lua chon trat tu tu trong cau (luyen tap)

Gi¸o viªn: Nguyễn Phương
Dung
KIỂM TRA BÀI CŨ
KIỂM TRA BÀI CŨ
Hãy đánh dấu (x) vào câu có sự lựa chọn
trật tự từ trong câu thích hợp:
1.Nam hớt hải chạy đi tìm Bắc, bỗng Nam
gặp Sơn, Sơn hỏi đầu đuôi câu chuyện,
rồi cả hai cùng đi tìm Bắc.
2.Nam hớt hải chạy đi tìm Bắc, Sơn hỏi đầu
đuôi câu chuyện, rồi cả hai cùng đi tìm
Bắc, bỗng Nam gặp Sơn.
3.Nam hớt hải chạy đi tìm Bắc, Sơn hỏi đầu
đuôi câu chuyện, bỗng Nam gặp Sơn, rồi
cả hai cùng đi tìm Bắc.
X
Trật tự từ của câu in màu sau đây thể hiện điều gì?
“ Bạc phơ mái tóc người Cha
Ba mươi năm Đảng nở hoa tặng Người”

A. Thể hiện thứ tự nhất định của sự vật, hiện
tượng, hoạt động, đặc điểm
B. Nhấn mạnh hình ảnh, đặc điểm của sự vật.
C. Đảm bảo sự hài hoà về ngữ âm.
D. Cả B, C đúng.
(Tố Hữu)
Tiết 119:
I. Ôn tập lí thuyết:
I. Ôn tập lí thuyết:
* Trong một câu có thể có nhiều sắp xếp trật tự từ, mỗi
* Trong một câu có thể có nhiều sắp xếp trật tự từ, mỗi

cách đem lại hiệu quả diễn đạt riêng. Người nói (người
cách đem lại hiệu quả diễn đạt riêng. Người nói (người
viết) cần biết lựa chọn trật tự từ thích hợp với yêu cầu
viết) cần biết lựa chọn trật tự từ thích hợp với yêu cầu
giao tiếp.
giao tiếp.
Tiết 119 – LỰA CHỌN TRẬT TỰ TỪ TRONG CÂU
Tiết 119 – LỰA CHỌN TRẬT TỰ TỪ TRONG CÂU
*Trật tự từ trong câu có thể:
*Trật tự từ trong câu có thể:
- Thể hiện thứ tự nhất định của sự vật, hiện tượng, đặc
- Thể hiện thứ tự nhất định của sự vật, hiện tượng, đặc
điểm (thứ bậc quan trọng của sự vật, thứ tự trước sau của
điểm (thứ bậc quan trọng của sự vật, thứ tự trước sau của
hoạt động, trình tự quan sát của người nói…).
hoạt động, trình tự quan sát của người nói…).
-
Nhấn mạnh hình ảnh, đặc điểm của sự vật, hiện tượng.
Nhấn mạnh hình ảnh, đặc điểm của sự vật, hiện tượng.
-


Liên kết câu với những câu khác trong văn bản.
Liên kết câu với những câu khác trong văn bản.
-


Đảm bảo sự hài hòa về ngữ âm của lời nói.
Đảm bảo sự hài hòa về ngữ âm của lời nói.
I. Ôn tập lí thuyết:

