Cải cách tài chính Việt Nam theo hướng tự do hoá trong thời kì hội nhập
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (470.25 KB, 26 trang )
[2009]
GVHD: GS. TS Bình Minh
Nhóm 4 - Chuyên đề 6
12/24/2009
Cải cách tài chính Việt Nam theo
hướng tư do hóa trong thời hội nhập
Chuyên đề 6: Tự do hóa tài chính – Nhóm 4
2 |
P a g e
December 24, 2009
LỜI MỞ ĐẦU
Hội nhập kinh tế quốc tế luôn là vấn đề được Chính phủ Việt Nam hết sức quan tâm. Từ
khi Việt Nam thực hiện chính sách mở cửa, chuyển đổi từ nền kinh tế bao cấp XHCN
sang nền kinh tế thị trường theo định hướng XHCN, kinh tế đất nước đã có những bước
tiến đáng kể trong việc ổn định và phát triển, trên cơ sở từng bước hội nhập cùng nền
kinh tế thế giới. Việc chính thức là thành viên của Hiệp hội các nước Đông Nam Á
(ASEAN) kèm theo những cam kết tham gia khu vực mậu dịch tự do Châu Á (AFTA),
việc ký kết hiệp định thương mại song phương Việt – Mỹ, gia nhập Tổ chức thương mại
quốc tế (WTO) đã đánh dấu quá trình mở cửa và hội nhập của Việt Nam.
Theo cam kết với WTO, Việt Nam sẽ thực hiện mở cửa ở hầu hết các lĩnh vực, xóa bỏ
bảo hộ của Nhà nước đối với các ngành kinh tế, trong đó tự do hóa tài chính là vấn đề cấp
thiết. Quá trình này đặt ra rất nhiều những cơ hội và thách thức cho chúng ta.
Nhằm tìm hiểu về lộ trình tự hóa tài chính ở Việt Nam, thực trạng, thành tựu và những
hạn chế còn tồn tại của quá trình tự do hóa tài chính, từ đó đưa ra những kiến nghị, giải
pháp tháo gỡ để góp phần thúc đẩy hội nhập thành công chính là mục đích của đề tài tiểu
luận:
“Cải cách tài chính ở Việt Nam theo hướng tự do hóa
trong thời kỳ hội nhập”.
Chuyên đề 6: Tự do hóa tài chính – Nhóm 4
3 |
P a g e
December 24, 2009
CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN
I
I
.
.
T
T
à
à
i
i
c
c
h
h
í
í
n
n
h
h
k
k
i
i
ề
ề
m
m
c
c
h
h
ế
ế
v
v
à
à
T
T
ự
ự
d
d
o
o
h
h
ó
ó
a
a
T
T
à
à
i
i
c
c
h
h
í
í
n
n
h
h
:
:
1
1
)
)
T
T
à
à
i
i
c
c
h
h
í
í
n
n
h
h
k
k
i
i
ề
ề
m
m
c
c
h
h
ế
ế
T
T
à
à
i
i
c
c
h
h
í
í
n
n
h
h
k
k
i
i
ề
ề
m
m
c
c
h
h
ế
ế
l
l
à
à
m
m
ộ
ộ
t
t
c
c
ơ
ơ
c
c
h
h
ế
ế
t
t
à
à
i
i
c
c
h
h
í
í
n
n
h
h
đ
đ
ư
ư
ợ
ợ
c
c
đ
đ
ặ
ặ
c
c
t
t
r
r
ư
ư
n
n
g
g
h
h
o
o
á
á
b
b
ở
ở
i
i
s
s
ự
ự
c
c
a
a
n
n
t
t
h
h
i
i
ệ
ệ
p
p
q
q
u
u
á
á
m
m
ứ
ứ
c
c
c
c
ủ
ủ
a
a
n
n
h
h
à
à
n
n
ư
ư
ớ
ớ
c
c
v
v
à
à
o
o
c
c
á
á
c
c
h
h
o
o
ạ
ạ
t
t
đ
đ
ộ
ộ
n
n
g
g
v
v
à
à
c
c
á
á
c
c
q
q
u
u
á
á
t
t
r
r
ì
ì
n
n
h
h
t
t
à
à
i
i
c
c
h
h
í
í
n
n
h
h
.
.
