BỨC XẠ VÀ AN TOÀN BỨC XẠ

KỸ THUẬT BẢO HỘ LAO ĐỘNG
GVHD: Thái Văn Đức
Nhóm: 8
CHỦ ĐỀ 4: BỨC XẠ VÀ AN TOÀN BỨC
XẠ
Thành viên nhóm 8
STT Tên thành viên Nhiệm vụ
1 Dương Thị Bích Hiền Các loại bức xạ
2 Trần Thị Tú Trinh (53TP-3) Các loại bức xạ
3 Đặng Thị Hồng Loan Các nguồn chiếu xạ
4 Đặng Thị Trung Trinh Biểu hiện sau khi chiếu xạ
5 Lê Thị Thanh Nga Nhận biết dấu hiệu lâm sàng
6 Nguyễn Thị Yến Nhi Tác hại của bức xạ và hiệu ứng chiếu xa
7 Nguyễn Hoài Lệ Trân (53TP-3) Tác hại của bức xạ và hiệu ứng chiếu xa
8 Nguyễn Thị Hoài Thương (NT) Các biện pháp phòng chống bức xạ
9 Nguyễn Bảo Duy Các biện pháp phòng chống bức xạ
IV. CÁC BIỆN PHÁP PHÒNG CHỐNG BỨC XẠ
III. TÁC HẠI CỦA BX VÀ HIỆU ỨNG CHIẾU XẠ
II. CÁC NGUỒN CHIẾU XẠ
I. CÁC LOẠI BỨC XẠ
NỘI DUNG
I. CÁC LOẠI BỨC XẠ





















1. BỨC XẠ ALPHA
01
02
03
Được phát ra bởi các nguyên tử của các nguyên tố
nặng như uran, radi, radon, plutoni
Bức xạ alpha không truyền xa và bị cản lại toàn bộ
bởi một tờ giấy hoặc một lớp màng ngoài của da.
Tuy nhiên, nếu một chất phát tia alpha được đưa vào
cơ thể, nó sẽ phát ra năng lượng ra các tế bào xung
quanh.
!"#

2
3
4
Gồm các electron có khối lượng gần 1/2000 khối lượng
của một proton (neutron), nhỏ hơn rất nhiều so với các
hạt alpha và nó có thể xuyên sâu hơn.

Tia beta có thể bị cản lại bởi tấm kim loại,
kính hay quần áo bình thường.
Tia beta được phát ra từ một số vật liệu phóng xạ
như: Triti, Carbon-14, Photpho-32 và Stronti-90.
Có thể xuyên qua được lớp ngoài của da => làm tổn
thương lớp da bảo vệ => nguy hiểm nếu hấp thu vào cơ
thể những chất phát ra tia beta.

Là dạng năng lượng sóng điện từ.

Đi được khoảng cách lớn trong không khí và có độ xuyên
mạnh.

Được tạo ra do sự tự phân rã của chất phóng xạ như cobalt-60
và xedi-137.

Khi đi xuyên vào vật chất => cường độ tia bắt đầu giảm => va
chạm với các nguyên tử => làm tổn hại cho da và các mô bên
trong.

Các vật liệu đặc (chì, bê tông…) là tấm chắn lý tưởng đối với
tia gamma.
3. BỨC XẠ GAMMA
$%&'$()*%+,-$./)0
1&'21 * ))
213

Giải phóng sau phản ứng phân hạch hạt nhân của uranium hoặc plutonium.

Khi va chạm với các hạt nhân khác => kích hoạt các hạt nhân, gây ra tia gamma gián tiếp gây ra bức xạ ion hóa.


Có sức xuyên mạnh hơn tia gamma => chỉ có thể bị ngăn chặn bởi tường bê tông dày, nước hoặc tấm chắn
Paraphin.

Bức xạ neutron chỉ tồn tại trong lò phản ứng hạt nhân và các nhiên liệu hạt nhân.
4. BỨC XẠ NEUTRON

Tia X do con người tạo ra.

Có bước sóng ngắn hơn tia tử ngoại nhưng dài
hơn tia gamma.

Tia X có khả năng xuyên qua nhiều vật chất =>
thường được dùng trong chụp ảnh y tế…

Có khả năng gây ion hóa có thể nguy hiểm cho
sức khỏe con người => bước sóng, cường độ, và
thời gian chụp ảnh y tế luôn được điều chỉnh cẩn
thận.
5. BỨC XẠTIA X
1. Chiếu xạ tự nhiên
1.1. Bức xạ vũ trụ
1.2. Bức xạ trong vỏ Trái đất
2. Chiếu xạ nhân tạo
2.1. Chiếu xạ trong y tế
2.2. Chiếu xạ trong công nghiệp.
2.3. Tro bụi phóng xạ
II. CÁC NGUỒN CHIẾU XẠ
1. Chiếu xạ tự nhiên
1.1. Bức xạ trong vũ trụ

Thiên hà Mặt trời
1. Chiếu xạ tự nhiên
1.2. Bức xạ trong vỏ Trái đất
Mặt đất
Không khí
Nước và Thức
ăn
Vật liệu xây
dựng
2.1. Chiếu xạ trong y tế