I. Ôn tập lí thuyết:
Tiết 119 – LỰA CHỌN TRẬT TỰ TỪ TRONG CÂU
Tiết 119 – LỰA CHỌN TRẬT TỰ TỪ TRONG CÂU
II. Luyện tập:
II. Luyện tập:
1. Bài tập 1 (sgk T122):
1. Bài tập 1 (sgk T122):
Trật tự các từ và cụm từ in màu dưới đây thể hiện mối quan hệ gữa
Trật tự các từ và cụm từ in màu dưới đây thể hiện mối quan hệ gữa
những hoạt động và trạng thái mà chúng biểu thị như thế nào?
những hoạt động và trạng thái mà chúng biểu thị như thế nào?
a. Tinh thần yêu nước cũng như các của quý. Có khi được trưng bày
a. Tinh thần yêu nước cũng như các của quý. Có khi được trưng bày
trong tủ kính, trong bình pha lê, rõ ràng dễ thấy. Nhưng cũng có khi
trong tủ kính, trong bình pha lê, rõ ràng dễ thấy. Nhưng cũng có khi
cất giấu kín đáo trong rương, trong hòm. Bổn phận của chúng ta là
cất giấu kín đáo trong rương, trong hòm. Bổn phận của chúng ta là
làm cho những của quý kín đáo ấy đều được đưa ra trưng bày.
làm cho những của quý kín đáo ấy đều được đưa ra trưng bày.
Nghĩa là phải ra sức
Nghĩa là phải ra sức
giải thích tuyên truyền, tổ chức, lãnh đạo, làm
giải thích tuyên truyền, tổ chức, lãnh đạo, làm
cho tinh thần yêu nước của tất cả mọi người đều được thực hành
cho tinh thần yêu nước của tất cả mọi người đều được thực hành
vào công việc yêu nước, công việc kháng chiến
vào công việc yêu nước, công việc kháng chiến
.
.
(Hồ Chí Minh - “Tinh thần yêu nước của nhân dân ta”)

(Hồ Chí Minh - “Tinh thần yêu nước của nhân dân ta”)
b. Gần đến ngày giỗ đầu thầy tôi, mẹ tôi ở Thanh Hóa vẫn chưa về.
b. Gần đến ngày giỗ đầu thầy tôi, mẹ tôi ở Thanh Hóa vẫn chưa về.
Trong đó nghe đâu mẹ tôi
Trong đó nghe đâu mẹ tôi
đi bán bóng đèn và những phiên chợ
đi bán bóng đèn và những phiên chợ
chính còn bán cả vàng hương nữa
chính còn bán cả vàng hương nữa
.
.
(Nguyên Hồng – “Những ngày thơ ấu”)
(Nguyên Hồng – “Những ngày thơ ấu”)
I. Ôn tập lí thuyết:
I. Ôn tập lí thuyết:
Tiết 119 – LỰA CHỌN TRẬT TỰ TỪ TRONG CÂU
Tiết 119 – LỰA CHỌN TRẬT TỰ TỪ TRONG CÂU
II. Luyện tập:
II. Luyện tập:
1. Bài tập 1 (sgk T122):
1. Bài tập 1 (sgk T122):
Đoạn a
Đoạn a
Đoạn b
Đoạn b
giải thích tuyên truyền, tổ
giải thích tuyên truyền, tổ


chức, lãnh đạo, làm cho tinh

chức, lãnh đạo, làm cho tinh
thần yêu nước của tất cả mọi
thần yêu nước của tất cả mọi
người đều được thực hành
người đều được thực hành
vào công việc yêu nước,
vào công việc yêu nước,
công việc kháng chiến
công việc kháng chiến
đi bán bóng đèn và những
đi bán bóng đèn và những
phiên chợ chính còn bán cả
phiên chợ chính còn bán cả
vàng hương nữa
vàng hương nữa
Thể hiện thứ tự trước sau của
Thể hiện thứ tự trước sau của
công việc vận động quần
công việc vận động quần
chúng (việc sau nối tiếp việc
chúng (việc sau nối tiếp việc
trước).
trước).
Các hoạt động sắp xếp theo
Các hoạt động sắp xếp theo
thứ bậc: việc chính diễn ra
thứ bậc: việc chính diễn ra
hàng ngày rồi mới đến việc
hàng ngày rồi mới đến việc
làm thêm trong những phiên

làm thêm trong những phiên
chợ chính.
chợ chính.
Tiết 119 – LỰA CHỌN TRẬT TỰ TỪ TRONG CÂU
Tiết 119 – LỰA CHỌN TRẬT TỰ TỪ TRONG CÂU
II. Luyện tập:
II. Luyện tập:
2. Bài tập 2 (sgk T122):
2. Bài tập 2 (sgk T122):
a. Cùng lắm, nó có giở quẻ, hắn cũng chỉ đến đi ở tù.
a. Cùng lắm, nó có giở quẻ, hắn cũng chỉ đến đi ở tù.
Ở
Ở
tù
tù
thì hắn coi là thường.
thì hắn coi là thường.
(Nam Cao – “Chí Phèo”)
(Nam Cao – “Chí Phèo”)
b. Nguyễn Tuân có một kho từ vựng hết sức phong phú
b. Nguyễn Tuân có một kho từ vựng hết sức phong phú
mà ông đã cần cù tích lũy.
mà ông đã cần cù tích lũy.
Vốn từ vựng ấy
Vốn từ vựng ấy
, trước Cách
, trước Cách
mạng tháng Tám, ông thường dùng để chơi ngông với
mạng tháng Tám, ông thường dùng để chơi ngông với
đời.