B
B
i
i
ể
ể
u
u
h
h
i
i
ệ
ệ
n
n
c
c
ụ
ụ
t
t
h
h
ể
ể
l
l
à
à
v
v
i
i
ệ
ệ
c
c
n
n
h
h
à
à
n
n
ư
ư
ớ
ớ
c
c
ấ
ấ
n
n
đ
đ
ị
ị
n
n
h
h
m
m
ứ
ứ
c
c
l
l
ã
ã
i
i
s
s
u
u
ấ
ấ
t
t
t
t
r
r
ầ
ầ
n
n
,
,
t
t
r
r
ự
ự
c
c
t
t
i
i
ế
ế
p
p
đ
đ
i
i
ề
ề
u
u
t
t
i
i
ế
ế
t
t
q
q
u
u
á
á
t
t
r
r
ì
ì
n
n
h
h
p
p
h
h
â
â
n
n
p
p
h
h
ố
ố
i
i
t
t
í
í
n
n
d
d
ụ
ụ
n
n
g
g
,
,
ư
ư
u
u
t
t
i
i
ê
ê
n
n
c
c
h
h
o
o
k
k
h
h
u
u
v
v
ự
ự
c
c
k
k
i
i
n
n
h
h
t
t
ế
ế
n
n
h
h
à
à
n
n
ư
ư
ớ
ớ
c
c
v
v
à
à
đ
đ
ặ
ặ
t
t
r
r
a
a
c
c
á
á
c
c
t
t
ỷ
ỷ
l
l
ệ
ệ
d
d
ự
ự
t
t
r
r
ữ
ữ
b
b
ắ
ắ
t
t
b
b
u
u
ộ
ộ
c
c
q
q
u
u
á
á
c
c
a
a
o
o
…
…
V
V
i
i
ệ
ệ
c
c
t
t
h
h
e
e
o
o
đ
đ
u
u
ổ
ổ
i
i
t
t
à
à
i
i
c
c
h
h
í
í
n
n
h
h
k
k
i
i
ề
ề
m
m
c
c
h
h
ế
ế
c
c
ó
ó
n
n
g
g
u
u
y
y
ê
ê
n
n
n
n
h
h
â
â
n
n
c
c
h
h
ủ
ủ
y
y
ế
ế
u
u
t
t
ừ
ừ
n
n
h
h
ữ
ữ
n
n
g
g
đ
đ
ò
ò
i
i
h
h
ỏ
ỏ
i
i
v
v
à
à
m
m
o
o
n
n
g
g
m
m
u
u
ố
ố
n
n
c
c
ủ
ủ
a
a
n
n
h
h
à
à
n
n
ư
ư
ớ
ớ
c
c
v
v
à
à
n
n
g
g
u
u
ồ
ồ
n
n
t
t
à
à
i
i
c
c
h
h
í
í
n
n
h
h
đ
đ
ể
ể
đ
đ
ả
ả
m
m
b
b
ả
ả
o
o
m
m
ộ
ộ
t
t
t
t
ỷ
ỷ
l
l
ệ
ệ
t
t
ă
ă
n
n
g
g
t
t
r
r
ư
ư
ở
ở
n
n
g
g
c
c
a
a
o
o
,
,
t
t
ỷ
ỷ
l
l
ệ
ệ
t
t
h
h
ấ
ấ
t
t
n
n
g
g
h
h
i
i
ệ
ệ
p
p
t
t
h
h
ấ
ấ
p
p
c
c
ũ
ũ
n
n
g
g
n
n
h
h
ư
ư
c
c
á
á
c
c
m
m
ụ
ụ
c
c
t
t
i
i
ê
ê
u
u
p
p
h
h
á
á
t
t
t
t
r
r
i
i
ể
ể
n
n
k
k
i
i
n
n
h
h
t
t
ế
ế
x
x
ã
ã
h
h
ộ
ộ
i
i
k
k
h
h
á
á
c
c
.
.
H
H
ậ
ậ
u
u
q
q
u
u
ả
ả
c
c
ơ
ơ
b
b
ả
ả
n
n
c
c
ủ
ủ
a
a
v
v
i
i
ệ
ệ
c
c
t
t
h
h
e
e
o
o
đ
đ
u
u
ổ
ổ
i
i
c
c
h
h
í
í
n
n
h
h
s
s
á
á
c
c
h
h
t
t
à
à
i
i
c
c
h
h
í
í
n
n
h
h
k
k
i
i
ề
ề
m
m
c
c
h
h
ế
ế
l
l
à
à
n
n
h
h
ữ
ữ
n
n
g
g
h
h
ạ
ạ
n
n
c
c
h
h
ế
ế
v
v
ề
ề
t
t
ă
ă
n
n
g
g
t
t
r
r
ư
ư
ở
ở
n
n
g
g
k
k
i
i
n
n
h
h
t
t
ế
ế
,
,
n
n
h
h
ữ
ữ
n
n
g
g
m
m
ấ
ấ
t
t
ổ
ổ
n
n
đ
đ
ị
ị
n
n
h
h
t
t
r
r
o
o
n
n
g
g
k
k
i
i
n
n
h
h
t
t
ế
ế
v
v
ĩ
ĩ
m
m
ô
ô
.
