bài giảng an sinh xã hội

Bài giảng : AN SINH XÃ HộI
I. Khái niệm an sinh xã hội
Theo tổ chức Lao động quốc tế (ILO):
-
Là sự bảo vệ các thành viên của xã hội;
-
Thông qua các biện pháp;
-
Để các thành viên đương đầu với
những khó khăn
-> Làm mất hoặc giảm nguồn thu
nhập
Theo ILO:
•
An sinh xã hội gồm các phần:
-
Chăm sóc y tế
-
Bù đắp 1 phần thu nhập do rủi ro
(BHXH)
-
Chăm sóc trẻ em
Theo UNDP:
•
Trong khuôn khổ xây dựng hệ thống
ASXH ở Việt Nam, UNDP chia ASXH
gồm 2 phần:
-
BHXH
-
Trợ giúp xã hội

Ngoài ra UNDP còn nêu việc hỗ trợ cho
từng nhóm người yếu thế như: người già
neo đơn, tàn tật nặng
Theo Ngân hàng thế giới (WB)
•
Ngân hàng thế giới thể hiện quan niệm
của mình về ASXH chủ yếu là trợ cấp
người nghèo. Có 4 vấn đề họ quan tâm:
-
Chính sách trợ cấp
-
Tạo điều kiện người nghèo tham gia và thị
trường lao động, thị trường nông sản
-
Bảo vệ trẻ em
-
Các giải pháp trợ giúp đột xuất
Theo Hiệp hội An sinh xã hội thế giới
•
ASXH là hệ thống chính sách công liên
quan đến sự bảo đảm an toàn cho tất cả
các thành viên xã hội. Hiệp hội này quan
tâm nhiều đến các vấn đề sau:
-
Bảo hiểm y tế
-
Hệ thống lương hưu và chăm sóc tuổi già
-
Phòng chống TNLĐ – BNN.
-

Trợ giúp xã hội
Theo các chuyên gia Việt Nam:
•
Quan niệm thứ nhất: ASXH chính là an
ninh xã hội (social security). Hệ thống
chính sách ASXH dựa vào các nguyên
tắc:
-
Phòng ngừa rủi ro
-
Giảm thiểu rủi ro
-
Trợ giúp người rủi ro
-
Bảo vệ người rủi ro
•
Vậy quan niệm này gồm 3 yếu tố chính:
-
Hệ thống chính sách và các chương
trình về thị trường lao động (việc làm,
thu nhập, tham gia ASXH )
-
Hệ thống chính sách BHXH: được coi
là xương sống
-
Hệ thống trợ giúp xã hội: gồm Nhà
nước và xã hội

Các chuyên gia Việt Nam đưa ra
khái niệm lưới ASXH gồm 2 chức

năng cơ bản:
-
Hứng: đối tượng rơi xuống hứng đỡ
-
Sau đó bậc đối tượng lên khỏi lưới.
•
Quan niệm thứ hai: ASXH là một hệ
thống cơ chế, chính sách và các giải
pháp giúp các thành viên xã hội đối
phó khó khăn khi gặp rủi ro. Theo họ
ASXH phải đáp ứng được 3 chức
năng cơ bản:
-
Phòng ngừa rủi ro
-
Hạn chế rủi ro
-
Khắc phục rủi ro.
•
ASXH bao gồm 6 phần cơ bản:
-
Chính sách chương trình thị trường
lao động (việc làm)
-
Bảo hiểm xã hội
-
BHYT
-
Trợ giúp đặc biệt (ưu đãi xã hội)
-