đời.
(Nguyễn Đăng Mạnh – “Nhà văn Việt Nam – chân dung
(Nguyễn Đăng Mạnh – “Nhà văn Việt Nam – chân dung
và phong cách”)
và phong cách”)
1. Bài tập 1 (sgk T122):
1. Bài tập 1 (sgk T122):
Vì sao các cụm từ màu đỏ lại được đặt ở vị trí đầu câu?
Vì sao các cụm từ màu đỏ lại được đặt ở vị trí đầu câu?
Tiết 119 – LỰA CHỌN TRẬT TỰ TỪ TRONG CÂU
Tiết 119 – LỰA CHỌN TRẬT TỰ TỪ TRONG CÂU
II. Luyện tập:
II. Luyện tập:
2. Bài tập 2 (sgk T122):
2. Bài tập 2 (sgk T122):
a. Cùng lắm, nó có giở quẻ, hắn cũng chỉ đến đi ở tù.
a. Cùng lắm, nó có giở quẻ, hắn cũng chỉ đến đi ở tù.
Ở
Ở
tù
tù
thì hắn coi là thường.
thì hắn coi là thường.
b. Nguyễn Tuân có một kho từ vựng hết sức phong
b. Nguyễn Tuân có một kho từ vựng hết sức phong
phú mà ông đã cần cù tích lũy.
phú mà ông đã cần cù tích lũy.
Vốn từ vựng ấy
Vốn từ vựng ấy
, trước

, trước
Cách mạng tháng Tám, ông thường dùng để chơi
Cách mạng tháng Tám, ông thường dùng để chơi
ngông với đời.
ngông với đời.
Lặp lại “
Lặp lại “
ở tù
ở tù
”.
”.
=> Tạo liên kết câu với câu trước cho chặt chẽ hơn.
=> Tạo liên kết câu với câu trước cho chặt chẽ hơn.
Lặp lại “
Lặp lại “
vốn từ vựng ấy
vốn từ vựng ấy
”.
”.
=> Tạo liên kết câu với câu trước cho chặt chẽ hơn.
=> Tạo liên kết câu với câu trước cho chặt chẽ hơn.
Tiết 119 – LỰA CHỌN TRẬT TỰ TỪ TRONG CÂU
Tiết 119 – LỰA CHỌN TRẬT TỰ TỪ TRONG CÂU
II. Luyện tập:
II. Luyện tập:
3. Bài tập 3 (sgk T123):
3. Bài tập 3 (sgk T123):
Phân tích hiệu quả diễn đạt của trật tự từ trong các câu
Phân tích hiệu quả diễn đạt của trật tự từ trong các câu
sau:

sau:
Bước tới đèo ngang bóng xế tà,
Bước tới đèo ngang bóng xế tà,
Cỏ cây chen đá, lá chen hoa.
Cỏ cây chen đá, lá chen hoa.
Lom khom dưới núi tiều vài chú,
Lom khom dưới núi tiều vài chú,
Lác đác bên sông, chợ mấy nhà.
Lác đác bên sông, chợ mấy nhà.
Nhớ nước đau lòng con quốc quốc,
Nhớ nước đau lòng con quốc quốc,
Thương nhà mỏi miệng, cái gia gia
Thương nhà mỏi miệng, cái gia gia
Dừng chân đứng lại, trời, non, nước
Dừng chân đứng lại, trời, non, nước
Một mảnh tình riêng, ta với ta
Một mảnh tình riêng, ta với ta
(Bà Huyện Thanh quan – “Qua Đèo Ngang”)
(Bà Huyện Thanh quan – “Qua Đèo Ngang”)
Tiết 119 – LỰA CHỌN TRẬT TỰ TỪ TRONG CÂU
Tiết 119 – LỰA CHỌN TRẬT TỰ TỪ TRONG CÂU
II. Luyện tập:
II. Luyện tập:
3. Bài tập 3 (sgk T123):
3. Bài tập 3 (sgk T123):
Lom khom
Lom khom


