CÂU ĐẶC BIỆT

PHÒNG GD & ĐT TP HUẾ *** TRƯỜNG THCS HUỲNH THÚC KHÁNG

* Khoanh tròn câu trả lơì đúng nhất.A
Câu 1. Câu rút gọn là câu:
A. Chỉ có thể vắng chủ ngữ.
B. Chỉ có thể vắng vị ngữ.
C. Có thể vắng cả chủ ngữ và vị ngữ.
D. Chỉ có thể vắng các thành phần phụ.
Câu 2. Đâu là câu rút gọn trả lời cho câu hỏi “Hằng ngày, cậu dành thời gian cho việc gì
là nhiều nhất?”?
A. Hằng ngày mình dành thời gian cho việc đọc sách nhiều nhất.
B. Đọc sách là việc mà mình dành nhiều thời gian nhất.
C.Tất nhiên là đọc sách.
D. Đọc sách.
Câu 3. Câu nào trong những câu sau là câu rút gọn?
A. Ai cũng phải học đi đôi với hành.
B. Anh trai tôi học luôn đi đôi với hành.
C. Học đi đôi với hành.
D. Rất nhiều người học đi đôi với hành.
Câu 4. Câu “Cần phải ra sức phấn đấu để cuộc sống của chúng ta ngày càng tốt đẹp hơn”
được rút gòn thành phần nào?
A. Trạng ngữ.
B. Chủ ngữ.
C. Vị ngữ.
D. Bổ ngữ.


I. Thế nào là câu đặc biệt?
1. Ví dụ:
Ôi, em Thủy ! Tiếng kêu sửng sốt của

cô giáo làm tôi giật mình. Em tôi bước vào
lớp.
(Khánh Hoài)




Ôi, em Thủy !
Ôi: Là một tiếng kêu ngạc nhiên
em Thủy: Là một lời gọi tên
Không có thành phần chủ ngữ và vị
ngữ.

A. Đó là một câu bình thường, có đủ chủ
ngữ và vị ngữ.
B. Đó là một câu rút gọn, lược bỏ cả chủ
ngữ lẫn vị ngữ.
C. Đó là một câu không thể có chủ ngữ lẫn
vị ngữ.

Ôi, em Thủy ! Tiếng kêu sửng sốt của cô
giáo làm tôi giật mình. Em tôi bước vào lớp.

Ôi, em Thủy , tiếng kêu sửng sốt của cô giáo
làm tôi giật mình. Em tôi bước vào lớp.

Ôi: thành phần cảm thán
em Thủy: thành phần gọi đáp

2. Ghi nhớ 1: Câu đặc biệt là loại câu

không cấu tạo theo mô hình chủ ngữ- vị
ngữ

* Bài tập nhanh:
Xác định câu đặc biệt trong đoạn văn sau:

Mọi người ngoảnh lại nhìn.
Hai chiếc xe máy đã tông vào nhau.

Rầm !
Thật khủng khiếp !

I. Thế nào là câu đặc biệt?
1. Ví dụ:
2. Ghi nhớ 1:



II. Tác dụng của câu đặc biệt

1. Ví dụ:

STT
Tác dụng

Câu đặc biệt
Bộc lộ cảm
xúc
Liệt kê, thông
báo về sự tồn tại

của sự vật, hiện
tượng
Xác định
thời gian, nơi
chốn

Gọi đáp
1 Một đêm mùa xuân. Trên
dòng sông êm ả, cái đò cũ của
bác tài Phán từ từ trôi.
(Nguyên Hồng)
2 Đoàn người nhốn nháo lên.
Tiếng reo. Tiếng vỗ tay.
(Nam Cao)
3 “Trời ơi”, cô giáo tái mặt và
nước mắt giàn giụa. Lũ nhỏ
cũng khóc mỗi lúc mỗi to
hơn.
(Khánh Hoài)
4 An gào lên:
- Sơn ! Em Sơn ! Sơn ơi !
- Chị An ơi !
Sơn đã nhìn thấy chị.
(Nguyễn Đình Thi)
X
X
X
X

2. Ghi nhớ 2: Câu đặc biệt thường dùng để:

- Nêu lên thời gian, nơi chốn diễn ra sự
việc được nói đến trong đoạn;
- Liệt kê, thông báo về sự tồn tại của sự
vật, hiện tượng;
- Xác định thời gian, nơi chốn;
- Gọi đáp.

