Bài 1: KN lập trình và NNLT

Ngày soạn:
Ngày giảng:
Tiết theo PPCT:
CHƯƠNG I - MỘT SỐ KHÁI NIỆM VỀ LẬP TRÌNH VÀ
NGÔN NGỮ LẬP TRÌNH
§1. KHÁI NIỆM VỀ LẬP TRÌNH VÀ
NGÔN NGỮ LẬP TRÌNH
I - Mục tiêu bài học
1. Kiến thức
- Biết được khái niệm lập trình và ngôn ngữ lập trình.
- Biết được khái niệm chương trình dịch, thông dịch và biên dịch.
- Hiểu được khả năng của ngôn ngữ lâp trình bậc cao
2. Kĩ năng
- Phân biệt được hai loại chương trình dịch là biên dịch và thông dịch.
- Phân biệt được biên dịch và thông dịch
II – Phương pháp, phương tiện dạy học
- Phương pháp: Thuyết trình, giảng giải, vấn đáp
- Phương tiện: sgk, phấn, bảng
III - Tiến trình bài học
1. Ổn định tổ chức lớp
- Lớp:
- Sĩ số:
- Lí do vắng:
2. Kiểm tra bài cũ
3. Nội dung bài mới
Hoạt động của giáo viên và học sinh Nội dung
Ta đã biết mọi bài toán có thuật toán đều
có thể giải được trên MTĐT.
? Nhắc lại các bước giải bài toán trên
MTĐT?
B1: xác định bài toán

B2: lựa chọn và viết thuật toán
B3: viết chương trình
B4: hiệu chỉnh
B5: viết tài liệu
1
Giải phương trình ax+b=0
?Hãy xác định các yếu tố Input và Output
của bài toán?
- Input : a, b
- Output : x=-b/a, Vô nghiệm, Vô số
nghiệm.
? Hãy xác định các bước để tìm output?
Bước 1 : Nhập a,b.
Bước 2 : Nếu a<>0 kết luận có nghiệm
x=b/a.
Bước 3 : Nếu a=0 và b<>0, kết luận Vô
nghiệm.
Bước 4 : Nếu a=0 và b=0, kết luận Vô số
nghiệm.
Hệ thống các bước này được gọi là thuật
toán.
?Nếu diễn đạt thuật toán này cho máy hiểu,
em sẽ dùng ngôn ngữ nào?
Dùng ngôn ngữ lập trình.
Hoạt động để diễn đạt một thuật toán
thông qua một ngôn ngữ lập trình được gọi
là lập trình.
?Vậy lập trình là gì?
Tuy nhiên khái niệm lập trình như vậy chỉ
được hiểu trong phạm vi phổ thông, thực ra

lập trình còn bao hàm 1 khía cạnh khác đó
là giai đoạn tìm tòi, phát minh thuật toán
hoặc tìm cách tổ chức dữ liệu mới.
Bước lập trình chính là bước viết chương
trình giải bài toán trên MTĐT.
? Và ngôn ngữ để viết chương trình giải bài
toán trên MTĐT gọi là gì?
- Ngôn ngữ lập trình
* Khái niệm lập trình
Lập trình là việc sử dụng cấu trúc dữ liệu
và các lệnh của ngôn ngữ lập trình cụ thể để
mô tả dữ liệu và diễn đạt các thao tác của
thuật toán.
2
? Em hãy cho biết có mấy loại ngôn ngữ lập
trình?
Có 3 loại: Ngôn ngữ máy, hợp ngữ và
ngôn ngữ bâc cao.
?Em hiểu như thế nào về ngôn ngữ máy,
hợp ngữ và ngôn ngữ bậc cao?
- Ngôn ngữ máy : các lệnh được mã hóa
bằng các ký hiệu 0-1. Chương trình được
viết trên ngôn ngữ máy có thể được nạp vào
bộ nhớ và thực hiện ngay.
- Ngôn ngữ bậc cao : Các lệnh được mã
hóa bằng một ngôn ngữ gần với ngôn ngữ
tiếng Anh. Chương trình viết trên ngôn ngữ
bậc cao phải được chuyển đổi thành chương
trình trên ngôn ngữ máy mới có thể thực
hiện được.