Trong lĩnh vực y tế hiện nay đang sử dụng khá phổ
biến các nguồn bức xạ để phục vụ chẩn đoán, điều trị
bệnh Tuy nhiên, đây cũng là «con dao 2 lưỡi» bởi nếu
không được đầu tư trang thiết bị đủ điều kiện an toàn
và kiểm soát chặt chẽ thì đây lại là một tác hại rất
nguy hiểm đối với nhân viên y tế, người bệnh và môi
trường

Trong chiếu xạ nhân tạo thì chiếu xạ y học là chủ yếu.
2. Chiếu xạ nhân tạo
Đồng vị phóng xạ Phát ra bức xạ Ứng dụng
Bi-213 Alpha Điều trị ung thư
Co-60 Gamma Xạ trị ngoài, khử trùng
Ho-166, Cu-64 Chẩn đoán, điều trị
Lu-177 Gamma Chụp ảnh
P-32 Beta Xạ trị
Re-186, Sm-153, Sr-89 Beta, gamma yếu Giảm đau
Bảng 1: Một số đồng vị phóng xạ sử dụng trong y tế


Các nguồn phóng xạ sử dụng trong công nghiệp
thường là những nguồn có chu kỳ bán rã ngắn.
Chúng phát ra các bức xạ gamma, tia X, alpha,
beta, bức xạ neutron và tia cực tím.

Việc bị chiếu xạ bởi các nguồn bức xạ này ít
nhiều ảnh hưởng đến sức khỏe của những nhân
viên làm việc trực tiếp với nó.
!!034330
Hình ảnh công nhân đang được kiểm tra vì
nghi ngờ bị nhiễm phóng xạ
Đồng vị phóng xạ Sử dụng trong công nghiệp
H-3, Au-198 Nghiên cứu về nước thải
C-14, Cl- 36 Đo tuổi nước
Mn -54, Zn-65 Nghiên cứu về tác động môi trường của khai thác mỏ
Co-60, Se- 75 Chụp X- quang công nghiệp kiểm tra các mối hàn
Pb- 210 Đo lường tuổi đất, cát
Cs -137 Giảm xói mòn đất, lắng đọng, độ cao mực nước trong bình chứa
Bảng 2: Một số đồng vị phóng xạ sử dụng trong công nghiệp

Chủ yếu là do các vụ nổ hạt nhân:
−
Các chất phân hạch không được sử dụng hoặc mới được tạo
ra do tương tác với neutron.
−
Các sản phẩm phân hạch.
−
Triti trong các động cơ nhiệt lạnh
−
Các sản phẩm kích hoạt tạo nên ở lớp vỏ của động cơ như

Fe
56
, Zn
65
, Mn
54
, Co
60
, Rn
102
, W
185
.

Các sản phẩm kích hoạt tạo ra môi trường xung quanh, nhất
là vụ nổ xảy ra trong lòng đất hoặc trên mặt đất.
!!)53
6424.7,8 9

Các bức xạ hat nhân có năng lượng đủ lớn để gây ion hóa. Sự ion hóa nguyên tử hay phân
tử làm thay đổi tính chất hóa học hay sinh học - làm tổn thương tới các phân tử sinh học =>
hậu quả của các tổn thương này làm phát sinh những triệu chứng lâm sàn có thể dẫn tới tử
vong.

Nhiễm xạ do nội chiếu thường nguy hiểm hơn ngoại chiếu.
III. Tác hại của bức xạ và hiệu ứng chiếu xạ
III. Tác hại của bức xạ và hiệu ứng chiếu xạ
1. Cơ chế tác dụng
B
B

2. Tổn thương do bức xạ
Ứ
Ứ
C
C
3. Các hiệu ứng và biểu hiện
X
X
4. Các nhân tố ảnh hưởng đến hiệu
ứng chiếu xạ
Ạ
Ạ

Kích thích hay ion hóa các phân tử nước ở
lân cận ADN.

Kích thích hay ion hóa trực tiếp lên phân tử
ADN.
1.2. GIÁN TIẾP
1.1. TRỰC TIẾP
1. CƠ CHẾ TÁC DỤNG

:";<=
Cơ chế này xảy ra khi bức xạ ion hóa các phân tử hữu cơ (chính là các phân tử AND
trong tế bào). Những bức xạ với năng lượng lớn (alpha) khi đi vào cơ thể sẽ trực tiếp phá
vỡ các tế bào gây ion hóa, làm đứt gãy các mối liên kết trong các gen, các nhiễm sắc thể
của tế bào, làm sai lệch cấu trúc gen và nhiễm sắc thể, gây tổn thương đến chức năng của
tế bào
Cơ chế gián tiếp

=> Xuất hiện các triệu chứng lâm sàn: buồn nôn, đục nhân mắt, ung thư sau
thời gian giài.
2.1. Nhiễm sắc thể
: Do tác dụng trực tiếp hay gián tiếp, ADN có thể chịu các tổn thương sau:

Đứt một nhánh

Đứt hai nhánh

Tổn thương base

Nối giữa các phân tử trong ADN

Nối giữa ADN và protein

Tổn thương bội (Bulky Lession): Thuộc loại tổn thương gây tử vong (Lethal Damage), không sửa
chữa được.
2. Tổn thương do bức xạ