STT
Tác dụng
Câu đặc biệt
Bộc lộ
cảm xúc
Liệt kê, thông
báo về sự tồn
tại của sự vật,
hiện tượng
Xác định
thời gian,
nơi chốn
Gọi đáp
1 Chửi. Kêu. Đấm, Đá,
Thụi, Bịch
(Nguyễn Công Hoan)
2 Ủa ! Bạn về bao giờ?
3 Sài Gòn. Mùa xuân
năm 1975. Các cánh
quân đã sẵn sàng cho
trận tấn công lịch sử.

4 Mẹ ơi ! Chị ơi ! Em đã

về.
x
x
x
x

Bài tập 1. Tìm trong những ví dụ dưới đây
những câu đặc biệt và câu rút gọn.
c. (1)Sóng ầm ầm đập vào những tảng đá lớn ven
bờ. (2)Gió biển thổi lồng lộng. (3)Ngoài kia là ánh
đèn sáng rọi của một con tàu. (4)Một hồi còi.
(Nguyễn Trí Huân)
d. (1) Chim sâu hỏi chiếc lá:
- (2) Lá ơi !(3) Hãy kể chuyện cuộc đời bạn
cho tôi nghe đi !
- (4) Bình thường lắm, chẳng có gì đáng kể
đâu.

Câu đặc biệt
Câu rút gọn
1. Hãy kể chuyện
cuộc đời bạn cho
tôi nghe đi !
2. Bình thường
lắm, chẳng có gì
đáng kể đâu.
1. Một hồi còi.
2. Lá ơi !

Bài tập 2.
Ví dụ
STT CÂU RÚT GỌN TÁC DỤNG
d
1 Hãy kể chuyện
cuộc đời bạn cho
tôi nghe đi !
2 Bình thường lắm,
chẳng có gì đáng
kể đâu.
Làm cho câu gọn hơn,
tránh lặp lại những từ
ngữ đã xuất hiện trong
câu đứng trước.
Làm cho câu gọn hơn,
thông tin yêu cầu
nhanh hơn

Ví dụ
STT CÂU ĐẶC BIỆT TÁC DỤNG
c 1 Một hồi còi. Liệt kê thông báo sự
tồn tại của sự vật, hiện
tượng
d 2 Lá ơi !
Gọi đáp

-

2. Tác dụng của câu đặc biệt:
- Xác định thời gian

- Bộc lộ cảm xúc;
-;
-;
Hãy kể chuyện cuộc đời bạn cho tôi nghe đi !

Đ
ĐĐ
0 đ0 đ
Đặt một đoạn đối thoại trong đó có dùng câu đặc biệt.
D
Hãy thêm một câu đặt biệt bộc lộ cảm xúc vào phần văn bản sau:
Nếu chúng ta không có ý thức giữ gìn, bảo vệ môi trường thì
con sông êm đềm với con đò quê hương sẽ trở thành dòng sông
chết
E
Nêu tác dụng của câu đặc biệt.
F
A
Trong 2 mục a và b, phần gạch chân trong mục nào là câu đặc biệt?
a. Đêm cuối đông, mọi tiếng động trong nông trường đã im bặt từ lâu.
b. Đêm cuối đông. Mọi tiếng động trong nông trường đã im bặt từ lâu.
A
B
Thế nào là câu đặc biệt?
B
C D E F
Nhóm I
10 đ
ĐĐĐ
40 đ30 đ20 đ

Đ
S
Nhóm II
Nhóm III
Nhóm IV
Chỉ ra câu đặc biệt trong đoạn sau và cho biết tác dụng của câu đặc
biệt đó.
Rừng ơi! Ta đã về đây, mang sức của đôi tay lao động khó khăn
không quản ngại.
C
Trò chơi chọn chũ trả lời
Trò chơi chọn chữ trả lời
50 đ60 đ
Đ
ĐĐ
0 đ0 đ10 đ
ĐĐĐ
40 đ30 đ20 đ
Đ
S
50 đ60 đ
Đ
ĐĐ
0 đ0 đ10 đ
ĐĐĐ
40 đ30 đ20 đ
Đ
S
50 đ60 đ
Đ

ĐĐ
0 đ0 đ10 đ
ĐĐĐ
40 đ30 đ20 đ
Đ
S
50 đ60 đ