.
2
2
)
)
T
T
ự
ự
d
d
o
o
h
h
ó
ó
a
a
T
T
C
C
l
l
à
à
g
g
ì
ì
?
?
T
T
à
à
i
i
c
c
h
h
í
í
n
n
h
h
t
t
ự
ự
d
d
o
o
h
h
ó
ó
a
a
l
l
à
à
c
c
ơ
ơ
c
c
h
h
ế
ế
t
t
r
r
o
o
n
n
g
g
đ
đ
ó
ó
k
k
h
h
ô
ô
n
n
g
g
c
c
ó
ó
h
h
o
o
ặ
ặ
c
c
c
c
h
h
ỉ
ỉ
c
c
ó
ó
s
s
ự
ự
c
c
a
a
n
n
t
t
h
h
i
i
ệ
ệ
p
p
r
r
ấ
ấ
t
t
h
h
ạ
ạ
n
n
c
c
h
h
ế
ế
c
c
ủ
ủ
a
a
c
c
h
h
í
í
n
n
h
h
p
p
h
h
ủ
ủ
v
v
à
à
o
o
c
c
á
á
c
c
h
h
o
o
ạ
ạ
t
t
đ
đ
ộ
ộ
n
n
g
g
t
t
à
à
i
i
c
c
h
h
í
í
n
n
h
h
n
n
h
h
ư
ư
:
:
P
P
h
h
â
â
n
n
p
p
h
h
ố
ố
i
i
v
v
ố
ố
n
n
t
t
í
í
n
n
d
d
ụ
ụ
n
n
g
g
,
,
h
h
ì
ì
n
n
h
h
t
t
h
h
à
à
n
n
h
h
l
l
ã
ã
i
i
s
s
u
u
ấ
ấ
t
t
,
,
t
t
ỷ
ỷ
g
g
i
i
á
á
h
h
ố
ố
i
i
đ
đ
o
o
á
á
i
i
v
v
à
à
s
s
ự
ự
t
t
h
h
a
a
m
m
g
g
i
i
a
a
c
c
ủ
ủ
a
a
c
c
á
á
c
c
t
t
h
h
ể
ể
c
c
h
h
ế
ế
t
t
à
à
i
i
c
c
h
h
í
í
n
n
h
h
v
v
à
à
o
o
c
c
á
á
c
c
t
t
h
h
ị
ị
t
t
r
r
ư
ư
ờ
ờ
n
n
g
g
.
.
T
T
ự
ự
d
d
o
o
h
h
ó
ó
a
a
t
t
à
à
i
i
c
c
h
h
í
í
n
n
h
h
l
l
à
à
g
g
i
i
ả
ả
m
m
t
t
h
h
i
i
ể
ể
u
u
s
s
ự
ự
c
c
a
a
n
n
t
t
h
h
i
i
ệ
ệ
p
p
c
c
ủ
ủ
a
a
n
n
h
h
à
à
n
n
ư
ư
ớ
ớ
c
c
v
v
à
à
o
o
c
c
á
á
c
c
q
q
u
u
a
a
n
n
h
h
ệ
ệ
v
v
à
à
g
g
i
i
a
a
o
o
d
d
ị
ị
c
c
h
h
t
t
à
à
i
i
c
c
h
h
í
í
n
n
h
h
,
,
c
c
á
á
c
c
h
h
o
o
ạ
ạ
t
t
đ
đ
ộ
ộ
n
n
g
g
t
t
à
à
i
i
c
c
h
h
í
í
n
n
h
h
đ
đ
ư
ư
ợ
ợ
c
c
t
t
ự
ự
d
d
o
o
t
t
h
h
ự
ự
c
c
h
h
i
i
ệ
ệ
n
n
t
t
h
h
e
e
o
o
t
t
í
í
n
n
h
h
i
i
ệ
ệ
u
u
t
t
h
h
ị
ị
t
t
r
r
ư
ư
ờ
ờ
n
n
g
g
.
.
Tự do hoá tài chính trong bối cảnh hội nhập còn có ý nghĩa là mở cửa thị trường
vốn trong nước nhằm tranh thủ cơ hội từ việc khai thác các dòng vốn quốc tế.
Chuyên đề 6: Tự do hóa tài chính – Nhóm 4
4 |
P a g e
December 24, 2009
Tự do hóa tài chính được phân làm hai cấp độ: Tự do hóa tài chính nội địa (xóa bỏ
kiểm soát lãi suất và phân bổ tín dụng) và tự do hóa tài chính quốc tế (loại bỏ kiểm soát
vốn và các hạn chế trong quản lý ngoại hối). Hạt nhân của tự do hóa tài chính là tự do
hóa lãi suất và cần thiết phải kiểm soát quá trình tự do hóa lãi suất.