Trợ giúp xã hội
-
Trợ giúp người nghèo.
Khái niệm chung ASXH rút ra từ các
khái niệm và quan niệm khác nhau:
Là 1 hệ thống các cơ chế chính sách;
các giải pháp Nhà nước và cộng đồng
nhằm trợ giúp các thành viên trong xã
hội đối phó các rủi ro, các cú sốc về
kinh tế - xã hội làm cho họ giảm hoặc
mất nguồn thu nhập.
Một số thuật ngữ có liên quan
tới ASXH:
-
Chính sách xã hội: là công cụ của Nhà
nước được thể chế hóa bằng các cơ chế
chính sách, giải pháp để tác động vào các
quan hệ xã hội nhằm giải quyết các vấn đề
xã hội đang đặt ra. ASXH là 1 phần của
chính sách xã hội.
-
Bảo trợ xã hội: là hệ thống chính sách chế
độ, hoạt động của Nhà nước và cộng đồng
xã hội nhằm giúp đỡ các đối tượng yếu thế.
II. Mô hình ASXH của 1 số quốc gia:
1, Mô hình của 1 số nước châu Âu:
1.1. Mô hình Nhà nước phúc lợi THỤY ĐiỂN với
3 phần quan trọng:
-
Hệ thống giáo dục công miễn phí.

-
Hệ thống chăm sóc sức khỏe công bảo đảm cho tất cả
người dân được chăm sóc tốt nhất.
-
Hệ thống BHXH hào phóng (đặc biệt hế thống bảo hiểm
phổ cập cho tất cả người già).
Lưu ý: từ năm 1990 trở về sau do gánh nặng về tài
chính cho phúc lợi xã hội mà kinh tế có phần suy giảm.
Vì vậy Thụy Điển đã có những cải cách quan trọng để
tái lập lại sự cân bằng giữ thu và chi.
1.2. Mô hình ASXH ở Pháp với 3 phần nhỏ:
-
Cứu trợ xã hội bắt nguồn từ hoạt động từ thiện dành cho
người nghèo. Quyền được cứu trợ là quyền dành cho tất
cả mọi người “người anh em”.
-
BHXH: ra đời vào 1945 đánh dấu bước chuyển từ người
được cứu trợ thành người có quyền được hưởng bảo
hiểm và nhiều loại hình bảo hiểm, chế độ bảo hiểm được
ra đời theo nguyên tắc bảo hiểm toàn dân.
-
Phát triển cộng đồng: từ thực tiễn công tác xã hội vấn đề
phát triển cộng đồng trở thành mô hình phát triển. Mô
hình này có nguồn gốc từ CANAĐA, họ đã xây dựng các
trung tâm xã hội tại các khu dân cư để giúp cho các đối
tượng yếu thế.
Tên nước Các bộ phận cấu
thành
Chính sách cụ thể
Pháp BHXH

Trợ giúp xã hội
- BHXH ốm đau, thai sản
-
Bảo hiểm TNLĐ – BNN, tử tuất;
-Bảo hiểm hưu trí
-
Trợ cấp gia đình/ phụ cấp nuôi con
-Trợ giúp y tế
-
Trợ giúp nhà ở
-Trợ giúp tuổi già
-
Trợ giúp gia đình
Đức BHXH
Trợ giúp xã hội
-Bảo hiểm y tế
-Bảo hiểm hưu trí
-Bảo hiểm TNLĐ
-Bảo hiểm thất nghiệp
-BHXH chăm sóc lâu dài
-
Trợ cấp con nhỏ và trợ cấp xã hội
Thụy Điển BHXH
Dịch vụ xã hội
-Bảo hiểm thu nhập/ hưu trí, phụ cấp con
nhỏ
-BHYT / trợ cấp ốm đau, TNLĐ, sinh đẻ
-
Dịch vụ giáo dục / dịch vụ phúc lợi cho
người già, trẻ em, người tàn tật

