Giáo Trình Mạch Điện Tử - chuong 5

Chương 5: Đáp ứng tần số của BJT và FET
Chương 5
ÐÁP ỨNG TẦN SỐ CỦA BJT VÀ FET
Trong các chương 2, 3, 4 ta đã phân tích các mạch khuếch đại tín hiệu nhỏ dùng BJT
và FET. Việc phân tích đó chỉ đúng trong một dải tần số nhất định, ở đó ta giả sử các tụ liên
lạc ngõ vào, ngõ ra và phân dòng có dung kháng không đáng kể và được xem như nối tắt ở
tần số của tín hiệu. Ngoài ra ở dải tần số đó ảnh hưởng của các điện dung liên cực trong BJT
và FET không đáng kể. Dải tần số này thường được gọi là dải tần số giữa.
Trong chương này ta sẽ khảo sát ảnh hưởng của các tụ liên lạc, phân dòng (có điện
dung lớn) ở tần số thấp và các tụ liên cực (có điện dung nhỏ) ở tần số cao lên các thông số
của mạch khuếch đại. Trước khi đi vào chi tiết, ta cần biết qua một số khái niệm cần thiết
như là một công cụ khảo sát.
5.1 DECIBEL:
Ta xem mạch tương đương 2 cổng hình 5.1


Công suất ngõ vào được định nghĩa: P
i
=v
i
.i
i
Công suất ngõ ra được định nghĩa: P
0
=v
0
.i
0


Trong kỹ nghệ người ta thường đưa ra một đơn vị là decibel (dB) để diễn tả độ lợi

công suất.
Ðơn vị căn bản ban đầu là Bel và được định nghĩa:


Trương Văn Tám V-1 Mạch Điện Tử

Chương 5: Đáp ứng tần số của BJT và FET




5.2 MẠCH LỌC THƯỢNG THÔNG R.C:
Dạng mạch căn bản như hình 5.2


Tụ C được xem như nối tắt (short-circuit), kết quả là: v
0
≈

v
i


- Ở khoảng giữa 2 tần số này, độ lợi điện thế A
V
=v
0
/v
i
thay đổi nhu hình 5.3. Khi tần

số tăng, dung kháng của tự C giảm và tín hiệu ở ngỏ ra v
0
lớn dần. Ðiện thế ngõ vào và ngõ
ra liên hệ với nhau bằng công thức:


Trương Văn Tám V-2 Mạch Điện Tử

Chương 5: Đáp ứng tần số của BJT và FET

Tại A
V
=1 ⇒v
0
=v
i
(trị tối đa) A
V
(dB)=20Log1=0dB
Vậy tần số cắt là tần số tại đó độ lợi giảm đilần hay giảm đi 3dB. Nếu phương trình
độ lợi được viết dưới dạng số phức:


Khi f<<f
i
, phương trình trên có thể viết gần đúng:

Với công thức gần đúng này ta thấy:
Trương Văn Tám V-3 Mạch Điện Tử

Chương 5: Đáp ứng tần số của BJT và FET


Mạch lọc nêu trên có độ lợi giảm đi 20dB khi tần số giảm đi 10 lần hay độ lợi giảm
6dB khi tần số giảm phân nửa được gọi là mạch lọc 6dB/octave hay 20dB/decade








Trương Văn Tám V-4 Mạch Điện Tử

Chương 5: Đáp ứng tần số của BJT và FET

5.3 MẠCH LỌC HẠ THÔNG RC:
Dạng mạch căn bản như hình 5.6.




Ở khoảng giữa 2 tần số này, độ lợi điện thế thay đổi như hình 5.7. Khi tần số tăng dần, dung
kháng của tụ C càng giảm và v
0
càng giảm.


Tương tự như mạch lọc hạ thông, khi f>>f

i
thì A
V
(dB) =-20log(f/f
i
) và độ dốc của giản
đồ cũng là 20dB/decade.
Trương Văn Tám V-5 Mạch Điện Tử

Chương 5: Đáp ứng tần số của BJT và FET
5.4 ÐÁP ỨNG TẦN SỐ THẤP CỦA MẠCH KHUẾCH ÐẠI
DÙNG BJT:
Trong đoạn này, ta phân tích mạch khuếch đại dùng cầu chia điện thế, nhưng kết quả
cũng có thể được áp dụng cho các mạch khác.




Tại tần số cắt f
LS
, điện thế tín hiệu vi bằng 70.7% so với giá trị được xác định bởi
phương trình (5.11) và như vậy ta thấy C
S
chỉ có ảnh hưởng lên độ khuếch đại của mạch ở
tần số thấp.
Ở mạch khuếch đại như hình (5.8), khi phân tích ảnh hưởng của C
S
; ta giả sử C
E
và

C
C
có dung kháng khá lớn và xem như nối tắt ở tần số của tín hiệu. Với giả sử này, mạch
tương đương xoay chiều ở ngõ vào như hình 5.10.


C
C
: Vì C
C
được nối giữa ngỏ ra của BJT và tải nên hình ảnh C
C
và R
L
, R
0
như một
mạch lọc thượng thông. Tần số cắt do ảnh hưởng của C
C
có thể được xác định bởi:
Trương Văn Tám V-6 Mạch Điện Tử

Chương 5: Đáp ứng tần số của BJT và FET






Giả sử rằng ảnh hưởng của C

S
và C
E
không đáng kể, điện thế ngõ ra sẽ giảm
còn 70.7% so với v
0
ở tần số giữa tại f
LC
. Mạch tương đương xoay chiều ở ngõ ra như hình
5.12. Vậy R
0
= R
C
//r
0
.

C
E
: Ta có thể xem C
E
nhìn hệ thống như hình vẽ 5.13


Ðể xác định ảnh hưởng của C
E
lên độ khuếch đại của mạch, ta xem mạch hình 5.16,
trong đó độ khuếch đại được cho bởi:

khi không có C
E
.
Trương Văn Tám V-7 Mạch Điện Tử