3
3
)
)
N
N
ộ
ộ
i
i
d
d
u
u
n
n
g
g
h
h
o
o
á
á
t
t
ự
ự
d
d
o
o
t
t
à
à
i
i
c
c
h
h
í
í
n
n
h
h
đ
đ
ư
ư
ợ
ợ
c
c
s
s
ắ
ắ
p
p
đ
đ
ặ
ặ
t
t
t
t
h
h
e
e
o
o
t
t
r
r
ì
ì
n
n
h
h
t
t
ự
ự
t
t
ố
ố
i
i
ư
ư
u
u
:
:
C
C
h
h
í
í
n
n
h
h
p
p
h
h
ủ
ủ
p
p
h
h
ả
ả
i
i
k
k
i
i
ể
ể
m
m
s
s
o
o
á
á
t
t
đ
đ
ư
ư
ợ
ợ
c
c
c
c
h
h
í
í
n
n
h
h
s
s
á
á
c
c
h
h
t
t
à
à
i
i
k
k
h
h
o
o
á
á
v
v
à
à
t
t
h
h
ự
ự
c
c
t
t
h
h
i
i
c
c
h
h
í
í
n
n
h
h
s
s
á
á
c
c
h
h
t
t
à
à
i
i
k
k
h
h
o
o
á
á
c
c
ó
ó
h
h
i
i
ệ
ệ
u
u
q
q
u
u
ả
ả
.
.
N
N
g
g
u
u
ồ
ồ
n
n
t
t
h
h
u
u
c
c
ủ
ủ
a
a
n
n
h
h
à
à
n
n
ư
ư
ớ
ớ
c
c
p
p
h
h
ả
ả
i
i
c
c
h
h
u
u
y
y
ể
ể
n
n
d
d
ầ
ầ
n
n
s
s
a
a
n
n
g
g
k
k
h
h
u
u
v
v
ự
ự
c
c
t
t
ư
ư
n
n
h
h
â
â
n
n
.
.
T
T
ự
ự
d
d
o
o
h
h
o
o
á
á
c
c
á
á
c
c
d
d
ị
ị
c
c
h
h
v
v
ụ
ụ
t
t
à
à
i
i
c
c
h
h
í
í
n
n
h
h
:
:
c
c
á
á
c
c
d
d
ị
ị
c
c
h
h
v
v
ụ
ụ
b
b
ả
ả
o
o
h
h
i
i
ể
ể
m
m
v
v
à
à
c
c
á
á
c
c
d
d
ị
ị
c
c
h
h
v
v
ụ
ụ
l
l
i
i
ê
ê
n
n
q
q
u
u
a
a
n
n
đ
đ
ế
ế
n
n
b
b
ả
ả
o
o
h
h
i
i
ể
ể
m
m
;
;
d
d
ị
ị
c
c
h
h
v
v
ụ
ụ
n
n
g
g
â
â
n
n
h
h
à
à
n
n
g
g
v
v
à
à
c
c
á
á
c
c
d
d
ị
ị
c
c
h
h
v
v
ụ
ụ
t
t
à
à
i
i
c
c
h
h
í
í
n
n
h
h
k
k
h
h
á
á
c
c
.
.
M
M
ở
ở
c
c
ử
ử
a
a
t
t
h
h
ị
ị
t
t
r
r
ư
ư
ờ
ờ
n
n
g
g
v
v
ố
ố
n
n
t
t
r
r
o
o
n
n
g
g
n
n
ư
ư
ớ
ớ
c
c
s
s
a
a
o
o
c
c
h
h
o
o
n
n
g
g
ư
ư
ờ
ờ
i
i
g
g
ử
ử
i
i
t
t
i
i
ề
ề
n
n
n
n
h
h
ậ
ậ
n
n
đ
đ
ư
ư
ợ
ợ
c
c
l
l
ã
ã
i
i
s
s
u
u
ấ
ấ
t
t
t
t
h
h
ự
ự
c
c
đ
đ
ã
ã
đ
đ
i
i
ề
ề
u
u
c
c
h
h
ỉ
ỉ
n
n
h
h
t
t
h
h
e
e
o
o
l
l
ạ
ạ
m
m
p
p
h
h
á
á
t
t
,
,
m
m
ở
ở
c
c
ử
ử
a
a
t
t
h
h
ị
ị
t
t
r
r
ư
ư
ờ
ờ
n
n
g
g
v
v
ố
ố
n
n
t
t
r
r
o
o
n
n
g
g
n
n
ư
ư
ớ
ớ
c
c
v
v
à
à
t
t
ự
ự
d
d
o
o
h
h
o
o
á
á
l
l
ã
ã
i
i
s
s
u
u
ấ
ấ
t
t
.
