Thơ mới và những cái mới của thơ lãng mạn

Thơ mới và những cái mới của thơ lãng mạn ( 1932 – 1945 )
(Bài làm văn của Võ Hằng Nga -Trường THPT chuyên Amsterdam – Hà Nội).
Được coi là một cuộc cách mạng trong thi ca. Thơ mới ( 1932 – 1945) chỉ tồn tại
trong vòng hơn 10 năm nhưng đã tạo ra điều mới mẻ, thay đổi về cơ bản diện
mạo văn học nước ta.
1: Những cái mới về quan điểm, chủ đề sáng tác.
Nếu thơ văn trung đại với khuôn khổ chặt chẽ của nó bó hẹp con người ta về tư
tưởng, cảm xúc thì thơ lãng mạn coi trọng nhất là thế giới phong phú, tràn đầy
cảm xúc. Trong bài thơ Cảm xúc, Xuân Diệu đã phác họa lên hình ảnh và tâm
hồn của thi nhân thời hiện đại.
Là thi sĩ nghĩa là ru với gió
Mơ theo trăng và vơ vẩn cùng mây.
Lời thơ này như trở thành một thứ tuyên ngôn sáng tác của nhà thơ lãng mạn nói
chung.
Nếu cái gốc của văn học trung đại là tính phi ngã, cái tôi cá nhân gần như bị triệt
tiêu, hòa vào cái ta chung của cộng đồng thì các nhà thơ lãng mạn lại tuyệt đối
hóa thế giới chủ quan. Thế Lữ đã khằng định điều đó trong bài thơ “Cây đàn
muôn điệu”.
Anh thường bảo tính tình tôi thay đổi.
Không chuyên tâm, không chủ nghĩa, nhưng cần chi.
Tôi chỉ là một khách tình si.
Ham vẻ đẹp có muôn hình muôn thể
Mượn lấy bút nàng Ly Tao, tôi vẽ
Mượn cây đàn nghìn phím, tôi ca.
2: Những điểm mới về đội ngũ sáng tác.
Nếu đội ngũ sáng tác văn học trung đại chủ yếu là những nhà nho, tấng lớp
phong kiến thì đội ngũ sáng tác của Thơ mới là những trí thức Tây học tiểu tư sản
trẻ. Đội ngũ ấy đã tạo ra những phong cách nghệ thuật độc đáo, phong phú, mang
tính cách biệt cao mà Hoài Thanh đã nhận định: “ Tôi quyết rằng lịch sử thi ca
1
Việt Nam chưa bao giờ có một thời đại phong phú như thời đại này. Chưa bao

giờ người ta thấy xuất hiện cùng một lần hồn thơ rộng mở như Thế Lữ, mơ màng
như Lưu Trọng Lư, hùng tráng như Huy Thông, trong sáng như Nguyễn Nhược
Pháp, ảo não như Huy Cận, quê mùa như Nguyễn Bính, kỳ dị như Chế Lan
Viên…và thiết tha, rạo rực, băn khoăn như Xuân Diệu.
3: Những điểm mới về nội dung.
Nếu thơ văn trung đại là “ phi ngã” thì Thơ mới là sự khẳng định cái tôi phong
phú và đa dạng như Hoài Thanh đã nói. “ Đời chúng ta nằm trong vòng chữ tôi”.
Đó là cái tôi khắc khoải thời gian của Xuân Diệu, cái tôi bé nhỏ, ám ảnh không
gian của Huy Cận…Các nhà thơ luôn tìm đến cái tôi chủ quan của chính mình, có
khi đến mức cực đoan như Xuân Diệu.
Ta là Một, là Riêng, là Thứ Nhất
Không có chi bạn bè nổi cùng ta.
( Hy Mã Lạp Sơn).
Thiên nhiên trong thơ trung đại mang tính ước lệ cao còn các nhà Thơ mới với
cặp mắt xnah non đã tạo nên một thiên nhiên đầy mới mẻ và sinh động. Những
câu thơ tả mùa xuân của Xuân Diệu khác xa lối thơ xưa.
Của ong bướm này đây tuần tháng mật
Này đây hoa của đồng nội xanh rì
Này đây lá của cành tơ phơ phất
Của yến anh này đây khúc tình si.
Mùa xuân ấy tràn trề sức sống, sức trẻ và tình yêu.
Trong Thơ mới thể hiện lòng yêu nước thầm kín. Chính với lòng yêu nước ấy,
các nhà thơ mới đã vẽ nên những cảnh sắc thiên nhiên tươi đẹp của đất nước, như
Đoàn Văn Cừ, Anh Thơ, Hàn Mặc Tử… Đoàn Văn Cừ tả cảnh phiên chợ tết.
Dảy mây trắng đỏ dần trên đỉnh núi
Sương hồng lam ôm ấp nóc nhà gianh.
Và làm giàu thêm ngôn ngữ thơ ca dân tộc, tiêu biểu là Xuân Diệu với những
cách nói rất tinh tế…Hoài Thanh đã tổng kết điều này: “ Họ dồn tình yêu quê
hương trong tình yêu tiếng Việt”.
2