?Theo các em chương trình được viết bằng
ngôn ngữ bậc cao và chương trình được viết
bằng ngôn ngữ máy khác nhau như thế
nào?
+ Chương trình viết bằng ngôn ngữ máy
có thể nạp trực tiếp vào bộ nhớ và thực hiện
ngay.
+ Chương trình viết bằng ngôn ngữ lập
trình bậc cao phải được chuyển đổi thành
chương trình trên ngôn ngữ lập máy thì mới
thực hiện được.
?Vì sao không lập trình trên ngôn ngữ máy
để khỏi phải mất công chuyển đổi mà người
ta thường lập trình bằng ngôn ngữ bậc cao?
- Lập trình bằng ngôn ngữ bậc cao dẽ
viết hơn vì các lệnh được mã hóa gần với
ngôn ngữ tự nhiên. Lập trình trên ngôn ngữ
máy rất khó, thường các chuyên gia lập trình
mới lập trình được
Khái niệm ngôn ngữ lập trình
Ngôn ngữ để viết chương trình giải bài
toán trên MTĐT được gọi là ngôn ngữ lập
trình.
3
?Làm thế nào để chuyển một chương trình
viết từ ngôn ngữ bậc cao sang ngôn ngữ
máy?
?Chương trình dịch thực hiện như thế nào?
? Chương trình dịch được chia thành mấy
loại?

- Chia thành 2 loại: biên dịch và thông
dịch
Em muốn giới thiệu về trường mình cho
một người khách du lịch quốc tế biết tiếng
Anh, có hai cách để thực hiện:
Cách 1: Cần một người biết tiếng Anh,
dịch từng câu nói của em sang tiếng Anh
cho người khách. Cách dịch trực tiếp như
vậy gọi là thông dịch
Cách 2: Em soạn nội dung cần giới thiệu
ra giấy và người phiên dịch dịch toàn bộ
nội dung đó sang tiếng Anh rồi đọc cho
người khách. Cách dịch như vậy gọi là biên
dịch
? Thông dịch là gì?
?Vậy thông dịch thực hiện như thế nào?
- Phải sử dụng một chương trình dịch để
chuyển đổi
- Chương trình dịch nhận đầu vào là
chương trình viết bằng ngôn ngữ lập trình
bậc cao (chương trình nguồn) thực hiện
chuyển đổi sang ngôn ngữ máy (chương
trình đích)
- Thông dịch(Interpreter):
Là dịch lần lượt từng câu lệnh và thi hành
ngay câu lệnh ấy.
Bước 1 : Kiểm tra tính đúng đắn của lệnh
tiếp theo trong chương trình nguồn.
Bước 2 : Chuyển lệnh đó thành ngôn ngữ
máy.

Bước 3 : Thực hiện các câu lệnh vừa được
chuyển đổi
4
Loại chương trình này thích hợp cho môi
trường đối thoại giữa người và hệ thống, tuy
nhiên 1 câu lệnh được thực hiện bao nhiêu
lần thì nó phải được dịch bấy nhiêu lần.
?Biên dich được thực hiện như thế nào?

Thuận tiện cho các chương trình ổn định
và cần thực hiện nhiều lần
? Điểm khác nhau giữa biên dịch và thông
dịch?
- Trong thông dịch không có chương trình
đích để lưu trữ, trong biên dịch các chương
trình nguồn và chương trình đích có thể lưu
trữ để sự dụng về sau
Đi kèm với các chương trình dịch thường
có các công cụ như soạn thảo chương trình
nguồn, lưu trữ, tìm kiếm, phát hiện lỗi, báo
lỗi ngôn ngữ lập trình thường chứa tất cả
các dịch vụ trên.
- Biên dịch (Compiler):
Bước 1 : Duyệt, phát hiện lỗi, kiểm tra tính
đúng đắn của lệnh trong chương trình
nguồn.
Bước 2 : Dịch toàn bộ chương trình nguồn
thành một chương trình trên ngôn ngữ máy.
IV - Củng cố
1. Những nội dung đã học

- Khái niệm lập trình và ngôn ngữ lập trình.
- Có ba loại ngôn ngữ lập trình: Ngôn ngữ máy, hợp ngữ và ngôn ngữ bậc cao
- Khái niệm chương trình dịch.
- Có hai loại chương trình dịch là biên dịch và thông dịch.
2. Câu hỏi và bài tập về nhà
- Mỗi loại ngôn ngữ lập trình phù hợp với những người lập trình có trình độ như thế
nào?
- Kể tên một số ngôn ngữ lập trình bậc cao có sử dụng kĩ thuật biên dịch và một số
ngôn ngữ lập trình có sử dụng kĩ thuật thông dịch.
5
- Trả lời các câu hỏi 1, 2, 3, sác giáo khoa, trang 13.
- Xem bài đọc thêm 1:Em biết gì về các ngôn ngữ lập trình?, sách giáo khoa, trang 6.
- Xem trước bài học: Các thành phần của ngôn ngữ lập trình.
6