.
T
T
ự
ự
d
d
o
o
h
h
o
o
á
á
t
t
ỷ
ỷ
g
g
i
i
á
á
h
h
ố
ố
i
i
đ
đ
o
o
á
á
i
i
.
.
T
T
ự
ự
d
d
o
o
h
h
o
o
á
á
c
c
á
á
c
c
g
g
i
i
a
a
o
o
d
d
ị
ị
c
c
h
h
t
t
r
r
ê
ê
n
n
t
t
à
à
i
i
k
k
h
h
o
o
ả
ả
n
n
v
v
ố
ố
n
n
I
I
I
I
.
.
L
L
ợ
ợ
i
i
í
í
c
c
h
h
v
v
à
à
n
n
h
h
ữ
ữ
n
n
g
g
t
t
h
h
á
á
c
c
h
h
t
t
h
h
ứ
ứ
c
c
t
t
r
r
o
o
n
n
g
g
q
q
u
u
á
á
t
t
r
r
ì
ì
n
n
h
h
t
t
ự
ự
d
d
o
o
h
h
ó
ó
a
a
t
t
à
à
i
i
c
c
h
h
í
í
n
n
h
h
.
.
1
1
)
)
Lợi ích của tự do hoá tài chính
:
:
Cải cách tài tài chính ở VIỆT NAM theo
hướng tự do hóa sẽ mang lại nhiều lợi ích đáng kể qua các khía cạnh sau:
Thúc đẩy tăng trưởng kinh tế: Có được là do sự tăng lên trong mức độ đầu tư &
kèm theo đó là tỷ suất sinh lợi của các khoản đầu tư được cải thiện do tiếp cận được kinh
nghiệm quản lý hiện đại, lĩnh hội được các thành quả công nghệ mới, tiếp cận được thị
trường rộng lớn, các thông tin được phản hồi một cách đầy đủ và kịp thời vào giá cả hàng
hóa của các nhà sản xuất….
Cho phép cá nhân tự bảo vệ chính mình: Các nhà đầu tư có thể sử dụng các công
cụ phòng ngừa rủi ro thông qua các sản phẩm phái sinh không cân đối trong nền kinh tế.
Các nhà đầu tư có thể tự đa dạng hóa đầu tư, khai thác các thị trường mới…
Xử lý mối quan hệ giữa tiết kiệm và đầu tư: Theo WB thì nếu dòng vốn vào đạt
3% - 4% GDP thì tốc độ tăng trưởng của tỷ suất sinh lợi là 0,5% - 1 đôla FDI sẽ làm tăng
Chuyên đề 6: Tự do hóa tài chính – Nhóm 4
5 |
P a g e
December 24, 2009
tổng số đầu tư trong nước và nước ngoài hơn 1 đôla, FDI bổ sung chứ không làm giảm đi
đầu tư nội địa…
Kích thích sự phát triển của thị trường vốn: Làm gia tăng chiều sâu & tính thanh
khoản trên thị trường vốn. Việc tiếp cận nguồn vốn đầu tư gián tiếp sẽ thúc đẩy mạnh mẽ
thị trường chứng khoán – qua đó giá trị cổ phiếu được niên yết trên TTCK ngày càng
phát triển, giả được chi phí sử dụng vốn, giúp các doanh nghiệp trong nước tiếp cận được
các nguồn vốn quốc tế có chi phí sử dụng vốn thấp hơn.
Thúc đẩy cải cách kinh tế vĩ mô tốt hơn: Sự tác động hai chiều sẽ làm các chính
sách kinh tế vĩ mô ổn định hơn trong ngắn hạn cũng như dài hạn.
2) Thách thức của tự do hóa tài chính : Tuy có những lợi ích đáng kể trên những
bên cạnh đó cũng sẽ gặp phải những rủi ro trong quá trình hội nhập, có hai thách thức lớn
thường gặp như:
Dòng vốn chảy vào ào ạt (tương tự căn bệnh Hà Lan): Dòng vốn chảy vào ào ạt có
mối quan hệ chặt chẽ với quy mô của nền kinh tế. Dòng vốn chảy vào ào ạt làm tăng
nguy cơ dễ bị tổn thương của nền kinh tế do tình trạng đầu cơ vào thị trường bất động
sản…
Sự ngưng đọng đột ngột – sự đảo chiều của dòng vốn quá nhanh sẽ làm cho nền
kinh tế đi vào khủng hoảng, dẫn đến bất ổn trong điều hành các chính sách tiếp theo của
Chính Phủ như: lạm phát, thất nghiệp, tiền lương, thâm hụt ngân sách, thâm hụt cán cân
thanh toán, rối loạn tỷ giá hối đoái, rối loạn chính sách thuế, lãi suất…
III.
