã có từ 4 đến 8 USD vàng bảo
đảm. Lượng vàng đảm bảo đồ sộ như vậy nên cả thế giới tư bản chỉ lo có vàng để
đổi lấy USD mà mua hàng Mỹ chứ không quan tâm đến việc USD có đổi lấy vàng
được không. Chính vì vậy, các nước có xu hướng chuyển đổi từ dự trữ vàng sang
dự trữ USD để tiết kiệm chi phí. USD đã trở thành tài sản dự trữ quốc tế của các
nước vì Mỹ cam kết với các NHTW rằng sẽ chuyển đổi không hạn chế USD ra
vàng. Các nước ngày càng mở rộng thương mại với Mỹ, gia tăng dự trữ USD của
họ, khiến cho sức hút USD ra ngoài ngày càng tăng. Tổng khối lượng USD trên
toàn thế giới vào cuối năm 1944là 28,5 tỷ USD, thì đến cuối năm 1968 đã lên đến
gần 100 tỷ USD. Trong 25 năm độc quyền phát hành tiền tệ, Mỹ đã lợi dụng đồng
USD để thu hút của cải các nơi trên thế giới về tay mình. Hàng trăm tỷ USD được
thả lang thang đi khắp các nước mà không có gì bảo đảm, gây ra lạm phát USD.
Chế độ Bretton Woods ngày càng bộc lộ những hạn chế mà bản thân nó không tự
khắc phục được:
- Dự trữ không tương xứng: Do quy mô thương mại quốc tế ngày càng tăng
gắn liền với những dòng vận động tiền tệ lớn, đòi hỏi các NHTW phải mua và bán
khối lượng lớn đồng USD để duy trì tỷ giá hối đoái đã thoả thuận. Về dài hạn, một
số ngân hàng nhận thấy dự trữ USD và vàng của mình không đủ đáp ứng nhu cầu
trên.
- Các cuộc khủng hoảng có nguyên nhân đầu cơ: Khi có sự thay đổi về mức
giá cả tương đối giữa các đổng tiền làm cho một số đồng tiền được đánh giá quá

cao hoặc quá thấp. Vì tỷ giá là luôn cố định, việc các nhà đầu cơ mua, bán lượng
Tû gi¸ hèi ®o¸i
tiền lớn khiến cho NHTW phải chi tiêu những lượng ngoại tệ lớn để cố gắng duy
trì tỷ giá đã định theo thoả ước cho đến khi nó được thay đổi.
- Sức ép từ tương quan thực tế giữa các đồng tiền: Sự tăng trưởng khác nhau
về xuất nhập khẩu cũng như tỷ lệ lạm phát rất chênh lệch giữa các nước và hàng
loạt các nhân tố tác động khác đã làm cho có sự thay đổi tương đối về giá trị tương
đối giữa các đồng tiền xét về dài hạn. Vì vậy, một số nước đã xin thay đổi lại tỷ
giá, gây sức ép cho tỷ giá cố định.
Vào những năm 60, bối cảnh kinh tế xã hội có nhiều thay đổi, khoa học kỹ
thuật phát triển làm cho các nước phục hồi kinh tế, thế giới chia làm 3 cực: Mỹ,
Nhật và Tây Âu. Do đó, các nước đã xuất khẩu hàng hoá sang Mỹ và Mỹ trở thành
nước nhập siêu. Về phía mình, hàng hoá Mỹ không còn sức hấp dẫn như trước làm
cho cán cân thương mại Mỹ thường xuyên thâm hụt, dự trữ vàng ngày càng giảm,
nợ nước ngoài tăng, USD mất giá nghiêm trọng. Thêm vào đó Mỹ sa lầy vào cuộc
chiến tranh ở Việt Nam và một số nước khác khiến chính phủ Mỹ chi tiêu ngày
càng nhiều tiền. Các nước khủng hoảng lòng tin với USD, đã chuyển đổi USD dự
trữ ra vàng, làm cho dự trữ vàng của Mỹ giảm sút nhanh chóng. Trước những diễn
biến phức tạp của tình hình trong nước và thế giới, tổng thống Mỹ Nixon sau 2 lần
tuyên bố phá giá: Lần 1(tháng8/1971) 1USD = 0,81gram vàng ròng và 42 USD =
1ounce vàng, lần 2 (tháng 3/1973) 1USD = 0,7369 gram vàng ròng và 45 USD = 1
ounce vàng. Đồng USD bị phá giá (-10%) thì chế độ tỷ giá hối đoái cố định
Bretton Woods hoàn toàn sụp đổ.
2.2.1.1.3. Nhận định chung về chế độ tỷ giá cố định:
Đây là chế độ tỷ giá hối đoái mà ở đó Nhà nước, cụ thể là NHTW tuyên bố
sẽ duy trì tỷ giá giữa đồng tiền của quốc gia mình với một hoặc một số đồng tiền
nào đó ở một mức độ nhất định. ở đây, NHTW đóng vai trò điều tiết lượng dư cầu
hoặc dư cung về ngoại tệ để giữ tỷ giá hối đoái cố định bằng cách bán ra hoặc mua
vào số dư đó.