Bình luận về câu “lời nói chẳng mất tiền mua, lựa lời mà nói cho vừa lòng nhau”

Bình luận về câu
“Lời nói chẳng mất tiền mua, lựa lời mà nói cho vừa lòng nhau”
Ca dao tục ngữ từ xưa đến nay vẫn là một kho tàng quý báu về cách
sống, cách làm người mà ông cha ta để lại cho con cháu. Xã hội chúng ta
là một tập thể, mọi người đều phải kết nối với nhau, không ai có thể
sống một mình. Vì vậy, trong cuộc sống, chúng ta không thể nào tránh
khỏi việc giao tiếp với người khác. Vậy chúng ta cần làm như thế nào để
có thể làm cho đối phương vừa lòng? Ông cha ta có một câu ca dao về
vấn đề này, đó là:
“Lời nói chẳng mất tiền mua
Lựa lời mà nói cho vừa lòng nhau.”
Câu ca dao nói về thái độ, lời nói của mỗi chúng ta khi giao tiếp: cần
phải nhẹ nhàng, nói những lời lẽ đúng mức, lịch sự, để không gây khó
chịu cho đối phương.
Lời nói là của chúng ta. Nói lời hay cũng không sao, mà nói lời dở cũng
chẳng vấn đề gì. Tất nhiên là không mất tiền mua, vì đó chính là một thứ
xuất phát từ bản thân mình, được coi như một thứ tài sản của mình. Đó
không phải là một thứ mình phải tốn công sức, tiền của quá nhiều thì
mới có được. Đó là công cụ để chúng ta giao tiếp với mọi người trong
cuộc sống hàng ngày. Có những người thì lúc nào cũng nói năng một
cách bỗ bã, thô thiển khiến cho người nghe cảm thấy khó chịu. Ngược
lại, cũng có những người có cách nói chuyện rất duyên dáng, hóm hỉnh,
khiến mọi người rất muốn trò chuyện cùng. Ngoài ra, lời nói cũng phụ
thuộc một phần vào trình độ văn hóa và môi trường giáo dục. Nếu như
một người được giáo dục một cách cẩn thẩn sẽ khác với một người
không đi học, không biết chữ. Như vậy, khi chúng ta giao tiếp với nhau,
cần phải chú ý đến đối tượng giao tiếp, để có thể có cách diễn đạt, sử
dụng ngôn ngữ một cách hợp lí.
Ông cha ta có câu: “Phong ba bão táp không bằng ngữ pháp Việt Nam”,
để diễn đạt một vấn đề có rất nhiều cách để nói. Nếu như chúng ta diễn
đạt một cách hợp lí thì sẽ đạt được hiệu quả rất tốt. Và ngược lại, nếu

như chúng ta diễn đạt không khéo léo sẽ dẫn đến những hậu quả mà
chúng ta không thể tưởng tượng được. Ví dụ, một người giáo viên mà
mắng học sinh rằng: “Em học dốt quá!”, sẽ khiến cho em học sinh ấy sợ
sệt, và cảm thấy mặc cảm, tự ti. Có thể em ấy sẽ càng ngày càng học
kém đi. Nhưng nếu một giáo viên biết cách diễn đạt, biết cách nói ra
khuyết điểm của học sinh một cách tinh tế nhất, thì bạn học sinh ấy rất
dễ có thể tiếp thu và có động lực để tiến bộ. Một người bác sĩ, khi gặp
tình trạng nguy kịch của người bệnh, nhưng vẫn luôn động viên người
đó lạc quan để chữa trị, chứ nhiều khi, họ không nói thẳng với người
bệnh rằng cuộc sống của họ sắp kết thúc. Có rất nhiều điều kì diệu sẽ
xảy ra nếu con người ta vẫn còn nghị lực sống, vẫn còn niềm tin vào
cuộc sống. Một người khôn ngoan, khéo léo là một người biết cách lựa
chọn cách diễn đạt tốt nhất trong mọi tình huống.
Tuy nhiên, để có thể có khả năng nhận biết tình huống hay nói năng một
cách nhẹ nhàng, dễ nghe thì chúng ta phải trải qua một quá trình học tập,
rèn luyện rất chăm chỉ. Cần biết để ý, quan sát mọi người xung quanh,
để học hỏi và rút kinh nghiệm. Những người biết chú ý quan sát mọi
người, sẽ biết được những điều nên làm và những điều nên tránh. Ông
cha ta có câu: “Học ăn, học nói, học gói, học mở”. Mọi việc trong cuộc
sống của chúng ta, ngay từ những việc nhỏ nhặt nhất như việc ăn như
thế nào cho lịch sự, nói thế nào cho đúng, cho hay cũng là cả một quá
trình. Khi còn nhỏ, chúng ta được thầy cô, cha mẹ dạy phải biết lễ phép
với người lớn, hòa nhã với bạn bè, nhường nhịn những người ít tuổi hơn.
Và bài học ấy, vẫn luôn theo chúng ta trên mọi bước đường đời. Nếu
chúng ta biết thực hiện đúng những điều mà chúng ta được dạy, được
học, thì chúng ta sẽ trở thành một người được rất nhiều người xung
quanh, vì cách nói chuyện dễ mến, nhẹ nhàng và lịch sự.
Nhưng, coi trọng việc sử dụng ngôn ngữ một cách lịch sử, đúng mực,
đúng hoàn cảnh không đồng nghĩa với việc lúc nào cũng nói tốt, mặc kệ
có đúng sự thật hay không. Nói hay không có nghĩa là nói sai. Có nhiều

người chỉ vì muốn làm cho người nghe vui, hoặc muốn tư lợi cho bản
thân mà chỉ toàn nói những lời nói nịnh hót, không đúng sự thật. Những
người như thế, thật đáng lên án. Chúng ta cần biết dũng cảm chỉ ra cho
bạn bè, người thân biết được những điểm chưa tốt của họ, để họ có thể
sửa được và tiến bộ hơn trong tương lai. Không thể vì không muốn
người khác buồn, mà không dám chỉ ra khuyết điểm của họ, chỉ toàn
khen họ, để họ ảo tưởng rằng họ đã tốt rồi, không cần sửa gì nữa. Như
vậy, chính là hại người ấy, chứ không phải là làm cho họ vui. Hay chỉ là
vui trong chốc lát mà phải gánh hậu quả về sau. Tuy nhiên, cũng cần biết
lựa chọn cách góp ý cho hợp lí.
Trong cuộc sống của chúng ta, có rất nhiều cuộc giao tiếp với nhiều mục
đích khác nhau. Chúng ta cần biết cách ứng xử phù hợp với từng tình
huống, để có thể đạt được một cuộc giao tiếp vui vẻ, thoải mái cho cả
hai bên. Tuy nhiên, cũng cần phải biết thẳng thắn khi đúng lúc, chứ
không chỉ lúc nào cũng chỉ vì muốn “vừa lòng nhau” mà nói những lời
ngon ngọt, hãy trở thành một người nói chuyện thông minh.