Lộ trình tự do hóa tài chính
Tự do hoá tài chính được tiến hành sau quá trình tự do hoá thương mại. Lộ trình
thực hiện tự do hoá tài chính được tiến hành qua các bước sau:
Bước 1: Tiếp tục cải cách và hiện đại hóa ngân hàng (điều kiện cần thiết để phát
triển cơ sở hạ tầng trên thị trường tài chính).
Cải cách tài chính ở VIỆT NAM theo hướng tự do hóa tài chính thì Hệ thống Ngân
hàng đóng một vai trò to lớn. Hiện đại hóa ngân hàng chính là một ngôn ngữ của hội
Chuyên đề 6: Tự do hóa tài chính – Nhóm 4
6 |
P a g e
December 24, 2009
nhập kinh tế quốc tế. Hệ thống Ngân hàng phải được hiện đại hóa để theo kịp sự phát
triển kinh tế đất nước.
Bước 2: Tự do hóa hoàn toàn lãi suất và thực hiện chính sách tỷ giá thả nổi có sự
quản lý của nhà nước.
Tự do hóa lãi suất là một bộ phận quan trọng của tự do hóa tài chính, thực chất của
tự do hóa lãi suất chính là cơ chế điều hành lãi suất hoàn toàn để cho cung cầu vốn trên
thị trường xác định lãi suất cân bằng. Ngân hàng trung ương chỉ can thiệp bằng các công
cụ để điều chỉnh theo định hướng.
Tự do hoá lãi suất phải gắn liền với cải cách cơ cấu, bao gồm: cơ cấu lại các khoản
nợ khó đòi trong bảng cân đối ngân hàng; tiến hành tư nhân hoá một số ngân hàng thuộc
sở hữu nhà nước; áp dụng các biện pháp kích thích cạnh tranh lành mạnh trong khu vực
ngân hàng.
Chính sách tỷ giá thả nổi có quản lý là xây dựng một hành lang tỷ giá cho phép tỷ
giá giao động trong một giới hạn nhất định xung quanh tỷ giá chính thức của NHTW
Bước 3: Tự do hóa các giao dịch trên tài khoản vãng lai, xóa bỏ hoàn toàn cơ chế
phân bổ quota và những rào cản khác trên các giao dịch tài khoản vãng lai.
Bước 4: Từng bước tự do hóa các giao dịch trên tài khoản vốn.
Tự do hóa giao dịch vốn (GDV) là quá trình dỡ bỏ dần những hạn chế áp dụng đối
với những giao dịch này như xóa bỏ hoàn toàn những quy định về hạn chế tỷ lệ nắm giữ
cổ phiếu của nhà đầu tư nước ngoài. Cho phép các nhà đầu tư nước ngoài chuyển vốn về
nước với các khoản đầu tư dài hạn – ngắn hạn thông qua hệ thống ngân hàng của Việt
Nam. Cho phép các doanh nghiệp trong nước tự do tiếp cận các nguồn vốn quốc tế thông
qua phát hành cổ phiếu – trái phiếu.
. Đối với người dân, tự do hóa GDV cho phép họ thực hiện các hoạt động ở nước
ngoài như mở tài khoản ngân hàng, tham gia hoạt động đầu tư nhằm đạt lợi nhuận cao.
Các doanh nghiệp được phép đầu tư và sở hữu những công ty khác, các dòng vốn được tự
do lưu chuyển từ nơi có tỷ suất sinh lợi thấp sang nơi có tỷ suất sinh lợi cao.
Tự do hóa GDV tác động mạnh đến hệ thống ngân hàng, cả chính sách tiền tệ của
Ngân hàng Trung ương và hoạt động kinh doanh của các TCTD, các tập đoàn và ngân
Chuyên đề 6: Tự do hóa tài chính – Nhóm 4
7 |
P a g e
December 24, 2009
hàng lớn ngày càng có ảnh hưởng mạnh đến chính sách của các quốc gia. Quá trình tự do
hóa GDV ảnh hưởng đến các NHTM – thành viên trực tiếp tham gia các GDV quốc tế và
thông qua hoạt động của những khu vực khác trong nền kinh tế, gây khó khăn về quản lý
tài sản, nhất là trong việc điều chỉnh tỉ giá, lãi suất, phòng ngừa rủi ro nhằm cân bằng lợi
ích giữa việc nắm giữ ngoại tệ và nội tệ cũng như cơ cấu tiền gửi và cho vay.