2, Mô hình của 1 số nước châu MỸ:
Mỹ và Canađa chịu ảnh hưởng của trường
phái Lord Beveridge, theo trường phái này
hệ thống ASXH hoạt động dựa trên 3 nguyên
tắc cơ bản:
-
Bao phủ toàn diện: tức là mọi người đều
được hưởng ASXH
-
Mức chi trả tương đương
-
Quản lý tập trung thống nhất
Thời kỳ Các bộ phận cấu thành Chính sách cụ thể
1935 BHXH (đến năm 1940 chỉ
có 220 000 công dân Mỹ
hưởng lợi hằng tháng từ
BHXH)
-Bảo vệ tuổi già
-
Chế độ tuất
-Tàn tật
-
Trợ cấp thất nghiệp
2000 BHXH (ngày nay 98%
người lao đông Mỹ có
BHXH; 45 triệu công dân
được hưởng lợi từ hệ thống
ASXH)
Trợ giúp xã hội và các dịch
vụ phúc lợi khác

-Bảo hiểm hưu trí
-Bảo hiểm nhân thọ
-Bảo hiểm tàn tật
-Bảo hiểm y tế cho người già, người
tàn tật, người bị một số bệnh nan y
-Bảo hiểm thất nghiệp
-An sinh thu nhập bổ sung
-Trợ giúp cho gia đình có trẻ em khó
khăn
-Trợ giúp y tế
-
Các dịch vụ cho bà mẹ, trẻ em
-Cứu trợ trẻ em
-
Trợ giúp phiếu lương htực
-Trợ giúp năng lượg
3, Mô hình của 1 số nước châu Á:
3.1. Nhật Bản
4 trụ cột chủ yếu:
-
Trợ giúp người nghèo
-
Chăm sóc người già, người tàn tật và người
có hoàn cảnh bất lợi
-
ASXH bao gồm hưu, bảo hiểm và chăm sóc
sức khỏe, bồi thường tai nạn lao động, các
trung tâm y tế và bảo vệ môi trường, trợ giúp
xã hội
3.2. SINGAPORE:

ASXH gồm :
-
Hệ thống BHXH bắt buộc và tự nguyện
-
Trợ cấp ốm đau, mất việc do chủ sử
dụng lao động cung cấp
-
Hỗ trợ xã hội trong cộng đồng dựa vào
quan hệ anh em, họ hàng và các loại
bảo hiểm tư nhân.
3.3. Trung Quốc:
ASXH gồm :
-
Bảo hiểm dưỡng lão cho công nhân
viên chức (giống như hưu trí)
-
Bảo hiểm thất nghiệp, BHYT
-
Bảo hộ mức sống tối thiểu, còn gọi là
cứu tế xã hội.
-
Các chế độ bảo hiểm khác: thương tật,
thai sản, …
1, Một số trường phái:
1.1. Trường phái Bismark: chính
sách ASXH dựa trên cột chính là
BHXH gắn với yếu tố lao động,
muốn hưởng phải tham gia đóng
góp, hệ thống được quản lý để
bảo đảm sự phát triển ổn định

III.Một số trường phái và
quan điểm mới về an sinh xã hội:

•
1.2. Trường phái Lord Beveridge:
hệ thống ASXH hoạt động dựa
trên 3 nguyên tắc:
-
Bao phủ toàn diện
-
Mức trả tương đương
-
Quản lý tập trung thống nhất (Nhà
nước phải quản lý tập trung và chỉ
đạo thực hiện)
2, Một số quan điểm mới:
Theo WB: hệ thống ASXH được xây dựng trên
mô hình quản lý rủi ro xã hội. Mỗi cá nhân, gia
đình, cộng đồng đều có nguy cơ phải chịu
những rủi ro nhất định. Hệ thống ASXH phải
đảm bảo được chức năng quản lý rủi ro:
-
Phòng ngừa
-
Giảm nhẹ
-
Khắc phục được hậu quả và đảm bảo an toàn
•
Theo WB: ASXH gồm 3 vấn đề chính:

-
Phát triển mạng lưới BHXH
-
Tư nhân hóa hệ thống bảo hiểm
-
Chính sách trợ giúp người nghèo thông
qua các lưới an toàn xã hội khác.
-
Chính sách ASXH được xây dựng trong
mối quan hệ chặt chẽ với chính sách kinh
tế, giáo dục, y tế, trong đó chủ yếu là
hướng tới người nghèo