dưới núi

dưới núi


tiều
tiều
vài chú
vài chú
,
,
Lác đác
Lác đác


bên sông
bên sông
,
,
chợ
chợ
mấy nhà
mấy nhà
.
.
Nhớ nước đau lòng
Nhớ nước đau lòng


con quốc quốc
con quốc quốc
,

,
Thương nhà mỏi miệng
Thương nhà mỏi miệng
,
,
cái gia gia
cái gia gia
VN
VN
VN
VN
TN
TN CN
CN
CN
CN
Nhấn
Nhấn
mạnh
mạnh
hình
hình
ảnh,
ảnh,
đặc
đặc
điểm
điểm
của sự
của sự

vật,
vật,
hiện
hiện
tượng
tượng
Đảo
Đảo
trật
trật
tự cú
tự cú
pháp
pháp
Nhấn mạnh vẻ hoang sơ tiêu điều của
Nhấn mạnh vẻ hoang sơ tiêu điều của
đèo Ngang.
đèo Ngang.
Nhấn mạnh tâm trạng buồn, hoài cổ của
Nhấn mạnh tâm trạng buồn, hoài cổ của
nhân vật trữ tình.
nhân vật trữ tình.
Tiết 119 – LỰA CHỌN TRẬT TỰ TỪ TRONG CÂU
Tiết 119 – LỰA CHỌN TRẬT TỰ TỪ TRONG CÂU
II. Luyện tập:
II. Luyện tập:
4. Bài tập 5 (sgk T124):
4. Bài tập 5 (sgk T124):
1. Liệt kê các khả năng sắp xếp trật tự từ trong bộ phận câu in đậm ở ví dụ sau.
1. Liệt kê các khả năng sắp xếp trật tự từ trong bộ phận câu in đậm ở ví dụ sau.

2. Cho biết tại sao tác giả lại lựa chọn trật tự từ như vậy?
2. Cho biết tại sao tác giả lại lựa chọn trật tự từ như vậy?
Cây tre Việt Nam! Cây tre
Cây tre Việt Nam! Cây tre
xanh, nhũn nhặn, ngay thẳng,
xanh, nhũn nhặn, ngay thẳng,
thủy chung, can đảm
thủy chung, can đảm
. Cây tre mang những đức tính của
. Cây tre mang những đức tính của
người hiền là tượng trưng cao quý của dân tộc Việt Nam.
người hiền là tượng trưng cao quý của dân tộc Việt Nam.
(Thép Mới – “Cây tre Việt Nam”)
(Thép Mới – “Cây tre Việt Nam”)
THẢO LUẬN NHÓM
THẢO LUẬN NHÓM
Tiết 119 – LỰA CHỌN TRẬT TỰ TỪ TRONG CÂU
Tiết 119 – LỰA CHỌN TRẬT TỰ TỪ TRONG CÂU
II. Luyện tập:
II. Luyện tập:
4. Bài tập 5 (sgk T124):
4. Bài tập 5 (sgk T124):
* Các khả năng sắp xếp trật tự từ:
* Các khả năng sắp xếp trật tự từ:
- Cây tre nhũn nhặn, xanh, thủy chung, ngay
- Cây tre nhũn nhặn, xanh, thủy chung, ngay
thẳng, can đảm.
thẳng, can đảm.
- Cây tre can đảm, thủy chung, xanh, nhũn nhặn, ngay thẳng.
- Cây tre can đảm, thủy chung, xanh, nhũn nhặn, ngay thẳng.