IV. Điều kiện để phát triển tài chính theo hướng tự do hóa
Cải cách tài chính ở Việt Nam, hội nhập tài chính bằng cách mở cửa dần từng
bước các giao dịch thương mại trên lĩnh vực tài chính là một xu hướng tất yếu. Việt
Nam muốn hội nhập tài chính thì chính sách tài chính và chính sách tiền tệ phải linh hoạt
- ổn định đáng tin cậy. Những điều kiện cho việc tự do hóa tài chính thành công là:
+ Quản lý kinh tế vĩ mô vững chắc và tiết kiệm quốc gia cao.
+ Thực hiện đúng lộ trình tự do hóa kinh tế.
+ Hệ thống tài chính hoạt động hiệu quả.
+ Hệ thống giám sát ngân hàng hợp lý và việc thi hành có hiệu quả.
+ Không có khoản cho vay mang tính chất chính trị và lạm dụng hệ thống tài
chính.
+ Một Chính Phủ triệt để chống tham nhũng và lãng phí.
+ Tính minh bạch trong công bố thông tin.
Chuyên đề 6: Tự do hóa tài chính – Nhóm 4
8 |
P a g e
December 24, 2009
CHƯƠNG 2
QUÁ TRÌNH TỰ DO HÓA TÀI CHÍNH Ở VIỆT NAM
I. Chính sách tài khóa
Trong gần hai thập niên qua , chính sách tài khóa của Việt Nam được cải cách
mạnh mẽ theo các hướng như :
• Tăng thu ngân sách nhà nước thông qua cải cách hệ thống thuế theo hướng đơn
giản hóa hệ thống thuế ( giảm bớt thủ tục hành chính có liên quan ) và áp dụng các loại
thuế tiên tiến.
• Tăng chi ngân sách trong đó có trợ cấp cho đầu tư phát triển nhằm nâng cao
năng lực các ngành hàng trong nước và đạt các mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội. Đồng
thời tăng cường phân cấp, phân quyền mạnh hơn cho các chính quyền cấp dưới, địa
phương.
Chính sách thuế quan của Việt Nam ngày càng tương thích hơn với các quy định
của WTO như :
• Cắt giảm các hàng rào thuế quan và phi thuế quan : nhiều mặt hàng đang có
thuế suất cao từ 20%-30% sẽ được cắt giảm thuế ngay khi gia nhập. Những ngành có
mức giảm thuế nhiều nhất bao gồm : dệt may (63%), cá và sản phẩm cá (38%), gỗ và
giấy (33%),…
• Đối xử bình đẳng hơn giữa các Doanh Nghiệp thuộc các loại hình sở hữu,
trong và ngoài nước.
• Bãi bỏ nhiều loại trợ cấp đối với các ngành hàng trong nước nhằm tạo môi
trường kinh doanh bình đẳng thu hút đầu tư của các nước trong khu vực và Quốc tế.
• Mở cửa thị trường : Việt Nam cam kết mở cửa các thị trường tài chính : viễn
thông, bảo hiểm, thị trường bán lẻ, dịch vụ khai thác dầu khí, …
Dịch vụ khai thác hỗ trợ dầu khí, Việt Nam cho phép các doanh nghiệp
nước ngoài được thành lập công ty 100% vốn nước ngoài sau 5 năm kể từ khi gia nhập.
Chuyên đề 6: Tự do hóa tài chính – Nhóm 4
9 |
P a g e
December 24, 2009
Đối với dịch vụ ngân hàng, cho phép thành lập ngân hàng con 100% vốn
nước ngoài không muộn hơn ngày 1/4/2007
Từ ngày 1/7/2010, các doanh nghiệp thuộc mọi thành phần kinh tế được
thành lập theo pháp luật Việt Nam đều được tham gia cung cấp dịch vụ viễn thông,…
Nhìn chung, Việt Nam đã có nhiều nỗ lực đáng ghi nhận trong quá trình cải cách,
điều chỉnh chính sách tài khóa để góp phần thúc đẩy tăng trưởng kinh tế và gia nhập
WTO.
II. Hoàn thiện hệ thống ngân hàng và chính sách tiền tệ
1. Cải cách hệ thống ngân hàng
Chính phủ Việt Nam đã có nhiều nỗ lực trong việc lành mạnh hoá khu vực ngân
hàng thông qua việc triển khai Đề án củng cố, chấn chỉnh các NHTMCP (năm 1998) và
Đề án cơ cấu lại các NHTMNN (năm 2001) nhằm lành mạnh hoá tài chính, tăng cường
kỷ luật thị trường trong hoạt động ngân hàng và nâng cao khả năng cạnh tranh của hệ
thống ngân hàng. Chương trình cải cách ngân hàng cũng nhận được sự hỗ trợ quan trọng
về tài chính và kỹ thuật của cộng đồng quốc tế, đặc biệt WB, ADB, IMF và chính phủ các
nước.