Trong thơ mới luôn bao trùm một nỗi buồn, nó thể hiện thái độ bất mãn với thực
tại. Huy Cận đã đi đến tận cùng nỗi buồn ấy, khi ông trình bày.
Hỡi thượng đế tôi cúi đầu trả lại
Linh hồn tôi đà một kiếp đi hoang.
Điều đó cũng thể hiện sự bế tắc của các nhà Thơ mới, nó khác nhiểu lắm phong
thái ung dung cho dù buồn đau của thơ xưa.
Nếu thơ xưa còn rụt rè trước tình yêu tự do thì Thơ mới mạnh dạn ca ngợi tình
yêu, vượt ra ngoài khuôn khổ lễ giáo, Xuân Diệu đã đưa tình yêu thành lẽ sống.
Làm sao sống được mà không yêu?
4 : Những cái mới về một nghệ thuật.
Nếu thơ xưa luôn theo khuôn khổ đã định với tính quy phạm ước lệ cao thì Thơ
mới đã cách tân, hiện đại hóa thơ ca dân tộc, phá vỡ những phong cách cổ điển.
Những thể Thơ mới ra đời, phóng khoáng hơn, phù hợp với nội dung. Có những
câu thơ của Đoàn Phú Tứ tưởng như không có vần.
Sáng nay tiếng chim thanh
Dìu hương vương ấm thoảng xuân tình.
Khác hẳn lối thơ xưa.
Nâng tiếng Việt thơ ca lên một trình độ cao, phong phú, nhuần nhị hơn, nhiều
khả năng biểu hiện hơn thơ văn trung đại. Ví dụ các nhà thơ đã triệt để khai thác
các thanh điệu tạo nên tính nhạc trong thơ. Bích Khê đã viết bày Tỳ Bà tất cả các
câu chữ đều chỉ bằng một thanh bằng.
Cây đàn yêu thương làm bằng thơ
Dây đàn yêu thương rung trong mơ.
Thơ ca trung đại mang tính chất phương Đông truyền thống. Còn thơ mới tiếp thu
thêm ảnh hưởng của thơ ca phương Tây làm giàu có hơn khả năng biểu hiện của
thơ ca dân tộc. Để gây ấn tượng mạnh mẽ về sự tàn phai, Xuân Diệu đã có cách
nói rất Tây.
3
Hơn một loài hoa đã rụng cành.
Trong vườn sắc đỏ rủa màu xanh.

Thơ cũ thường chỉ theo một âm điệu chung thì thơ mới rất đa dạng về từng phong
cách thơ, điều không thể có ở thơ ca trung đại khi các nhà thơ chỉ chịu ảnh hưởng
của một khuôn khổ. Ví dụ: hồn thơ ảo não Huy Cận, rạo rực Xuân Diệu…
Thơ mới lãng mạn thực sự làm một cuộc cách tân so với thơ ca trung đại với
những thành tựu đáng kể, đẩy phong trào thơ Việt Nam tiến một bước quan
trọng.
4