- Cây tre ngay thẳng, nhũn nhặn, xanh, can đảm, thủy chung.
- Cây tre ngay thẳng, nhũn nhặn, xanh, can đảm, thủy chung.
- …
- …
* Tác giả lựa chọn trật tự từ như vậy có dụng ý:
* Tác giả lựa chọn trật tự từ như vậy có dụng ý:
-
-
Xanh
Xanh
: nhấn mạnh vẻ đẹp hình thức bên ngoài.
: nhấn mạnh vẻ đẹp hình thức bên ngoài.
-
-
Nhũn nhặn, ngay thẳng, thủy chung, can đảm
Nhũn nhặn, ngay thẳng, thủy chung, can đảm
: nói tới vẻ đẹp và
: nói tới vẻ đẹp và
phẩm chất bên trong.
phẩm chất bên trong.
Trật tự từ thể hiện vẻ đẹp của tre từ hình thức bên ngoài
Trật tự từ thể hiện vẻ đẹp của tre từ hình thức bên ngoài
đến vẻ đẹp, phẩm chất bên trong.
đến vẻ đẹp, phẩm chất bên trong.
Cách sắp xếp của tác giả là hợp lí vì nó đúc kết
Cách sắp xếp của tác giả là hợp lí vì nó đúc kết
được phẩm chất đáng quý của cây tre theo trình
được phẩm chất đáng quý của cây tre theo trình
tự miêu tả trong bài văn.
tự miêu tả trong bài văn.

Viết một đoạn văn ngắn (5 – 7 câu) về một
trong các đề tài sau đây :
a/ Lợi ích của đi bộ đối với sức khoẻ.
b/ Lợi ích của đi bộ đối với việc mở rộng
hiểu biết thực tế.
Giải thích cách sắp xếp trật tự từ ở một
câu trong đoạn văn đã viết.
Tiết 119 – LỰA CHỌN TRẬT TỰ TỪ TRONG CÂU
Tiết 119 – LỰA CHỌN TRẬT TỰ TỪ TRONG CÂU
II. Luyện tập:
II. Luyện tập:
5. Bài tập 6 (sgk T124):
5. Bài tập 6 (sgk T124):
Gợi ý:
Gợi ý:
*
*
Nội dung: Dựa vào văn bản “Đi bộ ngao du” của Rút – xô để
Nội dung: Dựa vào văn bản “Đi bộ ngao du” của Rút – xô để
triển khai đề tài.
triển khai đề tài.
* Hình thức:
* Hình thức:
+ Độ dài: 5 – 7 câu.
+ Độ dài: 5 – 7 câu.
+ Triển khai theo cách diễn dịch (quy nạp).
+ Triển khai theo cách diễn dịch (quy nạp).
+ Sử dụng câu sắp xếp trật tự từ mang hiệu quả diễn đạt cao
+ Sử dụng câu sắp xếp trật tự từ mang hiệu quả diễn đạt cao
(liên kết câu, nhấn mạnh hình ảnh, thể hiện thứ tự các sự việc

(liên kết câu, nhấn mạnh hình ảnh, thể hiện thứ tự các sự việc
…)
…)
-


Hoàn thiện bài tập 2 (phần c, d); bài tập 3
Hoàn thiện bài tập 2 (phần c, d); bài tập 3
(phần b), bài tập 4 (sgk 123 - 124).
(phần b), bài tập 4 (sgk 123 - 124).
-


Chuẩn bị bài: “Chữa lỗi diễn đạt (lỗi lo-gic)”
Chuẩn bị bài: “Chữa lỗi diễn đạt (lỗi lo-gic)”
Hướng dẫn học ở nhà:
Hướng dẫn học ở nhà:
Tiết 119 – LỰA CHỌN TRẬT TỰ TỪ TRONG CÂU
Tiết 119 – LỰA CHỌN TRẬT TỰ TỪ TRONG CÂU
Gợi ý bài tập 4 (sgk T123):
Gợi ý bài tập 4 (sgk T123):
-


Phân tích cấu tạo ngữ pháp của hai câu a,
Phân tích cấu tạo ngữ pháp của hai câu a,
b.
b.
-

So sánh vị trí của các thành phần trong
So sánh vị trí của các thành phần trong
câu.
câu.
-


chỉ ra sắp xếp trật tự từ như câu a có tác
chỉ ra sắp xếp trật tự từ như câu a có tác
dụng gì, câu b có tác dụng gì?
dụng gì, câu b có tác dụng gì?
-


Chọn câu điền vào chỗ trống sao cho phù
Chọn câu điền vào chỗ trống sao cho phù
hợp về ý nghĩa.
hợp về ý nghĩa.