Vấn đề cải cách hệ thống ngân hàng Việt Nam có thể chia theo 2 giai đoạn, tương
ứng với sự phát triển và thay đổi chính sách của Ngân hàng nhà nước Việt Nam.
Giai đoạn 1: Trước thời điểm gia nhập WTO (07/11/2006)
a. Tăng trưởng về quy mô và số lượng
Sau giai đoạn bùng phát vào đầu những năm 1990 và thu hẹp bớt trong giai đoạn
hậu khủng hoảng tài chính năm 1997, hệ thống NH Việt Nam trong những năm qua khá
ổn định về mặt số lượng. Với khoảng 78 ngân hàng các loại trong năm 2006, bao gồm 5
NHTM nhà nước, 37 NHTMCP, 31 chi nhánh NH nước ngoài và 5 NH liên doanh. Trong
đó, quan trọng nhất là hệ thống NHTM quốc doanh và NHTMCP.
1991 1993 1995 1997 1999 2001 2005 2006
Ngân hàng TMQD 4 4 4 5 5 5 5 5
Ngân hàng TMCP 4 41 48 51 48 39 37 37
Chi nhánh NHNN 0 8 18 24 26 26 29 31
Ngân hàng LD 1 3 4 4 4 4 4 5
Tổng số 9 56 74 84 83 74 75 78
Bên cạnh sự tăng trưởng về số lượng, quy mô của các ngân hàng cũng tăng trưởng
khá mạnh mẽ. Sự tăng trưởng tập trung vào 2 mảng hoạt động truyền thống là cho vay và
Chuyên đề 6: Tự do hóa tài chính – Nhóm 4
10 |
P a g e
December 24, 2009
huy động. Tốc độ tăng trưởng hoạt động tín dụng và huy động tiền gửi ở mức rất cao, đạt
trung bình khoảng 30% trong suốt giai đoạn 2002 – 2006.
Bảng 1: Tăng trưởng tín dụng và tiền gửi giai đoạn 2002 – 2006.
0.00%
5.00%
10.00%
15.00%
20.00%
25.00%
30.00%
35.00%
40.00%
45.00%
2002 2003 2004 2005 2006
Tăng trưởng tín dụng
Tăng trưởng tiền gửi
Tăng trưởng GDP
Tuy nhiên, việc tăng trưởng nhanh của tín dụng khiến ngành ngân hàng có nguy
cơ đối mặt với rủi ro lớn hơn khi mà tỷ lệ tín dung/tiền gửi toàn ngành luôn ở mức trên
90%, cao hơn mức trung bình của khu vực (khoảng 83%).
Ngoài 2 mảng hoạt động truyền thống là tín dụng và huy động vốn, các mảng hoạt
động dịch vụ khác của các ngân hàng trong giai đoạn này chưa có sự phát triển mạnh và
đa dạng.
b. CPH NHTM nhà nước diễn ra chậm chạp :
Là những trụ cột của nền tài chính Việt Nam, hệ thống NHTM quốc doanh đã
đóng góp rất nhiều cho sự phát triển của nền kinh tế. Tuy nhiên, xu thế hội nhập của nền
kinh tế nói chung và của ngành ngân hàng nói riêng tạo ra sức ép cạnh tranh khá lớn, đòi
hỏi phải có những cải cách lớn đối với hệ thống ngân hàng quốc doanh. Vì thế chủ trương
Cổ phần hóa các Ngân hàng thương mại nhà nước ra đời với nhằm tạo sức bật mới cho hệ
thống ngân hàng trước ngưỡng cửa gia nhập WTO. Nhưng tiến trình này diễn ra hết sức
chậm chạp. Đến trước thời điểm Việt Nam gia nhập WTO vào cuối năm 2007, vẫn chưa
có NHTM nhà nước nào được cổ phần hóa, mặc dù chủ trưởng đã có từ nhiều năm trước
đó.
Giai đoạn 2: Từ sau ngày 07/11/2006 đến nay.
Từ ngày 01/04/2007, theo cam kết gia nhập WTO, Việt Nam chính thức cho phép
thành lập ngân hàng 100% vốn nước ngoài. Ngành ngân hàng là ngành có tính đặc thù và
được đánh giá là có mức độ cạnh tranh cao nên việc thành lập ngân hàng mới phải đáp
ứng những quy định khắt khe. Ngân hàng mới thành lập phải có vốn điều lệ tổi thiểu
1.000 tỷ đồng và phải đạt 3.000 tỷ đồng vào năm 2010. Room với các nhà đầu tư nước
ngoài vẫn hạn chế ở mức 30%. Các cổ đông chiến lược nước ngoài chỉ được nắm giữ tối
đa 20% vốn điều lệ và các tổ chức này phải có tổng tài sản tối thiểu là 20 tỷ USD. Tuy
